Status

- Geervliet is een dorp* in de provincie Zuid-Holland, in de streek Voorne-Putten, gemeente Nissewaard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1979. In 1980 over naar gemeente Bernisse, in 2015 over naar gemeente Nissewaard.

* De plaats heeft weliswaar in 1381 stadsrechten gekregen, maar wordt vandaag de dag - geografisch en maatschappelijk - weer als dorp beschouwd. Dergelijke plaatsen, zo ook deze, worden uit cultuurhistorische en toeristische overwegingen ook wel 'stadje' genoemd.

- Wapen van de voormalige gemeente Geervliet.

Naam

Oudere vermeldingen
1195 Gervliet, 1206 Gherulieth, 1324 Gheervliet.

Naamsverklaring
Waarschijnlijk een samenstelling van vliet 'natuurlijke waterloop in getijdengebied' (vergelijk Biervliet) en het Oudnederlandse ger 'speer', hier 'spits toelopend water of land' (vergelijk Geer).(1)

Ligging

Het dorp Geervliet grenst in het N aan het Hartelkanaal; in het W van het dorpsgebied stroomt het riviertje de Bernisse. Verder ligt het dorp O van het dorp Heenvliet, Z van het Botlekgebied, het dorp Rozenburg en de stad Maassluis, ZW van de steden Vlaardingen, Schiedam en Rotterdam, W van de stad Spijkenisse en de Rotterdamse formele woonplaats Hoogvliet, NW van het dorp Hekelingen, N van de dorpen Simonshaven en Zuidland en NO van het dorp Abbenbroek.

Statistische gegevens

In 1840 hebben de gemeente en het dorp Geervliet 77 huizen met 589 inwoners. Tegenwoordig omvat het dorp ca. 650 huizen met ca. 1.650 inwoners.

Geschiedenis

Archeologische vondsten wijzen op de aanwezigheid van een vanaf de 6e of 7e eeuw tot in de 12e eeuw bewoonde nederzetting (bij Nieuw-Markenburg).(2)

De eerste vermeldingen van Geervliet houden verband met de aldaar in 1179 gevestigde tol op de Bernisse, een brede vaarweg die de eilanden Voorne en Putten van elkaar scheidde. Mogelijk was deze tol gevestigd op een stelle of terp. De inpoldering van ‘de vorsche daer Gheervliet in leyt’ is niet precies te dateren. In 1246 hadden de heren van Putten er een versterkte hoeve. Het Land van Putten omvatte toen behalve de eilandjes die aaneengroeiden tot het huidige eiland Putten een deel van de huidige Hoeksche Waard, een deel van het eiland IJsselmonde en een deel van het huidige Goeree-Overflakkee. Zetel van het bestuur was Puttenstein nabij Heinenoord. In de strijd met de Vlamingen (waarbij de voor deze buren zeer nadelige tol de inzet was) werd dit slot in 1304 verwoest en de heren vestigden zich op hun Geervlietse hof. Geervliet werd daarmee hoofdplaats van Putten.

Bij de inpoldering van het eilandje waarin Geervliet als woonplaats zou ontstaan heeft men een werkwijze gevolgd die gangbaar was voor aan vaarwater gelegen opwassen. Men legde er een dijk om, die men ter plekke van een grotere afwateringskreek in een boog rond die kreek liet lopen. Afwatering vond daarna plaats door een sluis en de buitendijks gehouden kreek werd een bijna natuurlijke haven. Langs deze dijk ontstond bebouwing, eerst aan de buitenzijde. Aan de binnenzijde was kaderuimte voor activiteiten die betrekking hadden op de tol en bij uitbreiding op de zeehandel in het algemeen alsook de visserij. De enkele bewaard gebleven oude tolrekeningen geven een idee van de veelheid en variatie van hetgeen werd aan-, af- en doorgevoerd.

