- Halderberge is een gemeente in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat.
- De gemeente is in 1997 ontstaan uit samenvoeging van de gemeenten Oud en Nieuw Gastel, Hoeven en Oudenbosch. Het gemeentehuis staat in Oudenbosch.
- De gemeente Halderberge omvat de dorpen Bosschenhoofd, Hoeven, Oud Gastel, Oudenbosch en Stampersgat, en de buurtschappen De Heul, De Spie, Galgestraat, Gastelsveer, Gors, Heinsberg, Kruisstraat, Kuivezand, Moleneind, Nieuwenberg (deels), Palingstraat, Schans en Stoof. Bij elkaar omvat de gemeente dus 5 dorpen en 13 buurtschappen. Ook voor de recent afgebroken buurtschap Kapelberg, die grotendeels onder Oud Gastel viel, hebben wij een pagina aangemaakt.
- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Halderberge.
Terug naar bovenNaamgeving
Aanvankelijk werd in de ontwerpherindelingsregeling voor de nieuwe gemeente als werknaam Oudenbosch aangehouden, zijnde de naam van de grootste bij de samenvoeging betrokken gemeente. Vervolgens stelden Oud en Nieuw Gastel en Hoeven als definitieve gemeentenaam de naam Markland voor, waar Oudenbosch zich niet in kon vinden. Daarna werd de heemkundekringen binnen het gebied van de nieuwe gemeente gevraagd een onderzoek in te stellen naar een op de historie gebaseerde gemeentenaam. De kringen kwamen unaniem met het voorstel Halderberge, wat het dus uiteindelijk ook is geworden. Overigens was deze naam bij de streekbewoners al langer bekend vanwege de Halderbergselaan in Hoeven en het daaraan gelegen eetcafé D’n Halder.
Naamsverklaring
- “De oorsprong van het toponiem Halderberge is niet eenduidig vast te stellen. Een eerste variant verklaart Halderberg uit Halreberg, waarbij de naam Halre vervolgens is afgeleid van Harle. De samenstelling van har of haar en le of lo staat dan respectievelijk voor een zandige heuvelrug en een bosje op hoge zandgrond. De tweede variant zoekt de betekenis van Halreberg in het Germaans, met name in halan berga waarbij halu staat voor afhellend en berga voor berg. Zowel het beeld van een beboste zandige heuvelrug als dat van een afhellende berg past in het 13e-eeuwse landschap alhier.
De vaststelling van Halderberge als gemeentenaam betekent een blijk van waardering voor de monniken van de abdij van Sint Bernard, die in het laatste kwart van de 13e eeuw de basis hebben gelegd voor de latere ontwikkeling van de dorpsgemeenschappen van Gastel, Hoeven en Oudenbosch. Zoals bekend zijn de woonkernen Stampersgat en Bosschenhoofd van latere datum. De naam getuigt bovendien van respect voor ons gezamenlijk verleden, zonder dat de historie van een van de voormalige gemeenten tekort is gedaan. Met de keuze voor deze gemeentenaam hebben het lokale bestuur, de heemkundeikringen en de bevolking laten zien, dat hun geschiedenis meer is dan een opgeslagen archief. Het is een symbool van hun collectief verleden” (aldus de op 22 juli 2000 op 43-jarige leeftijd overleden drs. W.C.M. van Oosterhout in (40).
Van Oosterhout werd enkele weken voor zijn overlijden nog onderscheiden met de Brabants Heemmedaille, een onderscheiding van de overkoepelende provinciale heemkundekringen. In 1985 richtte Van Oosterhout heemkundekring De Honderd Hoeven op, waarvan hij jarenlang voorzitter was. Verder leverde hij belangrijke bijdragen aan de Jaarboeken van deze heemkundekring en was hij, zoals uit bovengenoemd citaat blijkt, een vurig pleitbezorger van de nieuwe gemeentenaam. In 1998 was hij de grote stimulator achter het project dat geleid heeft tot het boek ‘Halderberge oud en nu’ (zie daarvoor verder bij Literatuur).
- “Halderberg wordt ook wel als Halterberg geschreven. Daarin zou het woord aal (abeel of zilverpopulier) en het Oudgermaanse woord ter (boom) terug te vinden zijn. Dan zou de naam kunnen slaan op de begroeiing in de streek. Hoe het ook zij, de gemeentenaam legt in ieder geval een duidelijke verbinding naar de ontstaansjaren van de drie gemeenten, toen Halderberge ook een gemeenschappelijke noemer was voor de drie dorpen” (aldus R.C.M. Jacobs in (45)).
