Garmerwolde

Plaats
Dorp
Groningen
Groningen

garmerwolde_rondje_nostalgie.png

Rondje Nostalgie Garmerwolde is een 1,5 km lange rondwandeling vól nostalgie, met oldtimers (auto’s, tractoren, trucks, motoren, stationaire motoren) en historische schepen in het Damsterdiep. En langs de route spelen heel veel nostalgische draaiorgels.

Rondje Nostalgie Garmerwolde is een 1,5 km lange rondwandeling vól nostalgie, met oldtimers (auto’s, tractoren, trucks, motoren, stationaire motoren) en historische schepen in het Damsterdiep. En langs de route spelen heel veel nostalgische draaiorgels.

garmerwolde_kerk_open_voor_bezichtiging.jpg

In de zomer is de Hervormde kerk van Garmerwolde dagelijks open voor bezichtiging

In de zomer is de Hervormde kerk van Garmerwolde dagelijks open voor bezichtiging

garmerwolde_van_oeckelen-orgel.jpg

Het imposante Van Oeckelen-orgel, uit 1851, in de kerk van Garmerwolde, is een van de belangrijkste en fraaiste orgels uit de 19e eeuw in het noorden van ons land. Het orgel is in 2015 grondig gerestaureerd. (© www.facebook.com/kerkgarmerwolde)

Het imposante Van Oeckelen-orgel, uit 1851, in de kerk van Garmerwolde, is een van de belangrijkste en fraaiste orgels uit de 19e eeuw in het noorden van ons land. Het orgel is in 2015 grondig gerestaureerd. (© www.facebook.com/kerkgarmerwolde)

garmerwolde_landarbeidershuisje_anno_1962_kopie.jpg

Garmerwolde, arbeidershuisje, anno 1962

Garmerwolde, arbeidershuisje, anno 1962

garmerwolde_pop_bie_daip.jpg

In september is het jaarlijkse feestweekend in Garmerwolde, met op zaterdag popfestival Pop bie Daip, waarbij Daip uiteraard staat voor het Damsterdiep.

In september is het jaarlijkse feestweekend in Garmerwolde, met op zaterdag popfestival Pop bie Daip, waarbij Daip uiteraard staat voor het Damsterdiep.

garmerwolde_het_geweide_hof.jpg

Het Geweide Hof in Garmerwolde is een informatiecentrum voor biologische landbouw. Ze laten je voelen, ruiken, proeven en zien wat biologische landbouw inhoudt.

Het Geweide Hof in Garmerwolde is een informatiecentrum voor biologische landbouw. Ze laten je voelen, ruiken, proeven en zien wat biologische landbouw inhoudt.

garmerwolde_basisschool.jpg

Waar een klein dorp groot in kan zijn: de leukste school van het noorden. Voor minder doen ze het niet in Garmerwolde!

Waar een klein dorp groot in kan zijn: de leukste school van het noorden. Voor minder doen ze het niet in Garmerwolde!

garmerwolde_de_rijdende_popschool.jpg

Waar een klein dorp groot in kan zijn II: Niels Steenstra begint bescheiden met zijn De Rijdende Popschool in Garmerwolde, later in meer dan 10 dorpen in Groningen, sinds kort ook in Drenthe en er zijn plannen om 'uit te rollen' in heel Nederland!

Waar een klein dorp groot in kan zijn II: Niels Steenstra begint bescheiden met zijn De Rijdende Popschool in Garmerwolde, later in meer dan 10 dorpen in Groningen, sinds kort ook in Drenthe en er zijn plannen om 'uit te rollen' in heel Nederland!

garmerwolde_blaaskapel_de_alpenjagers.jpg

Blaaskapel De Alpenjagers uit Garmerwolde is opgericht in 1973 en speelt muziek uit Bohemen en Moravië (Tsjechië). Daarbij wordt de muziek aangevuld met Nederlands- en Duitstalige zang.

Blaaskapel De Alpenjagers uit Garmerwolde is opgericht in 1973 en speelt muziek uit Bohemen en Moravië (Tsjechië). Daarbij wordt de muziek aangevuld met Nederlands- en Duitstalige zang.

garmerwolde_optreden_de_daip_2014_kopie.jpg

2014 was een vruchtbaar jaar voor Garmerwolde, met o.a. bezoek van koningin Máxima en het dorpshuis grootschalig gerenoveerd, zodat het weer helemaal aan de eisen voldoet. Dat mocht wel gevierd worden met een swingende avond met de lokale band De Daip.

