- Harskamp is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Ede.
- 5 km O van Harskamp staat een plaatsnaam Oostdorp in de atlassen, wat suggereert dat het een buurtschap van dit dorp zou zijn. Het is echter een oefendorp van de landmacht. Er staan 34 huizen, waarin dus niet wordt gewoond maar waarop de werking van de verschillende soorten munitie wordt uitgetest.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1840 Hartskamp.
Het dorp Harskamp ligt NW van het Nationale Park De Hoge Veluwe, ZO van het dorp Kootwijkerbroek, O van het dorp Barneveld, ZW van de stad Apeldoorn en NW van de stad Ede.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Harskamp 50 huizen met 268 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.400 huizen met ca. 3.500 inwoners.
Terug naar boven- "Mijn naam is Paul Bouw. Ik ben mijn eerste vier levensjaren opgegroeid in Harskamp. Mijn opa was ruim 50 jaar molenaar op de molen in het dorp. In mijn historisch onderzoek naar de geschiedenis van deze molen kom ik veel prachtig archiefmateriaal tegen met betrekking tot het dorp. Op mijn website 'Harskamperbronnen.nl' wil ik deze informatie met u delen. Het dorp kent een lange geschiedenis. De eerste vermelding van de plaatsnaam gaat terug tot de eerste helft van de 14e eeuw, rond het jaar 1325. Opgravingen in en rond het dorp bewijzen dat er al eeuwen daarvoor sprake was van bewoning. Najaar 2013 hebben archeologische opgravingen plaatsgevonden rond de oude hoeve Smachtenburg, tussen de Smachtenburgweg en de Harskamper Engweg. Hier is een woonzorgcentrum gebouwd. Het onderzoek heeft overblijfselen van boerderijplattegronden uit de Late Bronstijd, de vroege IJzertijd (1000-500 voor Chr.) en de late Middeleeuwen opgeleverd. Uit de late Middeleeuwen zijn resten van een nederzetting teruggevonden.
Mijn onderzoek naar de geschiedenis van de molen levert veel gegevens op over Harskamp en zijn inwoners. In de komende tijd wil ik op deze website oude bronnen, transcripties en oude foto's en kaarten met betrekking tot het dorp plaatsen. Aanvullingen zijn welkom! De publicatiereeks Harskamper Bronnen zal op deze website worden geplaatst en gratis kunnen worden gedownload! Ook oude foto's en historische artikelen uit kranten en tijdschriften worden geplaatst."
Terug naar boven- Langs de Smachtenburgerweg in Harskamp is de nieuwe wijk Smachtenburg gepland, met een nieuw woonzorgcentrum van Opella. - Bij archeologische opgravingen in 2012 zijn hier sporen aangetroffen van een middeleeuwse nederzetting.
Terug naar boven- Harskamp heeft 12 rijksmonumenten.
- Harskamp heeft 5 gemeentelijke monumenten.
- Hervormde (PKN) kerk (Edeseweg 143) van de Hervormde Gemeente Harskamp.
- De Gereformeerde kerk van de Gereformeerde Wijkgemeente Harskamp is in 1959 gereed gekomen. Voorheen kerkten zij op andere manieren in het dorp. Dat wordt mooi beschreven op de pagina Historie op de site van de Wijkgemeente.
- Molen Lana Mariana (Molenweg 14), oorspronkelijk Lane Marianne genoemd, staat sinds 1739 op de huidige plek. Daarvoor stond de molen midden in het dorp, op de plek waar nu de kerk van Harskamp staat. Vanouds behoorde de molen tot het adellijke huis Harscamp en was het, net als dat huis, een leengoed van Huis Keppel. De eerste vermelding van een molen in dit dorp gaat terug tot voor het jaar 1500. Deze vroegere molen was een houten standaardmolen. De huidige molen is van oorsprong een beltmolen met een ronde stenen romp. Van de belt is echter niets meer te zien. De molen werd gebruikt voor het malen van graan. In de Tweede Wereldoorlog is de kap met de wieken er afgeschoten. Tot 1984 bleef het een ruïne. Het binnenwerk van de molen en de inrichting is niet meer aanwezig. In 1984 liet de toenmalige eigenaar G. de Geit de molen 'restaureren'. De bovenkant werd toen bedekt met nepriet. Sinds 1998 is de familie Verweij de eigenaar van de molen. In 2002 is de kap weer met echt riet bedekt. De kleinzoon van de laatste molenaar, Paul Bouw, werkt aan een uitgebreide historische publicatie over de molen. Gaandeweg heeft hij ook zeer veel andere historische gegevens over het dorp in bredere zin ontdekt en beschreven in diverse publicaties. Nadere informatie daarover vind je in het hoofdstuk Geschiedenis.