Terug naar bovenDe gemeente Halderberge ligt NO van Roosendaal, NW van Etten-Leur.
Terug naar bovenDe gemeente Halderberge heeft ca. 12.000 huizen met ca. 30.000 inwoners.
Terug naar bovenHalderberge was sinds de 13e eeuw de benaming van de streek die ongeveer de huidige fusiegemeente omvatte (de voormalige gemeenten Hoeven, Oudenbosch en een deel van Oud en Nieuw Gastel). Op 6 december 1298 stelde Raso van Gaveren, Heer van Breda, een nieuwe schepenbank in voor de goederen van het Sint Bernardusklooster, voorzover die betrekking hadden op ‘het Land van Halderberg’, dat werd begrensd door Calfsdonk, Hesselake, Barlake, Middelmeer, Mark, de Sprange en het Huelmeer. Daardoor ontstond er een juridische en bestuurlijke eenheid. De streek wordt tegenwoordig Land van Gastel genoemd.
In 1290 zijn de grenzen afgebakend tussen de baronie van Breda en het markiezaat van Bergen op Zoom. Ook daar wordt de naam vermeld: “Van Dorlicht*1 werd de grenslijn getrokken ‘toten ogesten Halderberge’. De Halderbergen zijn een rij zandhoogten op het gebied der tegenwoordige gemeente Hoeven en worden herhaaldelijk genoemd in oorkonden, welke zijn opgesteld over de bezittingen der cisterciënsers te Gastel, Oudenbosch en Hoeven. De hoogste ervan moet gezocht worden op de grens Hoeven-Rukven onder de tegenwoordige parochie Bosschenhoofd” (25).
*1 Zie bij Kapelberg.
“In de gemeentenaam wordt al geduid op hoogte. Maar hoogte veronderstelt ook laagte. In het middeleeuwse Goed van Halderberge was die laagte vaak gevuld met veen. Daaruit kwam de turf- en zoutproductie voort. Het was het begin van een relatieve welvaart in onze streek. Wellicht dat nederzettingen als Gastel, Kuivezand, Nieuwenbosch, Baarlebosch en Hoeven hun ontstaan en naam aan de turfwinning te danken hebben” (40).
- Verhalen over de geschiedenis van Halderberge op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).
Terug naar bovenVeilig, leefbaar en vitaal buitengebied
"De gemeente Halderberge vindt een veilig, leefbaar en vitaal buitengebied belangrijk. Daarom is de Bestuurlijke koers Vitaal Buitengebied, die de gemeenteraad in 2019 heeft vastgesteld, verder uitgewerkt. De uitwerking bestaat uit drie pijlers: 1) Vitale recreatieparken, 2) Toekomstbestendig gebruik agrarisch vastgoed en 3) Humaan verblijf voor arbeidsmigranten. Voor de eerste pijler is een Gebiedsvisie opgesteld voor het recreatiecluster Hoeven. Voor de tweede pijler is een agrarische kennisbank gerealiseerd en is een Gebiedsvisie opgesteld voor het gebied de Stoof (Oud Gastel) en omgeving. Voor de derde pijler is een toetsingskader opgesteld met aangepaste beleidskaders voor de huisvesting van arbeidsmigranten. De gemeenteraad heeft in februari 2021 een besluit genomen over de uitwerking van de drie pijlers.
Vitale recreatieparken. Recreatiecluster Hoeven is een belangrijk recreatiegebied voor onze gemeente. De parken in dit cluster moeten elkaar versterken. Zo profiteert het gehele gebied, en ook inwoners van Halderberge, van een sterk toeristisch-recreatief cluster. Voor de arbeidsmigranten die nu op Villapark Panjevaart gehuisvest zijn, zal in de derde pijler een alternatief gevonden worden.
