Halfweg

Plaats
Dorp
Haarlemmermeer
Noord-Holland

Halfweg-MSD-20130304-286024.jpg

Halfweg, de straatnaam Polanenkade herinnert nog aan de oude benaming van het huidige Halfweg

Halfweg, de straatnaam Polanenkade herinnert nog aan de oude benaming van het huidige Halfweg

Halfweg-MSD-20130304-285968.jpg

Halfweg, Sugar City, vanaf Zwanenburg

Halfweg, Sugar City, vanaf Zwanenburg

Halfweg-MSD-20130304-286032.jpg

Halfweg, de Grote Kerk, die gesloopt gaat worden (foto maart 2013)

Halfweg, de Grote Kerk, die gesloopt gaat worden (foto maart 2013)

Halfweg-MSD-20130304-286041.jpg

Halfweg, plaatsnaambord bij zijkanaal F

Halfweg, plaatsnaambord bij zijkanaal F

Halfweg-MSD-20130304-286122.jpg

Halfweg, RK kerk O.L.V. Geboorte

Halfweg, RK kerk O.L.V. Geboorte

halfweg_kleine_kerk_1.jpg

Halfweg, Kleine Kerk

Halfweg, Kleine Kerk

halfweg_kleine_kerk_2.jpg

Halfweg, Kleine Kerk

Halfweg, Kleine Kerk

halfweg_stoomgemaal_1.jpg

Halfweg, stoomgemaal

Halfweg, stoomgemaal

halfweg_stoomgemaal_2.jpg

Halfweg, stoomgemaal

Halfweg, stoomgemaal

Halfweg ca 1900 kaart III (Kopie).jpg

Halfweg, ca. 1900. Opvallend is dat er destijds een postkantoor was genaamd Houtrijk en Polanen, terwijl op de kaart reeds sprake is van drie kerntjes, resp., van W naar O: Houtrijk, Halfweg en Polanen.

Halfweg, ca. 1900. Opvallend is dat er destijds een postkantoor was genaamd Houtrijk en Polanen, terwijl op de kaart reeds sprake is van drie kerntjes, resp., van W naar O: Houtrijk, Halfweg en Polanen.

Halfweg

Terug naar boven

Status

- Halfweg is een dorp in de provincie Noord-Holland, gemeente Haarlemmermeer. T/m 2018 gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude. Het was de hoofdplaats van de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude.

- Onder het dorp Halfweg valt ook de buurtschap Vinkebrug. Ook het buurtje NW van de dorpskern, rond de Houtrakkerweg, zou je geografisch gezien, gezien de geïsoleerde ligging, als buurtschap kunnen beschouwen. Kennelijk is dat niet het geval, want wij zien het nergens als zodanig aangegeven, en het buurtje heeft ook geen eigen naam.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1680, 1745 Halfwegen. Het overzicht van postale inrichtingen van Blom (1972) stelt dat hier begin 19e eeuw een distributiekantoor der Posterijen kwam genaamd `Houtrijk en Polanen, gezegd Halfweg-Haarlem`. Het latere hulppostkantoor met de naam Houtrijk en Polanen is pas in 1916 hernoemd in de huidige plaatsnaam, terwijl de gemeente Houtrijk en Polanen al per 22-9-1863 is opgeheven (en opgegaan in de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude) en de huidige plaatsnaam voor het dorp rond 1900 is toegekend.

In een atlas uit 1892 (opnamejaar) staan zowel de namen Halfweg (voor het buurtje rond de suikerfabriek), als Houtrijk W hiervan (op de plek van de huidige buurtschap Vinkebrug rond de Groeneweg, die toen Houtrijkerweg heette), als Polanen (ter plekke van de huidige dorpskern). Rond 1900 waren dus al deze 3 namen nog in gebruik als woonplaatsnaam voor de respectievelijke kerntjes. De straatnamen Polanenstraat en Polanenkade herinneren nog aan de oude versie van de plaatsnaam.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Halfweg ligt halverwege de steden Amsterdam (in het O) en Haarlem (in het W), met in het N de N200 en in het Z de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder (met daar aan de overkant het dorp Zwanenburg).

