Ham (Veghel)

Plaats
Buurtschap
Meierijstad
Zuidoost-Brabant
Noord-Brabant

ham_hamse_dijk_op_topografische_kaart_1920-1924.jpg

De Hamse Dijk was de oude verbindingsweg tussen de buurtschap Ham en het dorp Erp. Hier afgebeeld op de topografische kaart van 1920-1924.

De Hamse Dijk was de oude verbindingsweg tussen de buurtschap Ham en het dorp Erp. Hier afgebeeld op de topografische kaart van 1920-1924.

Ham (Veghel)

Terug naar boven

Status

- Ham is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente Meierijstad. Veghels gedeelte: t/m 2016 gemeente Veghel, in 2017 over naar gemeente Meierijstad; Erps gedeelte: t/m 1993 gemeente Erp, in 1994 over naar gemeente Veghel, in 2017 over naar gemeente Meierijstad.

- De buurtschap Ham valt, ook voor de postadressen, grotendeels onder het dorp Veghel, deels onder het dorp Erp.

- De buurtschap Ham heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

- Men woont 'op het Ham'.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1794 Ham. De oudste vermelding zou echter reeds uit 1368 dateren.

Naamsverklaring
Een ham was een stuk land in een bocht van de rivier gelegen. Als toponiem komt het al in de middeleeuwen veelvuldig voor.(1) In dit geval refereert de naam concreet aan de ligging nabij een bocht in de Aa.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Ham ligt rond de gelijknamige weg en rond de wegen Langsteeg en Erpseweg (de N616; het gedeelte van deze weg O van het kruispunt met de weg Langsteeg; Z zijde). De buurtschap ligt ZO van het dorp Veghel, WZW van het dorp Erp, NW van het dorp Keldonk en Z van het dorp Mariaheide.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat buurtschap Ham 22 huizen met 136 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap ca. 30 huizen met ca. 75 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Leengoed / landgoed Lankvelt / Lanckvelt / Langvelt
Landgoed Lankvelt wordt reeds in 1312 vermeld (destijds heet het Langvelt). Het was een leen van de hertogen van Brabant. In de 19e eeuw behoort het landgoed toe aan de Veghelse burgemeestersfamilie De Kuijper (ook wel met y gespeld). Jonkheer Joseph de Kuijper laat de Hamse Hoef, zoals het landgoed ook wel werd/wordt genoemd, in die periode als landhuis herbouwen onder de naam Huize Lanckvelt. Het huis valt onder het dorpsgebied van Erp, het landgoed voorheen leengoed valt onder de dorpsgebieden van zowel Erp als Veghel. De percelen die bij de leengoederen Haenvelt en Langvelt hoorden zijn allemaal al voor 1190 van de gemene gronden aan particulieren verkocht geweest, omdat er geen cijnzen uit betaald werden aan de heer van Helmond of de hertog van Brabant. Voor nadere informatie zie het artikel 'De leengoederen Haenvelt en Langvelt' op de site Oud Zijtaart.

Hamse Dijk
De Hamse Dijk was vroeger de verbindingsweg tussen Ham en Erp. Op het grondgebied van Veghel liep deze weg ten zuiden van de Nieuwe Veldjes door tot aan de Haveltse Kapel. Op 2-9-1662 bevalen schout en schepenen de rotten om de voetpaden op te maken. Hierbij wordt deze weg genoemd als "den padt van Delis Jan Delis tot de Erpsche gemeijnte". In een soortgelijke ordonnantie van 28-8-1760 wordt deze weg genoemd "Het dyksken op Ham". Ergens tussen 1662 en 1760 is dit pad dus verbeterd en is er een dijk van gemaakt. Dat is gedaan door twee paralelle sloten te graven en het zand op de strook er tussenin te gooien. Eventueel werd nog zand aangevoerd van elders en het eventuele teveel werd afgevoerd. Dit zal gebeurd zijn na de ordonnantie van de overheid om wegen te verbeteren van 1699, of na de ordonnantie van 1749. De ten noorden van deze weg gelegen percelen grenzen ten zuiden steeds aan de gemeint. Een weg of straat wordt niet genoemd. Dat doet vermoeden dat de aanleg van de dijk eerder in 1749 dan in 1699 heeft plaatsgevonden, want een behoorlijke weg heeft meer kans om als begrenzing vermeld te worden dan een pad door de wildernis. (bron: Martien van Asseldonk op de - in de vorige alinea reeds gelinkte - site Oud Zijtaart)