Toekomstbestendig gebruik agrarisch vastgoed. De gemeente wil leegstand van vrijkomende agrarische bedrijven in het buitengebied voorkomen. Hierbij is leefbaarheid en veiligheid belangrijk. Door het mogelijk maken en stimuleren van innovaties, creativiteit en herstructurering zijn ondernemers en bewoners minder kwetsbaar voor (ondermijnende) criminaliteit, wordt verkrotting en verrommeling tegengegaan en blijft het buitengebied vitaal. Samen met inwoners en ondernemers is in 2019 en 2020 gewerkt aan een Visie voor het pilotgebied de Stoof ten oosten van Oud Gastel. Op basis van deze visie wordt gekeken welke mogelijkheden en wensen het gebied heeft om te innoveren en herstructureren als het gaat om vrijkomend agrarisch vastgoed. Dit doen we binnen de kaders van de Omgevingswet. Daarnaast is een Agrarische Kennisbank opgezet om agrarisch ondernemers te ondersteunen bij innovatie of bij het versterken van hun situatie.
Humaan verblijf voor arbeidsmigranten. De lokale economie is afhankelijk van arbeidsmigranten. De vraag naar arbeidsmigranten neemt toe waardoor de concurrentie onder werkgevers groot is. Huisvesting speelt bij arbeidsmigranten een rol bij hun keuze voor een werkgever. Vandaar dat kwalitatief goede huisvesting bijdraagt aan het verkrijgen van arbeidsmigranten, wat goed is voor de lokale economie." (bron: gemeente Halderberge)
Terug naar bovenCultuurhistoriekaart
"De Cultuurhistoriekaart voor de gemeente Halderberge biedt een actueel overzicht van het bovengronds cultuurhistorisch erfgoed in de gemeente. De kaart omvat een inventarisatie van historisch-geografische en historisch-(steden)bouwkundige objecten en structuren en de landschappelijke (en stedenbouwkundige) gebieden met cultuurhistorische waarde. Aangegeven zijn relicten die daadwerkelijk nog in het landschap herkenbaar zijn en de ligging van de meest prominente verdwenen objecten en structuren (bijvoorbeeld kerken, kloosters, molens, vestingwerken). Voor de archeologische waarden is een aparte kaart vervaardigd, die in samenhang met de cultuurhistoriekaart een overzicht biedt van behoudenswaardig erfgoed binnen de gemeente. Voor het opstellen van de cultuurhistoriekaart heeft een inventarisatie plaatsgevonden van historisch-geografische en historisch-(steden)bouwkundige waarden en historische landschappelijke waarden. Daarbij is gebruik gemaakt van bestaande inventarisaties en studies, van historisch kaartmateriaal en van de waardevolle informatie die door kenners van het gebied (o.a. via de lokale heemkundige verenigingen) is ingebracht.
Doelstellingen. Het doel van de cultuurhistoriekaart is het inzichtelijk maken van het aanwezige historisch-geografische erfgoed, het historisch-(steden)bouwkundige erfgoed en het historisch groen in de gemeente Halderberge. De cultuurhistoriekaart heeft allereerst een belangrijke attentiewaarde. De cultuurhistoriekaart vormt een basisdocument van waaruit zaken als waardering, erfgoedbeleid en publiekseducatie verder uitgewerkt kunnen worden. Tevens maakt de kaart het mogelijk om te bepalen waar ruimtelijke ontwikkelingen versterkt kunnen worden door cultuurhistorische waarden, of daarvoor juist bedreigend kunnen zijn. De kaart biedt de gemeente een kader om een goed onderbouwde afweging te maken ten behoeve van cultuurhistorie.
De kaart kan beschouwd worden als een eerste en belangrijke stap naar een gemoderniseerd monumentenbeleid. Het meewegen van cultuurhistorische belangen in de ruimtelijke ordening is een van de pijlers van de Modernisering Monumentenzorg (MoMo), het sinds 2009 ingezette rijksbeleid ten aanzien van cultureel erfgoed. De wijziging van het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) per 1 januari 2012 is een concrete uitwerking hiervan. Het Bro geeft aan dat gemeenten bij het vaststellen van bestemmingsplannen verplicht zijn het aspect cultuurhistorie mee te nemen in de belangenafweging. Dit heeft tot gevolg dat de gemeente vooraf een analyse moet maken van de aanwezige cultuurhistorische waarden. Voorliggende cultuurhistoriekaart biedt een globaal inzicht in de aanwezige cultuurhistorische waarden in de gemeente Halderberge en maakt duidelijk waar nader cultuurhistorisch onderzoek gewenst is."
Terug naar boven- Nieuws over evenementen en activiteiten in de kernen van de gemeente Halderberge op Facebook.
