Terug naar boven

Status

- Deventer is een stad en gemeente in de provincie Overijssel, in de streek Salland.

- Middels een grenscorrectie in 1975 is het dorp Colmschate vanuit de gemeente Diepenveen aan de gemeente Deventer toegevoegd. De gemeente is vervolgens in 1999 vergroot met de gemeente Diepenveen en in 2005 met de gemeente Bathmen. In 2000 is door grenscorrectie een deel van de gemeente Gorssel, zijnde een N stuk buitengebied van het dorp Epse, aan de gemeente toegevoegd, t.b.v. de ontwikkeling van het A1 Bedrijvenpark (zie daarvoor verder het hoofdstuk Recente ontwikkelingen).

- De gemeente Deventer omvat naast de gelijknamige hoofdplaats verder nog de dorpen Bathmen, Colmschate, Diepenveen, Lettele, Okkenbroek en Schalkhaar, en de buurtschappen Apenhuizen, Averlo en Frieswijk (een tweelingbuurtschap), De Bannink, Dortherhoek, Linde, Loo, Molenbelt, Oude Molen, Oxe, Pierkesmars, Rande en Zuidloo. In totaal zijn dit 1 stad, 6 dorpen en 13 buurtschappen. Verder is er nog de bijzondere entiteit De Hoven, die je zowel een wijk als dorp kunt vinden, afhankelijk van met welke bril je ernaar kijkt.

- Voor de postadressen vallen de buurtschappen De Bannink en Oxe onder de stad Deventer.

- Wapen van de gemeente Deventer.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Deventer.

Terug naar boven

Naam

In het dialect
Demter.

Oudere vermeldingen
840-849 kopie ca. 1000 Dauentre, 893 kopie 1222 in Deuentre, 956 Dauentria, opschrift 11e eeuw Devendre, 1665 Deventer.

Naamsverklaring
Men heeft gedacht aan een prehistorische waternaam, een alleenstaand voorbeeld van een naam op -antrâ, Keltisch Dabantrâ*, in een gebied waar anders alleen het Germaanse -andrô voorkomt, bij de wortel (a)dhabh-* 'schitterend, uitbuigend'. Een andere verklaring ziet in Deventer misschien 'dode boom', naar het Oudnederlandse threo* 'boom' en daf 'doof, dood'. Ook heeft men het Engelse Daventry vergeleken, waarvoor als betekenis 'boom van de persoon Dafa*' is voorgesteld, een persoonsnaam die ook voorkomt in de toponiemen Davenhorst en Davenschot. De hypothese dat de stad vernoemd zou zijn naar Daventry, omdat de Angelsaksische prediker Lebuinus daar gestudeerd zou hebben, berust op fictie en dat geldt ook voor de verklaring 'Davo's slot'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

De gemeente Deventer ligt in het uiterste ZW van de provincie Overijssel en de streek Salland, en grenst in het W aan de rivier de IJssel en de provincie Gelderland, met dien verstande dat een klein stukje van de stad (= de wijk die - ook op de site van de gemeente... - afwisselend De Hoven en De Worp wordt genoemd) W van de IJssel ligt, aan de Gelderse kant dus (vergelijkbaar met het zuidelijker gelegen Zutphen); in het Z grenst de gemeente eveneens aan Gelderland. Voornoemde stad, en hoofdplaats van de gemeente, ligt ZW binnen de gemeente; de A1 loopt Z door de gemeente, van W naar O.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Deventer, die dan nog alleen de gelijknamige stad omvat, 2.750 huizen met 14.007 inwoners. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 44.000 huizen met ca. 98.500 inwoners, de gelijknamige stad heeft ca. 36.000 huizen met een kleine 80.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Deventer, kun je terecht bij de volgende instanties, sites en literatuur:

- Museum De Waag is gevestigd in een van de oudste waaggebouwen van Nederland. Het is een icoon van de stad, gelegen aan de Brink. Door de gunstige ligging aan de IJssel groeit Deventer in de middeleeuwen uit tot een van de belangrijkste Hanzesteden. In 1344 krijgt de stad het recht om jaarmarkten te houden en vanaf 1386 zijn er vijf jaarmarkten per jaar. Vanuit allerlei windstreken komen handelaren naar de stad om hun waar te verkopen op de Brink. Eerlijke handel was van groot belang en daarvoor moest toezicht zijn op de maatvoering. In 1528 is daarom de waag gebouwd als weeghuis. Handelaren brachten hier hun waar en ijkmeesters controleerden de gewichts- en inhoudsmaten. Het waaggeld was een belangrijke bron van inkomsten voor de stad. De hoogtijdagen voor de stad waren in de 14e en 15e eeuw. Met het aanbreken van de Tachtigjarige Oorlog verloor de stad haar prominente handelspositie.

