Garderen

Plaats
Dorp
Barneveld
Veluwe
Gelderland

gemeente_garderen_kadastraal_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Kaart van de in 1818 opgeheven gemeente Garderen, situatie anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Kaart van de in 1818 opgeheven gemeente Garderen, situatie anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Garderen

Terug naar boven

Status

- Garderen is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Barneveld.

- Garderen is in 1812 van de gemeente Barneveld afgesplitst tot een zelfstandige gemeente, en in 1818 daar weer aan toegevoegd.

- Onder het dorp Garderen vallen ook de buurtschappen Ouwendorp, 't Sol, een deel van de buurtschap Boeschoten en vanouds ook de buurtschap Garderbroek, maar die valt gezien de ligging tegenwoordig onder buurdorp Stroe.

- Tot 1967 viel een klein deel van het dorp, met daarbij de op dit dorp georiënteerde buurtschappen Oud-Milligen, Ouwendorp en 't Sol, onder de gemeente Apeldoorn. Middels een grenscorrectie is dat gebied in 1967 overgegaan naar de gemeente Barneveld, gelijktijdig gecombineerd met grenscorrecties in de omgeving t.b.v. Kootwijk en Radio Kootwijk. Zie verder bij Statistische gegevens.

Terug naar boven

Naam

In het dialect
Garder.

Inwoners
Een inwoner van dit dorp is geen Gardernaar o.i.d. maar een Gardereen.

Oudere vermeldingen
1252 Gardere, 1276-1281 Garder, 1294-1295 Gerdere, Gardere, ca. 1300 Gherderen, 1395-1396 Garderen.

Naamsverklaring
Misschien behoort deze naam bij gaard 'tuin', en moet er(en) verklaard worden als wari 'bewoners' of als heri, afleiding van har 'zandige heuvelrug'. Te vergelijken is de Duitse plaatsnaam Gerthe, 10e eeuw Gerthrium, midden 12e eeuw Gerthere, waarin echter het Oudhoogduitse gerta, gart 'roede, garde' en heri, har 'zandige heuvelrug' worden herkend.(1)

Terug naar boven

Ligging

Garderen ligt NO van Barneveld en grenst in het Z aan de N344 (Apeldoorn-Voorthuizen) en het dorp Stroe (gem. Barneveld), in het ZW aan het buitengebied van Voorthuizen (gem. Barneveld), in het W aan de gemeente Putten (buurtschap Koudhoorn), in het N en NO aan de gemeente Ermelo (resp. buurtschappen Houtdorp en De Beek) en in het O aan de gemeente Apeldoorn (buitengebied van het dorp Uddel).

Terug naar boven

Statistische gegevens

- De bij Status vermelde grenscorrectie van 1967 van de gemeente Apeldoorn naar de gemeente Barneveld betrof (inclusief de grenscorrectie rond Kootwijk) een gebied van 707 hectare met in 1967 186 inwoners. Onder de link vindt u een plattegrond die aangeeft welke gebieden het precies betrof (© van de bewerkte plattegrond: Andreas Bartelink) Voor nadere toelichting omtrent het wat en waarom, zie: Wetsontwerp grenscorrectie 1967 gem. Apeldoorn <> gem. Barneveld. - Memorie van Toelichting grenscorrectie 1967 gem. Apeldoorn <> gem. Barneveld. - Verslag Commissie Binnenlandse Zaken m.b.t. grenscorrectie 1967 gem. Apeldoorn <> gem. Barneveld. - Reactie staatssecretaris op verslag Commissie Binnenlandse Zaken m.b.t. grenscorrectie 1967 gem. Apeldoorn <> gem. Barneveld. Waarna de Eerste Kamer vervolgens het wetsontwerp zonder verdere opmerkingen heeft goedgekeurd.

- In 1840 heeft het dorp Garderen 39 huizen met 247 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 800 huizen met ca. 2.100 inwoners.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Garderen heeft 14 rijksmonumenten.

- Garderen heeft 18 gemeentelijke monumenten.

- Kerk van de Hervormde Gemeente (PKN).

- Kerk van de voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland.

- Kerk van de Hersteld Hervormde Gemeente.

- Al in 1434 werd er windrecht betaald en moet er dus in Garderen al een molen hebben gestaan. In 1677 is de toenmalige standerdmolen omgewaaid en vervangen door een nieuwe standerdmolen, die ongeveer 20 jaar later afbrandde. Hierna is een achtkantige houten stellingmolen gebouwd. De huidige Molen De Hoop (Oud Milligenseweg 7) dateert uit 1853. Het is een ronde bakstenen korenmolen van het type stellingmolen, met oorspronkelijk 2 koppel maalstenen, een voor het malen van graan voor consumptie en een voor veevoer. Het koppel voor veevoer werd ook gebruikt voor het malen van eek (gedroogde eikenbast). Daarnaast was er een koppel pelstenen voor het pellen van gerst. De plaats waar deze pelstenen gezeten hebben is in de balken nog te zien. Tegenwoordig is er nog maar 1 koppel maalstenen. De molen is geopend op donderdag en zaterdag van 10.00-15.30 uur en op afspraak.

