Status

- Esp is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Peelland, gemeente Gemert-Bakel. T/m 1996 gemeente Bakel en Milheeze.

- De buurtschap Esp valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Bakel.

- De buurtschap Esp heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

Ligging

De buurtschap Esp ligt rond de gelijknamige weg, NW van Bakel.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Esp 8 huizen met 76 inwoners.Tegenwoordig omvat de buurtschap nog altijd slechts een handvol panden, met ca. 25 inwoners.

Landschap, natuur en recreatie

- Waterschap Aa en Maas heeft in 2012 herstelwerkzaamheden verricht aan het wijstgebied Geneneind en de natuurlijke beek de Esperloop (die genoemd is naar en W en Z loopt van de buurtschap Esp). Als gevolg van de Peelrandbreuk, die een barrière voor de natuurlijke stroming vormt, ontstaan zeldzame, ijzerrijke grondwaterstromingen waarbij diep en oud grondwater naar het oppervlak komt. Door deze bijzondere waterkwaliteit kent het gebied een zeer zeldzame flora en fauna. De Esperloop wordt gevoed door het kwelwater. Vanwege de kwetsbare en beschermde planten- en diersoorten die in het gebied voorkomen is het van belang dat de beek niet meer droogvalt.

Het vermoeden bestaat dat de bronlibel door de extreem droge zomer van 2018 uit de Esperloop is verdwenen. Dit geeft aan hoe kwetsbaar het leefgebied van deze zeldzame libel is. De provincie heeft subsidie verstrekt aan de Vlinderstichting om te onderzoeken of de libel echt is verdwenen. Er is ook geld beschikbaar om het leefgebied van de bronlibel te herstellen. De gewone bronlibel is de grootste libel van Nederland, en daarmee een indrukwekkend dier. De soort leeft in kleine beken met helder en schoon stromend water, waar de larven meerdere jaren ingegraven in de bodem leven. De soort houdt daarnaast van een lage watertemperatuur. Daarom wordt hij vooral gevonden in met kwel gevoede beschaduwde systemen. Door deze habitatkeuze is het in Nederland altijd een relatief zeldzame soort geweest.

Bij de peelrandbreuk waren oorspronkelijk een groot aantal beekjes waar wijstwater afgevoerd werd. In veel van die beken kwamen waarschijnlijk gewone bronlibellen voor. Door ontwatering en intensief landgebruik zijn veel van deze beken verloren gegaan of sterk van karakter veranderd. De Esperloop is een restant van de beken die hier ooit overal in het landschap waren. Door de sterke wijst is de waterkwaliteit relatief goed, en heeft een deel van de beek een vrij natuurlijk karakter. Het is dan ook hier dat de gewone bronlibel zijn enige populatie in deze regio heeft. Omdat de Esperloop in 2018 flink te lijden heeft gehad onder de extreme droogte, is het de vraag of de bronlibel de zomer van 2018 heeft kunnen overleven. Al enkele jaren is er twijfel, want larven van de libel zijn al enkele jaren niet aangetroffen. De vraag is of de droge zomer de definitieve klap was op het voorkomen van de soort.

De droge zomer van 2018 heeft aangetoond hoe kwetsbaar het leefgebied van de bronlibel is. Voor een duurzaam voortbestaan van de populatie bronlibellen is het noodzakelijk dat de kwaliteit van het beeksysteem verbetert. De provincie Noord-Brabant stelt dan ook geld beschikbaar voor herstel van het leefgebied van de bronlibel. Een relatief eenvoudige en kosteneffectieve manier om de variatie in stroomsnelheid en daarmee de substraat- en structuurvariatie sterk te verbeteren, is het inbrengen van dood hout in de vorm van stammetjes en takken uit de directe omgeving, die als een vlechtwerk in de beek geplaatst worden. Bij open oevers zal het beheer worden aangepast, zodat er op de oevers opslag ontstaat die de beek kan gaan beschaduwen. En er wordt voor een duurzame verbetering een waterstandmeetpunt geïnstalleerd. Deze dient als waarschuwingssysteem als de waterstand te laag dreigt te worden. De Vlinderstichting wil met de subsidie ook de ontbrekende prioritaire macrofaunasoorten in de Esperloop identificeren, alsmede maatregelen nemen om deze soorten terug te krijgen of te brengen. (bron: Provincie Noord-Brabant, juki 2019)