Vanaf de hoefijzervormige dijk ontsloot een polderpad het achterliggend land. Daaraan werd, op enige afstand van de haven, de aan de H. Maagd Maria gewijde kerk gebouwd, mogelijk in eerste instantie als kapel behorend bij de naastgelegen Hof van Putten. Al in 1277 wordt de Geervlietse parochie genoemd als bijdragende in de kosten van een van de kruistochten. Grond behorende tot die heerlijke hoeve werd tegen jaarlijkse vergoeding in de vorm van kapoenen ter bebouwing uitgegeven. Deze gesneden, gemeste hanen werden later door een geldswaarde vervangen. Er ontstond een stratenplan dat al vermeld wordt in een kapoengeldenlijst van 1451 en dat nog altijd ongewijzigd aanwezig is: Kerckstraet, Tollestraet, Sinte Anthonisplaetse, Molenstraet en Visschersziede. Het gaaf bewaard gebleven stratenplan was een van de argumenten op grond waarvan Geervliet in 1975 tot beschermd stadsgezicht is verklaard. (bron en zie verder: Geschiedenis van Geervliet op de site van de lokale heemkundekring)

Heemkunde
"Stichting Oud-Geervliet is opgericht in 1971. Zij stelt zich ten doel de geschiedenis van deze kern te bestuderen, over de resultaten van die studie te publiceren en in het algemeen belangstelling te wekken voor het verleden van plaats en streek. De stichting beheert Museum Stadhuis Geervliet op de benedenverdieping van het voormalig stadhuis aan de Kaaistraat. Regelmatig worden daar tentoonstellingen gerealiseerd. Bezoek in groepen van tenminste vijf personen is mogelijk op afspraak via het secretariaat. De toegang is gratis. Combinatie is mogelijk met een bezichtiging van de oude raadzaal en eventueel de kerk. Voor rondleiding in de kerk wordt € 1,= per persoon berekend ten bate van het restauratiefonds. De stichting geeft verder sinds 1979 het kwartaalblad Oud Nieuws uit. Donateurs ontvangen het blad gratis. Alle jaargangen van het blad zijn o.m. aanwezig in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. De stichting heeft een bibliotheek waarvan de catalogus op de site kan worden geraadpleegd." - Overzicht van verschenen artikelen in tijdschrift Oud Nieuws 1979-2021.

De stichting heeft o.a. in 1980 het boek 'Geervliet. Van stad naar dorp' uitgegeven, geschreven door Felix van Hoorn. In het kloeke boek (350 pagina’s, 200 afbeeldingen) trekt hij lijnen door van verleden naar heden. Van chirurgijn naar Careijn, van kolfspelende middeleeuwers naar de sportclubs van deze tijd. Het boek is nog bij de stichting verkrijgbaar.

Bezienswaardigheden

Rijksmonumenten
- Geervliet heeft 19 rijksmonumenten.

Gemeentelijke monumenten
- Geervliet heeft 30 gemeentelijke monumenten.

Beschermd dorpsgezicht
Het oude centrum van Geervliet is een beschermd dorpsgezicht en beslaat een oppervlakte van ca. 15 ha.

Kerk
"De Hervormde (PKN) kerk van Geervliet (Kerkplein 7) is van oorsprong gewijd aan de maagd Maria. Het gebouw is georiënteerd (gericht) naar het oosten. De kerk verkreeg in 1307 van Nicolaas van Putten, Heer van Putten en Strijen, zeer vele privileges, landerijen , recht van bedijking, tienden en een kapittel (college) van tien kanunniken. Deze geestelijken die onder leiding stonden van een deken, hadden tot taak zielemissen voor Nicolaas en zijn vrouw Aleida te houden en daarnaast dagelijks drie missen, de hoogmis en de getijdengebeden te verzorgen. Ze vormden een vrije gemeenschap waarbinnen persoonlijk bezit was toegestaan. Doordat het aantal priesters werd uitgebreid, moest ook het koor waar de vieringen werden gehouden, worden vergroot. Het is daarom ongewoon lang in verhouding tot het schip. De kerk stond aan de rand van het dorp, zo vlakbij het Hof van Putten, dat er voor het zuidelijk deel van het dwarsschip geen ruimte meer was. Dit Hof was eerst de woonplaats van Heer Nicolaas, later zetel van de ruwaard en centrum van de rechtspraak (de tot 1854 gebruikte schandpaal (1788) staat naast de kerk). Het Hof werd in 1823 gesloopt.

