Gein

Plaats
Buurtschap
De Ronde Venen
Utrecht

gein_straatnaambord_gein-zuid.jpg

Gein is een buurtschap in de provincie Utrecht, gem. De Ronde Venen. De buurtschap valt onder het dorp Abcoude. De buurtschap heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de straatnaambordjes Gein-Noord en -Zuid kunt zien dat je er bent aangekomen.

Gein is een buurtschap in de provincie Utrecht, gem. De Ronde Venen. De buurtschap valt onder het dorp Abcoude. De buurtschap heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de straatnaambordjes Gein-Noord en -Zuid kunt zien dat je er bent aangekomen.

gein_en_vinkenbuurt_buurtschap_bij_abcoude_kaart_anno_ca._1925_kopie.jpg

Op deze kaart, uit ca. 1925, is goed te zien dat de bebouwing langs de weg en waterloop Gein voor het N deel, onder de gemeente Weesperkarspel, bekend stond als buurtschap Het Gein, en het Z deel, onder de gemeente Abcoude, als buurtschap Vinkenbuurt.

Op deze kaart, uit ca. 1925, is goed te zien dat de bebouwing langs de weg en waterloop Gein voor het N deel, onder de gemeente Weesperkarspel, bekend stond als buurtschap Het Gein, en het Z deel, onder de gemeente Abcoude, als buurtschap Vinkenbuurt.

gein_bij_abcoude_kaart_anno_ca._1970_kopie.jpg

Op deze kaart, uit ca. 1970, geven de gele lijnen de gemeentegrens aan. De plaatsnamen Het Gein en Vinkenbuurt zijn zomaar uitgegumd. In het NW grijpt gem. Amsterdam haar kans om in haar geannexeerde deel van Weesperkarspel de wijk Bijlmermeer te bouwen.

Op deze kaart, uit ca. 1970, geven de gele lijnen de gemeentegrens aan. De plaatsnamen Het Gein en Vinkenbuurt zijn zomaar uitgegumd. In het NW grijpt gem. Amsterdam haar kans om in haar geannexeerde deel van Weesperkarspel de wijk Bijlmermeer te bouwen.

gein_3.jpg

Een wandeling langs beide zijden van buurtschap en riviertje het Gein is zeer aan te bevelen. Je kunt je er o.a. vergapen aan ca. 25 rijksmonumentale boerderijen en woonhuizen. Dit is er een van.

Een wandeling langs beide zijden van buurtschap en riviertje het Gein is zeer aan te bevelen. Je kunt je er o.a. vergapen aan ca. 25 rijksmonumentale boerderijen en woonhuizen. Dit is er een van.

gein_4.jpg

Dit is weer een spelletje 'Wie van de Drie?': hoe heet deze molen? Vanouds heette deze Oostzijdse Molen, later Molen Delphine, en tegenwoordig heet deze Mondriaan Molen. Het waarom van al die namen kun je lezen onder het kopje Bezienswaardigheden.

Dit is weer een spelletje 'Wie van de Drie?': hoe heet deze molen? Vanouds heette deze Oostzijdse Molen, later Molen Delphine, en tegenwoordig heet deze Mondriaan Molen. Het waarom van al die namen kun je lezen onder het kopje Bezienswaardigheden.

gein_9.jpg

De Broekzijdse Molen in Gein-Noord, gezien vanaf Gein-Zuid, over het riviertje het Gein

De Broekzijdse Molen in Gein-Noord, gezien vanaf Gein-Zuid, over het riviertje het Gein

gein_6.jpg

Aanbevelenswaardig is een fiets- of wandeltocht langs het kilometerslange meanderende riviertje het Gein van Driemond naar Abcoude en terug. Een van de mooiste riviertjes en landschappen van ons land, vergelijkbaar met de Vlist (www.plaatsengids.nl/vlist)

Aanbevelenswaardig is een fiets- of wandeltocht langs het kilometerslange meanderende riviertje het Gein van Driemond naar Abcoude en terug. Een van de mooiste riviertjes en landschappen van ons land, vergelijkbaar met de Vlist (www.plaatsengids.nl/vlist)

gein_8.jpg

Ook de voormalige Herberg De Vink in Gein-Zuid is een rijksmonument

Ook de voormalige Herberg De Vink in Gein-Zuid is een rijksmonument

gein_11.jpg

Een inspirerende omgeving voor schilders, de buurtschap en rivier het Gein. Hier kun je toch ook zo een schilderij van maken: meanderend riviertje, mooi boerderijtje, woonscheepje, kwakelbrugje... Wat wil je als schilder nog meer?

