Gemeente Eenrum anno ca. 1870, kaart J. Kuijper
Eenrum, voormalig raadhuis uit 1930 in de stijl van de Amsterdamse School. De vlag die wappert is die van de provincie Groningen.
Eenrum, deel van de voorgevel van het voormalige raadhuis. Tegenwoordig is in het pand een galerie gevestigd.
Eenrum, gemeentewapen in het voormalige raadhuis
- Eenrum is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Het Hogeland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1989. In 1990 over naar gemeente De Marne, in 2019 over naar gemeente Het Hogeland.
- Wapen van de voormalige gemeente Eenrum.
Terug naar bovenIn het Gronings
Ainrom of Aindrom.
Oudere vermeldingen
10e-11e eeuw de Arnarion, 11e eeuw in Arneru, 11e-12e eeuw in Arneron, 1378 Enrum, 1596 Enerum.
Naamsverklaring
De naam zou zijn samengesteld uit *arnu- 'arend' en harim, te Werden versaksischt tot harion, datief meervoud van haru- met als betekenis '(nederzetting) bij de zandige heuvelrug'. Een andere verklaring gaat uit van *Arnerum = nederzetting van de *arner 'arenden', maar de datief meervoud zou dan toch *Arnum hebben geluid. De inwoners van Eenrum heten in de 13e eeuw in een Latijnse bron Ernerenses. De oudste vormen wijzen in de richting van een oude, archaïsche naam, die niet nader geëtymologiseerd kan worden.(1)
* Gereconstrueerde vorm.
Het dorp Eenrum ligt NW van het dorp Winsum. Het dorp ligt aan het einde van het Eenrumermaar. Ten oosten van het dorp stroomt het Kanaal Baflo - Mensingeweer.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Eenrum 351 huizen met 2.391 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 182/1.150 (= huizen/inwoners) en de dorpen Pieterburen 81/605, Wierhuizen (in de Volkstelling van 1840 kennelijk nog als dorp beschouwd, thans buurtschap van Pieterburen) 23/136 en Westernieland 65/500. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 600 huizen met ca. 1.500 inwoners.
Terug naar bovenEenrum heeft al vanaf 1798 een eigen plaatselijk bestuur, maar op 31 mei 1808 wordt het pas officieel een gemeente, die naast het dorp zelf verder nog de dorpen Baflo, Den Andel, Rasquert, Saaksumhuizen, Westernieland, Pieterburen en Wierhuizen omvat. Bij de herindeling van 21 oktober 1811 worden de dorpen Baflo, Den Andel, Rasquert en Saaksumhuizen afgestaan aan de nieuwe gemeente Baflo.
Zoals in de meeste gemeenten vergadert het bestuur de eerste jaren van zijn bestaan in een horecagelegenheid. Zo maakt het gemeentebestuur van 1811 tot 1885 gebruik van een ruimte in hotel ’t Gemeentehuis. In 1881 wordt echter de Drankwet van kracht, die bepaalt dat het verboden is om te vergaderen op locaties waar ook alcohol wordt geschonken. De gemeente krijgt daarom de beschikking over een eigen gemeentehuis, dat dienst doet tot 1930. In dat jaar laat zij een nieuw gemeentehuis bouwen. Zie daarvoor verder bij Bezienswaardigheden.
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij:
- Beschrijving van Eenrum anno 1828 door de toenmalige schoolmeester.
- Geschiedenis en afbeeldingen van het voormalige station van Eenrum.
- Geschiedenis van de molens in de voormalige gemeente Eenrum.
