Exmorra

Plaats
Dorp
Súdwest-Fryslân
Fryslân

exmorra_collage.jpg

Exmorra, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Exmorra, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Exmorra kerk fraai bordje met toelichting JD [640x480].JPG

Exmorra, fraai toelichtingsbordje op de kerk

Exmorra, fraai toelichtingsbordje op de kerk

Exmorra

Terug naar boven

Status

- Exmorra is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân. T/m 2010 gemeente Wûnseradiel.

- Onder het dorp Exmorra valt ook de buurtschap Exmorrazijl.

- Het dorp Exmorra heeft veel samenwerkingsverbanden (verenigingsleven, evenementen e.d.) met het kleine buurdorp Allingawier. Je zou ze dan ook als tweelingdorp kunnen beschouwen. Formeel zijn het nog wel twee aparte dorpen.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Eksmoarre.

Oudere vermeldingen
855 ingevoegd ca. 890 kopie ca. 900 Aspanmora, 13e eeuw Exmorra, 1379 Exmora, 1399 Exsmora.

Naamsverklaring
De identificatie van de oudste vorm is onzeker, betekent het Oudfriese mora 'moer, veengebied, respectievelijk plaats van zoutwinning' en aspa 'esp'. Op grond van de jongere vormen is de betekenis van het eerste deel misschien 'eik(en)', eerder dan een persoonsnaam Eko of eg 'hoek'. Vergelijk voor de s Exloo.(1)

Terug naar boven

Ligging

Exmorra ligt W van de stad Bolsward en O van het dorp Makkum.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Exmorra 27 huizen met 168 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 180 huizen met ca. 450 inwoners.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Omdat de woningbouwvereniging geen bouwplannen had voor Exmorra, en de inwoners wel behoefte hadden aan extra woningen voor onder meer starters en senioren, hebben ze in 2013 zelf nieuwbouwplan Keatsmorra vervaardigd, met ca. 15 woningen voor starters, senioren en enkele vrije kavels.

- "Het is zover. De Dorpsvisie van Exmorra voor de periode 2013-2025 is klaar. Dorpsbelang heeft in 2012 het initiatief genomen om in een werkgroep, met het dorp, haar dromen, wensen én concrete plannen voor de komende jaren op papier te zetten. Maar wat is dat nu eigenlijk: een dorpsvisie? En waarom is het nodig er eentje te hebben? In een dorpsvisie omschrijft een dorp de plannen die het heeft om de leefbaarheid op korte, maar vooral ook op middellange en lange termijn te verbeteren. Deze gedachtes zijn in de eerste plaats van belang voor het dorp zelf: hoe denken we over een aantal zaken? Waar willen we als dorp naartoe? En: vinden we eigenlijk wel allemaal hetzelfde? Daarnaast is de dorpsvisie ook een document dat in de contacten en samenwerking met andere partijen goed van pas komt. Hierbij kun je denken aan de gemeente, de provincie, Rijkswaterstaat, Wetterskip Fryslân, Natuurmonumenten, subsidieverstrekkers, ‘buurdorpen’ en dergelijke.

Met deze dorpsvisie laat Exmorra zien dat het een dorp is dat er mag zijn en dat vooruit wil. Het dorp telt ongeveer 450 inwoners. Het is een plattelandsdorp, met een gunstige ligging tussen Makkum en Bolsward. De inwoners zijn tevreden over hun woonomgeving, met voldoende rust en ruimte, vlakbij de natuur. Op velerlei manieren zijn onze dorpsgenoten actief in ambacht, handel en ondernemen. Tevens zet een groot aantal vrijwilligers zich in bij diverse activiteiten in zorg voor elkaar, bij kerk en verenigingen. Exmorra is een actief dorp waarbij saamhorigheid en gemeenschapszin belangrijke pijlers zijn." Aldus een deel uit de Inleiding van de Dorpsvisie.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Exmorra heeft 9 rijksmonumenten.

- De Hervormde (PKN) kerk (Dorpsstraat 66) is een romaanse eenbeukige kerk uit de 13e eeuw, oorspronkelijk gewijd aan Johannes de Doper. In 1836 stortte de bouwvallige zadeldaktoren in. De westgevel is herbouwd met een dakruiter met ingesnoerde spits. Het middenschip heeft tijdens de restauratie van 1963-1966 zijn romaanse kenmerken weer teruggekregen. Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf. Het orgel uit 1895 is gemaakt door de firma Van Dam.

- De voormalige Gereformeerde kerk (Dorpsstraat 13) dateert uit 1890, is aan de eredienst onttrokken en herbestemd tot woonhuis.