Terug naar boven- Koningsdag.
- Stichting Tractor Pulling Harskamp organiseert jaarlijks in juli een Tractor Pulling Farmstock-wedstrijd, die volgens de organisatie "bol staat van spanning, spektakel, kracht en gezelligheid".
Terug naar boven- Op een terrein van 1,6 ha oftewel 16.000 m2 ligt bij een oude Veluwse boerderij in Harskamp de Passiflorahoeve, die in de loop der jaren is uitgegroeid tot een unieke collectie vlinders en passiebloemen. De ontwikkeling van dit bijzondere instituut vatten wij hierna samen: Piet en Heintje Moerman wonen hier sinds 1983. In 1989 begint Piet als hobby Fuchsia’s te verzamelen en kort daarop Passiflora’s. In 1996 wordt Piet psychisch erg ziek, waardoor de aandacht voor de planten op een lager pitje komt te staan. In 1999 heeft hij uiteindelijk een goede therapeut gevonden en is Piet gelukkig weer beter kunnen worden. In 2001 neemt Piet samen met Heintje het besluit om een zorgboerderij op te zetten en mensen te helpen die ook psychisch ziek zijn. Ze bouwen een grote kas en zetten daar planten in voor de dagbesteding van de toekomstige cliënten van de zorgboerderij. Er komt een tunnelkas voor de tropische planten. Zo staan ze wel semi-buiten, maar worden ze in de zomer beschermd tegen het Hollandse klimaat en ongewenst ongedierte. In de winter moet alles wel weer naar binnen in de Tropische kas.
2002: In een tijdelijke kas wordt begonnen met Tropische vlinders omdat er nu voldoende waardplanten zijn (Tropische planten). Van het een komt dan het ander. 2003: De zorg begint te lopen en de mensen kunnen vanaf nu werken met vlinders en planten. 2004: De Passiflorahoeve krijgt het keurmerk ‘Nationale collectie Passiflora’ van de SNP (Stichting Nationale Plantencollectie). Een mooie kroon op hun harde werk. 2006: De grote kas komt gereed. Het keurmerk ‘Nationale collectie Aristolochia’ ontvangen van de SNP. 2007: Vlindervolière gebouwd om met Europese vlinders te beginnen. 2009: Als enige in Europa een Tropische vlinderkwekerij opgestart. 2010: Een Europese vlinderkwekerij als ook een presentatieruimte voor 60 personen gerealiseerd. 2012: Erkenning van de Passiflorahoeve als dierentuin. 2014: Speeltuin voor kinderen aangelegd. 2015: Vlinder- en Insecten Buitentuin aangelegd.
Dankzij de cliënten en de vele vrijwilligers alsook donateurs en bedrijven hebben zij dit allemaal kunnen realiseren. De Passiflorahoeve is geopend van juni t/m september van maandag t/m zaterdag van 10:00 tot 16:00 uur. Je kunt dan de tropische vlindertuin, Europese vlindertuin, tropische vlinderkwekerij, Europese vlinderkwekerij, tropische kas en subtropische buitentuin bezoeken. En er zijn 300 verschillende soorten Passiflora’s te zien, en zeer zeldzame andere planten, zoals de Aristolochia’s, de Duitse Pijpplant. Een 800 meter lange wandelroute vol kleurenpracht van zowel vlinders als planten dus. Ook kun je terecht in de Theeschenkerij. Een aantal keren per seizoen hebben ze bijzondere themadagen en avondopenstellingen.