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Als onderdeel van het nieuwe woongebied in ontwikkeling Veghels Buiten, aan de ZO kant van Veghel, Z van de Udenseweg en zowel N als Z van de Erpseweg, wordt in 2017 op een erf in de buurtschap Ham een 15-tal woningen gerealiseerd in verschillende uitvoeringen en prijsklassen. Allemaal twee-onder-een-kap huizen en 1 vrijstaande woning. Het zijn huizen op maat, die naar jouw wensen gebouwd kunnen worden. De vorm van de huizen en de indeling van het erf staan vast, maar hoe ze er van binnen uit gaan zien wordt bepaald in overleg met de koper. Het erf in buurtschap Ham ligt in het zuidelijk deel van Veghels Buiten, op zo’n 10 minuten fietsen van het centrum van Veghel. De nadruk ligt in dit erf op de beleving van het landschap en de ruimte. Alle huizen grenzen dan ook met hun achtertuin aan het groen en hebben een fantastisch uitzicht. De huizen zijn vrij indeelbaar en levensloopbestendig. Het afwerkingsniveau is hoog en er is een grote keuze in materialen. De huizen zijn standaard al energiezuinig en er zijn opties om ze extra energiezuinig te maken. Ben je handig? Dan kun je zo’n 30% besparen door zelf je huis van binnen af te werken.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- In het midden van het ruilverkavelingsgebied Veghel-Erp (ook het midden van de Franciscusparochie) is bij de oplevering van deze ruilverkaveling in 1984 een kapel gebouwd in buurtschap Ham, toegewijd aan kluizenaar Antonius.

- Huis Lanckvelt.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Jaarlijks op een zondag eind juni is er om 10.30 uur een Antoniusmis in de Antoniuskapel op het Ham. Deze vieringen zijn begonnen bij de oplevering kapel in 1984. Het thema van de viering heeft altijd verbinding met het gebruik van de aarde en het geluk van mensen. Bij slecht weer wordt de viering verplaatst naar de Johanneskerk in Veghel-Zuid. Bij twijfel fiets dan op weg naar het Ham even langs de Johanneskerk of de Servatiuskerk in Erp, of kijk op de site van de Franciscusparochie. Het is verstandig om zelf een stoeltje mee te nemen en kom op de fiets, want er is weinig parkeerruimte. Aan de viering wordt medewerking verleend door het Gemengd koor Johannesparochie, Harmonie Frisselstein, Sint Barbara Gilde Veghel, Onze Lieve Vrouwe en Catharina Gilde Erp, Dorpscommissie ZLTO Erp en Dorpscommissie ZLTO Veghel.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Buurtschap Ham ligt op een landtong in het beekdal van de Aa, gelegen op de overgang van droge akkergrond naar de laaggelegen weidegronden in het beekdal. In het Aa-dal bij Ham lagen vroeger vennen en plassen, zoals het Hamse Wiel. Deze zijn later door o.a. ruilverkaveling verdwenen. Ook het vrij sterk aanwezige reliëf van de steilrand van het Aa-dal is hierbij verdwenen.

Terug naar boven

Beeld

- Oude foto's van panden in buurtschap Ham.

Terug naar boven

Links

- Zorg: - Zorgboerderij 't Ham van Hanny en Martien van Asseldonk is een gangbaar boerenbedrijf met brandrode zoogkoeien, vrouwelijk jongvee, fokschapen, paarden, kippen en varkens, dat sinds 2001 tevens in functie is als zorgboerderij. Ze bieden zowel woonmogelijkheden als dagbesteding voor mensen met een (licht) verstandelijke beperking, met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, met een verslavingsachtergrond, en/of met een justitieel verleden. De deelnemers helpen met de dagelijkse werkzaamheden, zoals voeren van de kalfjes, schapen, kippen, varkens en paarden; schoonmaken van de dierenverblijven; klusjes op de boerderij; werken in de moestuin en boomgaard; tuinieren en bijhouden van het erf.

Reacties

(2)

Goedemiddag,
Ik zou graag wat meer gegevens over het buurtschap Ham bij Veghel-Erp willen hebben m.n. van rond 1700. Mijn stamvader Lambert Janssen van Ham vernoemde zich naar het buurtschap en heeft daar een tijdje gewoond met zijn gezin.Hij was wever en had 5 weefgetouwen.
Ik hoop dat u wat gegevens hebt, ik ben met alles blij!
Bij voorbaat dank.
Hartelijke groeten,
Adri van Ham

Beste Adri,
Ik heb de gegevens hierboven nog wat aangevuld met wat ik erover heb kunnen vinden. Wellicht reageert een van onze lezers ook nog. Zoja dan zal ik u met elkaar in verbinding brengen. U zou ook een mail kunnen sturen aan dhr. Martien van Asseldonk, die heeft de geschiedenis van het hele grondgebied van de voormalige gemeente Veghel uitvoerig in kaart gebracht en beschreven, dus hij kan u allicht aan meer gegevens helpen, dan wel tips over waar deze te vinden. Zijn site heet Oud Zijtaart, u vindt de link daarnaar aan het eind van de 1e alinea hierboven in het hoofdstuk Geschiedenis. Als u op zijn site naar het Gastenboek gaat, vindt u daar bovenaan zijn e-mail adres. Succes gewenst met uw zoektocht!

Reactie toevoegen