2014 was een vruchtbaar jaar voor Garmerwolde, met o.a. bezoek van koningin Máxima en het dorpshuis grootschalig gerenoveerd, zodat het weer helemaal aan de eisen voldoet. Dat mocht wel gevierd worden met een swingende avond met de lokale band De Daip.

garmerwolde_pas_op_oma_en_hond.jpg

In Garmerwolde moeten we oppassen voor een oma met hond. Maar wat zouden ze bedoelen? Oppassen omdat oma en/of hond gevaarlijk zijn, of uitkijken voor een wellicht plotseling overstekende oma met hond? (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

In Garmerwolde moeten we oppassen voor een oma met hond. Maar wat zouden ze bedoelen? Oppassen omdat oma en/of hond gevaarlijk zijn, of uitkijken voor een wellicht plotseling overstekende oma met hond? (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

Garmerwolde

Terug naar boven

Status

- Garmerwolde is een dorp in de provincie Groningen, gemeente Groningen. T/m 2018 gemeente Ten Boer.

- Onder het dorp Garmerwolde vallen ook de buurtschappen Lageweg (deels) en Zevenhuisjes.

- De voorheen Garmerwoldse buurtschap Heidenschap is bij de grenscorrectie van 1-8-1962, waarbij de grens tussen de gemeenten Ten Boer en Slochteren langs het Eemskanaal is komen te liggen, naar de gemeente Slochteren overgegaan.

Terug naar boven

Naam

In het Gronings
Gaarmmrwòlle, Gaarmwòl.

Inwoners
Een inwoner van dit dorp is een Garmerwolder en geen Garmerwoldenaar, aldus lokale ingewijden.

Oudere vermeldingen
1288 kopie 16e-17e eeuw Germerwolt, Germerwalda, 1301 Gedmerawalda, Gedmawalda, 1385 kopie 1663 Germerawalda, 1437 Garmarwolde, 1840 Garmerswolde.

Naamsverklaring
De naam van de borg Gelmersma, die vroeger bij het dorp heeft gestaan, maakt aannemelijk dat de plaatsnaam is ontstaan uit Geldmerawalda*, wat betekent bij het wald, wold 'moerasbos, woud' van die van de persoon Geldmer.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Garmerwolde ligt NO van Groningen, ZW van Ten Boer.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Garmerwolde 25 huizen met 189 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 200 huizen met ca. 500 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Garmerwolde is een boerderijdorp dat is ontstaan op een oeverwal. De eerste bewoning dateert van circa 1200 na Chr. Vanuit de kloosters in het gebied is de ontginning systematisch ter hand genomen. In het dorp staat in de begintijd een boerderij van het klooster Bloemhof te Wittewierum. Daarna verschijnen borgen en steenhuizen waarmee het gebied steeds sterker onder bestuurlijke invloed komt te staan. De bebouwing bestaat in die tijd voornamelijk uit boerderijen en een rijtje woningen aan het Damsterdiep. Na het graven van het Eemskanaal rond 1875 ontstaat nieuwe bebouwing aan de linten en aan het vervoer over water gerelateerde bedrijvigheid. Latere bebouwing wordt voornamelijk langs de Dorpsweg gesitueerd. De jongste, planmatige uitbreidingen zijn in het noordoosten van de kern gerealiseerd.

Garmerwolde is tegenwoordig een rustiek dorp dat door zijn structuur dwars op de ‘nieuwe rijksweg’ (nu de provincialeweg N360) en de aanwezige boomsingels herinnert aan oude tijden. De drukke N360 is nu wel een barrière in het dorp, maar het karakter van een wierdorp is nog steeds herkenbaar. De bebouwing is gevarieerd: boerderijen, woningen in het lint en een kleine uitbreidingswijk.