Terug naar boven- De 10 in 2016 gerealiseerde nieuwe huurwoningen van Wierden en Borgen aan de Ds. Uilkensstraat zijn aardbevingsbestendig gebouwd. Eenrum ligt weliswaar buiten de contouren van het risicovolle aardbevingsgebied die de NAM hanteert, maar de woningcorporatie heeft toch besloten de woningen gelijk aardbevingsbestendig te maken. "Die contouren wisselen nogal eens. Vorig jaar lag het dorp er nog binnen. We nemen daarom het zekere voor het onzekere", aldus directeur Rinze Kramer. Deze bouwwijze betekent dat de kruipruimten zijn weggelaten en de betonwanden en -vloeren met elkaar zijn verbonden. Dat zorgt voor een stevige basis. Ook is meer hout gebruikt, waardoor het huis lichter en minder gevoelig voor trillingen wordt. Het betreft zogeheten 'levensloopbestendige woningen' die dus zowel voor gezinnen met kinderen als voor ouderen geschikt zijn. De woningen hebben 10 verouderde gezinswoningen op dezelfde plek vervangen.
Terug naar boven- Eenrum heeft 24 rijksmonumenten.
- De oude dorpskern is sinds 1991 een beschermd dorpsgezicht.
- De Hervormde (PKN) Laurentiuskerk is een romaans kerkje uit de 13e eeuw, met een renaissancetoren uit 1646. Deze toren diende van oorsprong als baken voor zeelieden op het wad en is 48 meter hoog. Het orgel dateert uit 1817 en het grote tufstenen doopvont is meer dan 1000 jaar oud. Door de vele nissen, speklagen, galmgaten en het zeshoekige traptorentje is het een levendig geheel. - De kerk wordt beheerd door de Stichting Oude Groninger Kerken.
In verband met het teruglopend aantal kerkgangers heeft de Protestantse Gemeente Halfambt (= Eenrum, Westernieland, Den Andel en Saaxumhuizen) de keus gemaakt om op zoek te gaan naar een fusiepartner. Deze is gevonden in de Protestantse Gemeente Winsum Obergum. In 2016 zijn zij gefuseerd tot Protestantse Gemeente Winsum-Halfambt (PGWH). Dit heeft o.a. tot gevolg gehad dat veel kerkelijke activiteiten van de dorpen van de voormalige Protestantse Gemeente Halfambt naar Winsum zijn gegaan. Om te voorkomen dat de kerken van deze dorpen de deuren moeten sluiten, is het project 'Kerk in het dorp' gestart. De insteek is om de kerken zo veel mogelijk open te zetten en samen met allerlei mensen in de dorpen activiteiten te organiseren, waarbij de kerken als een vanzelfsprekende en levend(ig)e plek in de dorpen gaan/blijven functioneren. De drie pijlers waarop het plan rust zijn: omzien naar elkaar; zingeving en spiritualiteit in de vorm van activiteiten (cultuur/kunst/muziek/ duurzaamheid); zingeving en spiritualiteit in de vorm van vieringen en meditatieve momenten.
- De Doopsgezinde Gemeente Mensingeweer te Eenrum is ontstaan uit de doopsgezinde gemeenten Obergum, Rasquert en Den Hoorn. In 1819 stichten zij samen een nieuwe kerk in Mensingeweer. Als de provincie in de jaren vijftig van de vorige eeuw een weg plant op de plaats waar kerkgebouw en pastorie staan, wordt uitgeweken naar Eenrum waar in 1957 een nieuw kerkgebouw verrijst aan de J.J.Willingestraat.
- De voormalige Gereformeerde kerk uit 1898 (Lage Weg 6) is sinds 1916 als zodanig buiten gebruik en herbestemd tot woning.
- Joodse huissynagoge, als zodanig in gebruik sinds 1900 (Jodengang 16) (is die nog in functie?, red.).
- Molen De Lelie is een achtkantige stellingmolen uit 1862. De molen ligt aan de Molenstraat waar eerder drie korenmolens hebben gestaan. Molen De Lelie wordt gerund door een aantal vrijwilligers (incl. vrijwillige molenaars). Als de molen op zaterdagmiddag open is (april t/m oktober), is de bakker vanaf de vroege ochtend bezig met het bakken van oerbroodjes, molensteentjes en leliekoekjes die ‘s middags te koop zijn. De expositie “Van maalderij tot bakkerij” vertelt het verhaal van boer, molenaar, bakker in de tijd van de Tweede Wereldoorlog.
