Gemeente Ferwerderadeel anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)
- Ferwerderadiel is een voormalige gemeente in de provincie Fryslân.
- De gemeente is in 2019 opgeheven en overgegaan naar de nieuwe gemeente Noardeast-Fryslân. Bij de grootschalige herindelingen van 1984 in de provincie was het plan om Ferwerderadiel en Leeuwarderadeel te laten fuseren tot de gemeente Noarderâldlân, maar dat is niet doorgegaan.
- De gemeente Ferwerderadiel omvatte de dorpen Blije, Burdaard, Ferwert, Ginnum, Hallum, Hegebeintum, Jannum, Jislum, Lichtaard, Marrum, Reitsum en Wânswert, en de buurtschappen Bartlehiem (deels), Boatebuorren, De Ryp, Farebuorren, Fiifhuzen, Hallumerhoek, Tergrêft (grotendeels) en Westernijtsjerk. Dit zijn 12 dorpen en 8 buurtschappen in totaal.
- De dorpen Reitsum, Ginnum, Lichtaard en Jislum staan gezamenlijk bekend als de Flieterpen. In de volksmond wordt Jislum vaak weggelaten en komt daar Jannum voor in de plaats. De naam Flieterpen stamt zeer waarschijnlijk af van het oude Friese woord flia, wat vluchten betekent. Ook in het Nederlands kwam vroeger een dergelijk woord voor nl. vlieden. Ook dit betekent vluchten. De dorpen liggen alle op een terp, vroeger vluchtheuvels bij hoog water.
- Wapen van de voormalige gemeente Ferwerderadiel.
Terug naar bovenIn het Nederlands
Ferwerderadeel. Bijzonder aan de naamgeving van de gemeente en de kernen is, dat zij in 1999 officieel ver-Friest zijn, en ook officieel geen Nederlandstalig equivalent meer hebben. Toch vermelden wij de Nederlandstalige plaatsnamen er nog bij, omdat je immers in oudere documenten (en soms ook in actuele documenten, artikelen of op websites) de oude spellingen nog kunt tegenkomen.
De gemeente Ferwerderadiel lag aan de Waddenzee en Z van het eiland Ameland en ligt verder W van de stad Dokkum en de dorpen Holwerd, Waaxens, Brantgum, Foudgum, Bornwird, Raard en Sibrandahûs, NW van de dorpen Rinsumageast, Damwâld, Broeksterwâld, Aldtsjerk, Readtsjerk, Oentsjerk en Gytsjerk, N van de stad Leeuwarden en de dorpen Wyns, Lekkum, Britsum, Koarnjum en Jelsum, NO van de dorpen Stiens, Hijum, Feinsum, Alde Leie, Vrouwenparochie en Sint Annaparochie en O van de dorpen Oudebildtzijl en Nij Altoenae. De hoofplaats Ferwert lag centraal tot N in de gemeente.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de gemeente Ferwerderadiel 965 huizen met 7.295 inwoners, verdeeld in de dorpen Ferwerd 197/1.463 (= huizen/inwoners), Hallum 152/1.178, Marrum 121/935, Nijkerk (Wester-Nijkerk) 25/228, Blija 114/911, Hooge-Beintum (Hoogebeintum) 30/190, Genum 18/124, Reitsum 11/88, Lichtaard 11/89, Wanswerd 55/343 en Jislum 19/118 en de buurtschappen De Rijp 20/142, Ooster-Beintum 7/47, Boteburen 8/52, Nieuwe Bildtzijl (deels) 13/110, Vijfhuizen 12/99, De Leije 22/176, Hallumerhoek 25/204, Boterhoek 17/126, Jouwsmaburen (Jousumburen) 13/103, Zwartewouden (Zwartewoude) 7/56, Bethlehem (Betlehem) 5/40, Noordermieden 13/109, Zuidermieden 11/88, Hoogeheerenweg 13/89, Kopkewier 5/32, Vareburen 16/129 en Tergragt 5/26. Eind 2018, dus vlak voor haar opheffing, heeft de gemeente ca. 3.500 huizen met ca. 8.700 inwoners.
Terug naar bovenAls je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Ferwerderadiel, kun je terecht bij:
- Historische Vereniging Noordoost Friesland.
- De Historische Kring Terpengebied (Marrumerweg 37, 9172 PN Ferwert) is speciaal gericht op de terpdorpen in de voormalige gemeente Ferwerderadiel.
Terug naar boven- Beeldkwaliteitplan Buitengebied Ferwerderadiel (2013).
- De gemeente Ferwerderadiel heeft zich in 2012 aangesloten bij het regionaal samenwerkingsverband Netwerk Noordoost. De gemeente heeft haar visie op de toekomst van de gemeente vertaald naar concrete projecten die bijdragen aan de regionale ambities zoals verwoord in de reeds bestaande Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) 2011-2030. Wethouder Haije Talsma licht toe waarom de gemeente graag aansluit bij Netwerk Noordoost: “Het is in deze gemeente goed wonen, werken en recreëren en dat willen we graag zo houden. Om dat te bereiken, moeten wij de komende jaren de kansen aangrijpen die er zijn. Tegelijkertijd staan we, net als de gemeenten uit de regio Noordoost Fryslân, voor grote demografische, sociale, economische en financiële uitdagingen. Door de handen ineen te slaan, kunnen wij onze gezamenlijke ambities waarmaken.”
In het 'Supplement Ferwerderadiel Agenda Netwerk Noordoost' heeft de gemeente één regionaal thema en zes concrete projecten benoemd met een hoge prioriteit, alle met een regionale meerwaarde. Met het regionaal thema Noordoost aan het Wad zet de gemeente in op het verder benutten van de potentie van Wadden Werelderfgoed voor Noordoost Fryslân. Met de projecten De Dokkumer Ie, Sportstimulering en sociale activering, Pilot Doarpsomtinkers, Vergroten leefbaarheid door bundeling verkeer, Bedrijventerrein Doniaweg Hallum en Duurzaam Burdaard & LEF (Lokale Enerzjy Ferwerderadiel) draagt de gemeente concreet bij aan de ambities voor de toekomst van Noordoost Fryslân.
Terug naar boven- Stichting Monumentenzorg Ferwerderadiel zet zich in voor behoud, restauratie, herbestemming en beheer van monumentale objecten in deze voormalige gemeente.
Terug naar boven- De Bartlehiem Skeelertocht (op een zaterdag in augustus) is een groot sportief evenement met een nationaal en internationaal deelnemersveld. De start en finish zijn in Hallum. De wedstrijd gaat over een parcours van 30 kilometer, met tegelijk en op hetzelfde parcours een vrije toertocht over 15, 30 of 60 kilometer rond het van de Elfstedentocht bekende Bartlehiem.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Ferwerderadiel (online te bestellen). Boeken over Ferwerderadiel II.
Terug naar boven- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Ferwerderadiel.
- Nieuws: - De 2-wekelijkse huis-aan-huiskrant Sawn Stjerren Nijs verschijnt in de voormalige gemeente Ferwerderadiel e.o. Het actuele nummer maar ook oudere nummers zijn via de site ook online te lezen. - Nieuws van Sawn Stjerren Nijs op Facebook.
Reactie toevoegen