Eys

Plaats
Dorp
Gulpen-Wittem
Heuvelland
Limburg

eys_collage.jpg

Eys, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Eys, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

eys_5.jpg

Het fraaie, groene heuvellandschap rond het dorp Eys (© Jan Dijkstra, Houten)

Het fraaie, groene heuvellandschap rond het dorp Eys (© Jan Dijkstra, Houten)

eys_4.jpg

Eys, dorpsgezicht (© Jan Dijkstra, Houten)

Eys, dorpsgezicht (© Jan Dijkstra, Houten)

eys_3.jpg

In Eys aangekomen (© Jan Dijkstra, Houten)

In Eys aangekomen (© Jan Dijkstra, Houten)

eys_2.jpg

Eys, dorpsgezicht (© Jan Dijkstra, Houten)

Eys, dorpsgezicht (© Jan Dijkstra, Houten)

eys.jpg

De fraaie, 18e-eeuwse Sint Agathakerk in Eys, met o.a. gebrandschilderde ramen (© Jan Dijkstra, Houten)

De fraaie, 18e-eeuwse Sint Agathakerk in Eys, met o.a. gebrandschilderde ramen (© Jan Dijkstra, Houten)

Eys

Terug naar boven

Status

- Eys is een dorp in de provincie Limburg, in de streek Heuvelland, gemeente Gulpen-Wittem. T/m 1998 gemeente Wittem.

- Onder het dorp Eys vallen ook de buurtschappen Eyserheide (grotendeels), Piepert en Trintelen.

- Ook Overeys (in het Limburgs: Oaverees, oudere schrijfwijzen: Overeijs, 1840 Over Eijs) was vanouds een buurtschap van dit dorp, maar is inmiddels met het dorp versmolten. Het is tegenwoordig het oostelijke deel van het dorp. Overeys betekent 'het, vanuit het oude dorp gezien, aan de overzijde (van de Eyserbeek) gelegen Eys'. In 1840 had de buurtschap Overeys 36 huizen met 197 inwoners. In de Topografische atlas Limburg(1) wordt Overeys, onzes inziens ten onrechte, nog wel als 'plaats' vermeld.

Terug naar boven

Naam

In het Limburgs
Ees.

Oudere vermeldingen
Ainse, Eyse, Heyse, 1193 de Hanzon, 16e eeuw Eysch, 1840 Eijs.

Naamsverklaring
Genoemd naar de ligging aan de rivier de Eyser. De oudste vorm is een Romaanse variant.(2)

Bijnaam
De scheldnaam ´ossen´ die de inwoners in de omgeving ooit opgeplakt hebben gekregen, werd tot geuzennaam. De bijnaam kan van de plaatsnaam zijn afgeleid, maar het is ook mogelijk dat de naam ontstaan is doordat iemand er ooit een domme streek heeft uitgehaald. (3063)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Eys ligt NO van de dorpen Wittem en Partij en ZW van het dorp Simpelveld, aan de Eyserbeek. Het dorp ligt verder ONO van het dorp Gulpen, OZO van het dorp Wijlre, ZZW van het dorp Ubachsberg, WNW van het dorp Bocholtz, NW van het dorp Nijswiller en N van het dorp Wahlwiller.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Eys 38 huizen met 190 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 700 huizen met ca. 1.750 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Lang voordat Eys bestond, waren er al bewoners in deze omgeving. De oudste bewoning - al was dit maar tijdelijk - stamt uit het einde van de laatste IJstijd, ongeveer 10.000 jaar geleden. In 1990 werd bij een opgraving tussen het dorp en Eyserheide een nomadenkamp gevonden van mensen uit de late Steentijd: het Magdaleniën. Het dorp zelf is pas veel later ontstaan bij een kruispunt van wegen bij de Eyserbeek. De huidige nederzetting wordt voor het eerst in de geschiedenis genoemd in een oorkonde uit 1193 van het Kapittel van de Sint Paulus kathedraal te Luik.

Een deel van het dorp was een vrije rijksheerlijkheid en viel rechtsreeks onder de Duitse keizer. Het was voor het overige gedeelte leenplichtig aan Wittem. Het dorp bezat een eigen rechtbank (schepenbank) en men kon in Aken in beroep gaan tegen uitspraken van dit college. Van 1732 tot aan de Franse Tijd (1794) vormt het dorp met Wittem een zelfstandig Rijksgraafschap van het Duitse Rijk. De verhoudingen tussen Eys en Wittem zijn niet altijd ‘hartelijk’ geweest. Voortdurend probeerden de Heren van Wittem zeggenschap te krijgen over het hele dorp.