Terug naar boven

Statistische gegevens

Het dorp Halfweg heeft ca. 1.100 huizen met ca. 2.500 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Het dorp dankt zijn naam en ontstaan aan de ligging halverwege de trekvaart van Amsterdam naar Haarlem, die in 1631 is aangelegd na het ongeluk van Frederik van de Palts op een reis over het IJ. Uit vrees dat de scheepvaart de trekvaart zou gebruiken om over het Haarlemmermeer te varen zonder nog Haarlem aan te doen, had deze stad bedongen dat de vaart alleen zou dienen tot "gerijff van den reizenden man met zijn noodige bagage, ende meer niet". Om het goederenvervoer te verhinderen toch van de trekvaart gebruik te maken, bestond deze uit twee gescheiden gedeelten. Halverwege, bij het huidige Halfweg, moesten de reizigers overstappen en 260 meter lopen naar een volgende trekschuit voor het aanvangen van het tweede deel van de reis.(1)

Heemkunde
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de in 2008 opgerichte Stichting Historisch Halfweg. Al snel breidde de werkgroep zich uit. Vandaag de dag zijn er 12 actieve leden. "De stichting heeft onder meer als doel het met plezier in kaart brengen en in brede kring openbaar maken van de geschiedenis van het dorp en omstreken. De stichting heeft drie bestuursleden, maar het eigenlijke werk gebeurt door de werkgroepleden. Zij vergaderen maandelijks en bespreken belangwekkende geschiedkundige zaken binnen het werkgebied. Het werkgebied is de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude en Zwanenburg.

Verscheidene werkgroepleden onderzoeken bepaalde aspecten van de Halfwegse geschiedenis. Zo lopen op dit moment de volgende onderzoeken: de verdwenen middenstand rond het Dr. Baumannplein; de verdwenen molens; Ruigoord; interviews met oude Halfweggers; het verzamelen van beelden en foto’s van vroeger; de geschiedeniscanon van Halfweg. Uitgevoerde activiteiten: de organisatie van maandelijkse bijeenkomsten, waarin de resultaten van door werkgroepen uitgevoerd onderzoek worden besproken; het verzamelen van informatie over de geschiedenis van het dorp. Duizenden documenten en foto’s zijn inmiddels digitaal opgeslagen; het houden van lezingen, fietstochten en rondwandelingen met gidsen."

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Ten westen van de kern Halfweg bevindt zich het enorme complex van de voormalige CSM-suikerfabriek (ca. 110.000 m2). De suikerfabriek is in 1992 gesloten. Vastgoedontwikkelaar Cobraspen heeft het terrein met de opstallen in 2000 aangekocht en heeft het sindsdien ontwikkeld tot het complex Sugar City, met ruimtes voor onder meer kantoren, horeca, een casino, een jachthaven, een hotel en een megabioscoop. Het gehele gebied is nieuw leven ingeblazen. Belangrijk uitgangspunt hierbij is het behoud en herstel van waardevolle bestaande industriële gebouwen in het gebied.

Het stedenbouwkundig plan voorziet in een rijke mix aan functies, zodat er een, zowel overdag als 's avonds, vrij toegankelijk levendig gebied ontstaat. Onderdeel van de herontwikkeling is ook de realisering van een station en een verbindende voetgangersbrug naar het gebied. Tevens wordt een fiets-voetgangersbrug vanuit Sugar City naar de kern Zwanenburg gerealiseerd, zodat ook het noordelijk deel van de Haarlemmermeer een goede verbinding naar het toekomstige station krijgt. Nadere informatie over dit megaproject vind je op de site SugarCity.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Halfweg heeft 6 rijksmonumenten.

- Halfweg heeft 11 gemeentelijke monumenten.

