Status

- Engbergen is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Oude IJsselstreek. T/m 2004 gemeente Gendringen.

- De buurtschap Engbergen valt, ook voor de postadressen, onder de buurtschap Voorst.

- De buurtschap Engbergen heeft helaas geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Naam

Oudere vermeldingen
1830-1855 Engbergen.

Naamsverklaring
Samenstelling van eng 'bijeengelegen bouwland van een dorp' en bergen, dat stamt van berg 'terreinverheffing, heuvel'.(1)

Ligging

De buurtschap Engbergen ligt rond de wegen Engbergseweg (het gedeelte van deze weg O van de rivier de Oude IJssel), Bosweg en Beekweg. De buurtschap ligt W van de buurtschap Voorst, O van het dorp Gendringen, NW van de plaats Anholt in Duitsland, ZO van het dorp Ulft en Z van het dorp Silvolde.

Statistische gegevens

De buurtschap Engbergen omvat ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.

Landschap, natuur en recreatie

Wandelroute
Wandelroute Ommetje Engbergen.

BloteVoetenpad
In juni 2017 is BloteVoetenpad Engbergen gerealiseerd. Een belevenis voor jong en ouder. "Startpunt vlakbij het restaurant aan de Bosweg. Het pad is vrij toegankelijk. In de nabije toekomst zullen ook begeleide wandelingen georganiseerd worden met extra elementen en wat meer informatie over het lopen op blote voeten. Dit kan ook voor groepen op aanvraag. Hiervoor zal een kleine bijdrage gevraagd worden t.b.v. onderhoud. Op de heuvel staat een informatiebord en de route (ongeveer 1,5 km) is aangegeven d.m.v. houten voetjes op paaltjes. Schoenen kun je meenemen zodat je ze desgewenst onderweg (tijdelijk) aan kunt doen. Vrijwilligers doen er alles aan om het pad schoon te houden. We rekenen hierbij ook op de hulp van de wandelaars. We zijn dol op iedere hond, maar willen op het BloteVoetenpad geen stront. Na afloop kun je je voeten afspoelen bij de voetenafspoelplaats van het restaurant (tijdens openingstijden). Het wandelen op het pad is op eigen risico." - Een goede indruk van het BloteVoetenpad krijg je door dit filmpje van Mark Bolder.

Kinderboerderij
Voor gezinnen met kinderen is het BloteVoetenpad ideaal te combineren met een bezoek aan de nabijgelegen Kinderboerderij Engbergen (Ulftseweg 4b, Gendringen), gelegen aan de rand van het recreatiegebied. De kinderboerderij is geopend in 2013 en wegens het bijzondere ontwerp in datzelfde jaar bekroond met de publieksprijs van de Achterhoek Architectuurprijs en een 2e prijs van de vakjury. Kom ook eens langs en maak kennis met de dieren en de vrijwilligers. Naast de vaste dieren zijn er door het jaar heen regelmatig bijzondere gebeurtenissen zoals schapen scheren en de geboorte van allerlei soorten jonkies (zoals kuikentjes en biggetjes), wat een bezoek natuurlijk extra leuk maakt. Nieuws m.b.t. de geboorte van jonkies plaatsen ze op hun Facebookpagina ( = 1e link in deze alinea). Ze hebben een fantastisch team vrijwilligers die de boerderij runnen. Extra hulp is atijd van harte welkom.

Het voornaamste doel van de stichting die de kinderboerderij beheert, is het mogelijk maken dat kinderen op jonge leeftijd al kennismaken met verschillende dieren, zodat zij opgroeien met respect voor de natuur. Op de kinderboerderij kunnen kinderen dan ook ruiken, voelen en zien hoe dieren leven en verzorgd worden. De stichting is volledig afhankelijk van giften. Voor bedrijven is er de mogelijkheid om te sponsoren in goederen of geld. Particulieren kunnen “vriend” van de kinderboerderij worden vanaf 25 euro per jaar. De stichting heeft geen medewerkers in loondienst. Wel huurt de stichting dierenverzorgers in, die eindverantwoordelijk zijn voor de verzorging van de dieren, de buitenruimte en de gebouwen. Zij worden ondersteund door vrijwilligers.