In de molen bevindt zich ook het Toeristisch Informatie Punt (TIP) Garderen. Er is even sprake van geweest dat het mogelijk naar het nieuw te bouwen dorpshuis aan de Koningsweg zou gaan. Maar het blijft toch in de molen, zo laat de voorzitter van Go Barneveld, Wilco de Jong, in februari 2019 weten: "Drie jaar geleden is het TIP in de molen nog grondig verbouwd. Daarnaast lopen de routes al langs de molen, en vinden wij het een mooiere locatie dan aan de Koningsweg. Alles overwegende hebben we daarom besloten in de molen te blijven."

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- De Oranjevereniging organiseert diverse evenementen door het jaar heen, waarbij ook 'niet-Garderenen' van harte welkom zijn.

- Kleedjesmarkt (elke zaterdag van 8.30 uur tot 13.00 uur, van juni t/m augustus, op het grasveld aan de Mazenhofstraat).

- Het Veluws Zandsculpturenfestijn (april t/m oktober) is in 2019 2e geworden bij de verkiezing voor het Leukste uitje van Gelderland, georganiseerd door de ANWB. "Wij zijn trots dat wij mede door de stemmen van de bezoekers deze waardering hebben gekregen. Ook voor 2020 doen wij weer mee aan deze verkiezing en hebben we weer veel werk verzet. Dit jaar zijn wij uitgebreid met een overdekte ruimte van maar liefst 700 m2, waarin de dierenwereld is uitgebeeld. De reacties zijn veelbelovend."

- "De Molen tot Molenloop is sinds 2011 de bekendste hardloopwedstrijd van het dorp. Wij hebben in 2019 gekozen voor een compleet nieuwe route en daarbij een nieuwe naam: “Garderen loopt door!”. Wij hebben voor editie 2019 twee nieuwe routes uitgezet. Voorheen liep de route via de prachtige wegen achter Molen De Hoop. Door de enorme drukte op de wegen tijdens deze dagen hebben wij gekozen voor een andere (even mooie), maar rustigere route. We hebben ook weer twee aparte routes gemaakt zodat je niet tweemaal dezelfde ronde hoeft te lopen." Het evenement vindt plaats op een zaterdag half juni, op dezelfde dag als het hierna vermelde straatfestival. Je kunt kiezen uit de afstanden 5 en 10 km.

- Garderen slaat door! (op een zaterdag half juni) is het straatfestival van de Veluwe. Met tal van attracties en evenementen, waaronder hardlopen en diverse DJ's en live bands e.a. artiesten.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Wandelroutes in en rond Garderen.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Garderen, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Fotoserie van Garderen van fotograaf Martin Stevens.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Garderen (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Garderen.

- Nieuws: - Dorpskrant Darpsproat uut Garder (2x per jaar) is via de link ook online te lezen (ook oudere nummers). - Nieuws m.b.t. Garderen in de Barneveldse Krant.

- Belangenvereniging: - Plaatselijk Belang Garderen en Omgeving. - Nieuws van Plaatselijk Belang op Facebook.

- Dorpshuis / MFA: - In 2017 is gestart met de bouw van een nieuw dorpshuis, een multifunctionele accommodatie (MFA), met sportzaal en peuterspeelzaal, aan de Koningsweg tegenover de begraafplaats. Het project kostte ca. 1,7 miljoen euro. Uiteraard is ook renovatie van het 40 jaar oude bestaande dorpshuis De Koepel overwogen, maar feitelijk zou dat neerkomen op nieuwbouw. Niet alleen vanwege de ouderdom van het pand, maar ook omdat De Koepel veel te groot was en de ruimten niet meer pasten bij het actuele gebruik. Dan kun je dus net zo goed gaan nieuwbouwen op een logischere plek, zo concludeerde de gemeente. Groot voordeel is ook dat de nieuwe locatie op loopafstand van de school staat en de kinderen de drukke Putterweg niet meer hoeven over te steken. Volgens de commissie Garderen Vooruit betekent het nieuwe dorpshuis een stimulans voor het verenigingsleven. "Met de staat van De Koepel liepen de activiteiten al jaren terug, daarom hamerden we ook zo op een toekomstgerichte oplossing. We denken dat het nieuwe gebouw zorgt voor een opleving bij verenigingen, voor nieuwe ideeën en activiteiten. En dat moet ook, willen we als dorp niet stilstaan", aldus Ton van Krevel van de commissie.