- Restant van de Lutje Meuln, een achtkante koren- en pelmolen in de Molenstraat, die in 1956 grotendeels is afgebroken. Deze molen dateerde uit 1737 en was de oudste koren- en pelmolen in de provincie.
- Het voormalige Raadhuis (Raadhuisstraat 17) is een monumentaal pand (zij het geen rijksmonument), gebouwd in 1930 in de stijl van de Amsterdamse School, naar een ontwerp van architect en wegenbouwer Jan Benninga (1894-1970) uit Loppersum, die ook de voormalige gemeentehuizen van Stedum, Loppersum en Nieuwolda heeft ontworpen. Tegenwoordig is het pand in gebruik als galerie.
- Hoe mosterd gemaakt wordt, weten veel mensen niet. Abrahams Mosterdmakerij geeft er een antwoord op.
- In Eenrum is de laatste nog actieve klompenmakerij van de provincie Groningen gevestigd, bekend van de zogeheten tripjes of tripklompen.
Terug naar boven- De Vereniging voor Volksvermaken Eenrum organiseert diverse evenementen door het jaar heen, zoals Koningsdag, de Wandeldriedaagse en Sinterklaas. Via de link (Facebookpagina) houden ze je op de hoogte.
- Eenrum staat in het Paasweekend volledig in het teken van Spring (in 2018 voor de 21e keer), het jaarlijks terugkerend evenement waarbij er twee dagen volop feest wordt gevierd in de feesttent aan de Aagtsweg. Een feest waar jong en ouder uit de hele regio los kan gaan met een breed scala aan artiesten.
- Sportvereniging Eenrum organiseert op de 3e zaterdag in april de Ainrommer Rommelmarkt. De spullen voor de verkoop worden vanaf half tien huis aan huis opgehaald. De verkoop op het dorpsplein start om half vier.
- Koningsdag met Priegeltjesmarkt.
- Sinds jaar en dag komt men vanuit de hele regio op Hemelvaartsdag naar Eenrum. Dit vanwege de Hemelvaartsmarkt, een grote drukbezochte markt (ca. 20.000 bezoekers!) met ca. 120 afwisselende kraampjes en ook andere evenementen en attracties waaronder diverse live optredens. Ook kun je op deze dag de Eenrumer toren beklimmen. Hiervandaan kijk je met helder weer zonder moeite naar het wad of de stad Groningen!
- Grasbaanraces (paarden) (mei).
- Bij de Wandeldriedaagse (mei) kun je kiezen uit de afstanden 5 en 10 km. De Vereniging voor Volksvermaken zet mooie wandelroutes uit rondom het dorp. De Wandeldriedaagse trekt enkele honderden deelnemers.
- Concert in de Kas (op een zaterdag eind mei) is het jaarlijkse voorjaarsconcert van muziekvereniging Orpheus, in de bloemenkas van de familie Baars. Gratis toegang.
- Tijdens de manifestatie Monnikenwerk (gedurende 6 woensdagen in juli en augustus, in 2020 voor de 3e keer) werken kunstenaars in de sobere ruimten van middeleeuwse kerken in de regio aan hun 'monnikenwerk' - kunst, die soms raakt aan iets dat groter is dan wij. Aan het einde van de werkdag zijn bezoekers welkom om kerk en kunst te ervaren. De deelnemers beogen samen met bezoekers te ontdekken waartoe de verstilde sacrale ruimte van een kerk uitnodigt. De kerken zijn tijdens het evenement van 17.00-20.00 uur open voor bezoek. Tijdens de 1e editie, in 2018, ging het om 5 kunstenaars in 4 kerken. Omdat dat voor zowel de kunstenaars als de bezoekers een ontroerende ervaring was, is het tijdens editie 2019 uitgebreid naar 10 kunstenaars in 9 kerken. En omdat het ideaal is om een handvol van de deelnemers te bekijken als onderdeel van een fietstocht door dit prachtige landschap, hadden ze er twee fietsroutes van gemaakt: Ronde Noord (in Baflo, Den Andel, Saaxumhuizen, Eenrum en Westernieland) en Ronde Oost (in Loppersum, Eenum, Leermens en Westeremden).