Een inspirerende omgeving voor schilders, de buurtschap en rivier het Gein. Hier kun je toch ook zo een schilderij van maken: meanderend riviertje, mooi boerderijtje, woonscheepje, kwakelbrugje... Wat wil je als schilder nog meer?

gein_12.jpg

De kwakel over het riviertje het Gein, van dichtbij gezien. Om schepen doorgang te kunnen bieden, werden vroeger deze geknikte houten bruggetjes gebouwd. In deze regio heet dat een kwakel, in Fryslân een heechhout, in Groningen een hoogholtje.

De kwakel over het riviertje het Gein, van dichtbij gezien. Om schepen doorgang te kunnen bieden, werden vroeger deze geknikte houten bruggetjes gebouwd. In deze regio heet dat een kwakel, in Fryslân een heechhout, in Groningen een hoogholtje.

gein.jpg

Het voormalige zondagsschooltje Eben Haezer (Gein-Noord 59) is gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. Behalve als zondagsschool werd het ook gebruikt bij feestelijke, kerkelijke bijeenkomsten. Tot 1975 is het als zondagsschool in gebruik geweest.

Het voormalige zondagsschooltje Eben Haezer (Gein-Noord 59) is gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. Behalve als zondagsschool werd het ook gebruikt bij feestelijke, kerkelijke bijeenkomsten. Tot 1975 is het als zondagsschool in gebruik geweest.

Gein

Terug naar boven

Status

- Gein is een buurtschap in de provincie Utrecht, gemeente De Ronde Venen. T/m 1988 deels gemeente Abcoude, deels provincie Noord-Holland, gemeente Amsterdam (t/m 31-7-1966 gemeente Weesperkarspel). In 1989 door middel van een grenscorrectie in zijn geheel over naar gemeente Abcoude, waarbij het deel dat t/m 1988 in de gemeente Amsterdam lag, overgaat van de provincie Noord-Holland naar de provincie Utrecht; in 2011 over naar gemeente De Ronde Venen.

- Het deel onder de gemeente Abcoude had in oude atlassen als plaatsnaam Vinkenbuurt, het deel onder Weesperkarspel had als plaatsnaam Gein. In de jaren zestig verdwijnen deze plaatsnamen zomaar van de kaart (terwijl de bebouwing er nog gewoon was en ook nog altijd is). Vóór de gemeentelijke herindelingen van 1966 viel het deel N van de weg Ruwelswal / Hollandse Kade (die halverwege de buurtschap naar het W loopt), onder de gemeente Weesperkarspel. Ook de hele Aetsveldse Polder aan de kant van -Zuid viel onder de gemeente Weesperkarspel. Het grondgebied van de gemeente Abcoude aan deze rivier begon daarom tot de herindeling van 1966 pas bij de Wilhelminabrug. Zie ook de kaarten elders op deze pagina, die e.e.a. illustreren.

- De buurtschap Gein valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Abcoude.

- De buurtschap heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de straatnaambordjes Gein-Noord en -Zuid kunt zien dat je er bent aangekomen.

- De buurtschap staat niet meer in de atlassen; in de jaren zestig is de plaatsnaam daar zomaar 'uitgegumd'. Wat ons betreft ten onrechte; immers de bebouwing is er nog altijd, dus de buurtschap ook. Zie ook de kaarten elders op deze pagina, die e.e.a. illustreren.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1321 water: bi Wesepe ant Gheyne, 1840 Het Gein.

