Status

- Grevenberg is een buurtschap in de provincie Drenthe, gemeente Coevorden. T/m 1997 deels gemeente Dalen, deels gemeente Oosterhesselen.

- De buurtschap Grevenberg valt, ook voor de postadressen, deels onder het dorp Wachtum (= t/m 1997 gemeente Dalen), deels onder het dorp Oosterhesselen.

- De buurtschap Grevenberg ligt buiten de bebouwde kom en heeft daarom - overigens pas sinds 2014 - witte plaatsnaamborden.

Naam

In het Drents
Grevenbarg.

Oudere vermeldingen
De tot heden oudst bekende vermelding van deze naam is in 1843, in (1), zij het alleen nog als naam van de heuvel ter plekke, want de gelijknamige buurtschap bestaat dan nog niet.

Naamsverklaring
Betekent 'gravenheuvel'. De hoogte bestaat uit een tumulus, oftewel een grafheuvel uit de prehistorische tijd, gelegen op een kringgreppelurnenveld, het zogeheten Hunnenkerkhof.(2)

Ligging

De buurtschap Grevenberg ligt rond de gelijknamige weg, die Z langs de Verlengde Hoogeveense Vaart loopt, en rond de weg Verlengde Hoogeveense Vaart die N langs deze vaart loopt, N van Dalen en Wachtum, ZO van Oosterhesselen. Het Z deel valt onder het dorpsgebied van Wachtum, het N deel onder dat van Oosterhesselen. De delen zijn in het centrum van de buurtschap met elkaar verbonden door de Hesselerbrug.

Statistische gegevens

De buurtschap Grevenberg omvat ca. 25 huizen met ca. 60 inwoners.

Geschiedenis

De historie van deze buurtschap is in 2011 een boekwerkje vervat. Het resultaat is een rijk geïllustreerd magazine vol historische en interessante verhalen over het heden en verleden van de buurtschap. Het is een initiatief van Historische Vereniging Klenckerheugte uit Oosterhesselen. Het 50-jarig bestaan van Buurtvereniging Grevenberg vormde voor Klenckerheugte de aanleiding een speciale jubileumuitgave uit te brengen. De eerste berichten over deze locatie dateren uit 1843. De drie Podagristen beschrijven deze plaats als onderdeel van hun tocht door Drenthe. Door de aanwezigheid van een gegraven water heeft de buurtschap een bijzonder karakter. Dit kanaal speelde en speelt een belangrijke rol in het dagelijks leven van de bewoners.

De Verlengde Hoogeveense Vaart loopt als een rode draad door de geschiedenis van de buurtschap. In 1860 vaart het eerste schip met turf door de vaart. Het met de hand gegraven kanaal geeft een enorme impuls aan de ontwikkeling van dit gebied. Begin 20e eeuw worden aan weerszijden van het kanaal boerderijen gebouwd. Het kanaal is altijd erg belangrijk geweest. Met name de betekenis van het kanaal voor het vervoer is waardevol. Ook de oorlogstijd komt in de pubicatie aan de orde. Op 10 mei 1940 barst de hel ook hier los. Zware Duitse mitrailleurs laten op Grevenberg hun angstaanjagende geratel horen. Nederlandse militairen bieden aanvankelijk hevig verzet, maar zij zijn kansloos. Er worden 24 militairen gevangen genomen en weggevoerd. Bij de bevrijding komen Poolse militairen via de Grönningweg bij de Grevenbergsebrug aan.

Ondanks de kleine gemeenschap (24 woningen) worden er, dankzij de actieve buurtvereniging, door het jaar heen diverse activiteiten georganiseerd. Er bestond jarenlang een kaartclub. Ook het traditionele paasvuur was jaarlijks een van de hoogtepunten. De bult werd gebouwd aan ‘t Neie Diekie, een zandweg tussen Fröme (nu Salomons) en Hoonholten. De naoberplicht in buurtschap Grevenberg was altijd erg groot. Een markant persoon binnen de gemeenschap was brugwachter Hillegonda Abbing-Bartelds. Zij was altijd op haar hoede, geen schip mocht aan haar aandacht ontsnappen. Voor al haar inspanningen is ze op 79-jarige leeftijd koninklijk onderscheiden.