Tweede Wereldoorlog
Met het in 2021 verschenen boek 'Garmerwolde vertelt' is de Historische Commissie van het dorp twee jaar bezig geweest. Het boek bevat een verzameling van verhalen en herinneringen van mensen die de Tweede Wereldoorlog in het dorp hebben meegemaakt. Henk Vliem, voorzitter van de Historische Commissie: "Een verzameling van oorlogsverhalen is waardevol. Het laat je nadenken, over dat we blij mogen zijn dat we nu in zo’n vrijheid leven." Het boek is tot stand gekomen dankzij een subsidie en is bij alle Garmerwolders gratis thuisbezorgd. Daarnaast is het verkrijgbaar bij de kruidenier en het restaurant in het dorp.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende sites en instantie:

- "De Historische Commissie Garmerwolde is in 2008 ingesteld door Dorpsbelangen. De commissie heeft als doel het verleden van het dorp zo goed mogelijk in kaart te brengen en de resultaten van deze speurtocht voor iedereen gemakkelijk toegankelijk te maken. De commissie werkt daarbij op verschillende manieren. Kenmerkend daarbij is het betrekken van dorpsgenoten en andere deskundigen. De commissie werkt zelf aan eigen 'opdrachten' of op verzoek van anderen aan een vraagstelling of verzoek om meedenken en/of meedoen. Hieronder staat een overzicht van de verschillende activiteiten waaraan de commissie werkt of die in het verleden hebben plaatsgevonden. Foto- en praatmiddag. We verzamelen oude foto’s en proberen verhalen en informatie bij die foto’s te krijgen. Nieuwe informatie komt vooral op onze jaarlijkse Foto- en praatmiddag te voorschijn. Deze organiseren we als een soort reünie, voor de ietwat oudere Garmerwolders, oud-Garmerwolders en andere belangstellenden."

- Geschiedenis van Garmerwolde.

- Geschiedenis van het dorp en buurdorp Thesinge op de genealogische site Nazaten De Vries.

- Beschrijving van Garmerwolde anno 1828 door de toenmalige schoolmeester.

- Beschrijving van het dorp in het Bestemmingsplan Kleine Dorpskernen gemeente Ten Boer.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Dorpsvisie e.d.
"Deze update van de Dorpsvisie, jaarverslag van de Vereniging Dorpsbelangen en een adressenlijst van de commissies, verenigingen en bedrijven in het dorp, brengt u in één keer weer helemaal op de hoogte! Deze brochure laat zien waar we als dorp voor staan en waaraan we (willen) werken."

- Knarrenhof is een landelijk concept om de oude hofjes van vroeger in ere te herstellen, maar nu als modern concept, om de leefbaarheid van dorpen te behouden en te verbeteren. Hetty Boogholt en Joke de Jong zijn initiatiefnemers van een beoogd Knarrenhof, dat ze als werknaam Garmerheerd hebben gedoopt, in Garmerwolde. Overigens zijn zij nog op zoek naar een geschikte locatie want de gemeente heeft in het dorp geen locatie beschikbaar.

Een hofje is een uitkomst als bijv. je huidige woning te groot is geworden, of als je de trap niet meer opkomt (de woningen zijn gelijkvloers), of je tuin niet meer alleen kunt onderhouden. Als je een dagje ouder wordt, wil je toch het liefst in je eigen dorp blijven en liever niet naar bijv. Ten Boer of Groningen, omdat je dan ook gelijk je sociale netwerk van / uit je dorp kwijt bent. En je hoeft er niet 'oud' voor te zijn. Het zijn levensloopbestendige woningen, waar je ook als jongere, of nog niet senior alleenstaande of stel prima terecht kunt. Ze willen er bewust een 'meergeneratiehof' van maken. Een ander voordeel is dat door verhuizing van inwoners weer eensgezinswoningen vrij komen voor nieuwe bewoners, wat weer goed is voor bijv. de school en het verenigingsleven. Voor nadere informatie zie het artikel in MANS over het beoogde Knarrenhof in Garmerwolde.

- In 2015 zijn aardbevingsbestendige damwanden in de noordzijde van het Eemskanaal geplaatst, over een lengte van 6 km, vanaf de Driewegsluis te Groningen tot aan Woltersum. In 2015 is ook een baggerdepot, Dijkpark Garmerwolde geheten, aangelegd. Gedurende 10 jaar wordt daar bagger uit het tegelijkertijd gebaggerde Damsterdiep ingebracht en gedroogd voor versterking van de steunberm van de Eemskanaaldijk noordzijde.

- Waterschap Noorderzijlvest heeft in 2008 3.100 bomen gekapt op de Eemskanaalkade in de gemeente Ten Boer vanaf de Bronssluis tot en met de rioolwaterzuiveringsinstallatie Garmerwolde. De kap was noodzakelijk om de geplande versterking van de Eemskanaalkade te kunnen uitvoeren. Er was namelijk sprake van piping (doorlekken) en in geval van extreme omstandigheden was de stabiliteit van de kade onvoldoende. Na de kadeverbetering heeft herbeplanting plaatsgevonden, omdat de bomen zowel een ecologische als landschappelijke waarde hebben.