- Motorclub MC Eenrum & Omstreken organiseert jaarlijks in het 3e weekend van augustus Kampioenschappen Grasbaanraces. Grasbaanracen is een van de baansport-disciplines, waartoe ook speedway en ijsracen behoren. De grasbaan van de MC is een van de snelste grasbanen in Europa. De 625 meter lange baan - die daardoor ook officieel tot de 'langbanen' behoort - wordt door velen geroemd om zijn mooie ruime, oplopende bochten en de hoge snelheden die gehaald worden.
De snelheid van de solo-coureurs kan oplopen tot boven de 150 km/uur, ook de zijspannen behalen topsnelheden ver boven de 100 km/u. Als je bedenkt dat een grasbaanmotor geen remmen heeft en de coureurs / combinaties zij aan zij rakelings langs de boarding racen, zul je begrijpen dat deze mannen een heel groot hart moeten hebben. Veel coureurs zijn zeer aan elkaar gewaagd en de grote Eenrumer grasbaan laat veel ruimte voor inhalen; niet zelden duiken de 6 coureurs driftend met snelheden ruim boven de 100 km/u schouder aan schouder de bocht in. Voor het publiek is het altijd een geweldig spektakel. De races zijn van zeer dichtbij te volgen, het mooie geluid van de motoren en de geur van methanol maken dit evenement elk jaar weer tot een bijzondere gebeurtenis.
- Kermis (3e weekend in augustus) met o.a. op donderdag Fietscross en op vrijdag vuurwerk bij de Haven.
- In november is er een hobbybeurs in het Dorpshuis. Hier vind je zelfgemaakte kaarten, slabbetjes, theedoeken, sieraden, boeken, poppenkleertjes en nog veel meer kunstwerken.
- In december is er op en om het molenplein een Kerstmarkt met vele mooie kraampjes, en ook een hapje en drankje ontbreken niet.
Terug naar boven- Stichting Arboretum Notoarestoen Eenrum beheert een 2 hectare grote botanische tuin met een bijzondere exotische plantencollectie, uniek voor Europa: 600 verschillende soorten rododendrons - waaronder een aantal zeer zeldzame, zowel authentieke wildsoorten als kruisingen, ook wel cultivars of hybriden genoemd - en 400 uitheemse boomsoorten. Daarnaast onderbegroeiing met stinsenplanten en wilde cyclaam. De bomentuin is het groene levenswerk van notaris Smit. De notaris vond het een uitdaging om te laten zien dat exotische bomen kunnen gedijen op de stugge Groningse klei.
Dat dit is gelukt laat de huidige plantencollectie zien, met exotische namen als Japanse honingboom, moerascipres, mammoetboom en zeldzame wilde rododendrons. De 250 informatiebordjes laten de bezoeker met nieuwe ogen kijken naar de variëteiten van de natuur. Het duurzame tuinhuis in Notoarestoen is voorzien van zonnepanelen en een verandaterras. In de tuin is eveneens een permanente expositie over de klimaatverandering, die de bezoeker inspireert tot het maken van Groene Keuzes. In mei is het arboretum dankzij de rododendronbloesem één grote bloemenpracht. Er zijn dan gedurende twee weekenden Open Dagen, genaamd het Geuren en Kleurenfeest. Onder het genot van muziek en een hapje en drankje kun je dan van de tuin genieten. De Notoarestoen is het hele jaar vrij toegankelijk van zonsopgang tot zonsondergang en is rolstoelvriendelijk.
- Eenrum is bekend bij Pieterpadlopers. Voor degenen die het wandelen van dit pad starten in Pieterburen is dit namelijk het eerste dorp waar je doorheen komt. Men wandelt het dorp binnen via het Oosterbos.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Eenrum, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Eenrum (online te bestellen).
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Eenrum.