Bezienswaardigheden

- Aan de Grevenbergseweg (= de weg van Oosterhesselen naar Grevenberg) liggen de gerestaureerde overblijfselen van een grafveld met brandheuvels uit de vroege ijzertijd (750-12 v.Chr). Het terrein heet Hunnenkerkhof*, hoewel het net als de hunebedden niets te maken heeft met het legendarische ruitervolk uit het oosten. Het grafveld is ontstaan in een tijd dat het gebruikelijk was om de resten van brandstapels inclusief de crematieresten af te dekken met grond. Er zijn aanwijzingen gevonden dat het veld een voortzetting is van een ouder urnenveld. In de loop der tijd ontstond er een veld met heuvels, omgeven door een rechthoekig patroon van greppels. Oorspronkelijk hebben er waarschijnlijk ongeveer 500 graven gelegen. Aan het begin van de 19e eeuw waren er nog zo'n 50 van over. Grote delen van het veld zijn in de loop der tijd door ontginningen verloren gegaan.
* Dat in het verleden ook gespeld is geweest als Hunerkerkhof, Hunne-Kerkhof en Hunenkerkhof, maar Hunnenkerkhof is de oudste en ook thans gebruikelijke spelling.

In 1843 is het Hunnenkerkhof, het enige rijksmonument in buurtschap Grevenberg, door D.H. van der Scheer beschreven als een oude begraafplaats met twee grote tumuli en vele kleinere opgeworpen hoogten, groot 1 bunder 70 roeden. Hij laat enkele 'opdelvingen' uitvoeren, wat crematieresten, houtskool en enkele urnen oplevert. L.J.F. Janssen maakt in 1848 melding van 10 ronde grafheuvels en 42 vierkante en langwerpig vierkante bedden. De aanleg is vergelijkbaar met het grafveld bij Ruinen.

In 1871 schenkt de toenmalige eigenaar, jonkheer Van Wijck van huize De Klencke uit Oosterhesselen, het terrein aan de provincie Drenthe. Helaas leidt dat aanvankelijk niet tot behoud van het veld. Het is zelfs lange tijd gebruikt als vuilstortplaats. Het grootste deel van de begraafplaats is thans verdwenen, inclusief de beide grote tumuli. In 1960 is in het kader van archeologisch onderzoek een aantal sleuven gegraven in het resterende deel van het grafveld, dat nog altijd provinciaal eigendom is. Dit deel bleek te bestaan uit een groep heuvels omgeven door vierkante en rechthoekige greppels. Doordat de greppels op elkaar aansluiten, vormen ze een soort netwerk. Met de informatie die hieruit naar voren is gekomen, zijn in 1975 enkele heuvels met greppels gereconstrueerd.

Het gerestaureerde restant van het grafveld in Grevenberg is sinds 2001 in beheer bij Het Drentse Landschap. Het is de enige plek in Nederland waar dergelijke rechthoekige prehistorische grafmonumenten te vinden zijn. (bron: Het Drentse Landschap) In de Nieuwe Drentse Volksalmanak 2008 is een artikel van ca. 20 pagina's opgenomen over rijksmonument het Hunnenkerkhof, getiteld 'Een klein maar belangwekkend cultuurreservaat: het Hunnenkerkhof in Oosterhesselen' (pag. 179-201). Via de link is het artikel grotendeels online te lezen.

Landschap, natuur en recreatie

- "Aan de Verlengde Hoogeveense Vaart in buurtschap Grevenberg, vanaf de brug tot aan het schrikhek, zijn mooie visplekken. De landskant van het water heeft een mooie brede berm. De diepte valt wat tegen, ongeveer 1.4 meter. De breedte is ongeveer 16 meter en de overzijde heeft een volle oeverbegroeing. Het visbestand bestaat hoofdzakelijk uit brasem, voorn en blei. Toch wordt er ook regelmatig een zeelt gevangen." (bron)

Links

- Algemeen: - Beschrijving van buurtschap Grevenberg in tekst en beeld, op de website 'Alle plaatsen op de fiets'.

- Veiligheid: - "Plaatselijk Belang Oosterhesselen heeft in november 2010 het AED-project (AED = Automatische Externe Defibrilator) overgedragen aan Stichting Hart Veilig Oosterhesselen. Het doel van de stichting is 'de overlevingskans te vergroten van personen met een acute bloedcirculatiestilstand door hartfalen'. Om dit doel te verwezenlijken hebben we vrijwilligers nodig die willen en kunnen reanimeren. Momenteel zijn er ca. 80 opgeleide vrijwilligers die heel Oosterhesselen bestrijken, dus in principe is er altijd iemand in de buurt die kan reanimeren. Een geruststellende gedachte. Er hangen drie AED's in Oosterhesselen: bij het gezondheidscentrum, bij de Etgaarde en bij garage Saak en Vorenholt. De vierde is geplaatst bij de familie Westerhof in buurtschap Grevenberg."

• 1. Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden,
  van der Aa, A.J.
  , p.ca. 10.000, (1851)
  
• 2. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)