Status

Eemdijk is een dorp in de provincie Utrecht, in de streek Eemland, gemeente Bunschoten.

Naam

Oudere vermeldingen
1840 'Eemdijk of Dijkhuizen'(1).

Naamsverklaring
Genoemd naar de ligging aan de dijk langs de Eem. Zie ook Eemnes.(2)

Ligging

Eemdijk ligt W van Bunschoten-Spakenburg en grenst in het W aan de Eem en aan de gemeente Eemnes.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Eemdijk 26 huizen met 156 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 335 huizen met ca. 835 inwoners.

Geschiedenis

Deze nederzetting is relatief laat ontstaan, omdat het voortdurend oprukkende water van de Zuiderzee menselijke nederzettingen aan de monding van de Eem bedreigde. Weliswaar is omstreeks 1400 ter bescherming van het land de Eemdijk aangelegd, maar hierdoor was het gevaar nog niet geweken. De waaien (dijkdoorbraakkolken) die je nu nog langs de Eem aantreft, vormen hier het tastbare bewijs van. De waaien kunnen worden beschouwd als littekens van de strijd tegen het water. Pas in de 19e eeuw ontstaat er langs de dijk een buurtschap nabij een waai van de Eem. Deze buurtschap, aanvankelijk Dijkhuizen genaamd, bestaat uit wat huizen, een haventje ('t Haventje of de Bikkershaven), een sluis (de Bikkerssluis) en een vaart (de Bikkersvaart).

In een later stadium wordt langs de Bikkersvaart de Vaartweg aangelegd. Tevens wordt de waai afgesneden en de Vaartweg doorgetrokken. Zo ontstaat de Ringweg als restant van de oorspronkelijke bocht in de Eemdijk (rond de waai). In de loop der jaren is vervolgens de bebouwing langs de aanwezige wegen verdicht tot de kern zoals die er tegenwoordig is. In de vorige eeuw is een aanvang gemaakt met twee kleinschalige uitbreidingen: door opvulling van de ruimte langs de Ringweg in het huidige hart van het dorp; en de uitbreiding langs het Kerkepad (Ringweg-Noord).

Begin jaren negentig is de gemeente begonnen met een geleidelijke uitbreiding ten noordoosten van Eemdijk (Ringweg-Noord). Aan de dijk is naast de Christelijke Gereformeerde kerk (huisnr. 47) een doorsteek gemaakt naar het buitengebied. Vanaf hier is geleidelijk een nieuwe buurt gebouwd die tussen de basisschool en de kerk aansluiting vindt bij de Vaartweg. Aan de noord-, oost- en zuidzijde wordt het dorp omgeven door het landelijk gebied. Direct aansluitend op de bestaande woningbouw wordt ten oosten van het dorp woningbouw ontwikkeld. Zie daarvoor verder bij Recente ontwikkelingen. (bron: Bestemmingsplan Eemdijk-Oost)

In Eemdijk mondt de Bikkersvaart uit in de Eem. Deze vaart is in 1641 gegraven als verbinding met Bunschoten. roeger 't Haventje of de Bikkershaven.

Waar tegenover Eemdijk het pontje aanlegt, ligt het nu praktisch onzichtbare voormalige eilandje De Helling. Zoals de naam al suggereert werd die plek gebruikt om aan schepen te werken. Bij laagwater lieten schippers daar in de 17e en 18e eeuw hun schip droogvallen.

Recente ontwikkelingen

- De afgelopen jaren zijn, en de komende jaren wórden vele kilometers dijk in ons land versterkt, om de komende decennia opgewassen te zijn tegen de hogere waterstanden in verband met de klimaatveranderingen. Dat versterken gebeurde vroeger, en vaak nóg, door ze te verhogen. Maar dan worden ze dús ook breder. Wat niet altijd 'gelegen' komt als er bebouwing 'in de weg' staat. Vroeger werd die bebouwing dan vaak afgebroken. Tegenwoordig tracht men die doorgaans te behouden, tenzij het echt niet anders kan. Dijken kunnen namelijk worden verstevigd met damwanden. Dan hoeven ze niet te worden verhoogd. Maar dat is wel een prijzige zaak; dijkversterkingen kosten nu vaak wel 15 miljoen euro per kilometer, als het tegenzit richting 20 miljoen. Daarom voeren Rijkswaterstaat en de waterschappen allerlei pilots uit, om uit te testen hoe middels innovatieve technieken de kosten per km kunnen worden verlaagd, met behoud van hoge kwaliteit. De intentie is dat dankzij de innovaties de grote dijkversterkingen die na 2020 plaatsvinden binnen het Hoogwaterbeschermingsprogramma voor een prijs van 7 miljoen euro per kilometer kunnen worden uitgevoerd.