Het laatgotische waaggebouw telt drie bouwlagen, een traptoren, een klok en drie spitstorentjes. In 1643 is aan de voorzijde een laat-maniëristisch bordes gebouwd met drie zuilen. Aan weerskanten zijn trappen. Opvallend is de scheve positie van de waag. Het monument staat ca. 80 cm uit het lood. Dit heeft te maken met de ingeklonken grond van de oude verdedigingswal die over de Brink liep en waarop de waag is gebouwd. In de 19e eeuw verdwijnt de waagfunctie en wordt het waaggebouw een ‘Teekenschool’. Even is het zelfs een telegraafstation. In 1915 wordt het gebouw een museum. Sindsdien kan men in dit bijzondere monument de schatten van de stad bekijken.

- Historisch Centrum Overijssel (HCO) vestiging Deventer heette tot 1 juli 2016 Stadsarchief. In veel gevallen kun je de archieven en collecties online inzien. Je kunt zoeken in een aantal databases, waaronder de inventarissen, de beeldbank en de bouwdossiers. Je kunt ook op de studiezaal gebruik maken van banden met indexen en de bijbehorende banden met kopieën van originelen. Ook is het mogelijk om er archiefstukken in te zien: van gegevens uit de Burgerlijke Stand tot het bouwdossier van je eigen huis en van charters uit de 12e eeuw tot kranten uit de jaren vijftig. Bekijk ook de zoekwijzer die verwijst naar de indexen op de studiezaal.

- "Onlangs is Historisch Centrum Overijssel gestart met een pilot waarbij door middel van crowdsourcing de digitale toegankelijkheid van archiefstukken wordt vergroot. De Deventer Stadsresoluties 1566-1795 worden ontcijferd met behulp van vrijwilligers, vanuit hun eigen huis. In deze periode van voornamelijk thuiswerken en binnen zitten had ook kunsthistorica Eva Kleeman wat tijd over en meldde zij zich aan voor het project. Vanuit een fascinatie voor deze (nog) niet ontsloten archiefstukken schrijft zij er een serie korte verhalen over op haar Facebookpagina. In deze stukjes combineert zij de verhalen die ze in de Stadsresoluties tegenkomt met beelden of objecten uit andere collecties.

Wat zijn Stadsresoluties? De Deventer Stadsresoluties 1566-1795 zijn de besluiten van het toenmalige stadsbestuur, te vergelijken met de huidige notulen van het college van burgemeester en wethouders. In de resoluties is terug te vinden over welke belangrijke zaken werd gesproken in het stadsbestuur, welke besluiten zij namen en welke personen daarbij betrokken waren. Een zeer interessante en belangrijke bron over de geschiedenis van de stad. Door middel van crowdsourcing wordt deze bron toegankelijk gemaakt. Vrijwilligers zijn thuis aan de slag gegaan met het ontcijferen van de oude teksten; ze bekijken de scans en typen de handgeschreven tekst over. Hierdoor zijn de resoluties straks leesbaar voor iedereen en kunnen deze op trefwoord, locatie en persoon worden doorzocht." (bron: Historisch Centrum Overijssel, januari 2021)

- "De Athenaeumbibliotheek is sinds 2016 onderdeel van Bibliotheek Deventer. We zijn er trots op dat we de oudste stadsbibliotheek van Nederland zijn. In 1560 koopt het Deventer stadsbestuur voor 102,5 goudgulden het boekenbezit van pastoor Phoconius. De pastoor, wiens echte naam Jan Willemszoon Bruinvis luidde, was kort daarvoor overleden. Nog datzelfde jaar gaf het stadsbestuur opdracht om ‘voir deze Stadtsboecken’ een kast te maken. Met die eerste boekenkast ontstond de Stadsbibliotheek. In 1630 wordt het Athenaeum Illustre opgericht. De Stadsbibliotheek wordt dan tevens de bibliotheek van deze school. Dat verklaart de huidige naam.

De Athenaeumbibliotheek is sinds 1969 een van de 13 bibliotheken in Nederland die een wetenschappelijke steunfunctie (WSF) hebben. Deze WSF is er voor iedereen die op zoek is naar specifieke informatie die normaal gesproken niet bij de openbare bibliotheken beschikbaar is. Op bijna elke vakgebied is informatie voorhanden. De Athenaeumbibliotheek verzamelt en beheert bijzondere collecties, zoals: de collectie in Deventer gedrukte boeken tussen 1477 en 1800; de collectie in d stad gedrukte incunabelen (1477-1500) en postincunabelen (1501-1540); een collectie bijzondere handschriften; literaire verzamelingen van en over: L. Couperus, G. Achterberg, A.L.G. Bosboom-Toussaint, L.A.J. Burgersdijk, J. van Vloten, H.D. Korteling, J.A. Rispens, J.C. van Slee, H. Hesse en S. Leiker; de Collectie van de Vereeniging tot beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis (VORG); de bibliotheek van A.J. Duymaer van Twist; de collectie Deventer schrijvers; de collectie van de Archeologische Werkgemeenschap voor Nederland; de collectie van Stichting Krishnamurti; de Sint Nicolaas-collectie; de collectie Overijsselse oude kinderboeken en centsprenten."