- Sinds 2010 is de Kleine Kerk (voormalige NH kerk) aan de Wilhelminastraat de gezamenlijke kerk voor de Protestantse Gemeente te Halfweg-Zwanenburg. De kerk uit 1923 die enkele jaren niet voor de eredienst is gebruikt, is hiertoe in 2010 heringericht, verbouwd en uitgebreid. Twee kerkgebouwen in stand houden bleek teveel voor de gefuseerde Protestanse Gemeente. De voormalige Gereformeerde Kerk of Grote Kerk uit 1919, op de hoek Amsterdamsestraatweg / Oranje Nassaustraat, is daarom in 2013 gesloopt.

- De RK Onze Lieve Vrouw Geboortekerk (Doctor Schaepmanstraat 9) is in 1929 gebouwd ter vervanging van een ouder gebouw uit 1894, dat te klein was geworden voor de groeiende kerkgemeenschap. Architect Jan Kuijt ontwierp de kerk in de stijl van de Amsterdamse School. De driebeukige kerk heeft een paraboolvormig dak en torenspits. De altaarversiering en twaalf Apostelramen zijn van de hand van Lambert Lourijsen. Het gebouw verkeerde jarenlang in slechte staat en het voortbestaan was, mede door teruglopend kerkbezoek, onzeker. Bijzonder is dat in zulke gevallen doorgaans óf een kerk in zijn geheel wordt afgebroken óf in zijn geheel gehandhaafd en (deels) herbestemd, maar dat er in dit geval voor is gekozen om de kerk te halveren. De achterste helft met het koor is afgebroken en het voorste deel is opnieuw ingericht. Op de plaats van het gesloopte gedeelte zijn 20 appartementen gebouwd. In juni 2017 is de vernieuwde kerk heropend.

- Stoomgemaal Halfweg is een zogeheten boezemgemaal dat overtollig water uit de boezem (de ringvaart) oppompte naar de verbinding met de zee (nu het Noordzeekanaal). Het stoomgemaal dateert uit 1853 en is gebouwd om de Haarlemmermeer droog te pompen. Het gemaal is een rijksmonument. Het is volgens kenners uniek. Het is het oudste stoomgemaal ter wereld dat nog in werking is en het verkeert nog in authentieke staat. Het stoomgemaal is in de jaren zeventig van de sloop gered en is nu een museum. Sinds de jaren tachtig wordt het stoomgemaal door vrijwilligers en met geld van sponsors en donateurs overeind gehouden. Het gemaal werkt nog ca. 12 dagen per jaar voor museumbezoekers. Problematisch is dat er anno 2014 sprake is van achterstallig onderhoud. Hier is ca. €400.000 voor nodig en daar zijn vooralsnog geen fondsen voor.

- Bij de bouw van het nieuwe treinstation Halfweg-Zwanenburg in 2012 zijn funderingen gevonden van een vestingtoren uit de Napoleonitische tijd. Het gebouw was onderdeel van de vestingwerken rond Amsterdam. De gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude gaat zich inzetten om de torenresten uit 1812 zichtbaar te houden.