Naamsverklaring
Overdrachtelijk gebruik van de naam van het water het Gein, dat de Angstel bij Abcoude met de Gaasp bij Driemond verbindt en zich met deze verenigt tot Smalweesp. Misschien te vergelijken met de waternamen Geyen (Duitsland, bij Keulen), 962 Gegina, 1179 Geina en met Gegen (Duitsland, bij Trier) 775 kopie 12e eeuw Jaghine, 1154 Gegine, 1161 Geina, gelegen aan de Gay. Al deze namen ontstonden uit het Keltische Gagina* of het Germaanse Gaginô*, een afleiding met het suffix -anô, -inô, dat vooral in waternamen voorkomt. Aanknoping bij de stam van het Oudengelse gegn 'recht', het Oudnoorse gegn 'recht, passend' is voor het sterk kronkelende Gein niet waarschijnlijk. Daarnaast is nog gedacht aan een met het Germaanse gainon* en gînan* 'gapen, opensperren' (Nieuwhoogduits gähnen) samenhangende benaming.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Gein ligt rond beide zijden van het gelijknamige riviertje, rond de wegen Gein-Noord en -Zuid, tussen de dorpen Driemond in het NO en Abcoude in het ZW, en ligt ZO van de stad Amsterdam (stadsdeel Zuidoost), ZW van de stad Weesp, W van het Amsterdam-Rijnkanaal, NW en W van het dorp Nigtevecht en N en NNO van het dorp Baambrugge.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat het gedeelte van de buurtschap Gein in de gemeente Weesperkarspel 31 huizen met 220 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap ca. 130 huizen, een enkel woonschip en ca. 10 bedrijfsgebouwen, met ruim 300 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Veerpont
Er is een pontje geweest genaamd GEIN, in het O van de gelijknamige buurtschap, en wel van Fort Nigtevecht over het Amsterdam-Rijnkanaal naar het dorp Nigtevecht. Sinds 2016 vaart dat pontje tussen Stolwijkersluis en Gouda. Voor nadere informatie over de huidige situatie van het pontje zie de link.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In opdracht van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht heeft Waternet in 2017 een dijkversterking uitgevoerd langs de rivier het Gein. De dijken voldeden namelijk niet meer aan de huidige veiligheidsnormen. Maar er speelden niet alleen waterbelangen. Het gebied is gekarakteriseerd als landschappelijke drager met een halfopen mozaïekstructuur. Naast verbetering van de waterkerende functie, vragen de LNC-waarden (landschappelijke, natuur- en culturele waarden) daarom om bijzondere aandacht. Ook de bewoners rond de rivier is er veel aan gelegen hun fraaie woon- en werkomgeving in stand te houden. De opgave was dan ook hoe je de dijkverbetering in een cultuurhistorisch zeer waardevol kleinschalig landschap het beste kunt uitvoeren.

Waternet heeft daarom landschapsarchitecten ingeschakeld als intermediair tussen de verschillende partijen. Dit bureau stelde eerder de landschapsvisie voor het buitengebied van Abcoude op en was daarom goed op de hoogte van de bijzonderheden ter plaatse. Het bureau heeft praktisch het hele gebied met haar kwaliteiten in kaart gebracht. Onderdelen van het gebied werden in kleine ‘beeldjes' gevat, waarin de diversiteit van bijvoorbeeld de beplanting tot uitdrukking kwam: rietlandjes, solitaire bomen, laanbomen, knotwilgen, knotessen en heel oude essenstobben. De waarden van het landschap werden zo zichtbaar gemaakt als de onderliggende bouwstenen van het gebied. Voor de omwonenden werd door dit proces duidelijk dat de waarden die zij in hun omgeving zien ook door het waterschap worden herkend en erkend.

Vanaf het begin van het ontwerpproces zijn vele mogelijkheden onderzocht om dijkversterking met cultuurhistorische waarden te laten samengaan. Het bureau heeft hiervoor een serie modellen ontwikkeld die de ontwikkelingsmogelijkheden vanuit het landschap weergaven. Het combineren met de technische uitwerking heeft een uniek samenspel en maatwerk opgeleverd, dat een voorbeeld kan zijn voor toekomstige tracés. Op een aantal punten moest de dijk worden versterkt en dat kan in de hoogte of in de breedte. Als het in de breedte gebeurt, krijg je een breder talud van de dijk. In dat geval zou de sloot verlegd moeten worden en dan moet er veel beplanting weg. Maar als je het talud opvangt met een laag schot, hoef je de sloot niet overal te verleggen. Dan kunnen veel bomen blijven staan, waaronder een aantal oude essenstobben die onvervangbaar zijn. Vaak keken de partijen heel plaatselijk naar de mogelijkheden. Ook oplossingen die door Waternet werden aangedragen, zoals het compartimenteren van het boezemgedeelte nabij het Gein, zijn door de landschapsarchitecten beoordeeld op landschappelijke kwaliteit. Over en weer kom je dan tot creatieve, realistische plannen. Dit alles met als oogmerk om zo veel als mogelijk recht te doen aan de belangen van het landschap en de omwonenden. Zo heeft Waternet er samen met de omwonenden voor gekozen om zo veel mogelijk bomen op de dijk te handhaven.