- Sporen van menselijke activiteit en bewoning in en rond de stad Deventer dateren al vanaf de prehistorie. Ook in de laat-Romeinse tijd waren verschillende plekken rond de huidige stad bewoond. In de eeuwen die daarop volgen neemt het aantal sporen en vondsten echter enorm af, waardoor er relatief weinig over deze periode bekend is. Deze ‘onbekende’ periode eindigt in de 8e eeuw met het ogenschijnlijk spontane ontstaan van een nederzetting, die later tot de huidige stad zal uitgroeien. In het onderzoek 'Op zoek naar vroegmiddeleeuws Deventer. Een onderzoek naar de archeologische neerslag uit de stad en omgeving, in de periode tussen de val van het Romeinse rijk en opkomst van het Karolingische rijk' (Sander Jansen, MA-scriptie Rijksuniversiteit Groningen, 2015) wordt archeologische, historische en landschappelijke informatie gecombineerd om zicht te krijgen op de vroege middeleeuwen van de latere stad.

- Deventer geschiedenis.

- Het Deventer Dagblad kun je (betreffende de jaren 1869-1945) via de link digitaal doorzoeken.

- Teun Kloosterboer heeft de geschiedenis van vele tientallen boerderijen in en om Deventer geïnventariseerd. In de omgeving betreft het met name de kernen Diepenveen, Rande, Borgele, Averlo, Linde, Okkenbroek, Epse, Gorssel, Loo, Zuidloo, Dortherhoek, Oxe, De Bannink en Colmschate. Het heeft een archief van maar liefst 1,5 m opgeleverd, dat te bekijken is in het Stadsarchief. Onder de link vind je de inventaris (inhoudsopgave) ervan. Een deel is via de link onine te bekijken, met name het album met de tientallen boerderijen die destijds vielen onder het - inmiddels verdwenen - klooster Ter Hunnepe.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Onder de noemer De Kracht van Salland werkt een hecht netwerk van vrijwilligers en organisaties aan nieuwe ontwikkelingen in het buitengebied van de gemeenten Deventer, Olst-Wijhe en Raalte.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Deventer heeft als stad 540 rijksmonumenten.

- Deventer heeft 584 gemeentelijke monumenten.

- Deventer op de kaart is een site met een interactieve kaart waarop je bezienswaardigheden en anderszins cultureel erfgoed van deze stad kunt bekijken.

- "Voor veel kerkelijke gemeenten wordt de exploitatie van hun gebouw(en) steeds lastiger. In het project ‘Herbestemmingsagenda Religieus Erfgoed` is de afgelopen tweeënhalfjaar jaar samen met kerkeigenaren gekeken naar de mogelijkheden van hun gebouw(en). Voor u ligt het eindrapport van dit bijzondere project. De problematiek rondom kerken gaat ook aan Deventer niet voorbij. Door de gemeenteraad is hiervoor extra aandacht gevraagd. Bijna alle kerken in de gemeente worstelen in meer of mindere mate met hun functie en gebruik. De afgelopen tweeënhalfjaar hebben de gemeente en de kerken samen gekeken naar de kansen en de mogelijkheden. Als gemeente hebben we geprobeerd om zoveel mogelijk te ondersteunen en initiatieven aan te jagen. Tegelijkertijd hebben wij nagedacht over onze rol. Het was een waardevol project en ik deel deze resultaten graag met u.

Zichtbaar is geworden dat we in Deventer een forse opgave hebben wat betreft religieus erfgoed. Een opgave die niet los is te zien van de omgeving waarin de gebouwen staan en de ambities die de eigenaren en de gemeente hebben. Tijdens het project is er een goede basis gelegd, waardoor we in de toekomst kansen kunnen pakken als die zich voordoen. Kerkeigenaren en gemeente zijn in gesprek gegaan en trekken steeds meer met elkaar op. De provincie Overijssel had daarin een belangrijke rol. Naast financiële ondersteuning hebben zij ons ook op andere fronten flexibel ondersteund. Binnen de gestelde termijn en het budget zijn er veel kansen benut en is er een optimaal resultaat bereikt.