Een van de pilots was de 'damwandbezwijkproef' in 2018 in Eemdijk, in het kader van de Projectoverstijgende Verkenning (POV) Macrostabiliteit*, waarbij aldus dit artikel 'de hele wereld meekeek'. Bij deze proef is een damwand in een aangelegde proefdijk tot bezwijken gebracht. Zo wil men meer inzicht krijgen in het werkelijke vervormingsgedrag en de sterkte van een dergelijke constructie in een dijk. Daarnaast is ook een dijk zonder damwand tot bezwijken gebracht, om inzicht te krijgen in het verschil tussen een dijk met damwand en een dijk zonder damwand. Tijdens de proef is continu gemonitord. Zo ontstaat een case op basis waarvan een controle van de huidige en toekomstige ontwerp- en beoordelingsmethodieken kan plaatsvinden.
* Binnen de POV Macrostabiliteit zoeken waterschappen, het bedrijfsleven en kennisinstituten samen naar innovaties om het faalmechanisme macrostabiliteit effectiever te kunnen aanpakken. Zo maken ze dijkversterking beter, sneller en goedkoper.

- Anno 2016 zijn er plannen voor een nieuwe wijk Eemdijk-Oost, met ca. 64 woningen. Dit op basis van een marktonderzoek, waaruit o.a. blijkt dat met name veel jongeren de afgelopen jaren naar elders hebben moeten verhuizen omdat er voor hen geen woning in het dorp beschikbaar was. In 2005 is de laatste nieuwbouw in het dorp gepleegd.

Bezienswaardigheden

- Eemdijk heeft geen rijksmonumenten en ook geen gemeentelijke monumenten.

- Gereformeerde (PKN) Vaartkerk (Vaartweg 3) uit 1967.

- Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt Westerkerk (Eemdijk 63) uit 1933.

- Christelijke Gereformeerde kerk (CGK) Eben-Haëzer (Eemdijk 47) uit 2001, opvolger van gesloopte kerk uit 1933. - Nieuws van de CGK op Facebook.

- In het Rietmuseum kun je van alles zien en leren over het verwerken en bewerken van riet. Je ziet allerlei oude en moderne werktuigen en er is een film over de rietwerken. Het museum is alleen op afspraak geopend.

Evenementen en activiteiten

- Koningsdag.

- Op een zaterdag begin mei (in 2018 voor de 4e keer) is er het Eemdijker Kampioenschap (EK) Palingroken, bijgenaamd 'Heel Diek Rookt'. Tussen de 15 en 20 palingrokers strijden om het EK Palingroken oftewel de Palingbokaal van Eemdijk. Toeschouwers zijn uiteraard welkom, maar een gerookte paling is lastig te verkrijgen, want de meeste zijn al vooraf gereserveerd.

- Trekkertrek (op een zaterdag in juli).

- In het najaar van 2009 vatten Melis en Hijmen Hoolwerf van Loon- en Verhuurbedrijf Hoolwerf in Eemdijk het plan op om een ijsbaan aan te leggen op de percelen grasland achter het loonbedrijf. Ze leggen dijkjes aan langs de randen van het weiland en pompen het gebied vol water. Kort erna gaat het vriezen en ligt er een prachtige ijsvloer van maar liefst 3 ha (30.000 m2). Helaas gaat het kort erna sneeuwen maar dat hebben ze met de veegmachines van de schaatsclub weer weg kunnen krijgen.

Op 18 december 2009 gaan ze voor het eerst open (ingang aan de Vaartweg tegenover de Vinkenweg) en trekken op één dag maar liefst 1.000 bezoekers. Door de sneeuw is dit een van de weinige plekken in Nederland waar op dat moment geschaatst kan worden. Daarom krijgen ze bezoek van RTV Utrecht en ook RTL4 heeft een live uitzending verzorgd met EditieNL. Dus als het in de winter hard genoeg vriest kun je schaatsen op de fraaie IJsbaan Eemdijk (onder de link op de Facebookpagina wordt het aangekondigd als ze open gaan). Als de baan open is, is er koek en zopie en is de baan 's avonds verlicht. De entree is €2,-.