Na de Franse Tijd wordt Wittem (waar Eys dan deel van uitmaakt) een gemeente in het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden. In 1821 verzoeken de inwoners om een zelfstandige gemeente te mogen worden. Als argument gebruikt men dat het dorp altijd zelfstandig was geweest. In mei 1823 wordt het rekest door de koning verworpen, dus het feest gaat niet door.

De Limburgse schrijver Felix Rutten was zeer te spreken over het uitzicht alhier: “Die het allermooiste van Limburg wil zien, hij klimme te Eys de Bosweg op; daar vindt hij de plek vanwaar men het land overschouwt in een reusachtig halfrond, tot een onzegbare en onbetwistbare verrukking.”

Inmiddels hebben de meeste van de ca. 1.000 heemkundeverenigingen in ons land wel een website of -pagina op het internet, waarin men het een en ander over zichzelf vertelt; wanneer opgericht, hoeveel leden, welke activiteiten onderneemt men door het jaar heen, welke publicaties heeft men door de jaren heen verzorgd en verzorgt men nog, hoe kan men lid worden, wat kost dat dan, en welke faciliteiten krijgt men dan. Wij kunnen je over dit alles helaas niets vertellen m.b.t. de Heemkundevereniging Eyra die er kennelijk bestaat m.b.t. het dorp Eys, omdat zij zich voor zover ons bekend nog niet middels een website of -pagina kenbaar maken. Kennelijk bestaan ze nog wel, want we zien in de begroting 2018 van de gemeente Gulpen-Wittem dat ze in dat jaar nog subsidie hebben gekregen, en hieronder kun je lezen dat ze bezig zijn met een plan voor een replica van de vroegere dorpspomp. Contactpersoon: bestuurslid Peter Pelzer, St. Agathastraat 3, tel. 06-14700070.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Het terrein van de vroegere meelgroothandel Pendile, nabij de kerk van Eys, ligt sinds de sloop van de bebouwing in 2009 braak. Woningstichting Wonen Wittem wilde er huurwoningen bouwen, maar dat plan stuitte op verzet van omwonenden. Het college heeft de gemeenteraad in 2019 drie opties voorgelegd: het terrein aankopen, alsnog instemmen met de bouw van vier huurwoningen, of niets doen en het terrein in eigendom van Wonen Wittem laten.
De raad heeft 'schoorvoetend' gekozen voor de eerste mogelijkheid. "We hadden in feite geen keuze. Voor woningbouw daar is in het dorp geen draagvlak en we willen ook niet dat het terrein er kaal bij blijft liggen", lichtte CDA-fractievoorzitter Marieke Nass het raadsbesluit toe. De gemeente gaat samen met de inwoners kijken naar een herbestemming van het terrein. Een van de ideeën is om er een dorpsplein van te maken met een dorpspomp, eventueel in combinatie met een aantal parkeerplaatsen. De heemkundevereniging is doende met een plan voor de vervaardiging van een replica van de dorpspomp die vroeger in het dorp heeft gestaan. - Hier kun je meer lezen over de geschiedenis van dit 'dossier'.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Eys heeft 25 rijksmonumenten.

- In en rond Eys vind je diverse fraaie vakwerkwoningen.

- De Sint Agathakerk te Eys behoorde, blijkens een akte uit 1193, aan het kapittel van St. Paulus te Luik. De oorspronkelijke kerk lag boven op de Boerenberg. In 1712 werd de St. Agatha vanwege de zeer slechte toestand herbouwd. Op last van graaf Ferdinand van Plettenberg werd echter een nieuwe parochiekerk gebouwd in de jaren 1733-1734 (de oude kerk is in 1745 afgebroken). Bouwmeester was Schlaum, die van Van Plettenberg ook opdracht voor de kloosterkerk van Wittem had gekregen.

