Gammelke

Plaats
Buurtschap
Dinkelland
Twente
Overijssel

gammelke_marke_kopie.jpg

Ligging van de vroegere marke Gammelke, tussen Weerselo in het N, Oldenzaal in het O, Deurningen in het Z en Saasveld in het NW

Ligging van de vroegere marke Gammelke, tussen Weerselo in het N, Oldenzaal in het O, Deurningen in het Z en Saasveld in het NW

gammelke_gammelkerstraat_bordje.jpg

Gammelke en Dulder zijn de enige buurtschappen in de gemeente Dinkelland die nog plaatsnaamborden moeten ontberen. Gelukkig staat onder de straatnaambordjes wel onder welke vroegere marke de weg viel, in dit geval dus Gammelke.

Gammelke en Dulder zijn de enige buurtschappen in de gemeente Dinkelland die nog plaatsnaamborden moeten ontberen. Gelukkig staat onder de straatnaambordjes wel onder welke vroegere marke de weg viel, in dit geval dus Gammelke.

Gammelke

Terug naar boven

Status

- Gammelke is een buurtschap in de provincie Overijssel, in de streek Twente, gemeente Dinkelland. T/m 2000 gemeente Weerselo.

- De buurtschap Gammelke valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Deurningen.

- De buurtschap heeft geen plaatsnaamborden. Onder de straatnaambordjes staat wél dat ze onder de vroegere 'marke Gammelke' vallen.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1272 en 1385 Gamminclo, 1456 Gammicloe, 1531 Gammijncloe, 1840 Gammelke, 1844 Grammelke.

Naamsverklaring
De oude vormen wijzen op een samenstelling van de geslachtsnaam Gamminge* 'de lieden van de persoon Gammo' en lo 'bos'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

- De buurtschap Gammelke ligt W van Oldenzaal, NO van Deurningen, ZO van Saasveld, rond de Deurningerstraat (N738), Gammelkeresweg, Gammelkerstraat e.o..

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Gammelke 52 huizen met 267 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 100 huizen met ca. 250 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Gammelke viel tot medio 17e eeuw onder het kerspel Oldenzaal. Sindsdien is het kerkelijk gezien onder de parochie van Deurningen gaan vallen. Deze parochie is ontstaan vanuit aanvankelijk 'kerkschuren' in de omgeving, en de later gemeenschappelijke 'statie' Saasveld - Deurningen. In 1826 werd Deurningen een zelfstandige parochie.

De buurtschap is tot medio 19e eeuw een marke geweest. - Grens van de vroegere marke Gammelke.

Voor wie zich nader wil verdiepen in de geschiedenis van deze buurtschap, is er het boek van G.J. Welberg, 'Historie van de Marke Gammelke. Bewoners, erven en heren.' (360 p., 1994, uitg. Ver. Heemkunde Weerselo). In dit boek worden 27 oude boerderijen beschreven, met chronologisch alle vermeldingen van deze erven en hun bewoners in de diverse archieven. Deze bronnen vangen vaak al in de late middeleeuwen aan. Ook worden, voor zover bekend, alle bewoners genoemd veelal met aanvullende genealogische gegevens. Met familie- en boerderijfoto's.

Qua verenigingsleven is er in de buurtschap de Gammelke Old Timer Club (GOTC) met ca. 15 leden, 30 trekkers en een dorsmachine (de vereniging heeft geen website meer. Contactpersoon Aloys Spilleman).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Gammelke heeft 1 rijksmonument: een terrein met 7 grafheuvels uit Neolithicum en/of Bronstijd.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- In 1995 is het voorontwerp gepresenteerd van het Landinrichtingsproject Saasveld-Gammelke. Het Landinrichtingsplan is in 1998 vastgesteld. Dit 2.770 ha grote gebied omvat delen van de marken Lemselo, Dulder, Gammelke, Deurningen en Hasselo. Het is het eerste landinrichtingsproject in Nederland waarvoor een gecombineerd voorontwerpplan en milieueffectrapport (MER) is gemaakt. Om het plan te realiseren is 325 ha grond aangekocht. Vier boerderijen moesten het veld ruimen en zijn buiten het landinrichtingsgebied geplaatst; één bedrijf is binnen het gebied verplaatst. De gemiddelde kavelgrootte is door het plan toegenomen van 4,5 tot 11 ha en het gemiddeld aantal kavels per bedrijf is gehalveerd van 5 naar 2,5. Het aantal veldkavels is gehalveerd, per bedrijf gemiddeld van 3,1 naar 1,6.