Natuur en recreatie

- Eemdijk heeft een pontje over de Eem naar Eemnes v.v., dat op zondag niet vaart. Bij dit pontje heeft Drs. P in 1973 het filmpje opgenomen voor zijn beroemd geworden lied De Veerpont / Heen en Weer. Als passagiers op het pontje varen ook de solisten Daniël Samkalden en Maarten Veerman bij het liedje 'Wij zijn kwaad' in Kinderen voor Kinderen 10, en het speelt een klein rolletje in de jeugdfilm "Peter en de vliegende autobus" uit 1976. Deze veerverbinding is er in ieder geval al sinds medio 18e eeuw. In 1960 krijgt het aan beide zijden van de Eem zijn eigen haventje. De huidige pont is in 1980 in de vaart gekomen.

- De Eemlijn (een fietsboot over de Eem van Amersfoort naar Huizen en Bunschoten-Spakenburg v.v.) heeft ook een opstapplaats te Eemdijk.

- Rond 2008 spreekt de lokale politiek de wens uit om een kinderboerderij te realiseren in de gemeente Bunschoten. De gemeente besluit na onderzoek aanvankelijk dat dit niet haalbaar is o.a. i.v.m. de kosten van het beheer. Menno en Jolanda van Zorgboerderij De Veldmuis (zie daarvoor hieronder bij Links) pakken dit op en bedenken dat het wellicht een goed idee zou kunnen zijn om de kinderboerderij te combineren met hun zorgboerderij in Eemdijk. Gemeente en Sherpa zijn enthousiast, mede omdat in de toekomst gestimuleerd zou gaan worden dat mensen met een beperking zoveel als mogelijk dagbesteding in de eigen gemeente volgen, en dit daar weer een goede extra faciliteit voor vormt. Vandaar dus de realisatie van Kinderboerderij De Veldmuis. - Kinderboerderij De Veldmuis op Facebook.

- In 2017 is het 2 km lange Eemdijkerpad gereed gekomen. Het loopt vanaf boerencamping Buitenlust tot aan de brug over de Eem. Dit pad was het laatste in het project waarmee de recreatieve fietsmogelijkheden in de regio Bunschoten-Spakenburg sterk zijn verbeterd. De afgelopen tien jaar zijn in deze regio verschillende fietspaden aangelegd en verbeterd, waardoor ze nu naadloos op elkaar aansluiten.

Eten en drinken

- Imkerij Bij de Dijk is een kleinschalige hobby-imkerij in Eemdijk met honing uit de regio (Eemland).

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Eemdijk (online te bestellen).

Links

- Onderwijs: - De School met de Bijbel is een kleine karakteristieke dorpsschool, met 4 combinatiegroepen. De school is in 1903 opgericht onder de Vereniging voor Christelijk onderwijs te Eemdijk. De school had t/m 2017 een eigen bestuur, wat voor zo'n kleine school heel bijzonder was. Het bestuur bestond uit vrijwilligers die de drie Gereformeerde kerken uit het dorp vertegenwoordigden. Sinds 2018 valt de school onder het bestuur van VCO (Vereniging voor Christelijk Onderwijs) Bunschoten. Het gebouw is modern en goed gefaciliteerd op gebied van ontwikkelingsmateriaal, methodes en digitale mogelijkheden. Het onderwijs is op goed niveau en steeds in ontwikkeling. Het afstemmen van onderwijs óp en zelfstandigheid ontwikkelen ván de leerlingen is daarin een leidraad.

Even ontspannen de krant lezen met een kop koffie, een praatje maken met een buurtbewoner of je bibliotheekboeken ophalen en inleveren? Dat kan sinds februari 2019 in de Bieb op Diek, dé nieuwe huiskamer van Eemdijk in de School met de Bijbel. Dit servicepunt van Bibliotheek Eemland bevat een steeds wisselende collectie grootletterboeken, luisterboeken, tijdschriften en familie- en streekromans. Daarnaast is het ook een ophaalpunt voor boeken die online zijn gereserveerd. De Bieb op Diek is geopend van maandag tot en met vrijdag van 9.00-11.30 uur en van 13.30-16.00 uur. Elke woensdagochtend is er van 9.30-11.30 uur een gastvrouw aanwezig. Of je nu komt voor de krant, de lekkere koffie of om gezellig een praatje te maken: je bent van harte welkom.