Het gebouw is eenbeukig, heeft een westtoren en twee kapellen die de overwelfde koortravee flankeren. Het belangrijkste materiaal voor de buitenmuren is baksteen. Rond muuropeningen is natuursteen toegepast. De barokke vormentaal bestaat uit een samengaan van rechte en orthogonale met convexe en (vooral) concave lijnen en volumes. Het resultaat is prachtig coherent. Tijdens de recentste restauratie is ook de houten torenkoepelspits in prima staat teruggebracht. (3324) In 2002 heeft de kerk gebrandschilderde ramen gekregen, vervaardigd door kunstenaar Jo Havenith en glazenier Gerard Felix. Met de komst van de nieuwe ramen ging een langgekoesterde wens van pastoor A. Kurris in vervulling. Eys heeft nog altijd een eigen parochie: Parochie H. Agatha.

- Het Kapelletje Moeder Gods in Eys dateert oorspronkelijk uit 1696, is in 1905 wegens bouwvalligheid afgebroken en herbouwd, heet sindsdien H. Hartkapel maar in de volksmond blijft men de oude naam hanteren. Het kapelletje is in 1980 grondig gerestaureerd.

- O van de dorpskern van Eys, O van de voormalige buurtschap Overeys ligt landgoed Goedenraad (Mr. dr. Froweinweg). Goedenraad, gelegen langs de Eyserbeek, bestaat uit een kasteel met boerderij en park, een majestueus beukenbos op een helling en enkele graslanden met een totale oppervlakte van 26 hectare. Kasteel Goedenraad is een specimen van Limburgse kastelenbouw in de 18e eeuw. Het oorspronkelijke kasteel, dat al vermeld wordt in 1365, is verwoest. Het slotcomplex is herbouwd rond 1764 (ankerjaartal). De boerderij uit 1764 is in 1777 herbouwd in Lodewijk XVI-stijl. Na 1971 is het complex gerestaureerd.

Goedenraad is een veelzijdig gebied, met zowel zeer duidelijk door de mens beïnvloede delen als stukken waar de natuur zijn gang mag gaan. In de tuin is een gegraven vijver aanwezig. Deze wordt voor een deel gevoed door schoon bronwater. Aan de noordzijde van de beek liggen door rundvee begraasde graslanden, grenzend aan een oud hellingbos. In dit bos zijn tot 35 meter hoge beuken en gewone essen, sommige meer dan 200 jaar oud, aspectbepalend. Het bosgebied van het landgoed is voor wandelaars vrij toegankelijk op wegen en paden. De omgeving van het kasteel, de binnenplaats en de kasteeltuin zijn vanwege privacy van de bewoners niet toegankelijk. De landerijen bij Trintelen en het Eyserbos zijn alle vanaf wegen en paden goed te bekijken. Tussen de landerijen en door het bos loopt een pad. Vanuit het Eyserbos heb je zicht op het kasteelpark. (3000)

- In Eys ligt een zeldzame abschnitt-motte. Daar zijn er in heel Limburg nog maar drie van. Het is een historische kasteelberg op een deel van de Boereberg. In de Middeleeuwen stond hierop een versterking en een uitkijkpost. De mottes worden gekenmerkt door een goed uitzicht over een dal en zijn vrijgegraven uit een vooruitstekende kaap van een gebergte. De meeste mottes in Nederland zijn verdwenen om plaats te maken voor woningbouw of andere infrastructuur. Deze thans archeologische monumenten zijn tussen 1000 en 1300 aangelegd door de lokale adel. Uniek voor de Eyser motte is dat deze binnen de bebouwde kom ligt. De motte is in 2001 opgeknapt: bomen en struiken zijn gesnoeid, omdat ze anders op den duur zouden omwaaien en het talud en woningen onder aan de berg zouden kunnen beschadigen. De andere motte in Zuid-Limburg ligt in Gracht Burggraaf, bij Gulpen. Zie verder aldaar.

- Bevrijdingsmonument aan de Baron von Thimusweg.

Terug naar boven

Evenementen

- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Öss. - CV De Össkes (jeugd).

- Op Goede Vrijdag is er de jaarlijkse Wegkruisentocht (in 2020 voor de 36e keer). De start is om 19.00 bij de kerk in Eys, waar vandaan men loopt naar Nijswiller en Wahlwiller en weer terug naar het beginpunt. Er is onderweg een korte overweging bij ieder van de 14 wegkruisen. In Café A g'n Baach in Nijswiller wordt een korte pauze gehouden. Er zijn optredens van koren in de kerken van Nijswiller en Wahlwiller.