- Gevelstenen in Halfweg.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Naast de Amsterdamse haven en het Noordzeekanaal is een nieuw natuurgebied ingericht. Deze 57 hectare grote Houtrakpolder, gelegen in het NW buitengebied van het dorp Halfweg, bestaat uit ‘zoute’ natuur vanwege de inlaat van zout water via het Noordzeekanaal. Gedeputeerde Esther Rommel (Natuur en Landschap) opende het natuurgebied op 30 oktober 2020, met onder meer de volgende woorden: “Met het afronden van de Houtrakpolder hebben we er in de provincie Noord-Holland weer een mooi natuurgebied bij. En dat is extra belangrijk voor deze regio rondom het Noordzeekanaal en dichtbij Amsterdam. Ruimte is hier schaars. De provincie heeft hier samen met Staatsbosbeheer iets moois en bijzonders gemaakt: extra brakke oftewel zoute natuur. Hopelijk zien we daardoor op den duur bijvoorbeeld weer lepelaars die garnalen zoeken in het brakke water.” (bron: Provincie Noord-Holland, november 2020) De polder wordt onderdeel van natuur- en recreatiegebied Noorderbos van Staatsbosbeheer. Een groot deel van de polder is onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland. Zie ook de video over de feestelijke opening van de Houtrakpolder, waarin de gedeputeerde en boswachter Johan Plug vertellen en laten zien wat er zo bijzonder is aan dit gebied en waarom het belangrijk is dat de oude landschapsstructuren hier weer zijn hersteld.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Halfweg, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Fotoserie van Halfweg van fotograaf Martin Stevens.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Halfweg (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Belangenorganisatie: - Dorpsraad Zwanenburg - Halfweg (voor 2001 Dorpsvereniging...) is een vereniging met een democratisch gekozen bestuur dat geheel uit vrijwilligers bestaat. De vereniging is politiek en financieel onafhankelijk en heeft tot doel: de onderlinge samenwerking tussen de inwoners van de genoemde dorpen te bevorderen; de burgerzin en het saamhorigheidsgevoel te bevorderen; initiatieven vanuit de bevolking, die een algemeen belang dienen, te steunen; de belangen van de beide dorpen bij de diverse overheden te behartigen en te verdedigen.

- Onderwijs: - "Als openbare school staat de Margrietschool in Halfweg open voor alle gezindten. De maatschappij waarin onze leerlingen opgroeien is continu in beweging. Deze veranderende maatschappij stelt andere eisen aan haar toekomstige leden. Scholen veranderen met die maatschappij mee. Op de Margrietschool leren kinderen niet alleen lezen, schrijven en rekenen van de leerkracht. Er wordt ook aandacht besteed aan leren hoe je moet leren, sociale vaardigheden, omgaan met moderne informatiebronnen en zelfstandig leren van en met elkaar. Kortom: op de Margrietschool leer je meer dan leren alleen.

We stellen ons als doel uit ieder kind te halen wat erin zit. Dit geldt ook voor kinderen die wat meer leerstof aankunnen. Hierbij willen we ons richten op de cognitieve ontwikkeling (kennis), maar zeker ook op de sociaal-emotionele en creatieve aspecten. We maken gebruik van moderne onderwijsmethodes die aansluiten op wat de maatschappij vraagt en die rekening houden met verschillen in leertempo, lesstof en niveau. Op deze wijze kan binnen een klas worden aangesloten bij de ontwikkeling van alle leerlingen."

- Muziek: - Muziekvereniging Eensgezindheid Halfweg (EH) is opgericht in 1908 en bestaat dus al meer dan 100 jaar! Ons muziekrepertoire is zeer gevarieerd, van Bach tot aan de populaire musical- en filmmuziek. Ondanks dat we niet meer op straat lopen is de marsmuziek ook niet helemaal van onze lessenaar verdwenen. Maxima zegt het: "Muziek maakt je een sterker persoon." Wij wisten het al! Dus kom muziek maken bij Muziekvereniging Eensgezindheid! Je bent als kind of volwassene van harte welkom om eens te komen kijken bij een van onze repetities op dinsdagavond in ons clubgebouw op Kanaalweg 58. Sinds kort heeft Muziekvereniging Eensgezindheid een vriendenclub. Deze heeft als doel het orkest en het trouwe publiek dichter bij elkaar te brengen. Tevens is de vriendenclub een financiële steun in de rug in een tijd waarin cultuur niet meer vanzelfsprekend is. Als je vriend wordt van EH nodigen we je uit voor openbare optredens, houden we je via de digitale nieuwsbrief op de hoogte van optredens en andere hoogtepunten en reserveren we een plaatsje voor je op de eerste rang als we zelf een optreden organiseren."

- Bedrijfsleven / ondernemen: - Ondernemingsvereniging Halfweg, Zwanenburg, Boesingheliede & omstreken zet zich in voor de bedrijven en winkels die gevestigd zijn in het werkgebied. De vereniging heeft ruim 130 leden.

- Openbaar vervoer: - Sinds 2012 is er het NS-station Halfweg-Zwanenburg.

Reactie toevoegen