Dieren

Plaats
Dorp
Rheden
Veluwe
Gelderland

gemeente_dieren_kadastraal_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Kaart van de in 1818 opgeheven gemeente Dieren, situatie anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Kaart van de in 1818 opgeheven gemeente Dieren, situatie anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Dieren

Terug naar boven

Status

- Dieren is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Rheden.

- In 1812 is de gemeente Rheden verdeeld in twee nieuwe gemeenten: Dieren en Velp. In 1818 is de oude situatie weer hersteld.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
838 kopie eind 11e eeuw Theothorne, 1025 kopie 18e eeuw Diederne, 1168 Thiedere, 1218 Diderin, Diedirn, Thederen, 1395-1396 Dideren.

Naamsverklaring
Samenstelling van het Germaanse þeudô-* 'volk', soms in de betekenis van 'groot, veel', of de persoonsnaam Theudo en horn 'hoek'. De plaats ligt op een uitspringende bocht van het hoogland.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Dieren ligt NO van Rheden, ZW van Brummen, ZO van Eerbeek en grenst in het O aan de IJssel.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Dieren 198 huizen met 1.468 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 5.500 huizen met ca. 14.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Het dorp Dieren bleef eeuwenlang een vrij kleine gemeenschap. In de 19e eeuw werd het dorp ontsloten door de komst van de spoorlijn Arnhem-Zutphen en later de spooraftakking naar Apeldoorn ten behoeve van Paleis Het Loo. Ook werd het Apeldoorns Kanaal gegraven, waarna een deel van de ingezette arbeiders in het dorp bleef wonen. In de 20e eeuw zorgden een aantal lokale industrieën zoals fietsenfabriek Gazelle, de EDY (Emailleerfabriek Dieren aan de Yssel), zadelfabriek Lepper (die in 2016 naar Apeldoorn is verhuisd) en diverse houtzagerijen voor een economische opleving en een sterke groei van de bevolking.

Na de Tweede Wereldoorlog groeit het dorp verder ten koste van de heide- en bosgebieden aan de noordkant van de spoorlijn. Dieren wordt steeds meer een forensendorp, waar onder andere veel medewerkers van de ENKA- (later AKZO (Nobel)-)fabriek te Arnhem komen wonen. In de jaren tachtig komt er een einde aan de grootschalige bouw van huizen, omdat verdere aantasting van de natuur niet meer wordt toegestaan. Door de eenzijdige groei van het dorp in noordelijke richting is het oude dorpscentrum (thans Dieren-zuid) door de spoorlijn en drukke autoweg enigszins geïsoleerd van de nieuwe wijken. Het winkelaanbod verschuift in de jaren zeventig naar de noordzijde. Het oude deel is daardoor sterk van karakter veranderd.

- Rheden op de Kaart is een prachtige en gebruikervriendelijke website, waar je in een aantal menus's kunt selecteren op de canon van de gemeente (= de chronologische geschiedenis van de gemeente, beschreven in een 40-tal onderwerpen) of op een van de dorpen, zoals Dieren. Bij een dorp kun je op de kaart inzoomen op een schat aan informatie m.b.t. verleden en heden van een aantal thema's, met name bedrijvigheid, dorpsleven, films, groen erfgoed, kunstwerken, landgoederen en buitenplaatsen, monumenten, onderwijs, openbaar vervoer, religie, straten, weg en water, en zorg, die per object binnen dat thema in tekst en beeld worden beschreven.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Dieren heeft 42 rijksmonumenten.

- Dieren heeft 134 gemeentelijke monumenten.

- Dieren-Zuid is eind 2011 benoemd tot beschermd dorpsgezicht.

- De Hervormde Dorpskerk (Kerkstraat 41) is in de jaren 1846-1848 gebouwd in opdracht van Sophia Wilhelmina van Heeckeren van Kell, weduwe van Jacob Unico Wilhelm van Wassenaer Obdam, en bewoonster van het Hof te Dieren. De kerk is in een neoclassicistische stijl ontworpen door de Ellecomse architect J. Brink Evers. De kerk had oorspronkelijk een rechthoekige vorm, een zaalkerk. In 1876 vindt er een uitbreiding met een beuk in noordelijke richting plaats. De kerktoren bestaat uit drie geledingen, die zijn opgetrokken in baksteen. De toren wordt bekroond door een vierkante verdieping waarin aan elke zijde een uurwerk is aangebracht. Op het koepeldak van de toren staat een weerhaan.

- De Dierense Sjoel is in 1884 ingewijd door de Joodse Gemeente Dieren. Enkele jaren later kon er een leslokaaltje worden aangebouwd en nog later een ritueel bad (mikwe). Tot 1942 zijn er regelmatig diensten gehouden. Na de Tweede Wereldoorlog was de Joodse Gemeente te klein geworden om te kunnen voortbestaan. Het gebouw werd verkocht aan de plaatselijke slager. Achtereenvolgens werd het een rokerij, woonhuis, timmermanswerkplaats, theater en kerkgebouw voor de Volle Evangelie Gemeente Vineyard. Deze gemeente groeide eruit. De in 2005 opgerichte Stichting De Dierense Sjoel heeft het gebouw in 2007 aangekocht en in 2009 gerestaureerd. De Dierense Sjoel is op 7 maart 2010 opnieuw ingewijd als synagoge. De Liberaal Joodse Gemeente Gelderland is de vaste gebruiker. Het pand is ook beschikbaar voor kleinschalige culturele activiteiten, zoals concerten en lezingen.