- Processie (begin mei). De processie trekt bij toerbeurt door Eys, Eyserheide en Trintelen.

- Kermis (begin mei).

- "In parochiekerk St. Agatha te Eys bevindt zich een orgel uit 1844 van de Duitse orgelbouwers Müller uit Reiffenscheid. In de tweede helft van de jaren vijftig van de 20e eeuw verkeert het orgel in een deplorabele toestand. Als pastoor Thijs Brand in 1957 een oproep doet om een geldbedrag van 33.000 gulden in te zamelen voor de restauratie van het kerkorgel, richten vertegenwoordigers van diverse verenigingen een orgelcomité op, om het orgel van zijn teloorgang te redden. Grote particuliere geldschieters zijn er niet, dus ontplooien de verenigingen jarenlang talloze initiatieven om het grote bedrag bij elkaar te sprokkelen.

In 1960 hebben de inzamelingen plus toezeggingen van Rijk, Provincie, gemeente en Staatsmijnen genoeg opgeleverd om de restauratie te kunnen bekostigen. Orgelrestaurateur Flentrop demonteert het orgel en vervoert het in zijn totaliteit naar zijn werkplaats in Zaandam. In 1962 wordt het gerestaureerde orgel teruggeplaatst. Op Hemelvaartsdag van dat jaar vindt een feestelijke inwijding plaats met de uitvoering van Mozarts Krönungsmesse door het Limburgs Symfonie Orkest (LSO) en de lokale koren. De Krönungsmesse is het begin van de Orgelfeesten Eys, die vier dagen duren. Publiek uit dorp en omgeving stroomt massaal toe, het festival wordt een groot succes.

Aldus de voorgeschiedenis van de Muziekdagen Eys (juni), het jaarlijkse meerdaagse evenement voor klassieke muziek. Het hoogtepunt is nog altijd de uitvoering van Mozarts Krönungsmesse in de St. Agathakerk, door talentvolle solisten, leden van het voormalig LSO en plaatselijke koren en gedirigeerd door Edouard Rasquin. Naast de Krönungsmesse staan de volgende uitvoeringen jaarlijks op het programma: het Eyserhofconcert, een meer lichtvoetig (klassiek) concert van aansprekend niveau; en een concert in een particuliere concertzaal te Elkenrade, het zogeheten Wandelconcert. Voor dat concert trachten wij ieder jaar opnieuw een landelijk bekende musicus te engageren."

- De Amstel Gold Race is een Nederlandse eendaagse wielerklassieker voor profrenners, die sinds 1966 jaarlijks in juli wordt verreden in de Zuid-Limburgse heuvels. Iedere dag is er tijdens de Tour de France een sfeervol wielerprogramma vanuit een andere Limburgse plaats, live op L1 TV. Op 14 juli 2019 waren ze in Eys. Het dorp is in wielrenkringen bekend vanwege de blunder van 1991. In de periode dat het peloton van de Amstel Gold Race door het dorp kwam, werd daar aan de weg gewerkt. Organisator Herman Krott had speciaal voor de wielrenners een dun laagje asfalt over het gravel laten leggen, maar de wegversperring voor auto's werd 's ochtends door een chauffeur weggehaald. Toen de wielrenners voor de tweede doorkomst door het dorp kwamen, lag het hele wegdek open. "Het leek wel Parijs-Roubaix", zegt Hub Senden, die samen met zijn vader in 1991 langs de kant stond te kijken. Veel koplopers kregen er een lekke band door de vele kleine steentjes. Frans Maassen, de huidige ploegleider van Jumbo-Visma, leidde het peloton door de moeilijke passage, in jacht op de leidende groep. Een sterke Maassen achterhaalde de koplopers, en versloeg in Maastricht de Italiaan Fondriest in de sprint. Zie ook de reportage en het filmpje onder de link.

- De wandelcommissie van handbalvereniging Esia organiseert op een zondag in november de Herfstwandeling rondom Eys. De afstanden waar je uit kunt kiezen zijn 8, 10, 15 en 20 km.