Recreatiegebied
W van Voorst, vanuit Voorst gezien vlak voor Gendringen, ligt langs de Oude IJssel het - temidden van verder open weids landschap - bosrijke recreatiegebied Engbergen. Natuurgids Janrein van Oostrum van IVN afd. De Oude IJsselstreek geeft een mooie beschrijving van dit gebied: "Enkele jaren geleden is hier in het kader van 'Ruimte voor de rivier' een nat gebied - een nevengeul en poelen - als waterberging voor de Oude IJssel bij gekomen. Ook is er een gebouw van de bijenvereniging neergezet. Bovendien wordt het gebied oostelijk van de duinen sinds kort op natuurvriendelijke wijze, met bijv. bloemrijke weilanden, beheerd. Een kinderboerderij en een paardensportcentrum liggen op de grens van het gebied. Watervogelliefhebbers kunnen hun hart ophalen, vooral in de tijd van de ganzen en de vogeltrek in het algemeen. Het gebied is aantrekkelijk om te wandelen door zijn hoogteverschillen, afwisseling en grote verscheidenheid in landschapstypen. De natuurwaarden zijn nog niet echt groot, maar kunnen dat wel worden doordat het nieuwe gebied nog volop in ontwikkeling is.

Het duingebied is oorspronkelijk voor afgraving behoed doordat de gemeente het in de jaren twintig van de vorige eeuw voor een groot deel in bezit gekregen heeft en er een wandelpark met een openluchttheater van heeft gemaakt. Het beheer heeft vele jaren te wensen overgelaten, maar is sinds een flinke kaalslag enkele jaren geleden bezig aan een natuurlijk herstel. Daarin zal de gemeente Oude IJsselstreek ongetwijfeld regulerend gaan en moeten optreden. Het noordelijke deel is vanuit gemeenteperspectief bedoeld voor natuurontwikkeling, het zuidelijke deel meer voor recreatieve doeleinden.

Gidsen van de IVN-werkgroep 'Rondom Strang en Iessel' organiseren regelmatig excursies in dit gebied. Zij maken o.a. gebruik van de diverse mogelijkheden die Engbergen te bieden heeft: bos en water. De IVN-werkgroep Landschapsbeheer heeft zich hier bezig gehouden met het knotten van wilgen en voor de jeugd zijn er in samenwerking met de VVV speurtochten beschikbaar. In de toekomst behoort een jeugdactiviteit rond de achter het openluchttheater nieuw aangeplante hoogstamboomgaard tot de mogelijkheden.

Bij het gebied liggen diverse ruime parkeerplaatsen: bij paardensportcentrum Het Diekshuus, bij restaurant Engbergen, direct buiten Ulft bij de uitkijktoren (met uitzicht over diverse waterpartijen), bij restaurant Van Hal en bij de golfbaan aan de Grensweg. Behalve bij de uitkijktoren kun je daar overal terecht voor een bak koffie en een hartige hap. Het gebied is in alle jaargetijden aantrekkelijk om te wandelen. Je moet er alleen na een natte periode wel rekening mee houden dat de wat lager gelegen wandelpaden modderig kunnen zijn. Het is een fotogeniek gebied met schitterende doorkijkjes en weerspiegelingen in het water."

Openluchttheater
"Openluchttheater Engbergen is voor de gemeente Oude IJsselstreek een geweldig visitekaartje. De combinatie natuur en theater trekt steevast de aandacht van jong en ouder. Het heeft iets mystieks om een voorstelling in de openlucht bij te wonen. De zon die door de boomtoppen zijn weg naar de theatervloer zoekt, of de schemer die aan een voorstelling een spannend tintje geeft. De weersomstandigheden zijn hier wezenlijk onderdeel van het geheel. Als het weer spelbreker is, zijn er met de SSP-hal, de DRU Cultuurfabriek en sporthal De IJsselweide prima uitwijkmogelijkheden.

Openluchttheater Engbergen heeft een afwisselend programma en biedt een prima podium voor theatermakers in de breedste zin van het woord. Amateurs en professionals koesteren de bijzondere ambiance en sfeer. Ze komen er graag optreden, met dikwijls de natuurrijke omgeving als decor. Voor het toerisme in de Oude IJsselstreek is dit recreatiegebied, met onder meer het openluchttheater, een goede trekpleister, waarmee wij als gemeente erg blij zijn. Zowel inwoners van gemeente Oude IJsselstreek als toeristen van buiten de gemeente kunnen hier hun hart ophalen. Heerlijk wandelen en fietsen langs weilanden, bosranden en kronkelige riviertjes.

Het openluchttheater is in 2012 opgeknapt. Er is een nieuwe speelvloer gekomen en er zijn renovatiewerkzaamheden verricht aan de banken. Het hoofdgebouw heeft nieuw sanitair gekregen, inclusief een invalidentoilet. Er zijn ook nieuwe douches en een toilet voor de artiesten. Het geheel wordt beheerd door Stichting Openluchttheater Engbergen.

