Haansberg is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Etten-Leur. De buurtschap heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.
Buurtvereniging De Haansberg heeft van 2013-2018 hun buurtschap landschappelijk aantrekkelijk ingericht, en heeft in 2018 een nieuwe overeenkomst met de gemeente gesloten dat zij dat ook de komende vijf jaar weer mogen doen. Zie hoofdstuk Landschap etc.
Het Mariakapelletje op de hoek van de wegen Haansberg en Sander is gebouwd en wordt onderhouden door de buurtbewoners, als dank voor het gespaard blijven tijdens de Tweede Wereldoorlog.
En aangezien de argeloze voorbijganger dat niet kan 'ruiken', staat er een fraai paneel bij het kapelletje in Haansberg waarop e.e.a. wordt toegelicht.
- Haansberg is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Etten-Leur.
- De buurtschap Haansberg valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Etten-Leur.
- De buurtschap Haansberg heeft helaas geen plaatsnaamborden, zodat je alleen aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.
Terug naar bovenIn of op?
Men woont op de Haansberg. Voor een toelichting hierop zie bij Welberg.
Oudere vermeldingen
2e helft 15e eeuw Haneberge, 2e helft 15e eeuw Haenberge, 1843 Haansberg.
Naamsverklaring
"Samenstelling van berg 'terreinverheffing, heuvel' en de vogelnaam haan 'haan, korhaan'."(1) "Het element Haan in deze plaatsnaam slaat waarschijnlijk op de korhaan, een zeer opvallende vogel, speciaal in de baltstijd."(2)
Plaatsnaam komt ook elders voor
Er was ook een buurtschap Haansberg onder Gilze en Rijen. Deze is de afgelopen decennia echter getransformeerd tot het gelijknamige bedrijventerrein.
De buurtschap Haansberg ligt rond de gelijknamige weg, en loopt langs de NW rand van Etten-Leur in het N het buitengebied van die kern in.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de buurtschap Haansberg 84 huizen met 507 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap nog altijd ca. 80 huizen, nu met ca. 200 inwoners.
Terug naar bovenRijksmonumenten
Buurtschap Haansberg heeft 3 rijksmonumenten, zijnde het dubbel woonhuis uit 2e helft 19e eeuw op nr. 76, en het woonstalhuis met schuur (dat zijn 2 rijksmonumenten) op nr. 114.
Huisnr. 76
Haansberg 76: "Het linker gedeelte is het oudste, mogelijk nog uit het derde kwart van de 19de eeuw. De kern van het huis is echter veel ouder. Op het erf twee schuren, waarvan een 19e-eeuws is en een langsdeel heeft en de ander uit ca. 1900 is. Het dubbele woonhuis heeft een symmetrische voorgevel met eenvoudige kroonlijst en een cementen plint. Het zadeldak is gedekt door grijze Oudhollandse pannen liggend tussen tuitgevels. Beide voordeuren zijn geflankeerd door een zesruits schuifvenster. Het opgaande metselwerk bestaat gedeeltelijk uit IJsselsteen. De muuropeningen hebben hanenkammen in twee kleuren baksteen. In het metselwerk van de linker tuitgevel is een oudere vorm van het huis zichtbaar. Hieruit blijkt dat oorspronkelijk het huis veel kleiner was. Zowel in hoogte als in de diepte is het vergroot. De contouren van het vlechtwerk van de oude gevel zijn nog steeds goed zichtbaar. De langsdeelschuur heeft een rieten schilddak. De andere schuur heeft een zadeldak belegd met pannen. Twee leiperen tegen de zijgevel. Het dubbele woonhuis met beide opstallen is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde als specimen van de sociaal-economische ontwikkeling van de landbouw en het wonen en is een gaaf voorbeeld van de typologische ontwikkeling van het woonhuis op het platteland. Het is als zodanig zeldzaam."
Huisnr. 114
Haansberg 114: "Woonstalhuis van een boerderij, gelegen in de directe omgeving van "De Bochten" in de West Polder parallel met de west- of voorgevel aan de weg. De boerderij, een zogeheten langgevelboerderij, heeft een dwarsdeel. Ze heeft een zadeldak tussen tuitgevels. Het dak is gedekt met grijze muldenpannen. Het woongedeelte is zo goed als symmetrisch van opzet, vijf traveeën breed. De voordeur wordt geflankeerd door twee vensters. Ook de zijgevel, met zijn twee vensters op de begane grond en op de verdieping een venster, is symmetrisch van opzet. Het bedrijfsgedeelte is ten opzichte van het woongedeelte klein. Het heeft aan de voorkant een lagere dakvoet dan het woongedeelte. Het opgaande werk bestaat uit paarsrode machinaal gevormde baksteen gemetseld in kruisverband met cementen plint. In het woongedeelte is de voorgevel en in het bedrijfsgedeelte de noordelijke kopgevel, voorzien van siermetselwerk. De muuropeningen zijn alle getoogd. In fries, segmentbogen, boogtrommels en horizontale banden accenten met gele verblendsteen. De voorgevel heeft een eenvoudige kroonlijst. De zesruits schuifvensters hebben houten luiken. Aan de noordelijke kopgevel een stenen uitgebouwde toilet onder lessenaarsdakje. Het woonstalhuis is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als uitdrukking van een landschappelijke ontwikkeling en heeft ensemblewaarde, gezien de historisch-ruimtelijke relatie met groenvoorzieningen, wegen, wateren en bodemgesteldheid. Het woonstalhuis is belangrijk vanwege gaafheid van ex- en interieur. Als geheel is het van belang vanwege typologische ontwikkeling en zeldzaamheid.