- De Gazellefabriek uit 1904, met een toevoeging uit de jaren dertig, is een rijksmonument. Het complex is in 2015 van binnen geheel vernieuwd. Naast de gebouwen is tevens een nieuwe hal geplaatst, waar de fietsen worden gemonteerd.

- Gevelstenen in Dieren.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- "De Vael Ouwe fietstoertocht (op een zaterdag in juni, in 2020 voor de 44e keer), met start en finish in Dieren, leidt door een van de fraaiste natuurgebieden in een van de mooiste fietsprovincies van Nederland. De routes leiden voor het grootste gedeelte over de Veluwe en door het Nationaal Park Veluwezoom. Het park is het oudste van Nederland en eigendom van Natuurmonumenten. In 2011 is het 100-jarig bestaan van het park gevierd. Het heuvelachtige park kent een gevarieerd natuuraanbod en is een groot aaneengesloten natuurgebied. Het zuidelijkste randje, dichtbij Dieren en Rheden, is het meest heuvelachtig met de bekende Posbank als een van de hoogste punten. De Vael Ouwe levert je als deelnemer mooie streken: bossen, heidevelden, zandverstuivingen maar ook landgoederen met landbouwgronden en de uiterwaarden van de IJssel.

Het park wordt door een aantal wegen doorsneden en beschikt over een uitstekend fietspadennetwerk. De laatste jaren is bij veel fietspaden het hobbelige asfalt vervangen door beton. Mede ook door het verbreden van de fietspaden is het nu zeer comfortabel fietsen. Het biedt de fietser de gelegenheid om naar hartelust de natuur te beleven, soms geflankeerd door statige beuken, dan weer met weidse uitzichten. Met wat geluk kom je een schaapskudde tegen of sta je oog in oog met een Schotse Hooglander! Wildroosters begrenzen het leefgebied van tal van viervoeters. Voor fietsers is het bij het passeren van wildroosters oppassen, zeker bij vochtige omstandigheden kunnen ze zeer glad zijn. De populariteit van het gebied is de laatste jaren duidelijk toegenomen. De fietspaden worden intensiever gebruikt: door fietsers, wandelaars en e-bikers. Uiteindelijk is ieders veiligheid het meest gediend als we ons allemaal een beetje aanpassen aan de omstandigheden en rekening houden met elkaar. Gelet op bovenstaande doen we een duidelijk appèl op je als deelnemer van de Vael Ouwe: Fietsen op beton, achter elkaar in het ‘peloton!’ Als organisatie van de Vael Ouwe streven we ernaar om je na deze sportieve prestatie in een prachtig landschap, met tevredenheid op je gezicht, weer terug te zien bij de finish!" Je kunt kiezen uit de afstanden 50, 100 en 160 km.

- "In 1975 werd de eerste Gelderse Jaarmarkt (1e zaterdag van juli, in 2020 voor de 46e keer) in het dorp gehouden. De organiserende voetbalvereniging wilde een eigen clubhuis en hiervoor werd een bouwcommissie opgericht die meerdere activiteiten organiseerde om fondsen te werven. Na de fusie tussen Sportclub en Juventus groeide de Erica Jaarmarkt uit tot een begrip in de regio. Mensen uit de hele regio bezochten de markt. Naast de vele marktkramen waren er ook andere activiteiten, waaronder een rommelmarkt, muziekoptredens, kinderattracties etc. Veel marktkoopmensen komen en kwamen ieder jaar. Veelal op dezelfde plaats als het jaar ervoor, zodat ze een vaste klantenkring konden opbouwen. De markt kent ook een grote verscheidenheid aan artikelen die te koop worden aangeboden. Ook hobbyisten staan tussen de reguliere marktkramen, waardoor er ook sprake is van uiteenlopende koopwaar. Ook veel winkeliers komen die dag met een stand naar buiten. In 2012 is de organiserende voetbalvereniging Erica’76 gefuseerd met Gazelle Nieuwland tot v.v. Dieren. De jaarmarkt gaat echter op dezelfde voet door, nu als Gelderse Jaarmarkt, met zo’n 300 marktkramen de grootste in de regio."

- Het Open Nederlands Kampioenschap Schaken (eind juli) in Dieren is er sinds 1959.

- IJsselfeest (weekend in augustus).

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Op station Dieren begint het traject van de Veluwse Stoomtrein Maatschappij (VSM) dat via Eerbeek en Beekbergen eindigt in Apeldoorn.