- Van eind november tot begin januari, verdeeld over 6 Heuvelland-dorpen en 6 in de aangrenzende Belgische Voerstreek, zijn tijdens de Advent- en Kersttijd 10 schitterende korte en lange wandelroutes uitgezet, waarlangs fraaie Kribkes, wegkruisen en kapelletjes zijn te bewonderen. En je kunt starten waar je wilt. De Kribkeswandeltochten zijn letterlijk en figuurlijk grenzeloos mooi te noemen. Wie de drukte van de kerstmarkten in Maastricht, Valkenburg, Aken of Luik wil vermijden, kan de kerstgedachte bewonderen bij tal van kribkes. De verschillende op zich staande wandelingen die door “knooppunten” met elkaar verbonden zijn, kun je zo lang maken als je zelf wilt. Je kunt wandelen op elke dag van de week, in verschillende dorpen en per auto of openbaar vervoer van dorp naar dorp reizen. De meeste Kribkes worden 's avonds feeëriek verlicht. Naast wandelroutes zijn er ook autoroutes uitgezet. Alle routes zijn vanaf eind november te downloaden. Op diverse locaties langs de routes kun je pauzeren en onder het genot van diverse drankjes en lekkernijen even tot rust komen in deze hectische tijd. Een van de routes loopt door het dorp Eys.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Kruistocht op Wandelschoenen - Deelroute Eys is een rondwandeling van ca. 6,5 km. De titel verwijst naar de vele wegkruisen die je onderweg tegenkomt.

- Rondwandeling vanuit Eys (16 km) met het nodige klimmen en dalen en mooie vergezichten over de Limburgse heuvels. Bij de start en in Vijlen en Wahlwiller zijn eetcafés.

- IVN afd. Eys organiseert regelmatig excursies naar interessante natuurgebieden in de omgeving. Ze hebben een prachtig eigen verenigingsgebouw op de Boerenberg. Hier, verscholen tussen de struiken en bomen, kun je terecht voor o.a. cursussen, activiteiten, presentaties en vergaderingen. De leden (en donateurs) worden regelmatig op de hoogte gehouden van het wel en wee binnen de afdeling door de Eyser Natuurkoerier en tussentijdse digitale berichten. Zij kunnen ook tegen een gereduceerd tarief het Limburgse tijdschrift De Natuurgids ontvangen, dat 8x per jaar verschijnt. Dit tijdschrift staat boordevol mooie natuurwandelingen en allerlei informatie over natuur, milieu en heemkunde.

"IVN afd. Eys heeft 6 werkgroepen. De Beheerswerkgroep (momenteel met één permanent lid) houdt zich bezig met het onderhouden van de paddenschermen in Overeys. Paddentunnels en -schermen zijn door de gemeente Gulpen-Wittem geplaatst. Zij is ook verantwoordelijk voor het groot onderhoud. Onze beheerder helpt met het verwijderen van storende begroeiing en controleert de schermen op beschadigingen. Hij rapporteert via onze contactpersoon aan het bestuur zodat de gemeente gevraagd kan worden om onderhoud uit te voeren. Daarnaast draagt de beheerder de zorg voor de directe omgeving van het verenigingsgebouw. Het gras wordt gemaaid en het overtollig groen wordt gesnoeid. Bovendien is er een groep leden op afroep beschikbaar voor onderhoudswerkzaamheden in en rond het gebouw.

De Jeugd- en schoolwerkgroep wil kinderen belangstelling voor de natuur en natuurlijke materialen bijbrengen. De werkgroep kent twee secties: de Schoolwerkgroep verzorgt tweemaal per jaar een natuurles voor de hoogste groepen van de basisschool in het dorp. De leerlingen krijgen in het verenigingsgebouw uitleg over diverse verschijnselen uit de natuur (bijv. vogels of zoogdieren). Daarnaast gaan ze de natuur in om te ontdekken wat daar groeit en leeft. Kinderen met belangstelling voor de natuur, het werken met natuurlijke materialen en buitenactiviteiten kunnen lid worden van de Jeugdgroep (leeftijd 6-12 jaar). Deze groep komt maandelijks bij elkaar op zaterdagmiddag van 13.00-15.00 uur. Er wordt een afwisselend programma aangeboden, waarbij de kinderen regelmatig een eigen inbreng hebben. Ouders zijn (in overleg) welkom om te assisteren. Voor alle kinderen van Eys en omstreken worden enkele malen per jaar 'losse' activiteiten georganiseerd. Zo is er in de winter een knutselactiviteit in het gebouw (kerst/vogels). Sinds enkele jaren sluiten we ook aan bij de landelijke 'Slootjesdagen' en gaan we met de kinderen op ontdekkingstocht richting poel en beek.