Deze werkwijze is ook voor andere gemeenten binnen de provincie een voorbeeld, maar ook landelijk is er interesse. Wij hopen dat andere gemeenten er hun voordeel mee kunnen doen en dat het als input kan dienen voor provinciaal beleid en kan bijdragen aan de Landelijke Agenda Religieus Erfgoed. Ik wil iedereen bedanken die hieraan heeft bijgedragen." Aldus Robin Hartogh Heys, Wethouder voor o.a. Cultuur, Economie en Monumentenbeleid, in het Voorwoord van de Eindrapportage Lokale Agenda Religieus Erfgoed Deventer (2013).

- De Engelse missionaris Lebuïnus stak in 768 de IJssel over met het oogmerk de Saksen te bekeren. Hij bouwde op een rivierduin nabij een nederzetting aan een natuurlijke haven de eerste houten kerk. In de 9e en 10e eeuw was Deventer in verband met de veroveringen van de Vikingen langs de grote rivieren lange tijd de residentie van de bisschop van Utrecht. Ook in latere eeuwen behield de kerk een belangrijke status binnen het bisdom. De bisschop had een residentie pal ten noorden van de kerk. Bisschop Balderik bouwde in de 10e eeuw ter plaatse de eerste kerk van steen. In 1040 gaf bisschop Bernold opdracht voor de bouw van een grote romaanse basiliek. Aan de kerk was een zelfstandig kapittel met een eigen proosdij verbonden en twintig kanunniken. In 1235 en 1334 is deze Maria- en Lebuinusbasiliek door brand verwoest.

De huidige Grote Kerk of Lebuinuskerk, een gotische hallenkerk, kwam tot stand tussen 1450 en 1525. Ze was rijk versierd met muurschilderingen en stond vol heiligenbeelden en altaren. Aan deze katholieke praal kwam een einde toen in 1580 de calvinisten de kerk in bezit namen en haar omdoopten tot Grote Kerk.[1] Het interieur werd ernstig vernield en ten slotte witgepleisterd. In de kerk zijn nog op verschillende plaatsen de gevolgen van de calvinistische beeldenstorm zichtbaar. Muurschilderingen van voor de reformatie zijn tijdens de restauratie van 1927 onder andere teruggevonden in de crypte en in de Magistraatskapel die speciaal voor de stadsbestuurders was gebouwd.

De hele kerk is verder voorzien van bepleisterde kruis-, ster-, en netgewelven met profane en religieuze afbeeldingen. Sommige versieringen zijn daar aangebracht in de eerste helft van de 14e eeuw. De overige bepleistering van het interieur is, met uitzondering van de delen die van muurschilderingen voorzien waren, in de jaren vanaf 1927 verwijderd. De kerk staat in de 'Top 100 van rijksmonumenten'. De 15e-eeuwse, 62,5 meter hoge Lebuinustoren is regelmatig te beklimmen. De smalle spiltrap naar de tweede omgang op 46 meter hoogte bestaat uit 220 treden. Het beroemde Hemony-carillon in de toren omvat 47 klokken. In 2010 zijn zowel interieur als exterieur van de toren grondig gerestaureerd. Onder meer alle aangetaste natuurstenen elementen zijn vervangen.

- De Oude Mariakerk.is aan de Grote Kerk of Lebuinuskerk vastgebouwd. De kerk maakte vanaf eind 13e eeuw deel uit van de toen gebouwde Maria- en Lebuïnusbasiliek. Ze was in tegenstelling tot de kapittelkerk van Sint Lebuïnus, als parochiekerk bestemd voor de burgerij. Begin 16e eeuw is de parochiekerk afgesplitst van de kapittelkerk. Naast de Grote Kerk gewijd aan Lebuïnus werd een nieuwe Mariakerk gebouwd. De zijbeuken van beide kerken kwamen min of meer in elkaars verlengde te liggen. Wat we vandaag de dag aantreffen is een poort met openslaande houten deuren, waarachter het dakloze schip zich bevindt, tegenwoordig een begroeide binnenplaats. Rechts van deze binnenplaats vind je het enige nog overdekte gedeelte, de zuiderbeuk. Aan de zijde van het Grote Kerkhof zijn de zogeheten Maagdenhuisjes of Stovenzetsterhuisjes er tegenaan gebouwd (o.a. vereeuwigd door Anton Pieck), die dienden voor huisvesting van alleenstaande vrouwen. De kerk is eigendom van de gemeente Deventer en wordt geëxploiteerd door Stichting Mariakerk. Incidenteel zijn er activiteiten.