Recreatiegebied Engbergen is volop in ontwikkeling. Om te voorkomen dat alle ontwikkelingen (deelprojecten) los van elkaar aangepakt worden, is er één visie opgesteld. Deze visie geeft invulling aan hoe het gebied met de toekomst mee kan blijven gaan. Daarnaast geeft de visie aan hoe initiatieven en ontwikkelingen zodanig gestimuleerd kunnen worden zodat zij bijdragen aan de versterking van het geheel. Als gemeente zijn wij trots een van de weinige openluchttheaters in Nederland binnen onze grenzen te hebben; een uniek theater in een bijzondere omgeving." Aldus de gemeente Oude IJsselstreek.

Stapsteen en vispassage
Bij Engbergen langs de Oude IJssel heeft Waterschap Rijn en IJssel in 2012 een 'stapsteen' en een vispassage aangelegd, waardoor water langer kan worden vastgehouden. Een stapsteen is een mini-natuurgebied dat ingericht is als rust- en voortplantingsplaats. In dit geval voor de Rietzanger en de Winde. Het vormt de verbinding tussen grotere natuurgebieden en biedt bovenden de mogelijkheid om water tijdelijk vast te houden in perioden met veel neerslag. De stapsteen is toegankelijk voor wandelaars en fietsers. Zowel het fietspad als het voetpad is over een kleine afstand verlaagd aangelegd. Het fietspad maakt onderdeel uit van de fietsroute langs de Oude IJssel van Doesburg naar Anholt in Duitsland. De stuw Kleefse Graaf is passeerbaar gemaakt voor vissen. Ook is 2,5 km oever langs de Oude IJssel natuurlijk ingericht.

Kavelruil
Kavelruilproject Engbergen - Voorst is in 2014 afgerond. Bij de kavelruil zijn 39 grondeigenaren betrokken geweest, met een totaal oppervlak van 126 hectare. Het kavelruilproject is mogelijk gemaakt doordat de provincie Gelderland drie agrarische bedrijven in de omgeving heeft aangekocht, waardoor er ruimte is gekomen voor een duurzame gebiedsontwikkeling van het gebied. Bij deze gebiedsontwikkeling gaat het enerzijds om een verbetering in de structuur voor de omliggende agrarische bedrijven: door gronden te ruilen hebben de boeren hun gronden nu dichter bij de boerderij, waardoor ze efficiënter kunnen werken. Daarnaast zijn door de ruiling aaneengesloten grondposities verkregen die noodzakelijk zijn voor de aanleg van recreatieve paden en voor de omvangrijke natuur- en waterplannen waar Waterschap Rijn en IJssel aan werkt, onder meer langs de Oude IJssel en de Aa-strang. Dit alles draagt bij aan behoud en bevordering van een vitaal en leefbaar platteland.

Nieuw landgoed
Eind 2019 heeft de gemeente Oude IJsselstreek besloten dat een gebied tussen de Marmelhorstweg, Grensweg en Aa-strang in Voorst mag worden herbestemd tot 'nieuw landgoed'. In het gebied is ruimte voor de bouw van een ‘landhuis met allure’ op 5,5 hectare grond. Daarmee moeten de natuur- en landschapswaarden in het gebied rondom Engbergen worden versterkt. Het landgoed komt op de plek waar eerder agrarische bedrijven waren gevestigd. Die zijn jaren geleden al door de provincie Gelderland aangekocht om het gebied verder te ontwikkelen. Dat ging in totaal om 40 hectare landbouwgrond. Drie boerderijen in het gebied zijn in opdracht van de provincie gesloopt. Na een kavelruilproces is ook grond op de juiste plek beschikbaar gekomen voor natuur- en recreatieve doelen. De eigenaar van een landgoed dat valt onder de Natuurschoonwet krijgt tal van belastingvoordelen. Daar moet dan wel tegenover staan dat het gebied voor tenminste dertig procent uit natuur bestaat, dat er wandelpaden worden aangelegd en het gebied toegankelijk is voor bezoekers. Voor de landgoedontwikkeling wordt een private partij gezocht. In het plan is ook rekening gehouden met het doortrekken van het fietspad langs de Engbergseweg. Dat voert straks door het landgoed. Dat is veiliger voor het fietsverkeer.

Beeld

- Een goede indruk van dit gebied krijg je met de dronefilm van natuur- en recreatiegebied Engbergen, van J.W. van der Las.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)