- "In 1977 is Stichting “de Kaie ta Nocht” opgericht. De leden runden kunstnijverheidswinkeltje De Spintol op Dorpsstraat 39 in Exmorra. Alle leden konden daar hun handwerken en kunst verkopen of tentoonstellen. In 1986 zijn voor het 10-jarig bestaan vier poppenhuizen gemaakt. Het was een gezamenlijk project. Zo kwam er een burger- en een herenhuis, een Hindelooper kamer en een dorpscafé met bovenzaal. Ook het hûske ontbreekt niet. Deze huizen geven een inkijkje van rond de 20e eeuw in Friesland. Alles aan de poppenhuizen is dus door de leden zelfgemaakt. De poppen, meubelen, lampen, kakstoel. Het vaandel van de muziekvereniging in het Dorpscafé, kachels, het aardewerk en het schilderwerk. Deze poppenhuizen zijn uniek door hun afmeting. De opening is in 1987 verricht door de toenmalige wethouder Tjebbe Hettinga van de gemeente Wûnseradiel met de woorden: "Wie het kleine niet eert, doet het grote verkeerd”.

Toen in 2012 De Spintol moest sluiten was de vraag hoe nu verder met de - inmiddels zelfs landelijk bekende - poppenhuizen? Het Museum voor Kerkelijke kunst in Workum wilde de poppenhuizen graag tentoonstellen, dus die kregen ze in bruikleen. In 2016 sloot ook dit museum de deuren waardoor de poppenhuizen weer "op straat kwamen te staan". Maar een aantal enthousiaste mensen, sommige nog van het eerste uur, vonden het eeuwig zonde als de botte bijl er in moest en de poppenhuizen naar de stort zouden worden afgevoerd. Het is toch een stuk lokaal erfgoed. Er werd een tijdelijke opslagplaats gevonden en in 2017 is Stichting De Spintol Poppenhuizen opgericht, met als doel de poppenhuizen weer te laten terugkeren naar Exmorra, waar ze thuis horen, en ze weer tentoon te stellen, zodat een ieder er weer van kan genieten. Na grondige renovatie van de poppenhuizen en inrichting in 2018 van de ruimte in het pand van De Golle, beide met vele vrijwilligers gerealiseerd, zijn de poppenhuizen sinds april 2019 weer vrij te bezichtigen." Zie ook de reportage over de poppenhuizen in Bolswards Nieuwsblad, april 2019.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Oranjevereniging Exmorra Allingawier is opgericht in 1937 en organiseert jaarlijks de activiteiten rond Koningsdag en het Dorpsfeest.

- Tuinfeest Exmorra (op een zaterdag in mei) is een spetterend feest in een feesttent met een goede live band.

- Van eind mei tot begin augustus is er jaarlijks het evenement Kunst in de Tuinen (in 2020 voor de 5e keer). Alle kunst staat in de tuinen langs de wandelroute ‘It Eksmoarster Rûntsje’ die door het hele dorp loopt en waarbij bezoekers direct alle bezienswaardigheden van Exmorra kunnen bewonderen. De deelnemende kunstenaars komen uit het hele land, maar de meeste uit Fryslân, waarvan zes uit het dorp zelf. Kunst in de Tuinen is vrij toegankelijk. Wethouder Erik Faber opende editie 2019 van ‘Kunst in de Tuinen’. Faber sprak zijn bewondering uit over dit initiatief en was verrast over wat het dorp te bieden heeft. Traditiegetrouw werd iedereen uitgenodigd om mee te lopen en de kunstwerken bezichtigen. Onderweg vertelden de aanwezige kunstenaars hun verhaal en gedachte achter hun kunstwerk, zodat sommige bezoekers toch weer anders naar bepaalde beelden gingen kijken.

- Dorpsfeest (weekend in augustus).

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Koffie & Thee De Golle in Exmorra is in 2018 een officieel Rustpunt geworden. Een rustpunt is een plek waar je, de naam zegt het al, even tot rust kunt komen. Tevens kun je hier gebruik maken van het toilet, informatie vinden over de omgeving, je e-bike opladen en je band plakken. Koffie & Thee De Golle is een mooi rustpunt om even bij te komen van je wandeling of fietstocht. Tevens een mooi startpunt voor je wandeling, fietstocht, of solextocht. Er is een groot parkeerterrein aanwezig. Jan en Anna Akke heten je van harte welkom op het zonnige buitenterras. Bij heel warm weer kun je heerlijk binnen zitten in de gezellige zithoek. De Douwe Egberts koffie wordt vers gezet en voor de theeliefhebbers zijn er verschillende smaken thee verkrijgbaar. Hierbij mag een Friese gevulde koek van de echte bakker natuurlijk niet ontbreken. Naast koffie en thee kun je ook terecht voor diverse smaken frisdrank of lekker verkoelend boerenijs afkomstig van IJsboerdij de Bûterkamp.