- Tijdens een bewonersavond in januari 2017 is een forse lijst met ideeën van inwoners geïnventariseerd, die beogen bij te dragen tot een 'Levend Landschap Harskamp', zo te zien een project van Landschapsbeheer Gelderland. Gelukkig bleken er ook veel inwoners te zijn die zich hier daadwerkelijk voor willen inzetten. Het betreft o.a. aanleg bloemrijke bermen, herstel Veluws landschap met hei, grove den en stuifzand, herstel oude houten landhekken met gebiedsnamen, herstel houtsingels in het dorp en buitengebied, organiseren opschoondag, herstel oude boomgaarden, onderhout knotwilgen, herstel vijver bij officierenbankje, herstel seintoren en luchtwachttoren, herstel schaapskooi, herstel korenschuur achter de Hervormde kerk, heropening Museumkamp Harskamp, schrijven boek over de geschiedenis van het dorp, onderhoud heideveld t.b.v. de nachtzwaluw en veldleeuwerik en bloeiende heide in stand houden, controle en onderhoud nestkasten en plaatsen nieuwe nestkasten, bloemrijk aankleden Dorpsstraat en pleintje bij de dorpspomp, informatiepanelen bij leefgebied dassen, insectvriendelijker maken houtwal bij Kostverlorensteeg, herstel open landschap, rondleidingen defensieterrein, rondleidingen door de natuur, betrekken jeugd bij de geschiedenis van het dorp. Wij wensen de inwoners veel succes hiermee en hopen uiteraard dat veel van deze ideeën ook daadwerkelijk gerealiseerd kunnen worden. Dat zal het dorp al met al nog een stuk aantrekkelijker maken voor inwoners en toeristen, en de flora en fauna, dan het nu al is.
- De speeltuin van Speeltuinvereniging Jong Harskamp is voor leden gratis toegankelijk. Niet-leden betalen 1 euro per keer en 2 euro voor een knutsel. Door het jaar heen worden er diverse (thema)knutsels en andere activiteiten georganiseerd.
- "Een flinke wandeling over de Veluwe doet ieder mens goed, zeker als je trouwe viervoeter met je mee kan. Bij Staatsbosbeheer zijn honden dan ook welkom, mits aangelijnd. Omdat wij snappen dat die hond ook wel eens vrij over de paden wil rennen, zijn er speciale hondenlosloopgebieden en -routes waar de hond niet aan de lijn hoeft. In Harskamp en omgeving ontbrak een dergelijke mogelijkheid nog en dus hebben wij, in samenwerking met de gemeente Barneveld, in 2019 een nieuw hondenlosloopgebied aangelegd. Dit gebied is 36 hectare groot en is toegankelijk vanaf de P-Veluwe parkeerplaats op de hoek van de Hoog Buurloseweg en de Harskamperweg. Voor de aanleg van het hondenlosloopgebied zijn kleine delen van de wandel- en ruiterroute verlegd. Er is een laag raster geplaatst dat alleen wilde zwijnen tegenhoudt. In dit raster zijn verschillende klaphekjes gemaakt waardoor bezoekers toegang krijgen tot het hondenlosloopgebied.
Door de aanleg van dit nieuwe losloopgebied willen we de Loofles en het Kootwijkerzand ontlasten. Omdat er in de omgeving van Harskamp geen hondenlosloopgebied was, maakten veel hondenbezitters gebruik van deze gebieden. Veel baasjes lieten hun hond hier loslopen en zwemmen in het ven. En hoe verleidelijk dat ook is, zeker met mooi weer, het is niet de bedoeling. Het verstoort de natuurwaarden van deze bijzondere gebieden. Zo staat bijvoorbeeld de Loofles bekend om de zeldzame libellen en reptielen die daar worden aangetroffen en ook de heikikker is er te vinden. Met het nieuwe hondenlosloopgebied biedt Staatsbosbeheer de hondenbezitters een mooi gebied waar de hond wél los mag lopen.
We weten ook dat veel honden graag willen poedelen en zwemmen. En dus hebben we een idee: we zouden in de tweede fase graag een mooie spartelvijver aanleggen waarin honden een heerlijke duik kunnen nemen. Medio 2019 gaan we dit plan verkennen om te bekijken of en hoe deze spartelvijver van wens tot werkelijkheid kan worden. Het hondenlosloopgebied kon Staatsbosbeheer aanleggen dankzij de financiële steun van de gemeente Barneveld. Met de aanleg van dit nieuwe hondenlosloopgebied hebben honden en hun baasjes in deze regio nu de keuze uit drie mooie losloopgebieden in de boswachterijen Kootwijk en Ugchelen/Hoenderloo." Aldus boswachter Laurens Jansen op Boswachtersblog Veluwe.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Harskamp, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Oude foto's en ansichtkaarten van Harskamp op Facebook.