Aansluitend aan de in 2017 gerealiseerde dijkversterking heeft Waternet in 2018 een waterkering in de rivier aangelegd, bij de Jan Swinkelsbrug in Abcoude. De kering is een extra maatregel om bomen op de dijk te sparen en te behouden. Met de kering kan het water in het Gein gescheiden worden op de grens van dorpskern en buitengebied. Toepassing zal alleen nodig zijn wanneer een boom omwaait en een gat in de dijk veroorzaakt. De rivier wordt in dat geval tijdelijk afgesloten. Het gat in de dijk kan dan onder beheerste omstandigheden goed worden gedicht. Dit betekent in de praktijk dat de inzet van de kering nihil zal zijn. De realisatie van de waterkering staat los van eventuele gemeentelijke ambities om een brug te realiseren voor gemotoriseerd verkeer. (bron: Waternet)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Buurtschap Gein heeft een 25-tal rijksmonumenten, zijnde (b = boerderij, w = woonhuis, l = landhuis/buitenplaats) Gein-Noord 35 (b), 41 (Broekzijdse Molen), 59 (voormalig zondagsschooltje), 63 (b), 64 (b), 79 (b Groenewoud), 87 (w), en Gein-Zuid 11 (b), 14 (Mondriaan Molen voorheen Molen Delphine en Oostzijdse Molen), 18 (b), 21 (b Vink), 22 (l Bijlmerlust), 23 (b Anna's Hoeve), 26 (b), 36 (b), 37 (b Hogerlust), 44 (b), 46 (b), 53 (b), 60 (l Schoonoord), en tot slot Fort Nigtevecht (Velterslaan 1) met fortwachterswoning, genieloods, liniewal met nevenbatterij, en 2x Batterij aan het Gein (nl. aarden wallen aan beide zijden van het water).

- Het voormalige zondagsschooltje Eben Haezer (Gein-Noord 59) uit 1932 is gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. Het was een schenking van de gebroeders Schalij uit Abcoude. Behalve als zondagsschool werd het ook gebruikt bij feestelijke, kerkelijke bijeenkomsten. Tot 1975 is het als zondagsschool in gebruik geweest. Via een betonnen brug met een houten toegangshek betreed je het terrein. Aan de voorzijde (oostzijde) bevindt zich een lager uitgebouwd ingangsportaal onder een zadeldakje. Op de nok is halverwege een houten met zink beklede dakruiter met een zinken spits geplaatst. Dubbele deuren met een verticale vensterstrook geven toegang tot het portaaltje. In de top van de voorgevel is een gevelsteen met het opschrift 'Eben Haezer' aangebracht.

Rechtsachter is een kleine aanbouw onder een plat dak met in de voorgevel een deur en een venster. In het portaaltje bevindt zich de gedenksteen, die oorspronkelijk tegen de achterwand van het zaaltje was geplaatst. De tekst luidt: "God heeft den blijmoedigen gever lief. Dit gebouw is geschonken door gebroeders Schalij 21 juli 1932". Het gebouwtje is van algemeen belang vanwege architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een zondagsschool met detaillering in Amsterdamse Schooltrant, alsmede vanwege de gaafheid van hoofdvorm, interieur en detaillering. Tevens van ensemblewaarde als onderdeel van de bebouwing langs de Gein in de Vinkenbuurt.

- De Broekzijdse Molen, ook wel Broekzijder Molen (Gein-Noord 41) dateert uit 1641 en bemaalde tot 1980 de Broekzijdse Polder, sinds enig moment ondersteund door een hulpgemaal. In 2010 is de molen volledig gerenoveerd en is daardoor weer in dienst als poldergemaal. Het schoepenrad is circa 1.5 meter verlaagd om het lagere polderpeil te kunnen halen. De molen is sindsdien weer een belangrijk onderdeel van de totale polderbemaling. Op vrijwillige basis wordt er nog mee gemalen. De molen is in bezit van Stichting De Utrechtse Molens en is niet te bezichtigen.

- De molen die oorspronkelijk Oostzijdse Molen heet (Gein-Zuid 14), bemaalt tot 1950 de 830 ha grote Oostzijdse Polder. In 1952 komt de molen in bezit van de Parijzenaar Souget, die haar de naam Molen Delphine geeft. Sinds begin jaren negentig hebben televisiemaker Gied Jaspars en zijn vrouw Helen Jaspars-Pavias er gewoond en er allerlei culturele activiteiten en evenementen georganiseerd. De huidige eigenaren noemen hem de Mondriaan Molen, omdat schilder Piet Mondriaan deze molen in de periode 1902-1908 meer dan 20 keer heeft geschilderd. Mondriaans schilderij 'Oostzijdse Molen aan het Gein bij maanlicht', dat in 2005 is aangekocht door Rijksmuseum Amsterdam, is een van de eerste schilderijen uit deze reeks.