- Sport: - "In 1979 zijn er drie hechte vrienden, namelijk Willem van de Geest, Evert Hoolwerf en Dolf Veldhuizen, afkomstig van Eemdijk en ook nog eens voetbalgek, die er van dromen ooit een eigen voetbalclub op te richten, waarvan de velden gelegen zouden zijn aan de grenzen van het dorp. Na een avondje stappen, op 1 juni 1979, een paar dagen voordat men met vrouw en kinderen op vakantie zou gaan, wordt de knoop doorgehakt. Ze zeggen tegen elkaar: "We gaan dit jaar niet met vakantie en we stoppen al ons vakantiegeld in de oprichting van onze voetbalclub." Zo gezegd zo gedaan. Je begrijpt natuurlijk wel dat dit niet zonder tegengas van de vrouwen is geweest en dat er wel een ruzie of drie aan vooraf is gegaan. Maar uiteindelijk is de voetbalvereniging op 21 Juni 1979 opgericht.

Men heeft helaas geen toestemming gekregen van de gemeente om de vereniging in het dorp te vestigen. Het sportcomplex van de vereniging is daarom gelegen op sportpark De Vinken op industrieterrein De Kronkels in Bunschoten - Spakenburg. De accommodatie bestaat uit drie voetbalvelden, waarvan 1 kunstgrasveld, een tribune, een kantine, een sponsorhome, 9 kleedkamers en een EHBO-ruimte. Vanaf de oprichting, startend met één 1e elftal, is de vereniging doorgegroeid naar 9 seniorenteams en 10 jeugdteams en het aantal is nog steeds groeiende. Het hoogtepunt in de historie van de vereniging vond plaats in 2015. In de nacompetitie won zij in een legendarische wedstrijd met 1-5 van FC Breukelen en promoveerde naar de Hoofdklasse. Dit is voor een vereniging als VV Eemdijk natuurlijk uniek. Want de vereniging is met z'n 400 leden niet een van de grootste in de omtrek. Dat is dan wel een prestatie om trots op te zijn.

We hebben de afgelopen jaren een plan van aanpak opgezet om de jeugd een goed opgezette training te geven door zo veel als mogelijk gediplomeerde trainers. Hierbij wordt terdege niet vergeten dat de kinderen ook plezier in het spelletje moeten houden en dat is een kunst op zich zelf. Het blijkt dat dit ons als vereniging goed lukt want het ledenaantal blijft stijgen. De trainers die de jeugd moeten trainen worden gestimuleerd om cursussen te volgen bij de KNVB zodat langzaam maar zeker het niveau van het voetbal omhoog gaat. De afgelopen jaren is dit al gebleken, want er waren diverse teams die in dezelfde competitie meedraaiden als de teams van menig grotere voetbalvereniging. Dus het beleid begint zijn vruchten af te werpen. Kies je voor gezelligheid en wil je toch op niveau voetballen, word dan lid van onze club." Aldus de vereniging op haar site. De voetbalvereniging is dus, zoals gememoreerd, opgericht in 1979 en heeft daarom in 2019 het 40-jarig bestaan gevierd, natuurlijk met allerlei festiviteiten, én met de uitgave van het 256 pagina's dikke jubileumboek '40 jaar VV Eemdijk. Een echte club'. De start in een houten keet, interviews met spelers en trainers, verhalen van sportieve successen en teleurstellingen, vele anekdotes en de realisatie van de accommodatie, alles wordt beschreven in vier hoofdstukken van tien jaar, aangevuld met mooie foto’s uit verleden en heden.

- Zorg: - Zorgboerderij De Veldmuis. In 2000 zijn er nog bijna geen zorgboerderijen. Menno en Jolanda uit Eemdijk zien op de televisie een programma over het wel en wee van een zorgboerderij. Dit spreekt hen zo aan, dat ze zijn gaan onderzoeken of dit een mogelijkheid is voor hun bedrijf (melkveebedrijf). Dankzij samenwerking met gemeente, Provincie en Sherpa kunnen ze in 2004 starten met de zorgboerderij. Begonnen met 5 'hulpboeren' hebben ze inmiddels 14 hulpboeren die naar hartelust werken (dagbesteding krijgen) op de zorgboerderij.

• 1. Alphabetisch register van alle bewoonde oorden des rijks (gebaseerd op de Volkstelling 1840, red.),
  Doorman, De erven
  , p.448, (1850)
  
• 2. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)