- Het doel van het Omgevingsplan Garmerwolde (2001) is de leefbaarheid van het dorp te versterken. Er zijn voorstellen gedaan op natuurgebied en op landschappelijk, cultuurhistorisch en recreatief gebied. Het gaat onder andere om: ecologisch berm- en waterlopenbeheer, erfbeplantingen, beplanting voor de dorpsentree, akkerranden- en weidevogelbeheer en een gemeenschappelijke composthoop. Mogelijkheden voor wandelen en fietsen. Langs water lopen, voor een deel door land van agrariërs, zodat verschillende rondwandelingen kunnen worden gemaakt. Het plaatsen van bankjes, het creeëren van een vogelkijkplek en het opstellen van informatiepanelen. Mogelijkheid bieden voor minicampings. Herstel van dijkje en behoud van karakteristieke boerderijgebouwen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Garmerwolde heeft 3 rijksmonumenten, zijnde de Hervormde kerk, de Langelandstermolen, en de 3 kalkovens uit 1876.

- De Hervormde kerk van Garmerwolde is een luisterrijk voorbeeld van de Groninger romano-gotiek uit het laatste kwart van de 13e eeuw. In 1859 eeuw heeft men de hele kruiskerk willen slopen wegens de slechte staat van onderhoud. Gelukkig is alleen het schip afgebroken, zodat het dwarsschip (transept) met koor bewaard is gebleven. Aan de muurrestanten kun je nog zien waar het schip heeft gezeten. Op die plaats liggen nu grafzerken. De 18e-eeuwse toren, die romaans aandoet, is losstaand sinds het schip is afgebroken. - In 2014 zijn de gewelfschilderingen van de kerk geconserveerd. In het interieur verder o.a. een barokke preekstoel uit 1740.

Het Van Oeckelen-orgel uit 1851 in de kerk is in de loop der jaren diverse malen (gedeeltelijk) gerestaureerd. De laatste deel-restauratie heeft plaatsgevonden in 2016, waarmee het orgel er weer jaren tegen kan. Het is een van de belangrijkste en fraaiste orgels uit de 19e eeuw in het Noorden van ons land. Orgeladviseur Jan Jongepier verwoordt dit in zijn adviesrapport van 1991 als volgt: "Het is zeer te hopen dat voor het herstel van dit zeer waardevolle orgel middelen beschikbaar worden gesteld. Het orgel kan worden gezien als een zeer sprekend voorbeeld van de midden 19e-eeuwse Groningse orgelbouw. Aan het instrument kunnen grote muzikale kwaliteiten worden toegeschreven die zelfs nu, in zulke kommervolle omstandigheden nog steeds hoorbaar zijn. Na restauratie kan verwacht worden dat de klank van het orgel een klinkende afspiegeling is van het thans zo feestelijk uiterlijk van het instrument." - Foto's en beschrijving van het kerkorgel in de Hervormde kerk van Garmerwolde.

In maart 2020 is in Garmerwolde de eerste Schoolkerk van Nederland geopend. De Schoolkerk is een in 2019 opgezet concept van Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK), waarin verschillende educatieve activiteiten worden ondergebracht. SOGK heeft de afgelopen jaren veel werk verzet om de herbestemming van het kerkelijk complex in het dorp te realiseren. Er is gewerkt aan een nieuw ontvangstgebouw, de entree van de kerk en een spectaculaire trap met interactieve tentoonstelling in de toren. De Schoolkerk wordt het brandpunt van het educatieve werk van de stichting, met een website, programma’s voor verschillende klassen en lesmateriaal. Het aanbod van de Schoolkerk zal in de komende jaren uitbreiden met verschillende educatieve activiteiten. Educatie in de breedste zin van het woord, voor kinderen én volwassenen.