De toren is driemaal herbouwd en kreeg in 1650 zijn huidige vorm. De hoogte is 37 m. Omstreeks 1730 brandde de toren, getroffen door de bliksem, geheel af, samen met 23 huizen en 11 schuren in de Kerkstraat. In alle steden en dorpen van Holland en West-Friesland mocht een collecte worden gehouden om deze nood te lenigen. Het hoofdorgel is in 1874 door J.F. Witte gebouwd voor de Geertekerk in Utrecht. Het kwam in 1985 naar Geervliet en is herbouwd door Orgelbouw Ernst Leeflang te Apeldoorn. In 2010-2011 heeft Orgelmakerij Reil te Heerde het instrument gerestaureerd. Het koororgel is in 1973 vervaardigd door firma Fonteijn-Van Gaal. De grafzerken uit het schip zijn overgebracht naar het koor. De preekstoel dateert van 1641; de aanduiding Pause diende om een combinatie van opeenvolgende psalmverzen aan te geven. De twee zes-armige kroonluchters zijn in 1688 door Joris van Wesel geleverd. In de vitrine liggen o.a. een raamspuit en de schedel van Aleida's hondje tentoongesteld.

Van het oorspronkelijke meubilair zijn alleen de luifelbanken voor de consistoriekamer over. De rechterbank dateert van 1610 en heeft een laat-18e eeuwse luifel; de luifel van de linkerbank wordt ondersteund door twee consoles in Lodewijk XIV-stijl. Boven de deur naar de consistoriekamer is in 1729 een opzetstuk in diezelfde stijl aangebracht met daarop een gekroond wapen. In de consistoriekamer zijn op zwarte borden de namen te lezen van alle predikanten die op Geervliet hebben gestaan; ook bevindt zich hier een fraaie 17e eeuwse kast. Tussen schip en koor bevindt zich het oude koorhek dat in 1540 werd vervaardigd. Van 50 jaar later dateren de kerkborden met (van links naar rechts) de teksten van de Geloofsbelijdenis, de Tien Geboden en het Onze Vader." Dit is nog maar een klein citaat uit een nog veel uitvoeriger beschrijving van de kerk door Jan Pieter Baan.

Molen
Geervliet werd al in de middeleeuwen voorzien van meel door een getijdenmolen, een molen die door waterkracht in werking werd gezet door het verschil in eb en vloed in de Bernisse. Dit hoogteverschil werd in de loop der jaren echter te weinig om nog te kunnen malen. In 1382 wordt er al over een houten molen gesproken op de huidige plek. De stad was namelijk omringd door een stadsmuur met diverse verdedigingstorens. Op een van deze torens, ook wel de molentoren genoemd, stond een houten molen. Deze houten molen werd een aantal keer vervangen, nadat hij door brand was verwoest. Na 1743 mocht er geruime tijd geen tabak meer worden gerookt op vele plekken in de stad, omdat de molen te vaak afbrandde...

In 1851 besluit men een stenen molen te bouwen op dezelfde toren. Deze Bernissemolen (Spuikade 1) staat er nu nog steeds. De zes eeuwen oude toren waarop de molen staat heeft aan de onderkant een muurdikte van 1,60 meter en de schietgaten zijn er nog, Dit alles is bij een bezoek aan de molen te zien. Tot 1947 was de molen in bedrijf, in 1955 is de molen gerestaureerd. Daarbij zijn er zogeheten fokwieken aangebracht. De toenmalige eigenaar (gemeente Geervliet) wilde namelijk een maalderij starten. Helaas mislukte dit. In 1962 is de molen verkocht aan Heineken, die er voor het eerst een restaurant in vestigde. Vele eigenaren en uitbaters kwamen en gingen, vooral specialiteitenrestaurants vestigden zich in de molen. Helaas lukte het weinig uitbaters om er een langlopend commercieel succes van te maken.