De Plantenwerkgroep bestaat uit een groep plantenliefhebbers die tijdens de lente- en zomeravonden regelmatig op stap gaat om in Eys en omgeving de plantennatuur te ontdekken. We leren de in de natuur voorkomende planten te benoemen en speuren naar de specifieke kalklandvegetatie. Soms maken we aan de hand van een inventarisatielijst een overzicht van een interessant gebied. Zeker voor mensen die de plantenwereld willen leren kennen zijn deze wandelingen ideaal. Door oefenen en herhalen en leren zoeken in de bloemenboeken ontdek je hoe mooi Limburg is. Als je met je computer bloemen, bomen, struiken en paddenstoelen wilt determineren, ga dan naar Flora Europa.

De doelstelling van de Vogelwerkgroep is kennis opdoen van in het wild levende vogels en deze over te dragen aan de leden onderling en andere geïnteresseerden. Van begin april tot half juni worden de zelfgemaakte nestkastjes voor de kleine zangvogels in het Eyserbos, Waterwingebied en het Froweinbos wekelijks gecontroleerd op nestbouw en broed terwijl er een aantal keren op uitgetrokken wordt om de uilen- en torenvalkenkasten in de omgeving van Eys te controleren. Alle bijzondere waarnemingen en broedresultaten van de kleine zangvogels worden digitaal doorgegeven aan het SOVON die deze gebruikt voor het monitoren van de landelijke vogelstand. De broedresultaten van de steen-, kerk- en bosuilen worden digitaal doorgegeven aan de Steen- en Kerkuilenwerkgroep Limburg. Om de vogelkennis en onderlinge band te vergroten worden er een aantal vogelexcursies in verschillende mooie vogelgebieden buiten het dorp en zelfs buiten de landsgrenzen georganiseerd. In de stille wintermaanden worden, indien nodig, nestkasten gemaakt en/of gerepareerd. Kijk via webcams in nestkasten met Beleef de Lente.

Sinds 2016 werkt de Wandelwerkgroep van IVN-Eys samen met de Wandelwerkgroep van IVN-Bocholtz-Simpelveld. Zij bieden door het jaar heen een aantal lange en korte natuurwandelingen aan. Samen wandelend genieten van de natuur staat daarbij centraal, de zorg voor het behoud van de natuur en een goed milieu wordt daarnaast ook gestimuleerd. Hier en daar wordt uitleg gegeven over wat we tegenkomen aan planten, wegkruisen of speciale gebouwen. De wandelingen staan open voor iedereen, dus ook voor mensen die geen lid zijn van het IVN. Ieder jaar wordt een nieuw Wandelprogramma samengesteld.

De Wegkruisenwerkgroep verzorgt, onderhoudt en verfraait de wegkruisen en kapellen in en rondom Eys. Tegen de paasdagen worden de wegkruisen voorzien van een paaskrans, in de zomermaanden van een zomerkrans. Op Goede Vrijdag wordt, in samenwerking met de St. Agathaparochie, een Wegkruisentocht gelopen. In de loop der jaren hebben al veel mensen uit de omgeving hieraan deelgenomen."

- Het dorp heeft een stationnetje aan de beroemde Miljoenenlijn. Een stoomtrein waarmee je op ouderwetse wijze van het Limburgse landschap kunt genieten, via Nederlands enige ‘bergspoorbaan’. Je rijdt hiermee dwars door het Heuvelland en volgt zo een prachtige route. Op de dagen dat de railbus en stoomtrein rijden, is er een terras en kun je er treinkaartjes kopen. Nadere informatie vind je op de site van de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij ZLSM. - Geschiedenis van de halte en het stationsgebouw Eys.

- Het Eyserbos, gelegen NW van Eys, ZW van Eyserheide, kende tot enkele jaren geleden nog een nagenoeg gesloten bladerdek. Jonge bomen kregen daardoor geen kans om uit te groeien. De bijzondere en typische bosplanten, zeker als deze kenmerkend zijn voor open plekken in het bos, gingen er ook achteruit. De soortenrijkdom en daarmee de variatie in het bos nam daardoor af. Stichting Het Limburgs Landschap is daarom in 2012 gestart met duurzaam bosbeheer in een deel van het Eyserbos. Kap van bomen, zowel jonge als oude, maakt daar deel van uit. Dat zorgt namelijk opnieuw voor openheid in het bos. Doordat het zonlicht met haar warmte de bosbodem weer kan bereiken, profiteren de karakteristieke plantensoorten van kalkrijke hellingbossen.

