Firdgum

Plaats
Dorp
Waadhoeke
Fryslân

Firdgum. Dorpsgezicht met in het midden het voormalige schooltje thans Yeb Hettinga Museum [640x481].jpg

Firdgum, dorpsgezicht, met in het midden het voormalige schooltje, thans Yeb Hettinga Museum

Firdgum, dorpsgezicht, met in het midden het voormalige schooltje, thans Yeb Hettinga Museum

Firdgum Camstra State [640x481].jpg

Firdgum, Camstra State

Firdgum, Camstra State

Firdgum (2).JPG

Firdgum bereikt

Firdgum bereikt

Firdgum (3).JPG

Het landschap bij Firdgum

Het landschap bij Firdgum

Firdgum. Ingang kerktoren met oude grafzerk van de fam. Roordama [640x480].jpg

Firdgum, ingang kerktoren, met oude grafzerk van de fam. Roordama

Firdgum, ingang kerktoren, met oude grafzerk van de fam. Roordama

Firdgum. Yeb Hettinga Museum in voormalige dorpsschool [640x480].jpg

Firdgum, het Yeb Hettinga Museum is gevestigd in de voormalige dorpsschool

Firdgum, het Yeb Hettinga Museum is gevestigd in de voormalige dorpsschool

firdgum_st_nicolaaskerk_tekening_stellingwerf_640x480.jpg

Firdgum, tekening van Stellingwerf van de Nicolaaskerk, 18e eeuw. Van de kerk is sinds 1794 alleen de toren nog over.

Firdgum, tekening van Stellingwerf van de Nicolaaskerk, 18e eeuw. Van de kerk is sinds 1794 alleen de toren nog over.

Firdgum

Terug naar boven

Status

- Firdgum is een dorp* in de provincie Fryslân, gemeente Waadhoeke. T/m 1983 gemeente Barradeel. In 1984 over naar gemeente Franekeradeel, in 2018 over naar gemeente Waadhoeke.

* Wij zouden eerder geneigd zijn dit plaatsje met slechts enkele handenvol huizen en al twee eeuwen geen kerk meer, als buurtschap - van het dorp Tzummarum, waar het voor haar voorzieningen van afhankelijk is - te kwalificeren, maar kennelijk hecht men lokaal nog aan de kwalificatie 'dorp', dus conformeren wij ons daaraan.

- Onder het dorp Firdgum valt ook de buurtschap Dijkshoek.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Furdgum.

Oudere vermeldingen
Ws. 802-817 kopie 1150-1158 in Fardincheim, 944 kopie 1150-1158 in Ferdigheim, 1456 in Firdighum, 1482 Feyrdigum, Ffyrdigum, 1505 Ffirdgum.

Naamsverklaring
- De naam stamt van het Oudfriese hem `woonplaats`, verhoogduitst tot heim, van de lieden van de persoon Fardo.(1)

- Een andere theorie stelt dat de oudste naam erop zou duiden dat hier vroeger een feir of veer is geweest, waarschijnlijk over de Middelzee naar andere dorpen zoals Hallum. (aldus de site van het Yeb Hettinga Museum).

Terug naar boven

Ligging

Firdgum ligt N van Franeker, NO van Tzummarum.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Firdgum 11 huizen met 94 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 30 huizen met ca. 60 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

De oude zeedijk (grienedyk) die door Beetgum en Berlikum rond Het Bildt loopt, verenigt zich op de bodem van het dorp Firdgum met de zeedijk en vormt een grens tussen de grietenijen Barradeel en het Bildt.

Het gehucht ontleende enige belangrijkheid aan vier states die hier hebben gestaan. De namen zijn nog terug te vinden op oude landkaarten. Het waren Klein Folta of Folopta, de Jelgersma State, Farnia State en Camstra State. Deze Staten zijn later overigens allemaal in boerderijen veranderd. Van de Camstra State is nog het een en ander in oude staat overgebleven; een kelder met opkamer, waarin een grote schouw met bovenmantel van zandsteen, bewerkt in vroeg renaissancestijl, waarschijnlijk van omstreeks 1500, met een betegeling van ruitertjes van Karel V en wapens in terra cotta.