Sinds 1990 wordt de molen op vrijwillige basis in werking gezet. De molen draait dan voor de prins, zoals dat in de molenwereld heet: de maalstenen draaien dan niet mee. Anno 2019 is de molen te koop of te huur, het restaurantgedeelte staat leeg. Dit gedeelte kan gebruikt worden als restaurant, maar kan ook worden omgebouwd tot woning. (bron: site van de Bernissemolen) - Nieuws van de molenaars van de Bernissemolen op Facebook. De molen is te bezichtigen als de wieken draaien en het bord buiten staat (ook op de Facebookpagina wordt aangekondigd wanneer de molen te bezoeken is). En op afspraak.

Gevelstenen
- Gevelstenen in Geervliet.

Jaarlijkse evenementen

- Koningsdag met Vrijmarkt.

- Avondvierdaagse (juni).

Zomerfeest
"Het Geervlietse Zomerfeest is een tweedaags evenement met huttenbouwen voor de schooljeugd van het dorp. Aansluitend een gezellig tentfeest voor alle inwoners van de voormalige gemeente Bernisse. De organisatie is in handen van ondernemersvereniging Verenigd Geervliet. Het feest vindt altijd plaats in de laatste week van de zomervakantie. We hopen vele inwoners van ons dorp en omstreken te ontmoeten op ons gezellige dorpsfeest!"

Links

- Belangenorganisaties: - Kernplatform Geervliet.

- "Stichting Gebiedsfonds Woonkernen Geervliet en Heenvliet is opgericht in 2020. De stichting heeft ten doel het financieel ondersteunen van leefbaarheidsprojecten en -initiatieven in de genoemde woonkernen, ter compensatie van de overlast in deze woonkernen veroorzaakt door windpark Hartelbrug II. De stichting verkrijgt inkomsten voor het Gebiedsfonds uit bijdragen van de gemeenten Rotterdam en Nissewaard, Havenbedrijf Rotterdam en de exploitant van het windpark Hartelbrug II. Rechtspersonen en bewonersgroepen kunnen financiële bijdragen uit het fonds aanvragen. De voorwaarden staan in het Fondsreglement van de stichting. De stichting functioneert volledig onafhankelijk van de gemeenten Rotterdam, Nissewaard, Havenbedrijf Rotterdam en van de exploitant van het windpark Hartelbrug II."

- Dorpshuis: - Stichting Geervlietse Kernactiviteiten (SGKa) zet zich in voor de belangen en behoud en bevordering van de leefbaarheid in Geervliet. Verder beheert zij Sociaal Cultureel Centrum De Haveling. Deze gemeentelijke accommodatie wordt zonder subsidie in stand gehouden door de geweldige inzet van verenigingen, stichtingen, bedrijven, vrienden en de vele vrijwilligers die gebruik maken van deze voorziening. "Na een periode van ca. twee en een half jaar onzekerheid over het (voorlopige) voortbestaan van de belangrijke gemeentelijke voorziening Sociaal Cultureel Centrum De Haveling, is in 2007 overeenstemming bereikt tussen Stichting Geervlietse Kernactiviteiten (SGKa) en de gemeente. De gemeente haalt haar beoogde bezuinigingen en de gebruikers behouden hun voorzieningen. Maar voortzetting van de exploitatie kan alleen met de medewerking van vrijwilligers. Deze zullen de rest van het seizoen moeten aantonen dat De Haveling bij hen in goede handen is." Kennelijk zijn zij daar goed in geslaagd en ook de jaren daarna, want in 2012 verschijnt het volgende persbericht: "Sociaal Cultureel Centrum De Haveling is al jaren van de vrijwilligers en wordt geëxploiteerd door vrijwilligers. De uiteenlopende groep van gebruikers doet recht aan de naam sociaal cultureel centrum. De SGKa, verantwoordelijk voor de exploitatie en het onderhoud van de gemeentelijke accommodatie, gaat met het ondertekenen van de overeenkomst een tweede termijn aan."