De schuur van het pand Haansberg 114 heeft een langsdeel. Schilddak gedekt met rode oud-Hollandse pannen met aan de noordkant een lage dakvoet. Het opgaand werk bestaat uit handgevormde baksteen gemetseld in kruisverband. De schuur is van algemeen belang. Het gebouw heeft cultuurhistorisch belang als uitdrukking van een landschappelijke ontwikkeling en heeft ensemblewaarde, gezien de historisch-ruimtelijke relatie met groenvoorzieningen, wegen, wateren en bodemgesteldheid. De schuur is belangrijk vanwege gaafheid van ex- en interieur. Als geheel is het van belang vanwege een steeds groter wordende typologische zeldzaamheid." (bron van beide beschrijvingen: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
Mariakapel
Het Mariakapelletje op de hoek van de wegen Haansberg en Sander is gebouwd en wordt onderhouden door de buurtbewoners, als dank voor het gespaard blijven tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het kapelletje is in 2014 gerenoveerd. - Nog meer foto's van het kapelletje.
Blikvanger
In 2014 is op de hoek Haansberg en Oude Grind het kunstwerk Blikvanger geplaatst. Het betreft de uitbeelding van een haan in cortenstaal.
Groen
Buurtvereniging De Haansberg mag vanaf 2018 weer voor vijf jaar hun straat voorzien van groene plekken. Ook van 2013-2018 zijn in de straat door de bewoners reeds drie plantsoenen aangelegd en allerlei andere initiatieven ondernomen om de buurt aantrekkelijker te maken. "Onder onze buurtvereniging valt ook nog de vereniging 'Wijk en idee'. Die vereniging telt 6 buurtbewoners die zorgen voor dit project", aldus Kees Schijven, secretaris van de buurtvereniging. "Wijk en idee komt met een voorstel voor een plantsoen in de straat. Bijvoorbeeld op plekken waarvoor de gemeente nog geen bestemming heeft. De vereniging gaat in gesprek met de gemeente en dient een begroting in. Als de gemeente akkoord is, wordt er in de straat een oproep gedaan om de handjes uit de mouwen te steken."
Dat gebeurde in september 2018 in heel Etten-Leur tijdens de Burendag, zo ook in de Haansberg. Bij het Mariakapelletje en de Blikvanger is gesnoeid en geschoffeld. "We hebben daar in 2017 nieuwe beplanting gezet, maar die is door de hete en droge zomer van 2018 gesneuveld. Dus daar waren herstelwerkzaamheden nodig." Waarom de buurt dit zo leuk vindt? "Het verbetert de woongemeenschap en bevordert de saamhorigheid in de straat", aldus Schijven. De gemeente Etten-Leur vindt het goed dat zulke initiatieven er zijn en omarmt het. "We stimuleren deze initiatieven enorm en ondersteunen het van harte", vertelt wijkmanager Annemiek Voesenek. "Het brengt meer dan alleen groene plekken in de gemeente: het brengt ook saamhorigheid en sociale contacten." (bron o.a.: BN/De Stem)
Paddenpoel
In 1999 is in Haansberg een grote paddenpoel aangelegd. Dit in het kader van de ruilverkaveling Etten-Leur / Rucphen, die in 1999 is uitgevoerd. Het was een driehoekig, laaggelegen stuk grond, onder hoogspanningsmasten, waar men verder toch niet veel mee kon. Een mooie plek dus voor een paddenpoel. In poelen en bosschages kunnen dieren zoals groene kikkers, koningssalamanders, padden en de in West-Brabant zeldzame boomkikker zich schuilhouden. Daarnaast hebben vlinders, zangvogels en vleermuizen de bomen nodig om zich te verplaatsen. Zij vliegen niet graag door open landschap. Kleine zoogdieren als wezels en hermelijnen kunnen zelfs via een tunneltje onder de nieuwe A58 door. (bron: Dienst Landelijk Gebied, 1999)
Kelsdonk-Zwermlaken
Natuurgebied Kelsdonk-Zwermlaken is genoemd naar de veldnamen waarin het gebied is gelegen. “Dat donken (voor de verklaring daarvan zie bij Donk, red.) in de buurt van water kunnen liggen, bewijzen namen als Kelsdonk. Kelsdonk onder Etten kan genoemd zijn naar een water de Kaal. Maar daar is in de buurt van Kelsdonk nergens iets van bekend (wel te Strijbeek, maar dat is daar ver vandaan). Kelle zou een waterloop zijn, die een molen aandrijft” (89). Kelsdonk-Zwermlaken ligt in de Westpolder, N van Haansberg. De bebouwing in dit gebied bestaat uit slechts twee boerderijen, die niet meer in bedrijf zijn. Deze boerderijen liggen aan het doodlopende weggetje Windgat, dat eveneens een veldnaam is (NW van Kelsdonk). “Windgat, een gebied onder Etten, kan naar een onderdeel van een sluis genoemd zijn” (89).