- Fort bij Nigtevecht (Velterslaan 1) ligt W van Nigtevecht aan de overzijde van het Amsterdam-Rijnkanaal, en valt tegenwoordig formeel onder de kern Abcoude, buurtschap Gein. Oorspronkelijk viel het fort onder dorp en gemeente Nigtevecht, maar door de aanleg van het Amsterdam-Rijnkanaal kwam het als een soort enclave aan de Abcoudese kant van dat kanaal te liggen. Bij de gemeentelijke herindelingen van 1989 is de grens tussen de gemeente Abcoude en de nieuwe gemeente Loenen dan ook langs (de W zijde van) het kanaal getrokken, waarmee het fort ook formeel onder de gemeente en kern Abcoude kwam te vallen. Het fort is gebouwd tussen 1888 en 1903 en maakt deel uit van de Stelling van Amsterdam.

De toegang naar het fort, over de Velterslaan, ging via een tolweg. De Velterslaan was aan weerszijden afgesloten met dwars op de weg staande hekken (tot ca. 1962?), voorzien van een behoorlijk slot en mochten alleen voor het doorlaten van transporten van personeel en materieel van de Staat en voor werkzaamheden aan het fort, geopend worden. Het was niet toegestaan particuliere voertuigen door te laten. - Pagina over Fort bij Nigtevecht op de site van beheerder Natuurmonumenten. - De Batterijen aan het Gein zijn 2 gesloten aardwerken aan weerszijden van de rivier.

"Verstopt in het groen, aan een rustig weggetje bij het Amsterdam Rijnkanaal in buurtschap Gein, ligt Fort bij Nigtevecht. De wens is om het gebouw het hele jaar te kunnen gebruiken. Daarvoor zijn degelijke basisvoorzieningen nodig, die in het fort nog niet aanwezig waren. Duurzame isolatie en verwarming. Het fort is onderdeel van de Stelling van Amsterdam en ligt op het terrein van Natuurmonumenten. Dus ging Natuurmonumenten aan de slag. Dankzij duurzame isolatie en verwarming kan de rechtervleugel van het fort kan nu het hele jaar gebruikt worden. Er zijn luchtwarmtepompen, convectoren en glazen puien geplaatst. De provincie Utrecht heeft hiervoor subsidie beschikbaar gesteld.

Gedenkplaats en verhuur van ruimtes. Het fort is al gedeeltelijk in gebruik als gedenkplaats. Via Stichting Gedenkplaats Fort Nigtevecht kunnen mensen hun geliefde gedenken en een urn en/of monumentje plaatsen. Natuurmonumenten heeft een nieuwe samenwerkingspartner gevonden die verhuur van (vergader-)ruimtes en kleinschalige events nu ook mogelijk kan maken. Ook je fort verduurzamen? Ben je een ondernemer of eigenaar in de provincie Utrecht en wil je ook je fort verduurzamen? Neem dan contact op met erik.van.tooren@provincie-utrecht.nl. Of bekijk of het Erfgoed Expert Team jou verder kan helpen." (bron: Werkplaats Waterlinies, februari 2021)

- Sinds de 14e eeuw bestonden er voorschriften die het bouwen van lage bruggen verboden, om voor de scheepvaart een vrije doorvaart mogelijk te maken. Daarom werden er hogere bruggen gebouwd als een vaste verbinding nodig was. Vaak gebeurde dat in de vorm van een zogeheten kwakel. De houten Wilhelminabrug, een fiets- en voetgangersbruggetje nabij de Velterslaan, die het Gein met de Kanaaldijk-West van het Amsterdam-Rijnkanaal verbindt, is zo'n kwakel. Een kwakel, ook wel kwakeltje of kwakkel genoemd, is een hoge smalle voetgangersbrug, met een vlak middengedeelte en aan weerszijden schuine plankieren met gespijkerde dwarslatten. Langs de schuine planken en het platte dek zijn houten leuningen aangebracht. De huidige brug is de opvolger van een eerdere brug en dateert uit 1908.

- Gevelstenen vinden we op Gein-Noord 55a en op -Zuid 12.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Het Gein is een riviertje van ca. 6 km lengte tussen de dorpen Driemond in het N en Abcoude in het Z. Het verbindt de rivieren Gaasp en Smal Weesp in het N met de Angstel in het Z, en loopt W van het Amsterdam-Rijnkanaal, tegenwoordig geheel binnen de grenzen van het dorpsgebied van Abcoude (voor de gemeentelijke herindelings-geschiedenis zie verder bij Status). Het gedeelte binnen de dorpskern van Abcoude tot de Angstel heet, omdat het daar erg smal is, het Nauwe Gein. De brug Nauwe Gein verbindt het Kerkplein met de Hoogstraat.