- De Bergkerk is al ruim acht eeuwen een karakteristiek onderdeel van het silhouet van de stad Deventer. De bijnaam - officieel heet de kerk St. Nicolaaskerk, maar de kerk wordt doorgaans aangeduid als Bergkerk - dankt ze aan haar ligging op een hoog rivierduin an de zuidoostkant van de oude stadskern. De Bergkerk is het letterlijke hoogtepunt van het Bergkwartier, een middeleeuwse wijk met hellende straatjes en trappen, die vanwege de voorbeeldige restauratie internationale bekroning ten deel viel. In 1967 verloor de kerk haar functie als Godshuis. In dat jaar verkocht de Nederlands Hervormde Kerk het sterk vervallen gebouw voor het symbolische bedrag van één gulden aan de burgerlijke gemeente. Na een grondige restauratie is de Bergkerk tegenwoordig in gebruik als tentoonstellingsruimte voor beeldende kunst.

De Bergkerk is gebouwd als een Romaanse kruisbasiliek. In de loop van de 15e eeuw verliest de kerk bij een reeks ingrijpende verbouwingen goeddeels haar oorspronkelijke karakter en krijgt zij haar huidige, vergrote omvang en sobere laatgotische uiterlijk. De twee torens zijn in die tijd verhoogd met een bakstenen verdieping en van slanke, achtkantige spitsen voorzien. Van de oude Romaanse kruisbasiliek resteren thans bovengronds alleen nog de tufstenen onderste delen van de beide torens, de wandpijlers waarmee de bogenrijen van het schip aan de westzijde beginnen en enkele delen van het dwarsschip.

- De Bolwerksmolen staat in De Hoven en wordt daarom aldaar beschreven.

- Oude begraafplaats.

- De in 1995 opgerichte Stichting Industrieel Erfgoed Deventer (SIED) heeft ten doel de stimulering van bestudering, inventarisatie, documentatie, geschiedschrijving, het behoud van monumenten van bedrijf en techniek in de stad en omgeving, alsmede publiciteit hieromtrent.

- De Zwarte Silo uit 1923 functioneerde tot 1990 als graanopslag. Sindsdien was het karakteristieke gebouw niet meer in gebruik. In 2016 is het voorheen gesloten opslaggebouw, een gemeentelijk monument, omgevormd tot een transparante hal met plek voor verschillende kleinschalige eetgelegenheden: Fooddock.

- Gevelstenen in Deventer.

- Speelgoedmuseum Deventer is gehuisvest in twee fraaie laatmiddeleeuwse koopmanshuizen aan de Brink. De collectie omvat meer dan 13.000 objecten. Zwaartepunten hierin zijn ongeveer 2000 treinen en mechanisch speelgoed, poppen (ca. 350), poppenhuizen (ca. 200), constructiespeelgoed (ca. 250), optisch speelgoed (ca. 450), kinderboeken (ca. 2060) en -prenten (ca. 600), spellen (ca. 1700) en buitenspeelgoed.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- "Stichting Zaterdagmiddagconcerten Deventer heeft als doel het organiseren en doen uitvoeren van hoogwaardige concerten, mede ter promotie van de stad en haar bijzondere kerkgebouwen. Bezoekers wordt om een vrije gift gevraagd, waardoor de concerten toegankelijk zijn voor een breed publiek. Optredende kunstenaars zijn professionals, semi-professionals en bij uitzondering ook de betere amateurs. Wij bieden deze musici een podium om zich aan een breed publiek te presenteren met een grote diversiteit aan programmering. De unieke ambiance wordt gevormd doordat wij onze concerten steeds in historische gebouwen in het centrum laten plaatsvinden, met name de Grote Kerk of Lebuinuskerk, de Bergkerk, de Broederenkerk, de Synagoge en het Penninckshuis. Wij programmeren een aanbod met een breed spectrum: van middeleeuwen en renaissance, barok, klassiek, romantiek tot moderne en eigentijds gecomponeerde muziek. Daarnaast kunnen volksmuziek en wereldmuziek een plaats krijgen op onze podia. De concerten duren iedere keer slechts een uur, waardoor de drempel extra laag wordt gehouden. De Zaterdagmiddagconcerten, die tot 2015 alleen in de Bergkerk werden georganiseerd, zijn inmiddes uitgegroeid tot een succesformule, met 25 concerten en ruim 7.000 bezoekers per jaar."

- Deventer Boekenweek (maart).