Terug naar bovenIVN
"IVN afd. Dintel- en Marklanden heeft als werkgebied de gemeenten Etten-Leur, Halderberge en Moerdijk. De vrijwilligers zijn actief in werkgroepen om iedereen, jong en ouder, te laten kennismaken met diverse aspecten van de natuur en zo te laten zien hoe wondermooi die nog steeds is. Daardoor zal men eerder bereid zijn om zelf ook iets voor de natuur te doen, bijvoorbeeld door duurzaamheid in het dagelijks leven in te passen. Dat begint al met de jeugd, middels natuureducatie in het museum en in het veld voor groepen van de basisschool, waar de kinderen enthousiast aan deelnemen. Regelmatig zijn er voor jeugd en volwassenen lezingen en excursies, waarin met verschillende aspecten van natuur en duurzaamheid kan worden kennisgemaakt.
De afdeling behartigt ook de belangen van de natuur bij de besluitvorming van de lagere overheden (vooral gemeenten) en soms ook bij plannen van het bedrijfsleven. Mede dankzij onze vereniging zijn enkele groene gebieden in de regio behouden gebleven. Daamee trachten wij te voorkomen dat wij straks de mooie plekjes in onze omgeving alleen nog maar in het museum kunnen bekijken… We vestigen in de maatschappelijke discussie de aandacht op ons leefmilieu en de klimaatcrisis en adviseren over een groene en duurzame aanpak.
Ons Natuurmuseum is gevestigd in ons verenigingsgebouw, een markant pandje uit de jaren dertig. Een groot deel van de collectie was ooit het eigendom van de in 1901 in Etten geboren Jan Vriends, onderwijzer en bioloog, die later oprichter werd van het Natuurhistorisch Museum in Asten. De bovenverdieping van ons pand is geheel als museum ingericht met o.a. een viertal diorama's, waardoor je kunt kennismaken met dieren in hun natuurlijke leefomgeving. Verder vind je hier staande vitrines die themagericht zijn ingedeeld, zoals uilen en roofvogels, maar ook de kleine zangvogels zijn niet vergeten. Beneden is een ontvangstruimte met de mogelijkheid om allerlei informatie over natuurlijke zaken te raadplegen. Op verzoek kunnen ook onze klankbeelden van natuurgebieden uit West-Brabant worden bekeken. Het Natuurmuseum is open tijdens lezingen en themadagen (toegang gratis) en op aanvraag (entree € 2,- per volwassene, voor groepen van minimaal 8 personen prijs op aanvraag)."
Terug naar boven- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Halderberge. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter.
- Media / nieuws: - Halderbergse Bode.
- "Stichting Local FM in Etten-Leur, de Halderbergse Omroep Stichting, Radio- en Televisiestichting Moerdijk en Stichting Lokale Omroep Zundert waren vele jaren de lokale omroepen van de respectievelijke gemeenten. In die jaren hebben zij een enorme ervaring opgedaan in het maken van programma’s op radio, tv en internet, gericht op de culturele en maatschappelijke behoeften. Het ontbrak de lokale omroepen echter aan voldoende financiële draagkracht om de functie van waakhond van de lokale democratie optimaal uit te voeren. Afzonderlijk waren de lokale omroepen hiervoor te kleinschalig. De Stichting Nederlandse Lokale Publieke Omroepen (NLPO) heeft daarom samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een plan ontwikkeld dat voorziet in een schaalvergroting van lokale omroepen. De 260 individuele lokale omroepen zouden moeten opgaan in 77 streekomroepen. De genoemdee vier lokale omroepen hebben gehoor gegeven aan het voornemen van de NLPO en VNG en zijn eind 2013 gestart met de vorming van een streekomroep. In 2017 zijn de vier omroepen daadwerkelijk opgegaan in de nieuwe streekomroep Ons West Brabant."
- Ondernemen op het platteland: - ZLTO Halderberge is een actieve afdeling met ruim 250 leden, waarvan circa 125 met een agrarisch bedrijf. Als afdeling behartigen zij de lokale belangen van de leden. Hiervoor onderhouden zij nauw contact met de gemeenten, waterschap en andere belanghebbenden in het werkgebied. Ze spelen ook een maatschappelijke rol in de gemeenschap.
- Zorg en welzijn: - Mantelzorgondersteuning door ContourdeTwern.