- Belangenverenigingen: - Dorpsbelangen Eenrum. - Stichting Stimuleringsfonds Eenrum stimuleert allerlei dorpsactiviteiten. Naast financiële ondersteuning kan ook gedacht worden aan advisering aan verenigingen of dorpsbewoners, zodat ze er met elkaar voor zorgen dat dit een mooi en leefbaar dorp blijft waar je graag woont.
- Nieuws: - Dorpsblad De Ainrommer.
- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Octopus. - Kinderopvang Kids2b is een gezellige kleinschalige opvang voor kinderen in de leeftijd van 0-12 jaar. Er een dagopvanggroep voor kinderen van (0-4 jaar) en twee buitenschoolse opvang (BSO) groepen voor kinderen in de leeftijd van 4-7 en 7-12 jaar. - Peuterspeelzaal Het Kwetternest.
- Muziek: - Muziekvereniging Orpheus opgericht in 1838 is de oudste vereniging van het dorp. - Het Ainrommer Shantykoor is opgericht in 1999 als gelegenheidskoor bij het Ainrom Nait van Guster-project. De leden waren zo enthousiast dat ze sindsdien als regulier koor zijn doorgegaan.
- Sport: - Het complex van voetbalvereniging v.v. Eenrum beschikt over twee grote voetbalvelden, een trainingsveld, een fietscrossbaan en een lange baan voor de motor- en paardensport. De vereniging is opgericht in 1918 en heeft dus in 2018 het 100-jarig bestaan gevierd. De vereniging had anno 2018 plannen voor het verduurzamen van de kleedkamer en kantine, de aanleg van een kunstgrasveld en (digitale) speeltoestellen voor alle kinderen in het dorp. Maar ja, hoe financier je dat?... Ze bedachten de volgende stunt: we verkopen loten voor 98 euro per stuk, met als hoofdprijs een vakantiewoning in Lauwersoog t.w.v. 150.000 euro, als 2e prijs een auto en als 3e prijs een vakantiebon van 1.000 euro. Dat bleek een schot in de roos: de club heeft 7.653 loten verkocht. Dat heeft de vereniging 400.000 euro opgeleverd. Hans Jager uit Drachten was de gelukkige winnaar van de vakantiewoning. Vermoedelijk heeft de club zich laten inspireren door de voetbalvereniging van het Friese Oudebildtzijl, die in 2017 t.g.v. het 50-jarig jubileum een soortgelijke loterij heeft georganiseerd.
- "Loopgroep Kameleon is een enthousiaste en gezellige loopgroep uit Uithuizen en Eenrum. Het plezier hebben in het lopen staat bij ons voorop en er heerst dan ook een gemoedelijke ontspannen sfeer. Hardlopen is een individuele sport, maar je merkt dat als je samen traint en gaat deelnemen aan wedstrijden, plezier en prestatie hand in hand gaan. Bij onze loopgroep hebben we lopers die uitsluitend recreatief lopen, lopers die ook graag meedoen aan wedstrijden, lopers die vooral komen voor de gezelligheid, en lopers die werken aan hun conditie. Voor zowel de starter als ervaren loper is er een gevarieerd aanbod aan oefeningen. De trainingen zijn zo ingedeeld, dat iedere loper goed aan zijn trekken komt en in zijn eigen tempo kan sporten.
In de wintermaanden wordt er vooral binnen de bebouwde kom gelopen. In de zomerperiode wordt er meer in het buitengebied getraind. Je bent van harte welkom om een paar keer vrijblijvend mee te trainen. Kom gerust langs of neem contact op met Magriet Taselaar (tel. 06-51140603). Training Eenrum: iedere dinsdagavond van 19.15-20.30 uur. We verzamelen bij het gymnastiekgebouw aan de J.J. Willingerstraat (tegenover het sportveld). Training Uithuizen: iedere donderdagavond van 19.00-20.30 uur. We verzamelen bij kleedkamer 3 van vv Noordpool op het sportcomplex."
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Eenrum. - Lidmaten eind 17e / begin 18e eeuw.
Reactie toevoegen