- "Festival Deventer Op Stelten (juli, in 2021 voor de 24e keer) werd voor het eerst georganiseerd in 1997, als een zomers evenement waar vooral theatergroepen van steltlopers voor werden uitgenodigd. In 2009 begaf het festival zich voor het eerst ook buiten de binnenstad, met voorstellingen in het Worpplantsoen aan de andere kant van de IJssel. Sinds 2013 is ook de Beestenmarkt in de wijk Voorstad betrokken. Sindsdien is ook het gebruik van stelten in de acts niet langer bepalend. Sinds 2014 vindt in het Worpplantsoen als rustige tegenhanger van de voorstellingen het muziekfestival Hoogtevrees plaats. Het festival biedt jaarlijks ruim 150 nationale en internationale topvoorstellingen op het gebied van buitentheater. Mede dankzij het Fonds Podiumkunsten en de Provincie Overijssel is het mogelijk om het allerbeste op het gebied van Europees buitentheater te laten zien. Het festival wordt jaarlijks door ruim 125.000 bezoekers beleefd als een bijzonder, toegankelijk, feestelijk en hoogstaand cultureel festival. De toegang tot het festival is gratis; voor enkele voorstellingen zijn tickets nodig."

- "Op een zondag begin december presenteert Deventer wat het te bieden heeft aan opkomend en gearriveerd muzikaal talent tijdens het evenement Muziek bij de Buren. Uniek aan het festival is dat de optredens plaatsvinden in talloze huiskamers verspreid door de stad. Tussen 12.00 en 17.00 uur kun je luisteren naar optredens van lokale muzikanten; van jazz en klassiek tot singer-songwriter en elektronische beats. De optredens zijn vrij toegankelijk, zodat iedereen onbeperkt kan genieten van de Deventerse muzikaliteit en gastvrijheid.

Muziek bij de Buren is in 2013 gestart in Arnhem om lokale muzikanten een podium te bieden en bij te dragen aan hun ontwikkeling. Daarnaast wil het festival bewoners stimuleren om de deur voor elkaar open te zetten en gezamenlijk, zonder financiële drempels, met cultuur bezig te zijn. Stichting Muziek bij de Buren hoopt de leefbaarheid binnen de verschillende wijken te bevorderen en te laten zien hoe gastvrij de stad en haar bewoners zijn. Muziek verbindt mensen en is bij uitstek een cultuurvorm die verder gaat dan rangen en standen, leeftijden, kleuren en smaken. Muziek bij de Buren is door de jaren heen flink gegroeid. Het festival wordt tegenwoordig georganiseerd in ruim 15 steden in Nederland. Elke editie wordt door een lokaal team georganiseerd samen met vele samenwerkingspartners zoals poppodia, muziek- en welzijnsorganisaties. De landelijke organisatie is in handen van Productiehuis026 in Arnhem."

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- De Vlinderstad is een door de Deventer Stichting Open Boek ontworpen vlindertuin in het Gooikerspark. De naam geeft aan dat het een all-round verblijfplaats is voor vlinders (en andere insecten) met gebruik van nectarplanten, waardplanten voor rupsen en schuilplaatsen voor slecht weer en de winter. Het is een uniek concept 'van ei tot einde', bedoeld als demonstratietuin om navolging te stimuleren. Het ontwerp is niet alleen bedoeld om zo vlindervriendelijk mogelijk te zijn, het gaat ook om een optimale beleving voor de bezoeker. Er wordt geëxperimenteerd met 40 soorten vlinderstruiken om een optimaal advies voor toepassing in particuliere tuinen te vinden. De tuin is aangelegd door vrijwilligers en kinderen.

- Deventer was een belangrijk centrum voor religieuze hervorming. Het 15e-eeuwse Buiskensklooster (Het Klooster 3) is een voormalig zusterhuis van de Zusters van het Gemene Leven, een groep volgelingen van Geert Grote en de Moderne Devotie. Naast het voormalige Buiskensklooster ligt een publiek toegankelijke stadstuin. In de tijd dat de stad omsloten werd door een vestingmuur, is een deel van de kloostertuin bebouwd geweest met huisjes. Door het verval van de woningen is een open plek ontstaan, de Kloostertuin, een groene long in de oude binnenstad. De tuin kenmerkt zich door een paar grote bomen, die als het ware het dak vormen. In de afgelopen jaren is door enkele omwonenden van de tuin een grote plantencollectie aangelegd, die recht doen aan het begrip 'Kloostertuin'. Een groene oase in een bebouwde binnenstad, zeker een bezoek waard.

- Woeste Willem Speelnatuur is een natuurspeelplaats van 10.000 m2 in de Deventer stadsuiterwaarden. Struinen, verstoppen, bouwen, kliederen voor kinderen tussen 2 en 14 jaar. De natuurspeelplaats is in oktober 2017 gereed gekomen.

- In het kader van het project Ruimte voor de Rivier zijn in 2014 nevengeulen in de uiterwaarden bij Deventer aangelegd en heringericht. Door de klimaatverandering moet de IJssel in de toekomst in extreme situaties meer water afvoeren. Door geulen te graven in de uiterwaarden kan het water sneller worden afgevoerd, waardoor de kans op overstromingen afneemt. Het project betrof bijna 10 kilometer uiterwaard, aan beide kanten van de rivier. Door de uitvoering van het plan nemen veiligheid en de ruimtelijke kwaliteit van het gebied toe.