Waar het riviertje de dorpskern van Abcoude binnenkomt, is in 2005 onder het Gein het Rien Nouwen Aquaduct gebouwd voor de spoorlijn Amsterdam-Utrecht, ter vervanging van de hefbrug die hier voorheen lag. Daarnaast is een voetgangers- en fietsersbrug gebouwd genaamd Jan Swinkelsbrug.

Evenwijdig aan de Ruwelswal en de Hollandse Kade, halverwege Gein-Noord, loopt een fietspad naar en langs de Gaasperzoom, de woonwijk Gaasperdam in Amsterdam-Zuidoost, het recreatiegebied De Hoge Dijk en komt uit op de Abcouderstraatweg ter hoogte van het Abcoudermeer. Bij Driemond kruist de Provincialeweg N236 middels de Geinbrug het Gein waar deze samenkomt met de Gaasp.

- Als je van wandelen, mooie uitzichten op monumentale panden en meanderende riviertjes houdt, is een 'rond'wandeling langs het riviertje en door de buurtschap Gein een absolute aanrader. Het gebied is een topper op landschappelijk en architectureel gebied, vergelijkbaar met bijv. (het landschap langs) het riviertje de Vlist bij het gelijknamige dorpje in de Krimpenerwaard. "Een verrukkelijk paradijs, dat men in oogenschouw moet neemen om van deszelfs bekoorelijke ligging een denkbeeld te kunnen vormen." En: "Dit is zeker één van de aangenaamste wegen die men vinden kan; buitenplaats aan buitenplaats; de eene nog schooner dan de ander."

Zo werd in 1795 het riviertje het Gein beschreven in het standaardwerk van Van Ollefen over Nederlandse steden en dorpen. Inderdaad trok naast bijvoorbeeld de Vecht ook dit riviertje vanaf de eerste helft van de 17e eeuw vele rijke Amsterdammers, die hier hun lusthoven aanlegden, kochten of huurden, om er de zomers door te brengen. En hoewel de verstedelijking inmiddels tot dichtbij is opgerukt, is het hier nog altijd een schilderachtig, oer-Hollands polderlandschap. Van die vele 'schone' buitenplaatsen uit het verleden is echter vrijwel niets bewaard gebleven; bijna alle zijn in de loop van de 19e eeuw afgebroken. Er zijn wel veel eeuwenoude boerderijen bewaard gebleven. Met de explosieve bevolkingstoename van Amsterdam in de Gouden Eeuw hebben zij bijgedragen aan het voorzien in de sterk toegenomen voedselbehoefte van de stad.

In een mooi artikel over het Geingebied in NRC, 1998, vinden we de verklaring voor het feit dat dit door uitdijende kernen omringde gebied nog zo ongeschonden is: "Dat deze streek vrijwel ongeschonden de eeuwen heeft doorstaan, komt volgens archeoloog Jan Slofstra vooral door twee gunstige geografische en historische factoren. Ten eerste dat het Gein het grensgebied vormt tussen Utrecht en Noord-Holland, waardoor het mogelijk was de expansiedrift van de hoofdstad in toom te houden. En ten tweede doordat het Geingebied aan de westkant stevig is afgegrendeld door de spoorlijn Amsterdam-Utrecht, ook al komt daarover in de toekomst wellicht ook een hogesnelheidstrein te rijden, en aan de oostkant door het Amsterdam-Rijnkanaal. Het spoor en het kanaal maken een stedelijke uitbreiding van Abcoude en Weesp richting Geingebied onmogelijk en de provinciegrens zorgt ervoor dat Amsterdam zijn handen verder thuishoudt."

Je kunt bijvoorbeel het gehele riviertje langs wandelen (ene kant heen, andere kant terug, waar Hans Cuppen onder de link in tekst en beeld verslag van doet). Een andere mogelijkheid is wandelroute het Liniepad (10 km). Deze voert je langs de Z helft van het riviertje het Gein, langs forten (Fort bij Abcoude en Fort bij Nigtevecht) en batterijen en over een liniedijk van het historische verdedigingswerk, onderdeel van de Stelling van Amsterdam. De wandeling biedt je een weidse blik over het Utrechtse landschap met water, molens en langgerekte landerijen.