In maart 2020 is de Schoolkerk in Garmerwolde van start gegaan met de gloednieuwe (permanente) tentoonstelling 'Feest! In Oost en West'. Bezoekers van alle leeftijden gaan op ontdekkingstocht op de spannende trap in de middeleeuwse toren. Acht feesten komen tot leven; vier uit de traditie van het christendom, en vier van de islam. Door te kijken, te ervaren en te doen wordt spelenderwijs duidelijk waar deze feesten over gaan. Verschillen en overeenkomsten worden zichtbaar. Er is ook aandacht voor feesten uit andere religies en seculiere tradities. De tentoonstelling sluit aan bij het landelijke project 'Feest! Weet wat je viert' van Museum Catharijneconvent. Boven in de toren is een uitkijkpunt over het weidse Groninger land. Het nieuwe ontvangstgebouw biedt een warm welkom als horecalocatie, waardoor de Schoolkerk straks ook een plek is om even langs te fietsen voor een kopje koffie. Op het kerkhof is bovendien het verdwenen schip van de kerk, dat in de 19e eeuw is gesloopt, weer zichtbaar gemaakt in het landschap. (bron: SOGK)

- De Langelandster Molen is in 1829 gebouwd voor de bemaling van de 224 ha grote Lange Bovenrijgsterpolder. In 1950 is in de molen een elektromotor geplaatst, waarna met de windbemaling is gestopt. In 1988 is de molen na jaren van stilstand en verval maalvaardig gerestaureerd. Een modern gemaaltje naast de molen heeft de functie overgenomen, maar de Langelandster maalt nog zeer geregeld dankzij enkele vrijwillige molenaars. De molen is sinds 2016 in bezit van Stichting Groninger Poldermolens.

- Langs het Damsterdiep bij Garmerwolde staan 3 voormalige kalkovens (Rijksweg 23). Deze ovens zijn in 1876 gebouwd voor de toenmalige kalkfabriek De Merapie. In de ovens werden schelpen tot kalk verbrand en daarna geblust. Gebluste kalk deed dienst als grondstof voor pleister- en metselwerk en werd ook gebruikt voor verbetering van landbouwgrond. De ovens zijn onderling met elkaar verbonden en hebben een doorsnede van 6 meter. Door de opkomst van cement is de productie niet meer winstgevend en wordt in 1976 tot sluiting overgegaan. De bouwwerken zijn toen verbouwd en herbestemd tot woning met werkplaats.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- In de Hervormde kerk worden regelmatig concerten e.d. georganiseerd. Op de Facebook-pagina van de kerk te Garmerwolde kun je lezen wat er de komende tijd te doen is.

- Sinds 2016 is er in Dorpshuis De Leeuw in Garmerwolde het KOMBInnen café. Elke 1e en 3e vrijdagmiddag van de maand kan iedereen die dat wil - volwassenen en kinderen - tussen 14.00 en 16.30 uur langkomen: voor een praatje, om de krant te lezen, te kaarten, koffie of thee te drinken, of te genieten van een stuk huisgemaakt gebak. En eenmaal per maand, op de 3e vrijdag, is er een workshop waaraan je mee kunt doen als je daar zin in hebt.

Dorpshuis De Leeuw is door de Vereniging Groninger Dorpen, die zich inzet voor leefbaarheid in het plattelandsgebied, uitgekozen voor de pilot ZorgSaam Dorp. Met de pilot ondersteunt Groninger Dorpen het dorpshuis met het bepalen van de rol die het kan spelen in de dorpsgemeenschap; dat is belangrijk, met de komst van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) in 2015 en de grote veranderingen binnen de zorg. In Garmerwolde bleek vooral behoefte te bestaan aan een laagdrempelige ontmoetingsplek.

De kosten worden zo laag mogelijk gehouden: "We doen dit met vrijwilligers, we maken thuis zelf taarten en gebak om te verkopen, en mensen nemen van huis kranten en tijdschriften mee die ze ruilen met anderen. Dus dat kost ook al geen geld", aldus vrijwilliger Cynthia Leurs. In een hoek naast de bar staat het resultaat van een ander initiatief van ZorgSaam Dorp: een gratis bibliotheek: “Je haalt er een boek uit, zet er een ander boek voor terug, zo blijft dat rouleren.” (bron)

- Het Rondje Nostalgie Garmerwolde (op een zondag eind mei in de even jaren) is een 1,5 km lange rondwandeling door het Groninger ommeland, net buiten de Stad. Een wandeling vól nostalgie. Onderweg staan namelijk verschillende oldtimers (auto’s, tractoren, trucks, motoren, stationaire motoren) en in het Damsterdiep liggen historische schepen. Langs de route spelen draaiorgels. Zoveel draaiorgels op één dag en op één parcours vind je nergens anders in Nederland (of daarbuiten). Kinderen kunnen ouderwets speelgoed uitproberen, er is een braderie, er zijn eet- en drinkgelegenheden en andere activiteiten.