In 2011 hebben archeologen van de Rijksuniversiteit Groningen opgravingen verricht in de dorpsterp. Over een lengte van 160 meter is een doorsnede door de terp blootgelegd. Het archeologisch onderzoek richt zich op de vroegmiddeleeuwse ontstaansgeschiedenis van het dorp, in navolging van eerder onderzoek in de ‘koningsterp’ van Wijnaldum. Gedurende de vroege middeleeuwen was het Friese kustgebied nog niet door hoge dijken omringd en moest men op kunstmatig opgeworpen heuvels (terpen) wonen om zich tegen het zeewater te beschermen. De terp is rond 1920 deels afgegraven voor de winning van vruchtbare terpaarde, ter verrijking van de armere gronden in de veen- en zandgebieden. Het talud van het resterende terplichaam is tijdens het archeologische onderzoek schoongemaakt en nauwkeurig gedocumenteerd. Nadere informatie over de archeologische bijzonderheden van Firdgum op de site OudTzummarum.nl.

Het Yeb Hettinga Museum is in 2001 opgericht om in de voormalige dorpsschool (inmiddels geheel in oude staat gerestaureerd) te Firdgum het ideaal van Yeb Hettinga (4-4-1938 / 14-08-1999) alsnog te kunnen realiseren. Hettinga was boer op de Camstrastate en had een zeer brede interesse voor de oudheidkunde. De bodemvondsten uit de omliggende terpen en een verzameling landbouwgereedschap uit vervlogen tijden zijn dan de moeite waard om te bezichtigen. Tevens is er schitterend nostalgisch beeldmateriaal te bekijken over hoe wij vroeger woonden en werkten op het platteland. Ook kunt u zich laten verrassen in de schoolbankjes uit de tijd van Ot en Sien. In de Yeb Hettinga Skoalle is ook het Documentatiecentrum van de Oudheidkundige Vereniging Barradeel gevestigd.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De Dorpsvisie Tzummarum - Firdgum is een inventarisatie van de huidige situatie in deze dorpen en schetst de door de dorpelingen wenselijk geachte ontwikkelingen voor de komende jaren.

Terug naar boven

Akkerbouw

- Akkerbouwbedrijf Vogels in Firdgum - met imiddels 250 hectare grond - heeft in 2019 het 100-jarig bestaan gevierd en in dat jaar tevens een hypermoderne bewaarloods voor de pootaardappelen en uien in gebruik genomen. De aanleiding was minder feestelijk; in de nacht van 5 op 6 oktober 2017 zijn namelijk meerdere aardappelloodsen en ook een deel van de woonboerderij afgebrand. De oorzaak was kortsluiting in een tractor. Op de plek van voorheen de vier schuren is een grote imposante bewaarloods gebouwd, die dankzij Jong Architecten in Lemmer met oog voor het landschap is gebouwd. Het complex heeft niet twee kleuren, zoals veel andere loodsen in de omgeving, maar één: lichtzwart. Dat beoogt 'vriendelijker' te ogen in het landschap. De bewaarloods loopt over in de lagere werktuigenloods. Dat creëert, met de Waddendijk op de achtergrond, een soort dijkeffect.

De nieuwe loods is uitgerust met de nieuwste technieken en inzichten op het gebied van koelen en ventileren om de gewassen lang en goed te kunnen bewaren. Zonder beluchting gaan aardappelen rotten en bij een te hoge temperatuur gaan ze kiemen. Voor het koelen gebruikt Vogels geen chemische middelen meer, maar alleen het natuurlijke CO2. De beluchting vindt plaats via betonnen drukwanden en niet via houten, zoals in de meeste bewaarloodsen nog het geval is. Bij beton treedt minder condensvorming op. Nieuw is ook dat de bewaring uitsluitend plaatsvindt in (4.500!) kisten. Aardappelen in kisten zijn beter te beluchten en makkelijker om mee te werken bij het inschuren, het sorteren en het afleveren. - Hier vind je een film van de nieuwe loods.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Firdgum heeft 8 rijksmonumenten.