Terug naar boven- Belangenorganisatie: - "Het in 1926 opgerichte Harskamps Belang is een belangenvereniging, bestaande uit 7 vrijwilligers, die de belangen van het dorp Harskamp vertegenwoordigen bij het gemeentebestuur van de gemeente Ede en andere organisaties op het gebied van leefbaarheid en welzijn in de breedste zin van het woord. Het doel van Harskamps Belang is: het behartigen van de algemene en gezamenlijke belangen van alle inwoners; het betrekken van alle inwoners bij het gemeentelijk en provinciaal beleid en plannen; samenstellen van werk-/klankbordgroepen met de inwoners en belanghebbenden betreffende toekomstige projecten; het stimuleren van de leefbaarheid van ons dorp; van persoonlijk belang, algemeen belang maken; het organiseren en houden van openbare vergaderingen; organiseren van de buitengewone vlaggenparade en faciliteren van de 4 mei herdenking.
Welke taken voert Harskamps Belang uit? Harskamps Belang heeft een aantal vaste items die jaarlijks terugkomen, zoals organiseren van de aubade op Koningsdag, organiseren van de dodenherdenking, buurtpreventie app. Daarnaast zijn we betrokken bij veel (kortlopende) projecten zoals recent de herinrichting van het trapveldje bij de oude Stolpe, sportbieb SAM, klankbordgroep Smachtenburg. Wij ondersteunen ook zoveel mogelijk initiatieven van werkgroepen zoals coördinatie van diverse werkgroepen van stichting Landschapsbeheer Gelderland. Bouwen en Wonen. Momenteel is gemeente Ede in Harskamp druk bezig met de bouw en ontwikkeling van de nieuwe wijk Smachtenburg. Harskamps Belang houdt zich hier mee bezig door deel te nemen aan de klankbordgroep. Verkeersproblematiek. Samen met gemeente, politie en handhaving zijn we aan het kijken naar een oplossing voor onveilige verkeerssituaties in en om het dorp. Leefomgeving en Veiligheid. Harskamps Belang heeft een buurtpreventie groepswhatsapp opgestart om samen met de inwoners het dorp veiliger te houden. Wil jij je ook opgeven voor de groepswhatsapp mail dan naar info@harskampsbelang.nl met vermelding van naam, adres en telefoonnummer."
- Dorpshuis: - Dorpshuis De Spil is de ontmoetingsplek voor Harskamp en omgeving, met een gezellige bar en loungeruimte, onder het genot van een drankje en een hapje kun je hier gezellig bijkletsen, voetbal kijken of een potje biljarten of darten. Het dorpshuis is ook te huur voor een besloten feestje.
- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Roedel. - Basisschool De Zaaier. - Kinderdagverbijf Bijdehandjes.
- Jeugd: - Kinderwerk Harskamp.
- Muziek: - Muziekvereniging Excelsior is opgericht in 1922 en gaat in 2022 dus het 100-jarig bestaan vieren.
- Sport: - Voetbalvereniging s.v. Harskamp is opgericht in 1948.
- Tafeltennisvereniging Smash.
- MF Club Harskamp - Combineraceteam ModderFokkers.
- Motorcrossclubs MAC Harskamp (opgericht in 1966) en MCA Arnhem moesten de militaire terreinen waar ze crossten (eerstgenoemde deed dat op Circuit Dabbelo op het Infanterie Schietkamp ISK) verlaten omdat die zijn 'teruggegeven aan de natuur'. De clubs hebben de handen ineen geslagen om gezamenlijk een vervangende accommodatie te realiseren. Na jaren van voorbereiden, plannen, overleggen, onderhandelen etc. is in 2016 is op Harskamps grondgebied Motorsportpark Gelderland Midden gerealiseerd.
Bedenker en initiator was Harskamper Dik van Wikselaar, wiens vasthoudendheid hiermee na jaren is beloond. Zelf zei hij erover: "Laat ik het zo zeggen. Ik ben trots op het eindresultaat. Maar je kunt dit nooit in je eentje bereiken. Daar is samenwerking, geduld en inzet voor nodig." Gedeputeerde Jan Jacob van Dijk stelde bij de officiële opening, in september 2016, tegelijk met de viering van het 50-jarig jubileum van MAC Harskamp: "Ik sta hier als een trotse gedeputeerde en wel om twee redenen. Dik van Wikselaar was een harde maar faire gesprekspartner die jullie belangen goed heeft verdedigd. Bewezen is dat de motorsport en natuur, in mijn portefeuille - o.a. natuur, red. - op het eerste oog geen broeders, goed samen kunnen gaan. De clubs hebben twee oude crossterreinen aan de natuur teruggegeven en dat is winst." In januari 2017 is Van Wikselaar voor zijn inzet door de landelijke motorbond KNMV gelauwerd met het Motorsporthart, de hoogste onderscheiding in de Nederlandse motorwereld.