- Na een jaar van voorbereiding en bouw, is in juli 2017 onder grote belangstelling van zowel kinderen als volwassenen de nieuwe pannakooi in Exmorra feestelijk geopend. De vrijwilligers en sponsors die dit mogelijk hebben gemaakt, zijn in het zonnetje gezet. Als bijzondere gast liet wereldkampioen groundmoves Nasser El Jackson zijn kunsten zien. Ook verzorgde hij twee clinics voor de jeugd om op deze wijze de eerste stappen in deze bijzondere vorm van sport onder de knie te krijgen. Na afloop zijn aan alle kinderen voetballen uitgedeeld zodat ze later nog in de pannakooi kunnen oefenen.

Terug naar boven

Links/voorzieningen

- Algemeen: - Site van en over Exmorra.

- Nieuws: - Doarpsnijs is het inhoudelijk en visueel fraaie kwartaalblad in kleur (voor 2019: maandblad) voor Exmorra en Allingawier. De site waarop Doarpsnijs ook online te lezen was, is opgeheven. Ook op de dorpssite is er helaas niets over Doarpsnijs te vinden. Maar we lezen dat er medio zomer 2019 een nieuwe dorpssite komt, hopelijk komt het daarop weer goed met het digitale Doarpsnijs (hint).

- Belangenorganisatie: - "Dorpsbelang Exmorra komt op voor de belangen van de inwoners. Door continu in gesprek te zijn met leden, inwoners, gemeente en andere maatschappelijke partijen beoogt Dorpsbelang de leefbaarheid, inrichting en belangen van het dorp en zijn inwoners te behartigen en te optimaliseren. Dorpsbelang informeert haar leden zo vaak en volledig mogelijk via de dorpssite. Op de site kun je de laatste ontwikkelingen volgen rondom ons dorp en tref je de adressen en contactpersonen aan van alle verenigingen, stichtingen, kerk en een aantal ondernemingen die in ons dorp zijn gevestigd. Eenmaal per jaar wordt er in dorpshuis 't Honk een algemene ledenvergadering gehouden."

- Dorpshuis: - Dorpshuis 't Honk is de plek voor verenigingen, clubs en groepen die belangrijk zijn voor het sociale leven in de dorpen Exmorra en Allingawier. Ook voor bijzondere activiteiten zoals uitvoeringen, feestavonden, cursussen e.d. zijn er volop mogelijkheden om deze in 't Honk te kunnen houden. Werd het dorpshuis voorheen beheerd door een beheerder, de laatste tijd wordt dit gedaan met de hulp van vrijwilligers. Vanuit de dorpen is een grote groep mensen beschikbaar voor het runnen van het dorpshuis in de ruimste zin van het woord.

- Onderwijs: - De Oerdracht is een kleine dorpsschool, met combinatieklassen van twee of drie groepen. De school is gehuisvest in een modern gebouw en streeft ernaar om elk kind bij elk ontwikkelingsaspect zo te begeleiden dat het zich thuis voelt op school en in de samenleving. Het doel is dat het kind zich in zijn eigen ontwikkeling optimaal kan ontplooien. Het motto van de school is: "De Oerdracht, in boppeslach foar elts bern!"

- Sport: - Kaatsvereniging Exmorra.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Exmorra kerk.

Reacties

(2)

Sinds 2019 is het Doarpsnijs niet meer een maandblad maar komt het 4 x per jaar uit, in kleurendruk.

Dank voor uw melding. Dat is goed nieuws. Ik pas de beschrijving aan. Maar... de site van de dorpskrant, www.doarpsnijs.net, waar ik naar gelinkt had, omdat hij daar ook online te lezen was, blijkt te zijn opgeheven. Dat is dan weer minder goed nieuws. Ook op de dorpssite is helemaal niets over de dorpskrant te vinden: geen pagina over... en dus ook niet online te lezen. Jammer dat men de dorpskrant, waar men toch terecht trots op is lijkt me, niet profileert op de eigen dorpssite. Maar ik lees op de dorpssite dat hij in zomer 2019 wordt vernieuwd. Hopelijk komt er dan ook een pagina met de (online te lezen) dorpskrant.

Reactie toevoegen