- Agrarische Natuurvereniging Ons Belang en de Historische Commissie Garmerwolde organiseren jaarlijks op een zaterdag in augustus het evenement Pronte Pracht (in 2020 voor de 9e keer). Dit is een ontdekkingstocht langs boerderijen en historische panden (die je met de fiets of met de auto kunt doen). Agrariërs vertellen er over hun natuurbeheer en monumentbeheerders laten de geschiedenis van het gebied zien. Er is de hele dag van alles te doen. Kalfjes knuffelen, een echte imker horen vertellen over de belangrijke taak van bijen, klimmen in een (polder)molen, genieten van een brandend vuur in de smidse, proeven van diverse soorten (Gronings) brood, zien hoe boter en kaas ambachtelijk wordt bereid, proeven van lekkere puddingen in de Oude Melkfabriek. Het is allemaal mogelijk. Ook de monumentale kerken van het dorp en buurdorp Thesinge zijn deze dag te bekijken.

De deelnemende bedrijven en monumenten steken ter herkenning de vlag uit en hebben een banier bij de entree staan. De toegang is overal gratis. Een plattegrond en de lijst met deelnemende bedrijven en monumenten is op de dag zelf op papier verkrijgbaar bij de Agrishop in Garmerwolde. Digitaal zijn de gegevens ruim van tevoren te vinden op de dorpssites van de beide genoemde dorpen (waarvoor zie het kopje Links).

- Feestweekend (september) met o.a. popfestival Pop bie Daip.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Waterschap Noorderzijlvest heeft in 2018 een fietspad aangelegd over de dijk tussen Garmerwolde en Woltersum. De aanleg van het fietspad is onderdeel van afspraken met de gemeente Ten Boer en de provincie Groningen over versterking van de toeristische infrastructuur. Het fietspad is 1,5 m breed en is aangelegd met beton op de kruin van de dijk. Het sluit in eerstgenoemd dorp aan op de Geweideweg en in laatstgenoemd dorp op de Kollerijweg. Daarnaast is halverwege een aansluiting met de Washuisterweg gerealiseerd. Hiermee ontstaat een doorlopende fietsverbinding langs het Eemskanaal vanaf de stad tot aan Wittewierum/Ten Post.

- Het Geweide Hof is een informatie- en activiteitencentrum voor biologische landbouw, agrobiodiversiteit en agrarisch natuurbeheer. Het centrum bevindt zich op het biologisch akkerbouwbedrijf van de familie Van Zanten in Garmerwolde. Aan de hand van het bedrijf wordt de biologische productie en de waarde van agrobiodiversiteit en agrarisch natuurbeheer getoond. Het centrum wil op een ontspannen wijze jongeren en ouderen, al of niet verbonden aan de landbouw of het platteland, informatie verstrekken en daarmee inspireren tot nadenken over 'duurzame' productie en consumptie. De activiteiten en excursieprogramma's bestaan uit een combinatie van voelen, ruiken, proeven en zien van wat biologische productie en EKO-consumptie is.

Terug naar boven

Beeld

- Ca. 250 oude foto's, ansichtkaarten e.d. van Garmerwolde, op de Beelbank Groningen, beheerd door de lokale Historische Commissie.

- De tekening op deze pagina is van Nico Visscher, als een van zijn illustraties bij het artikel 'Landarbeidershuizen in Groningerland' in het tijdschrift Neerlands volksleven, jaargang 1962, nr. 3.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Garmerwolde (online te bestellen).

Terug naar boven

Links/voorzieningen

- Algemeen / nieuws: - Site van en over Garmerwolde. - Nieuwsblad iGup verschijnt sinds 2012, ca. 5x per jaar. Het laatste nummer en oudere nummers zijn via de link ook online te lezen. - Oudere nummers van het maandelijkse nieuwsblad de Garmer & Thesinger Express zijn via de link ook online te lezen.

- Belangenvereniging: - Dorpsbelangen Garmerwolde.

- Dorpshuis: - Dorpshuis De Leeuw is de plek voor dorpsactiviteiten voor de dorpsbewoners. Er zijn ook zalen te huur (een grote zaal en een kleine zaal) voor een vergadering of feestje. Het dorpshuis heeft geen winstoogmerk, en is dus niet duur. Sterker nog, zo voordelig huur je nergens een zaal, zo stellen ze op hun site. Er is volop parkeergelegenheid en de bus stopt bijna voor de deur.