"In 2020 is het nieuwe dorpshuis De Wardborg met zaalruimten en sportzaal in gebruik genomen. Dorpshuis De Wardborg beschikt over meerdere ruimtes die op verschillende manieren te gebruiken zijn. Allerlei dorpsactiviteiten krijgen er een plekje. Ook is het mogelijk om in het dorpshuis zalen te huren. Voorop staat dat het dorpshuis een centrale, actieve en sociale ontmoetingsplek voor het dorp Garderen wordt. De muziekvereniging, kinderopvang, volleybalvereniging en een zangkoor zijn enkele van de gebruikers. De opdrachtgever, de gemeente Barneveld, wenste een energieneutraal gebouw. Daarom is extra geïnvesteerd in duurzaamheid. Een gasaansluiting ontbreekt en het gebouw is met warmtepomptechniek te verwarmen en te koelen. Met zonnepanelen wordt duurzame energie opgewekt." (bron: GAJ-VBW Architecten)

"De Wardborg is gebouwd door lokale aannemers (Van de Kolk uit het dorp en Campus installatietechniek uit Barneveld). Door het coronavirus is de opening van De Wardborg uitgesteld tot na de zomer van 2020. De deuren gaan dan pas officieel open. Maar we willen nu al graag het dorpshuis met de sportzaal laten zien. We hebben daarom een video laten maken zodat je toch alvast binnen kunt kijken. Verschillende inwoners figureren in deze video. Ze laten je zien hoe De Wardborg na de opening kan uitgroeien tot een gezellige en sportieve ontmoetingsplek voor Garderen." (bron: gemeente Barneveld)

"Op 3 oktober 2020 zou burgemeester Asje van Dijk de officiële opening van dorpshuis De Wardborg verrichten. Helaas kon deze opening door alle coronamaatregelen niet doorgaan. Via deze videoboodschap laat de burgemeester graag zien dat De Wardborg er klaar voor is! Samen met de programmaraad, stichting De Wardborg, Plaatselijk Belang en alle vrijwilligers nodigt hij iedereen in Garderen uit deel te nemen aan de activiteiten in het dorpshuis en de sportzaal. Je bent welkom!"

- Onderwijs en kinderopvang: - Prins Bernhardschool. - Kinderdagverblijf Bijdehandjes.

- Muziek: - "Muziekvereniging TOG is een groep enthousiaste muzikanten die in en rondom Garderen evenementen en optredens muzikaal verzorgen. Wij spelen afwisselende muziekstukken en houden naast het musiceren zeker ook van gezelligheid. De muziek staat onder leiding van dirigent Joop Donders en slagwerkinstructeur Lodewijk Visser die altijd vol enthousiasme te werk gaan. Samen een muziekstuk laten klinken is het mooiste wat er is! Wil jij ook (weer) samen muziek maken? Neem dan gerust contact met ons op!"

- Sport: - Voetbalvereniging Veluwse Boys is opgericht in 1952.

- Zorg en welzijn: - Op de eerste verdieping van de Dr. Kruimelstaete in Garderen wordt aan 8 cliënten met geheugenproblemen (psychogeriatrie) verpleeghuiszorg geboden in een kleinschalige woonvorm. Om in aanmerking te komen voor een plaats is een indicatie voor psychogeriatrische verpleeghuiszorg nodig. De kamers kun je inrichten met je eigen spulletjes. Ook is er een gezamenlijke huiskamer, een woonkeuken en een groot terras met planten-, groenten- en kruidenbakken. Betrokkenheid en saamhorigheid zijn kenmerkend voor deze locatie. Samen koken en eten, samen koffiedrinken en praten over alledaagse dingen, samen zingen: het zijn voor de cliënten belangrijke terugkerende ‘belevingen’.

- De dagbehandeling van zorginstelling Norschoten is gevestigd op de begane grond van woon-, gezondheids- en welzijnscentrum Dr. Kruimelstaete. De dagbehandeling is bestemd voor mensen met (beginnende) geheugenproblemen en/of lichamelijke beperkingen die behoefte hebben aan structuur en een gezellige dag. Het multidisciplinaire team begeleidt en ondersteunt daar waar behandeling of verzorging gewenst of noodzakelijk is. Door de dagbehandeling in Garderen is het voor de inwoners van dit dorp en directe omgeving die te maken hebben met beginnende geheugenproblemen en/of lichamelijke beperkingen mogelijk om te blijven wonen in de vertrouwde omgeving.

- Bedrijfsleven / ondernemen: - De Garderense Ondernemers Vereniging (GOV) is opgericht in 1986. Het is een belangenvereniging voor alle (ca. 85) aangesloten ondernemers. GOV legt de contacten tussen de leden en de overheid en overige instanties, en zij bevordert de sociale contacten en kennisoverdracht. Verder organiseert GOV door het jaar heen samen met haar leden diverse activiteiten en promoties.

Reacties

(2)

Waarom is Oud Milligen geen buurtschap meer bij jou Frank?

Omdat deze plaatsnaam al vele decennia uit de atlassen is verdwenen én ik vandaag de dag ter plekke geen kenmerken van een buurtschap meer kan ontwaren. Ik vermeld het bestaan van deze vroegere buurtschap thans alleen nog gelijknamige hoeve nog wel onder Nieuw Milligen > Naam > Naamsverklaring: https://www.plaatsengids.nl/nieuw-milligen.

Reactie toevoegen