De huiskavels beslaan nu gemiddeld 80 procent van de totale bedrijfsoppervlakte. In de oude situatie was dat 63 procent. Bij de herverkaveling waren ruim 900 eigenaren betrokken. Ruim 830 hectare grond is geruild. Verder is een deel van de 46 kilometer beken natuurlijk ingericht, is er 17 km fiets- en wandelpad aangelegd, bijna 40 hectare vrijgemaakt voor wateropvang en 145 hectare voor natuur. Melkveebedrijven zijn verplaatst, waardoor op de oude plekken meer ruimte kwam voor collega-boeren. De verplaatsingen waren ook nodig om ruimte te krijgen voor natuurontwikkeling in de Handijksmeden, een gebied in het NW van de buurtschap Gammelke, die overigens onder het ZO van Saasveld gelegen dorp Deurningen valt. Door een goede uitruil van gronden is ook het over- en weergebruik over een drukke verkeersweg verminderd, waardoor de verkeersveiligheid sterk is toegenomen. Met dit project zijn dus verschillende win-win situaties gerealiseerd. Zie ook de videoreportage met betrokkenen over het Landinrichtingsproject Saasveld-Gammelke. In juni 2018 is het project officieel en feestelijk afgesloten.

Op watergebied heeft ca. 46 km beekherstel plaatsgevonden en is ruim 250.000 m3 waterberging gerealiseerd. De herinrichting van de waterhuishouding betreft vooral de Deurningerbeek, de Gammelkerbeek en de Lemseler- en Saasvelderbeek. Bij de herinrichting is rekening gehouden met de diverse gebruiksfuncties in het gebied, zoals landbouw en natuur. Ook voorzien de projecten in de mogelijkheid voor recreatief medegebruik. De beken zijn zoveel als mogelijk vispasseerbaar gemaakt en in opgaande beplanting gezet. Daarnaast zijn maatregelen getroffen om de stroming en de variatie in stroming te vergroten, bijvoorbeeld door hermeandering en het verwijderen van stuwen.

Veelal is e.e.a. gecombineerd met de inrichting van nieuwe natuur. Diverse beektrajecten zijn daarom ook verondiept om zo verdroging tegen te gaan. Verder is op meerdere locaties langs de beken ruimte gecreëerd voor het opvangen van piekafvoeren om zodoende wateroverlast in benedenstrooms gelegen gebieden te voorkomen. Tot slot zijn percelen langs beken aangewezen als ‘blauwe maatregel-gebied'; binnen deze gebieden zijn - in overeenkomst met betrokken eigenaren - jaarlijks inundaties toegestaan.

- De Handijksmeden en Withagsmeden zijn beekdalgraslanden en broekbossen die, toen Staatsbosbeheer ze in beheer kreeg, al behoorlijk geleden hadden door ontwatering. Plaatselijk waren populieren aangeplant. Deze hadden een verruiging van het grasland veroorzaakt. Geleidelijk probeert Staatsbosbeheer een en ander te restaureren waarbij in de Handijksmeden, die er minder slecht aan toe waren dan de rest, al aardige successen zijn geboekt. Afgezien van een enkel, meest doodlopend paadje, zijn deze terreinen weinig ontsloten. In 2010 is het rapport 'Het cluster intensieve veehouderijen te Saasveld. Invloeden op het natuurgebied de Handijksmeden' verschenen.

Terug naar boven

Links

- Genealogie: - Genealogische gegevens van het geslacht Wissink uit Gammelke vanaf 1530.

Reactie toevoegen