- Onderwijs: - Basisschool Garmerwolde is naar eigen zeggen 'de leukste school van het noorden'. Het is de enige school in het gebied van scholenkoepel Marenland die al jarenlang, tegen alle prognoses en krimpverwachtingen in, gelijk blijft in leerlingaantal. Telkens zo rond de 40 leerlingen, vroeger alleen uit het dorp zelf maar de laatste paar jaar ook uit Ten Boer, Thesinge en uit de stad Groningen. De kleine school, zo vlak tegen de grote stadswijken van Groningen aan, blijkt een uitkomst. Niet alleen voor kinderen uit het dorp, maar voor alle kinderen die gebaat zijn bij een kleinschalige leeromgeving. Er zijn kleine klassen waardoor elk kind gezien en gehoord wordt. Respect voor elkaar staat voorop. Groep 1 of groep 8, iedereen kent elkaar, helpt elkaar en speelt met elkaar. In de lessen staat ‘ontdekkend leren’ centraal. De kinderen werken veel met thema’s en brengen de geleerde theorie dan ook direct in de praktijk. Ook na schooltijd is er opvang voor de kinderen: de NaSchoolse Opvang (NSO), verzorgd door Kids2b uit Ten Boer.

- Muziek: - De Rijdende Popschool is begonnen in Garmerwolde en inmiddels actief in een 20-tal dorpen in de provincies Groningen en Drenthe. Bij De Rijdende Popschool krijgen kinderen, jongeren en volwassenen muziekles in een bandje. Om mee te doen hoef je geen instrument te kunnen bespelen en je hoeft ook niets te huren of kopen. Een professionele bandcoach komt naar de dorpen toe met alle spullen die nodig zijn, zoals instrumenten, versterkers, microfoons en een zanginstallatie.

Het doel van de Rijdende Popschool is om het maken van muziek voor zoveel mogelijk kinderen, jongeren en volwassenen toegankelijk te maken. In de bandjes wordt vooral popmuziek gemaakt. In een bandje leer je snel en het is leuk om samen muziek te maken. Het vult een gat op het gebied van muziek (maken) in de dorpen. Daarnaast heeft het maken van muziek een bindende factor. De bandjes geven regelmatig optredens in het eigen dorp (en ook wel daarbuiten), waardoor mensen bij elkaar komen. Zie ook het interview met Niels Steenstra van De Rijdende Popschool op Podium TV, mei 2016. - In 2014 is De Rijdende Popschool bezocht door koningin Máxima, die zich op de hoogte kwam stellen in het kader van het project 'Kinderen maken muziek' van het Oranjefonds.

- Blaaskapel De Alpenjagers is opgericht in 1973 en speelt muziek uit Bohemen en Moravië (Tsjechië). Daarbij wordt de muziek aangevuld met Nederlands- en Duitstalige zang. De Alpenjagers geven hun enthousiaste voorstellingen bij uiteenlopende festiviteiten. Dit varieert van luisterrijke concerten tot bruiloften of uitbundige dorpsfeesten. Ook nemen ze jaarlijks deel aan het blaaskapellenconcours in Muntendam.

- De negenkoppige coverband De Daip verzorgt regelmatig swingende optredens in Garmerwolde en ook elders in de provincie.

- Sport: - v.v. GEO betekent 'Voetbalvereniging Garmerwolde en omstreken', waarbij men met die 'omstreken' met name doelt op de buurdorpen Thesinge en Ruischerbrug.

- Sportpark Garmerwolde is eigendom van de gemeente Groningen. Het sportpark is gerealiseerd in 1972 en bestaat uit 1 voetbalveld natuurgras, 1 oefenveld kunstgras en 1 oefenhoek natuurgras. Het sportpark kan van maandag tot zondag in beperkte mate gehuurd worden vanwege de verenigingen en scholen die structureel gebruikmaken van het de ruimte. Tijdens de schoolvakanties is er wel ruime beschikbaarheid. Het sportpark is geschikt voor diverse buitensporten zoals voetbal en schoolsport. Standaard aanwezig op het sportpark: vaste voetbaldoelen. De sportparken worden vooral door sportverenigingen en scholen gebruikt voor buitensporten en (sportieve) evenementen. Maar ook door bedrijven en instellingen die hier hun sporttoernooien of evenementen houden. Wil je dit sportpark huren voor een (sport)evenement? Neem dan contact op met het verhuurloket van Sport050 via tel. 050-3676366 (maandag t/m vrijdag van 8.30-16.00 uur) of via verhuur@sport050.nl.