Zo is de Zandweerdplas, in het NW van de stad, W van de wijk Zandweerd, uitgebreid en naar het N verlengd, en zo geschikt gemaakt om te functioneren als nevengeul. Als gevolg is de jachthaven aldaar, met als gebruikers de Deventer Watersport Vereniging, Zeil- en Motorbootvereniging Deventer, en Roei- en Zeilvereniging Daventria, afgebroken en op een andere plek aan de plas weer opgebouwd.

De Zandweerdplas is ook een populaire recreatieplas om te vissen en te zwemmen. Bijzonder is dat de koeien die worden ingezet voor begrazing van de omgeving, als het heel warm weer is ook weleens in de plas 'pootjebaden'. Mensen zijn al snel bang dat dat 'vies' is en men daar ziekten van kan krijgen, maar volgens de eigenaar van de koeien, Berrie Klein Koerkamp uit Lettele, loopt dat niet zo'n vaart: "Koeien houden niet van temperaturen boven de 25 graden. Ze staan dan soms met hun buik in het water, maar ze poepen er niet in hoor. Dus volgens mij moet het best samengaan." Bovendien stelt de gemeente dat ervoor gekozen is de Zandweerdplas en omgeving te beheren als natuurgebied. "Mensen zijn er welkom, maar dieren ook. Bovendien lopen die koeien er niet altijd. Ze worden ingezet voor de begrazing. Als ze klaar zijn, gaan ze naar elders", aldus woordvoerder René Nanninga. Ook volgens Nanninga kunnen mens en dier prima samen aan de boorden van de Zandweerdplas. "Anders moet je naar Bussloo of het Borgelerbad. Dan weet je zeker dat er geen dieren zijn." (bron)

- De Veenoordkolk en Teugse Kolk, voormalige zandwinplassen Z van Deventer, zijn in 2012 herontwikkeld tot natuurgebied. - Nadere informatie over herontwikkeling Veenoordkolk en Teugse Kolk.

- Recreatiepark De Worp ligt vanuit Deventer gezien aan de overkant van de IJssel, tussen de wijk De Hoven en de IJssel, begrensd door de spoorlijn in het N en de N344 in het Z. Het is een uiterwaardengebied. De Worp geldt als oudste openbare wandelplaats van Nederland. Van oudsher komen mensen al naar deze plek voor hun rust en ontspanning. Al in de middeleeuwen zochten de inwoners van de stad hier hun vertier.

In 2006 is een grondig herstelplan uitgevoerd om de toegankelijkheid van De Worp te vergroten en het park zijn oude luister terug te geven. Zo is de oorspronkelijke padenstructuur van Leonard Springer in ere hersteld, zijn het kampeerterrein en het IJsselhotel opgeknapt en zijn de parkeervoorzieningen en het parkmeubilair vernieuwd. Het Worpplantsoen is na de uitvoering van dit herstelplan een echt stadspark geworden. De bezoekers komen vooral uit de aangrenzende woonwijk De Hoven. In de zomermaanden wordt het park intensief bezocht door wandelaars, fietsers en dagjesmensen. Het park is het gehele jaar vrij toegankelijk. Maar in de winter kan het gebied korte of langere tijd onder water staan.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Deventer, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Beeldbank Stadsarchief Deventer.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Deventer (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Deventer. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter.

- Media/nieuws: - Deventer RTV is de lokale omroep van de gemeente. - Nieuwssite Deventer Post. Het gelijknamige wekelijkse huis-aan-huisblad is via de link ook online te lezen (ook oudere nummers).

- Belangenorganisaties: - "Stichting Oud Deventer (SOD) stelt zich tot doel de cultuurhistorische elementen op het gebied van het gebouwde erfgoed in de gemeente te bewaken, te beschermen en de waarde hiervan kenbaar te maken. Of, zoals het in de statuten van de stichting staat: “Het behoud van dát stads- en dorpsschoon en het restaureren van díe gebouwen en ensembles in de stad, die onvervangbaar en voor het begrip van de geschiedenis van stad en platteland van betekenis zijn”. Dit is hard nodig omdat het gemeentebestuur verschillende impulsen tegen elkaar dient af te wegen bij de dynamische aanpassingen die nodig zijn om de stad levendig te houden: woonfunctie, verkeers- en parkeerbehoefte, winkels, etc. Daarbij blijkt het behoud van monumentale waarden vaak in de knel te komen. Dat wil de SOD voorkomen."