MAC-voorzitter Niek Van Bree lichtte toe: "Een unicum, dit mooie circuit. Meestal verdwijnen de circuits om milieutechnische redenen. Wij, MCA Arnhem en MAC Harskamp, samen goed voor ca. 375 leden, hebben het voor elkaar gekregen. Als clubs blijven we zelfstandig, waarbij Arnhem de trials en wij de crossen regelen." Bij de bouw is ook rekening gehouden met alle vrijwilligers. "Zij hebben een eigen onderkomen om de bekende 'derde helft' op zijn Harskamps te vieren", zegt Van Wikselaar met een knipoog. En de conclusie van de Edese crosser Tristan Evers, die de baan al heeft uitgetest: "Prachtige en leuke afwisselende baan. Het is ook een zware baan die het verschil gaat maken tijdens de manches. Van een ding ben ik nu al overtuigd. Er waren zorgen of de Harskampse Dabbeloo sfeer wordt behouden. Die zit er nu al goed in op dit circuit. Wat een prachtige baan, kantine, douche en toilet mogelijkheden. Dat was eerder maar behelpen, maar toen wist je niet beter." (bron en voor nadere informatie zie: Ede Stad, 18-9-2016, waar je ook een mooie dronevideo vindt van het terrein-in-actie)
- Agrarisch: - "Gert van den Brink uit Harskamp (Westenengsewg 1a) heeft passie voor zijn werk. Niet alleen als biologische varkensboer, maar ook voor zijn fulltime baan bij de gemeente Barneveld. Een drukbezet man dus, helemaal als je je bedenkt dat hij samen met zijn vrouw acht kinderen heeft. Gert doet het allemaal met veel liefde, al hoopt hij ooit fulltime voor zijn boerderij te kunnen gaan. In 2015 begon het balletje te rollen. Destijds hield Gert 100 varkens en 800 geitenbokjes. Het was veel werk. “En dat vind ik niet erg, maar dan moet het wel goed gaan. De verdiensten daalden en daarom besloten we dat we zo niet door wilden.” Gert begon informatie te verzamelen over biovarkens. “Ik dacht meteen: dat past bij mij. Het deed me denken aan de vroegere boerderij van mijn vader. Varkens lopen gewoon los op stro in plaats van op beton in kleine hokjes.” Na overleg met zijn vrouw besloten ze ervoor te gaan. De Groene Weg. “Na de veranderingen aan de stallen mochten we biologisch gaan boeren. En het leveren aan De Groene Weg volgde ook snel!” In De Groene Weg heeft de Gelderse boer een betrouwbare partner gevonden. “Het levert afzetzekerheid op. En dat zorgt voor meer rust. De Groene Weg heeft het goed voor elkaar, en daardoor ikzelf ook!”
Veel bekijks. “Nu mijn bedrijf 100% biologisch is, zou ik nooit meer terug willen. De dieren hebben heel veel ruimte en dat vind ik mooi.” Gert zijn boerderij in Harskamp ligt aan een openbare weg, waardoor er ‘s zomers veel mensen langs de wei fietsen en wandelen. “Het is mooi dat mensen kunnen zien dat de varkens het goed hebben. Ze trekken veel bekijks! Boven een van de uitlopen hangt een vernevelingsinstallatie. Dat is tijdens warme dagen heerlijk verfrissend voor de varkens. En ook dat vinden de mensen super om te zien!” Toekomstplannen. Ook al is boer Gert tevreden over hoe het nu gaat, hij speelt nog wel met één gedachte. “Als ik écht zou moeten kiezen tussen mijn leven van nu en het leven als fulltime boer, kies ik het laatste. Toch vraagt dat nogal wat aanpassingsvermogen en investeringen. Daarom zou ik het super vinden als mijn zoon het over enige tijd overneemt en er dan een gesloten bedrijf van maakt. Want de jeugd heeft de toekomst!” (bron: De Groene Weg)
Reactie toevoegen