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Markenburg in Geervliet heeft ca. 100 leerlingen, ingedeeld in 5 groepen. "Een basisschool kies je voor acht jaar. Het is dan ook een van de belangrijkste keuzes die je als ouder voor je kind maakt. Je wilt je kind goed onderwijs bieden in een veilige en prettige omgeving. Op een school die niet afwacht wat andere scholen doen, maar waar eigen keuzes worden gemaakt, omdat er specialisten werken die weten waar ze het over hebben. Kiezen voor De Markenburg is een keuze voor zo’n school. Een stabiele school die voorop loopt in Nissewaard, die goede leerresultaten behaalt, die het onderwijs extra leuk maakt door veel aandacht te besteden aan natuur, wetenschap en techniek, en waar we het met elkaar vooral ontzettend fijn hebben! Vol trots nodigen we je uit om een kijkje te nemen op onze website. Wil je meer over onze school weten? Bel gerust voor een afspraak en een rondleiding."

- "In 2021 heeft er een fusie plaatsgevonden tussen Stichting Kinderopvang Nissewaard en Kinderopvang de Bonte Vlinder in Geervliet. Door de fusie ontstaan nieuwe en ruimere mogelijkheden om onze gezamenlijke kernactiviteiten dagopvang, buitenschoolse opvang en peuteropvang verder te versterken als een betrouwbare partner in centra voor kinderopvang voor kinderen van 0-13 jaar. Stichting Kinderopvang Nissewaard blijft de naam van de stichting. Onze stichting biedt kinderopvang, buitenschoolse opvang en peuteropvang op diverse locaties. De kinderen die bij ons verblijven komen uit de gehele regio: van Oostvoorne tot Rotterdam. Veel aandacht wordt besteed aan de ontwikkeling van uw kind door ons (educatieve) programma 'Startblokken'. Maar bovenal wordt er natuurlijk ook gewoon veel plezier gemaakt in een veilige, gezellige en rustige omgeving. Als u vrijblijvend wilt kennismaken met de sfeervolle locaties van de stichting en onze programma's, bent u van harte welkom voor een rondleiding op een van onze vestigingen. U kunt hiervoor contact opnemen met ons kantoor op 0181-663818 of een e-mail sturen naar info@sknissewaard.nl."

- Sport: - Voetbalvereniging GHVV '13.

- "De Geervlietse Gymvereniging (GGV) verzorgt een grote diversiteit aan lessen. Niet alleen op het gebied van gymnastiek, zoals turnen, maar ook klassiek ballet, aerobics, 50+ fit of 50+ dans, yoga, conditietraining buiten en spinning. Ook proberen we het lesaanbod zo nu en dan te vernieuwen. Inmiddels zijn er ongeveer 70 leden, maar dit kunnen er altijd meer worden. Iedereen is van harte welkom! Het is bij ons mogelijk twee proeflessen te volgen alvorens een lidmaatschap moet worden aangegaan. Informatie met betrekking tot lessen staat al kort op de homepage van onze site, uitgebreidere informatie is te vinden onder het kopje ‘Lid worden’. De lessen worden verzorgd in sporthal de Haveling te Geervliet. We hebben ook een Facebookpagina waarop al het nieuws van de vereniging te volgen is, ook zijn wij als vereniging voor het turnen aangesloten bij de Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie (KNGU). Zin om te sporten?, kom gezellig langs voor een proefles. Hopelijk tot ziens!"

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)
  
• 2. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)