- "De Veerpont Olburgen-Dieren verbindt twee prachtige stukjes Nederland. Als je in Dieren bent, kom je van de prachtige Veluwe. Steek je dan de rivier over, dan ga je naar de mysterieuze Achterhoek met zijn vele verhalen en legenden. De omgeving leent zich voor prachtige (fiets-)tochten en op de pagina ‘De Omgeving’ op onze site kun je een tipje zien van alles wat hier in de buurt te bekijken en te doen is. En dat alles met een kort, maar mooi vaartochtje op de IJssel. Het is bovendien de mooiste pont om de IJssel over te steken!" Aldus de site van de veerpont.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Dieren, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Oude ansichtkaarten van Dieren.

Terug naar boven

Links

- MFC: - Bij multifunctioneel centrum MFC De Oase in Dieren zijn veel verenigingen en groepen actief met de meest uiteenlopende activiteiten. "Zonder gastdames en gastheren geen Oase! Deze vrijwilligers zorgen voor de dagelijkse gang van zaken samen met het beheerdersteam. Zij geven informatie aan bezoekers, zorgen voor de consumpties, verrichten soms klein onderhoud en maken het mogelijk dat de gebruikers van De Oase op een prettige manier hun activiteiten kunnen uitoefenen. Als gastdame of gastheer besteed je je vrije tijd op een zinvolle manier tussen de vele gebruikers in De Oase. Als je het leuk vindt om met mensen om te gaan en bij te dragen aan een goede sfeer in De Oase, dan is dit zeker iets voor jou! Heb je interesse en wil je meer informatie, neem dan contact op met Geertje van de Kaa of Tonet van Zeist."

- Sport: - "KV Diderna/Visser Sloopwerken is een in 1970 opgerichte korfbalvereniging in Dieren. De thuishaven van de vereniging is gelegen op sportpark Het Nieuwland. Hier beschikt KV Diderna/Visser Sloopwerken over een goed veld en een gezellig clubhuis. Naast de wedstrijden wordt het clubhuis ook gebruikt voor allerlei nevenactiviteiten. In de wintermaanden verhuist de hele vereniging naar de zaal. De trainingen en wedstrijden vinden plaats in sporthal Theothorne. De leden van KV Diderna/Visser Sloopwerken hebben de gelegenheid te korfballen in de ruimste zin van het woord. Binnen het Koninklijk Nederlandse Korfbalverbond (KNKV), waarbij de vereniging is aangesloten, bestaan op het veld en in de zaal de mogelijkheden voor: - Welpenkorfbal voor kinderen tot 6 jaar; - Competitiekorfbal voor kinderen van 6 tot 16 jaar (pupillen en aspiranten); - Competitiekorfbal voor spelers en speelsters vanaf 16 jaar (junioren en senioren); - Korfbal (training en toernooien) voor veteranen en recreanten; - Competitiekorfbal op zaterdag of zondag; - Midweekkorfbal; - Schoolkorfbal. Bij voldoende belangstelling doet KV Diderna/Visser Sloopwerken aan elk van deze vormen mee. Naast het korfballen organiseert KV Diderna/Visser Sloopwerken zowel voor jeugdleden als voor de overige leden diverse nevenactiviteiten (afzonderlijk of gezamenlijk). Deze worden georganiseerd in of vanuit het clubhuis, bijv. familiedag, kaartavond, team-uitjes, Sinterklaas, acCOzy aVONd, enz."

- Welzijn: - Inloophuis Dieren biedt, sinds het ca. 20 jaar geleden door de plaatselijke kerken is opgericht, een huiskamer en een luisterend oor voor de zwakkere in onze samenleving. En dat moet zo blijven. De essentie van de missie van het Inloophuis zal daarom niet verdwijnen, echter zal deze wel verbreed worden. Die verbreding is noodzakelijk om te kunnen beantwoorden aan veranderingen binnen de zorg- en welzijnssector (de 'kanteling'). De doelen die voortvloeien uit de bovengenoemde missie zijn: het bieden van dagelijkse structuur door het creëren van een gastvrije huiskamer waar bezoekers dagelijks op vaste tijden terecht kunnen; het bieden van een luisterend oor aan bezoekers. Ze desgevraagd adviseren in bepaalde kwesties, dan wel doorverwijzen/begeleiden naar de juiste instanties; de doelgroep stimuleren actief deel te nemen in de samenleving; de doelgroep stimuleren zich zelf te ontplooien en bij te leren.

- Openbaar vervoer: - Spankeren is sinds 2011 qua openbaar vervoer met Dieren verbonden door een Buurtbus. Nieuwe chauffeurs m/v zijn welkom. Rijbewijs B volstaat hiervoor.

Reacties

(3)

Ik zoek het adres van de vroegere School voor de Binnenvaart.
gr. van Johan

Deze School voor de Binnenvaart is later een internaat geworden. Het pand zit aan de Zutphensestraatweg, huisnummer weet ik niet meer. Het is een groot wit huis en de laatste keer dat ik er langskwam (2008) bleek het een particuliere woning te zijn. Aan de ene zijkant was een coöperatieve agrarische winkel en aan de andere kant een piepklein bakkertje.

Dank voor uw reactie! Ik heb dit aan de vraagsteller doorgegeven. Inmiddels had hij het al gevonden. Het pand blijkt op huisnr. 40 te staan.

Reactie toevoegen