- Waterzuivering / koelwater: - Rioolwaterzuiveringsinstallatie Garmerwolde is de grootste zuiveringsinstallatie van Noord-Nederland. Waterschap Noorderzijlvest zuivert hier het water van burgers en bedrijven uit de gemeenten Groningen en Ten Boer (van voor 2019) en Loppersum. Per jaar zuiveren zij hier ca. 27 miljoen m3 water. Dit is 27 miljard liter. Met het afval uit het water wekken zij energie op. Dit is per jaar ongeveer 7,5 miljoen kWh. Het schone water pompen zij in het Eemskanaal. Op afspraak zijn rondleidingen mogelijk.

In 2013 is het complex uitgebreid met een innovatieve en energiezuinige Nereda-zuiveringsinstallatie. De Nereda-technologie is gebaseerd op aërobe korrelvorming. Deze technologie is in Nederland ontwikkeld door TU Delft in samenwerking met DHV en een aantal waterschappen. De technologie maakt gebruik van korrelvormig slib, bestaande uit bacteriën, geconcentreerd in compacte korrels, die het afvalwater op biologische wijze zuiveren. Voordeel van dit korrelvormig slib is dat het snel bezinkt, waardoor er geen nabezinktanks meer nodig zijn om water en slib te scheiden. Dat scheelt tijd, energie en ruimte. Eind jaren negentig van de vorige eeuw is in het laboratorium voor het eerst aërobe korrelvorming vastgesteld. Sindsdien heeft het onderzoek een grote vlucht genomen.

In het 'batch'proces wordt gewerkt in een cyclus van drie perioden. De tank wordt gelijktijdig afgetapt en met vuil water gevuld. Hierna volgt een periode van beluchten tot de gewenste waterkwaliteit is bereikt. De derde fase is de bezinkfase. De hele cyclus geschiedt in één tank, waardoor minder water hoeft te worden rondgepompt. "Nereda is 25 procent goedkoper dan de bestaande installaties en heeft een beter rendement", aldus hoogleraar Van Loosdrecht (NRC Handelsblad, 15 juni 2012). Dit is een technologie die naar alle waarschijnlijkheid de al honderd jaar toegepaste oude manier van waterzuiveringstechologie zal vervangen. Innovatief aan het project is ook dat het op basis van Prestatieinkoop is aanbesteed. Dit was voor projecten in de watersector nog niet eerder toegepast. Het houdt in dat je aan marktpartijen geen techniek voorschrijft, maar alleen wat de installatie moet kunnen. Dit geeft grotere vrijheid aan marktpartijen om met innovatieve oplossingen te komen. Zo is ook in dit geval gebleken.

- In Garmerwolde komt een fabriek die koelwater gaat leveren aan bedrijven in de Eemshaven, zoals het datacenter van Google. De fabriek wordt gebouwd naast de rioolwaterzuivering van Waterschap Noorderzijlvest. Vanuit deze locatie worden straks miljoenen kubieke meters zoet water via een persleiding naar de Eemshaven gepompt. Het water wordt uit het Eemskanaal gehaald en in de fabriek gereinigd, tot het voldoet aan de norm voor industriewater. Later wordt ook water uit de rioolwaterzuivering gebruikt. Zoet water is niet voldoende beschikbaar in de Eemshaven. De fabriek wordt op deze locatie gebouwd, omdat dat de plek is waar geen invloed van zout water vanuit de Eems meer is. Zout water dringt namelijk via de sluizen bij Delfzijl het Eemskanaal binnen. Dat reikt bijna tot Woltersum. Het is maar weinig, maar wel te veel om van zoet water te kunnen spreken. Omdat de bedrijven in de Eemshaven honderd procent zoet water willen hebben, moet je dan nog verder het Eemskanaal af en dan is dit de beste plek. "Hier wordt afvalwater uit de zuivering hergebruikt als grondstof, rioolwater wordt koelwater. Het brengt ons waterschap weer een stapje dichter bij een circulaire economie", aldus Waterschap Noorderzijlvest. Om het water naar de Eemshaven te pompen wordt een persleiding van zo'n 30 kilometer aangelegd.

- Genealogie: - Lidmaten Garmerwolde 1663-1802. - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van het dorp.

Reactie toevoegen