- In de gemeente zijn talloze organisaties en verenigingen actief op het gebied van sport, cultuur, welzijn, zorg en natuur. Al deze organisaties kunnen hun activiteiten uitvoeren dankzij de inzet van vele vrijwilligers. Ben je op zoek naar vrijwilligerswerk? Of zoek je vrijwilligers voor je organisatie? Kijk dan eens op de site van Vrijwilligerscentrale Halderberge. Daar vind je allerlei achtergrondinformatie over vrijwilligerswerk. Je kunt er gebruikmaken van de digitale vacaturebank, waar je vrijwilligersvacatures vindt in deze gemeente en buurgemeente Moerdijk.
- Duurzaamheid: - "Coöperatie Energiek Halderberge | om is een initiatief op eigen kracht van inwoners uit deze gemeente. Een coöperatie zonder winstoogmerk. Wij als inwoners willen de handen ineen slaan en daarmee duurzame energie helpen versnellen. Voor nu, de generaties na ons en het milieu. Want er is al heel veel mogelijk. Wij willen duurzame energie voor iedereen in de gemeente mogelijk maken. Dit doen we samen met de leden (particulieren, bedrijven, verenigingen etc.). Door slimme acties op te zetten, samen te werken met de ondernemers in de gemeente of de directe omgeving en de mogelijkheden die er nu zijn, zorgen we voor duurzame energie. Onze missie is dan ook kort en krachtig: samen onze gemeente duurzaam maken. We zullen met elkaar stap voor stap actie moeten ondernemen. Je kunt eenvoudig lid worden en je bij ons aansluiten. Het kenmerk van een coöperatie is dat je kunt meedenken en meebeslissen als je dat wilt. Je kunt ook actief meewerken om onze coöperatie tot een succes te maken. Je kunt bijvoorbeeld meedoen met: gezamenlijke inkoopactie zonnepanelen; gezamenlijke projecten: panelen of wind op gezamenlijk dak; stap over op groene energie; actief meewerken.
De energiebehoefte in de hele wereld neemt toe en Europa is behoorlijk afhankelijk van de energieleveringen uit andere delen van de wereld. Energie van fossiele brandstoffen, zoals olie, gas en steenkool, worden schaarser en steeds duurder. Bovendien zijn deze bronnen slecht voor het milieu (klimaat, emissies, leefomgeving). Eigen opgewekte energie is goedkoper. Zelf opwekken, ook naar de toekomst, is daarom gelijk een slimme investering. Een investering in zonnepanelen is bijvoorbeeld binnen circa 8 jaar terugverdiend, terwijl de panelen 25 jaar meegaan. Daarnaast hebben wij enkele interessante manieren van financieren bedacht. We mogen ervan uitgaan dat de energieprijzen de komende jaren blijven stijgen. Bij het zelf opwekken van je energie ben je minder afhankelijk van de grillen van de energiemarkt. Zo hou je grip op je energierekening. Er zijn meer mogelijkheden dan alleen zonnepanelen. Wij zullen deze ontwikkelingen blijven volgen en onder de aandacht blijven brengen. Zodat er in Halderberge meer en meer eigen energie wordt opgewekt.
Coöperaties waren vroeger heel normaal. Denk aan boeren, melkproducenten en ook banken. De Rabobank, ooit als Boerenleenbank begonnen, is daar een voorbeeld van. Vandaag de dag komen coöperaties vanuit de burgers steeds meer op. Leden hebben inspraak, er is een bestuur en er zijn vrijwilligers die zich inzetten voor de goede zaak. Als coöperatie kunnen wij ons verenigen en zo gezamenlijk doelen bereiken die los van elkaar moeilijker te bereiken zijn. Wij hebben geen winstoogmerk. Daardoor zijn wij per definitie prijsgunstiger. Maar een goede prijs betekent niet automatisch de goedkoopste te willen zijn. Want kwaliteit en levensduur zijn ook van groot belang. Wij selecteren gekwalificeerde leveranciers van onder meer zonnepanelen en gekwalificeerde installateurs. Bedrijven die voor kwaliteit staan. Een deel van de opbrengsten gaat naar speciale projecten binnen Halderberge, die wat financiële hulp van buitenaf kunnen gebruiken. Op die manier vloeit er via onze leden (inwoners van de gemeente) geld richting projecten binnen de gemeente. En verdwijnt het niet naar bijvoorbeeld grote buitenlandse energiemaatschappijen."
Reactie toevoegen