Nog een mooi alternatief is wandelroute Groene Wissel Abcoude: Gein, Gaasperplas en Broekzijdse Polder (17 km). Vertrekkend vanaf NS-station Abcoude, wandel ja al na een minuut of tien over een autoluw lommerrijk asfaltwegje langs het Gein met daarlangs enkele molens en vele prachtige boerderijen. Daarna gaat je tocht langs de Gaasperplas en door natuurgebied Gaasperzoom, je ziet daarbij ook de weidse Broekzijdse Polder. Terug via recreatiegebied De Hoge Dijk, over vlonderpaden en wilgenlaantjes door een openbaar golfterrein ga je door het mooie dorp Abcoude weer naar het station.

De route in de vorige alinea gaat langs één kant van de rivier, en terug via de stadsrand van Amsterdam Zuidoost aan de W kant. Nog een ander alternatief is Wandelroute Gein - Abcoude - Driemond (15 km), die ook langs een kant van de rivier gaat, maar die teruggaat langs het Amsterdam-Rijnkanaal aan de O kant.

Ook een mooie wandelroute is de in 2019 gerealiseerde NS-wandeling Gein en Vecht (naar keuze 6, 12 of 14 km), die van station Abcoude naar station Weesp loopt. Tussen Abcoude en Weesp ligt een typisch Hollands landschap van groene weides, slingerende riviertjes, molens en statige buitenhuizen. Via het Gein wandel je eerst naar het hierboven beschreven Fort Nigtevecht. Even verderop steek je via een spectaculaire voet- en fietsbrug het Amsterdam-Rijnkanaal over. Aan de overzijde ligt Nigtevecht, een stil dorp met jachthaventje, ophaalbrug, oude dorpskerk en tal van monumentale huizen. Via de Vecht en de eeuwenoude Aetsveldse Polder bereik je de knusse binnenstad van Weesp. De route is 85% verhard, maar gaat voornamelijk over autoluwe asfaltweggetjes. Tip: loop deze route op een doordeweekse dag, dan kom je minder fietsers tegen. Dan is het er heerlijk rustig, terwijl je toch vlak bij Amsterdam bent.

Als je op de fiets de regio wilt bekijken, wil je allicht wat meer 'kilometers maken'. Aan te bevelen is dan bijvoorbeeld de Gouden Bochten Gein-route (42 km). In het kader van het 400-jarig bestaan van de Amsterdamse grachtengordel in 2013 zijn 4 fietsroutes ontwikkeld die de nauwe banden tussen Amsterdam en het platteland in de 17e en 18e eeuw weerspiegelen. Dit is er een van. In deze route staan de Amstel en het Gein centraal, twee riviertjes door het landelijk gebied onder de rook van Amsterdam. De route start en eindigt aan de Weesperzijde in Amsterdam, en voert langs oude trekvaartroutes van en naar de stad: Amstel, langs Ouderkerk aan de Amstel, de Waver, de Holendrecht tot aan Abcoude. Vandaar langs het Gein, de Gaasp en de Weespertrekvaart door de Watergraafsmeer terug naar Amsterdam.

En bekijk je tot slot als watersportliefhebber de omgeving liever vanaf het water, dan kan dat natuurlijk ook. Op de site van Watersport Vereniging Weesp vinden we in dat kader het volgende 'reisverslag': "Als we de jachthaven verlaten en het Amsterdam-Rijnkanaal oversteken, varen we het dorpje Driemond binnen en zijn we op de Gaasp beland, van waaruit we het riviertje het Gein opvaren. Met zijn lengte van ca. 6 km stroomt dit riviertje tussen Driemond en Abcoude en herbergt een onbeschrijfelijke schoonheid. Als we tijdens de tocht goed opletten is het mogelijk een verdwaalde waterschildpad te aanschouwen die zich opwarmt in het zonnetje. Rustig varen is dan wel noodzakelijk willen we het beestje niet laten schrikken en doen wegzwemmen. Ook het jagen op rivierkreeftjes door een fuut kunnen we tegenkomen.