“Het gebied Kelsdonk-Zwermlaken is nog in ontwikkeling. In het kader van de afronding van de ruilverkaveling Etten-Leur/Rucphen zal een grote oppervlakte aan grasland worden overgedragen aan Staatsbosbeheer. Het totale reservaat zal ongeveer 180 hectare gaan omvatten en worden ingericht als weidevogelgebied met botanische waarden. Het is de bedoeling dat de meest laaggelegen venige terreindelen weer tot dotterhooilanden worden verschraald. Extra aandacht zal worden besteed aan herstel van het karakteristieke slotenpatroon” (80).
Terug naar boven- Buurtvereniging: - Buurtvereniging De Haansberg heeft geen website meer.
- Duurzaamheid: - Op het einde van de Haansberg ligt aan de Bollendonkseweg, W van Kelsdonk/Windgat, een oude, afgesloten vuilstort. “Gezien de hoogte en de samenstelling van de ondergrond kan hier een geheel eigen biotoop ontstaan, die in het vlakke poldergebied tot interessante wisselwerking kan leiden. Daarom is er nog hoop op iets moois voor deze hoop” (aldus Herman Dirven in (46)). De eigenaar van de grond heeft in mei 2019 een plan bij de gemeente ingediend voor de realisatie van een zonnepark op de voormalige vuilstort. Het gebied is in totaal bijna tien hectare groot. Een gedeelte van het terrein wordt ‘bekleed’ met zonnepanelen. De bomen en struiken die in de loop van de tijd op de berg zijn gegroeid, worden voor een groot deel gekapt. De groene randen moeten behouden blijven en er geldt een herplantplicht. Voor natuurcompensatie zijn twee terreinen van ongeveer 1,5 hectare in de directe omgeving in beeld. Er ligt een afdeklaag op de voormalige vuilstort en die moet ook behouden blijven. Omdat de randen groen moeten blijven, zullen de zonnepanelen straks alleen vanuit de lucht zichtbaar zijn. De energie gaat vermoedelijk geleverd worden aan bedrijven op bedrijventerrein Vosdonk.
"Zonneweide Bollendonk zal bovenop het glooiende plateau van de voormalige stortplaats N van buurtschap Haansberg worden gerealiseerd. Er worden ca. 40 rijen met draagconstructies geplaatst, waarbij de zonnepanelen gericht worden op het zuiden. De stortplaats is bij uitstek geschikt voor het gebruik als zonneweide, omdat er weinig andere mogelijkheden zijn voor gebruik en de zonneweide goed samengaat met het versterken van de natuurwaarden en biodiversiteit op deze grond. De zonneweide zal grotendeels uit het zicht getrokken worden door de groensingel die rondom de stortplaats ligt. De groensingel zal tijdens en na de bouw intact blijven.
Participatie omwonenden. Het project is vooraf met de provincie Noord-Brabant, de gemeente Etten-Leur, omwonenden en andere belanghebbenden besproken. De adviezen en wensen zijn meegenomen in het ontwerp, zoals de ontwikkeling van een voedselbos. Er wordt gewerkt aan een plan voor financiële participatie. Biodiversiteit. Voor de natuurwaarden zal de komst van het park een verbetering betekenen ten opzichte van de huidige situatie. De zuidelijke punt van het perceel zal worden benut voor meer groen. Er is samen met natuurverenigingen IVN Etten-Leur, MEC en De Groene Koepel (Breda) bedacht hoe de invulling daarvan eruit moet komen te zien. Er is daarnaast ook aandacht besteed aan de maatregelen die genomen moeten worden om de leefomgeving van – onder andere – de wezel, bunzing en steenmarter niet te verstoren tijdens en na de bouw van het zonnepark. Naast een oppervlakte van 1,3 ha die ingericht wordt voor de marterachtigen, zal een extra stuk grond van ongeveer 1,3 ha worden benut voor het realiseren van een voedselbos." (bron en voor nadere informatie zie Solarcentury) Zonneweide Bollendonk beoogt begin 2022 gereed te komen.
Reactie toevoegen