Door die openheid krijgen nieuwe bomen ook de kans om uit te groeien en zo onstaat er natuurlijke verjonging in het bos. Er ontstaat meer afwisseling, met vele verschillende lagen in het bos van jonge boompjes, via struiken tot woudreuzen. De verwachting is dat allerlei bosplanten als orchideeën en ook zeldzame vlinders als de keizersmantel zullen toenemen en dat sommige momenteel verdwenen soorten op termijn zelfs zullen terugkeren. Uit eerder onderzoek is al gebleken dat sommige soorten orchideeën en zeldzame vlinders bij uitstek in open bossen leven. De verwachtingen zijn dus hooggespannen. Nadere informatie over het Eyserbos op de site van beheerder Het Limburgs Landschap.

- Het Eyserbos is door het tijdschrift Fiets uitgeroepen tot de pittigste helling voor fietsers. Waarbij de ‘moeilijkheidsgraad’ bepaald is in relatie tot het gemiddelde stijgingspercentage en de lengte van de helling. De top van de Eyserberg ligt op 190 meter, de klim is 900 meter lang en heeft een gemiddeld stijgingspercentage van 10. De top van dit ‘bergklassement’ wordt in dit verband verder aangevoerd door respectievelijk de Keutenberg bij Schin op Geul / Wijlre, de Gulperberg bij Gulpen / Berghem en de Brakkenberg in Geulhem.

- "Nederland is een nieuwe landslak rijker. Het betreft een semi-naaktslak met het uiterlijk van een naaktslak, maar met ook nog een klein slakkenhuisje waarin het dier bij lange na niet meer past. Deze bijzondere vleeseter is op 11 november 2020 geheel onverwacht gevonden in Zuid-Limburg. Experts zijn enthousiast. De wat vreemd uitziende landslak is ontdekt in het dal van de Eyserbeek bij het dorp Eys. Het dier kroop op ooghoogte op een vochtig muurtje naast een spoortunneltje. Het ging hier om een blauwgrijze slak van een soort die nog nooit eerder in ons land is aangetroffen. Uiterlijk lijkt het dier op een naaktslak, maar het draagt achteraan op de staart een piepklein, helmvormig slakkenhuisje met zich mee - als een soort rugzakje. Dat de vondst gedaan werd langs een stromend beekje bleek toepasselijk; na melding op een forum reageerden experts en liefhebbers zeer enthousiast en kwam alles in een stroomversnelling. Nog geen week later werd door Limburgse malacologen een excursie georganiseerd, waarbij ter plaatse meerdere dieren en lege huisjes werden aangetoond. Nederland is hiermee weer een bijzondere slak rijker.

Verspreidingsgebied. Vrijwel meteen na plaatsing op het forum kwamen er al reacties en een dag later was er een bevestigde determinatie. Het gaat hier om de soort Daudebardia rufa (Draparnaud, 1805), een deels onderaards levende roofslak. Hij is bekend uit berggebieden in een deel van Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk en uit andere landen verder oostwaarts in Midden-Europa. Eigenlijk werd de soort niet in Zuid-Limburg verwacht. De dichtst bij Nederland gelegen vindplaats ligt bij Aken, hemelsbreed hooguit 25 kilometer verwijderd van de vindplaats in het Zuid-Limburgse Eys. Uit België is D. rufa niet bekend, al is de nauw verwante Daudebardia brevipes recent wel in een verwarmde kas in Gent gevonden. In Engeland is de soort in 2016 voor het eerst aangetroffen.

Hoe de soort in Eys terecht is gekomen, blijft gissen. De locatie ligt buiten het bekende verspreidingsgebied, al is dat ook weer niet overdreven ver weg. Niet geheel uitgesloten is dat bij de aanleg van het talud voor het Miljoenenlijntje en langs nabije waterlopen natuurstenen zijn gebruikt die uit het buitenland zijn aangevoerd. Slakken of eieren zouden met de daarmee aangevoerde grond meegekomen kunnen zijn. Het is in elk geval prettig te kunnen melden dat het bij deze nieuwe Nederlandse soort nu eens niet gaat om een exoot of een uit warmere, zuidelijke streken afkomstige klimaat-opschuiver, maar om een in Europa inheemse slakkensoort."