- De Hervormde St. Nicolaaskerk is in 1794 afgebroken. Sinds die tijd heeft Firdgum alleen nog een kerktoren en gaat men in Tzummarum naar de kerk. De toren is in 1982 door de gemeente Barradeel aangekocht, samen met de torens van Sexbierum, Oosterbierum, Tzummarum en Minnertsga, alle daterend van voor 1798, voor 1 gulden per stuk, waarbij de gemeente in het vervolg het beheer en onderhoud voor haar rekening zou nemen. De toren is in 1922 en in 1986/1987 nog eens gerestaureerd. In het kader van werkverruimende maatregelen kon een aantal werkloze bouwvakkers hiermee aan de slag. De conditie van de toren was slechter dan gedacht. Voor de stevigheid moest een speciaal soort specie in de muren worden geinjecteerd. Kennelijk heeft men aanvankelijk nogal wat stenen van de afgebroken kerk in de grond laten zitten, want in 1952 staat in de Leeuwarder Courant dat men in dat jaar oude Friezen (een steensoort) van de voormalige Firdgumer kerk uit de grond heeft gehaald, om te gebruiken voor de restauratie van de kerk te Minnertsga. - Serie foto's van de kerktoren.

- De Rijksuniversiteit Groningen en de Yeb Hettinga Skoalle hebben in 2013 in Firdgum een gebouw uit ongeveer 700 n.Chr. gereconstrueerd. Dit zogeheten 'zodenhuis' heeft dikke muren van op elkaar gestapelde graszoden, zoals in deze periode gebruikelijk was in het terpengebied. Ook op de dorpsterp hebben waarschijnlijk zulke zodenhuizen gestaan. De opgravingen van 2011 hebben randen van huispodia en veedrinkplaatsen aan het licht gebracht, die volgens dezelfde technieken zijn gebouwd. - Nieuws van Het Zodenhuis op Facebook.

Stekje
"Tussen de weg, het museum en het Zodenhuis is op het dorpsplein een ontmoetingsplek gecreëerd. Uitgangspunt voor dit ‘stekje’ was de gelaagde geschiedenis van het dorp. Uiteindelijk heeft keramist Paulien Ploeger uit het nabije Sint Jacobiparochie dit bijzondere ontwerp gerealiseerd dat helemaal op deze plek past. Het Stekje is gebaseerd op de ontstaansgeschiedenis van het dorp. Ploeger heeft zich laten inspireren door de gelaagde structuur van het landschap en de relatie van de terp met de zee. Beide zijn niet direct te zien, maar haar ontwerp maakt de landschapsgeschiedenis zichtbaar en laat bezoekers stilstaan bij het verleden. Het volledige verhaal achter het 'Stekje van Dijkshoek, Firdgum, de Mieden' is te lezen op een bordje aan de rand van het pleintje." (bron en voor foto's zie weblog Afanja)

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Activiteitencommissie Tzummarum - Firdgum is eind 2017 opgericht. Zij organiseren door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Firdgum, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Belangenvereniging: - Dorpsbelang Tzummarum - Firdgum.

- Sportvereniging: - Kaatsvereniging Hald Moed. - Paardensportvereniging PSV De Jelgersmaruiters is opgericht in 1995. De paarden- en pony-leden variëren van jong tot ouder en hebben allemaal plezier in het bedrijven van de paardensport op welke manier dan ook. Iedereen is welkom, van beginnende recreatieruiter tot gevorderde wedstrijdruiter. De thuisbasis van de vereniging is Stal Jelgersmahiem (Camstrawei 8, Firdgum).

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Firdgum.

Reactie toevoegen