Na de Broekzijdse Molen komen we de voetgangersbrug tegen, die noord en zuid met elkaar verbindt. We zijn dan ongeveer op de helft van het Gein aangekomen en kunnen de Oostzijdse Molen aan onze linkerhand al zien staan. Mocht je ondertussen even van het zonnetje en de rust willen genieten dan is dat het beste te doen op de brede stukken in dit riviertje. Aanlegplaatsen zijn er niet maar ankeren kan natuurlijk wel. Houd daarbij rekening met de doorvaart voor andere scheepjes. Varen we weer verder dan kun je genieten van de vele waterlelies met hun mooie witte bloemen en de weilanden met koeien, paarden en schapen. Bij het einde van het riviertje aangekomen kun je beslissen om te draaien en terug te varen, maar je kunt ook doorvaren naar Abcoude om de Angstel op te varen, of het Abcoudermeer. Hoe dan ook wensen we je een plezierige en mooie tocht toe, het is zeker de moeite waard."

- Omdat vroeger in deze omgeving ook een ooievaarsnest is geweest, heeft de natuurwerkgroep Stichting Vrienden van het Gein in maart 2017 een paalnest voor ooievaars aan de Liniedijk geplaatst. Kennelijk heeft de groep zijn huiswerk goed gedaan*, want reeds na enkele weken is het nest door een ooievaarskoppel in beslag genomen.
* Het nest moet namelijk wel voldoen aan een aantal criteria, willen ooievaars er daadwerkelijk gaan nestelen. Zo moet er voldoende geschikt voedsel te vinden zijn in de weilanden, en de ooievaars moeten vrij kunnen aanvliegen en wegvliegen vanaf de broedplek.

Terug naar boven

Beeld

- Schilderij 'The Gein River, near Abcoude' van schilder Willem Roelofs (collectie Rijksmuseum). Getuige het bijschrift is het ergens tussen 1870 en 1897 (het jaar waarin Roelofs is overleden) gemaakt.

Terug naar boven

Links

- Belangenvereniging: - Vereniging Spaar het Gein stelt zich ten doel de bijzondere landschappelijke, natuurwetenschappelijke en cultuurhistorische waarden van het Geingebied te beschermen en te ontwikkelen. Lid van de vereniging zijn 'boeren, burgers en buitenlui' uit Abcoude en wijde omgeving. De vereniging heeft ca. 450 leden. Hoe meer leden, hoe meer draagvlak en des te groter de vuist die de vereniging kan maken. Voor slechts 8 euro per jaar ben je lid. Daarmee ondersteun je de strijd tegen inifrastructurele bedreigen die voortdurend op de loer liggen (en deels al succesvol zijn afgewend) en andere activiteiten van de vereniging, en ontvangt je periodiek informatie. Actieve inbreng op allerlei manieren is mogelijk, maar hoeft niet.

- Agrarisch: - Stadsboerderij Oost-Gein is een melkveehouderijbedrijf met zogeheten 'dubbeldoelkoeien' (d.w.z. geschikt voor zowel goede melk als mooi vlees), waar het oude Groninger Blaarkopras het grootste deel van de veestapel vertegenwoordigt. De biologische stadsboerderij Hartstocht is de basis van het bedrijf. Daaromheen zijn neventakken ontwikkeld die nauw verbonden zijn met de hoofdtak. Deze neventakken zijn: verkoop van biologisch blaarkopvlees van zowel koeien als ossen, en rauwe melk direct van de koe. En af en toe vlees van het Hongaarse Wolvarken; inname van organisch materiaal van ecologisch beheerde terreinen, zoals parken in- en rondom de stad en natuurterreinen. Dit materiaal wordt gecombineerd met mest van paarden en koeien, wat vervolgens wordt omgezet in hoogwaardige compost, die je kunt kopen om je tuin te bemesten; ze zetten hun runderen, varkens, en eventueel schapen in om natuurterreinen te begrazen voor een evenwichtigere natuur; ze bieden leuke, ontspannende en informatieve rondleidingen aan over de boerderij en het boerderijleven; en ze bieden de mogelijkheid om een koe te adopteren.

Sinds 2016 hebben ze ook de Tuinen van Hartstocht; een zelfoogsttuin volgens het CSA-concept (Community Supported Agriculture). Dat betekent dat je lid kunt worden van de tuin. Je betaalt aan het begin van het jaar een bedrag waarvoor je dan elke week verse groente kunt komen oogsten. Je deelt mee als er overvloed is, maar je deelt ook in de risico’s. Heeft het bijvoorbeeld eens flink gehageld of zijn de slakken massaal toegestroomd, dan kan het zijn dat er even geen sla is... Met je bijdrage kunnen zij plantgoed, zaden en materialen kopen en zichzelf betalen voor het onderhouden van de tuin. Zo zijn zíj zeker van een inkomen, en jíj van echt verse groente. En sinds 2017 is er volgens hetzelfde concept ook een zelfplukbloementuin.

Reactie toevoegen