Terug naar boven

Beeld

- Oude foto's en ansichtkaarten van Eys.

Terug naar boven

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Nieuws: - Weekblad Troef wordt tweewekelijks gratis huis-aan-huis bezorgd in o.a. Eys. Via de link is het blad ook online te lezen (ook oudere nummers).

- Dialect: - Online woordenboek met woorden in het dialect van Eys.

- Onderwijs en kinderopvang: - Het pand van basisschool Klavertje Vier in Eys (Kanariestraat) dateert uit 1973 en is de opvolger van het pand van de oude St. Jozefschool aan de Wezelderweg, dat dan 114 jaar dienst heeft gedaan. De naam is een duidelijke verwijzing naar de vorm waarin de school gebouwd is. De naam drukt ook de wens uit dat de school mag bijdragen aan het geluk van allen die hier leren en werken. Men zegt immers dat een 'klavertje vier' geluk brengt. In het pand is ook Peuterspeelzaal De Blokkendoos gevestigd.

- Muziek: - Harmonie Sint Agatha is opgericht in 1900. Naast de verschillende concerten die zij zelf organiseren neemt de harmonie deel aan tal van activiteiten in het dorp.

- Sport: - Voetbalvereniging s.v. Zwart-Wit '19 is opgericht in 1919 en heeft dus in 2019 het 100-jarig bestaan gevierd.

- Handbalvereniging Esia.

- Schutterij: - De oudste vermelding van Schutterij Sint Sebastianus te Eys dateert uit 1517. De schutterij heeft daarom gedurende 4 dagen in juni 2017 het 500-jarig bestaan gevierd. De trots van de Eyser schutterij is namelijk de zilveren koningsvogel die in zijn bek een zilveren plaatje met het opschrift 1517 draagt. De vogel en het plaatje zijn het pronkstuk van het uitgebreide koningszilver van Sint Sebastianus. Het is het overtuigende bewijs dat de schutterij in elk geval in 1517 al bestaat en vormt de enige band met het alleroudste verleden van de ‘Sebastianen’. Verdere vaststaande gegevens uit de vroegste bestaanstijd van de schutterij ontbreken en het exacte jaar van oprichting zal wellicht nooit worden achterhaald.

Uit het begin van de 17e eeuw zijn meest feiten bekend. Zo blijkt uit de oude schuttersboeken dat in die tijd de heren van de Heerlijkheid Eys, die de Eyserhof bewoonden, lid van de schutterij waren. De bewoners van Kasteel Goedenraad werden later ook steunpilaren van de schutterij. De bekendste heer van Goedenraad, baron Gustav von Thimus, was zelfs generaal, enkele malen koning en werd in 1849 ook keizer van de Eyser schutterij. Hij schonk een legaat aan de schutterij en gaf een ‘Gouden Boek’ aan de “Schützenbruderschaft”. In dit boek staan veel waardevolle historische gegevens vermeld, waaronder ook de “Gesetzen” en “Angelegenheiten” van de “Sanct Sebastianusbruderschaft”. De schutterij telt een kleine 100 leden, waarvan 60 geüniformeerd. Het jongste lid is enkele maanden oud, het oudste lid is de 90 jaar reeds gepasseerd.

- Datacenter: - "Sinds 1972 staat in het Limburgse heuvellandschap, aan de Eyserbosweg bij Eys, een metalen buismast van 94 meter hoog. Tot 2007 was de toren eigendom van KPN. Cellnex kocht de toren en vestigde er een datacenter in. Met slechts 40 m2 oppervlakte is dit de kleinste van onze datacenters." (bron: firma Cellnex)

- Bekende inwoner: - Naast de beroemde iceman Wim Hof uit Sittard, is sinds 2017 icewoman Kiki Bosch uit Eys ook bekend geworden. Als koudwaterduikster ontdekt ze de koudste wateren ter wereld. Een filmpje van haar duik in het kristalheldere en ijskoude water in IJsland is inmiddels miljoenen keren bekeken. Bosch is een zogenoemde freediver en reist de wereld over op zoek naar de koudste plekken.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Eys en - idem kerk.