- "De stad Deventer bruist van de culturele initiatieven en staat bekend om haar prachtige evenementen met internationale allure. Maar het zijn juist ook de kleine culturele projecten die ervoor zorgen dat de stad voor Deventenaren zo’n aangename plek is om te vertoeven. Aan ideeën en creativiteit ontbreekt het niet in deze stad. Wel soms aan nèt dat beetje financiering om een plan of project te realiseren, zeker in een tijd waarin overheidssubsidies steeds schaarser worden. Deventer Cultuur Club (DCC) is opgericht in 2014 en is een particulier fonds dat zich ten doel stelt om de stad bruisend te houden, 365 dagen per jaar en over het hele culturele speelveld. DCC is een vrijwilligersorganisatie die wordt bestuurd door Deventenaren met een passie voor cultuur. De enige strijkstok die wij kennen is die van de viool. Ons doel is om 500 betrokken Deventenaren als donateur aan de stichting te verbinden, zodat we op jaarbasis voor ten minste € 30.000 subsidie kunnen verlenen aan culturele lokale projecten en initiatieven die voldoen aan de door DCC vastgestelde criteria. Samen houden we Deventer bruisend!"

- Zorg: - Zorgboerderij De Ulebelt.

- Duurzaamheid: - De gemeente Deventer heeft in juli 2018 de wijk Zandweerd aangemeld bij de rijksoverheid als 'proeftuin' voor aardgasloze wijken. Dit past in de duurzaamheids- en energiedoelstellingen van het college en de raad en is de volgende stap in de versnelling en opschaling van initiatieven voor het aardgasvrij maken van bestaande woningen/wijken in de stad en de regio. De aanvraag maakt grote kans (het Rijk selecteert een beperkt aantal 'proeftuinen' om op korte termijn al mee aan de slag te gaan en waarvan de ervaringen elders kunnen worden benut). De woningcorporaties, provincie en Enexis Groep zijn volwaardige partners en werken graag mee aan de proeftuin. Het uitvoeringsplan bevat drie onderscheidende elementen. In het gezamenlijk project Fossielvrij en Betaalbaar Wonen Deventer is Zandweerd al geselecteerd voor de aanpak van bijna 500 corporatiewoningen vanaf 2018.

Warmtewinning uit gezuiverd afvalwater van de rioolwaterzuiveringsinstallatie van Waterschap Drents Overijsselse Delta biedt kansen voor een duurzaam warmtesysteem. Dit nieuwe warmtenet kan warmte leveren aan zo’n 5.000 woningen in Zandweerd, Borgele en Keizerslanden. Later kan het netwerk worden uitgebreid met warmtebronnen zoals oppervlaktewater en rioolwarmte. De ervaringen in de proeftuin kunnen ook worden toegepast bij Transform: het samenwerkingsverband voor energietransitie van Apeldoorn, Deventer, Zwolle en Zutphen om 40.000 woningen aardgasvrij te maken.

- Bedrijfsleven/ondernemen: - "In 2018 vierde Deventer, een van de oudste (handels)steden van Nederland, zijn 1250-jarig jubileum. Al in de 9e eeuw was de stad in Nederland een belangrijk economisch en religieus centrum. In de 14e en 15e eeuw groeide zij als Hanzestad uit tot een van de belangrijkste handels- en kenniscentra in Europa. Dat ondernemersbloed en de internationale uitwisseling van kennis en goederen zijn eeuwenoud én springlevend. Zij horen bij het DNA van de stad. Dat DNA zie je ook terug in de sleutelpositie van de stad in het Trans-Europees hoofdnetwerk van spoor-, auto- en waterwegen (TEN-T) voor het internationale personen- en goederenvervoer. Door de ontwikkeling van het duurzame A1 Bedrijvenpark Deventer en de realisatie van een containerterminal in de haven, een van de grootste binnenhavens van ons land, wordt deze positie verder versterkt.

De Deventer haven is in oppervlakte een van de grootste binnenhavens van Nederland. De vijf havenarmen zijn via de 11.80 meter brede en 100 meter lange sluis toegankelijk voor schepen in cemtklasse IV. De 15 ligplaatsen in de havenarmen zijn zo toegankelijk voor schepen van 2.000 ton en tot 3 meter diepgang. Buiten de sluis zijn nog vier ligplaatsen. De ontwikkeling van een containerterminal in de haven zorgt voor een sterke impuls voor duurzaam vervoer over water. Na de verwachte opening in 2020 wordt de stad opgenomen in het netwerk van BCTN met directe verbindingen met Rotterdam en Antwerpen. De overslag is belangrijk voor bedrijven uit de Cleantech Regio (grofweg de driehoek Apeldoorn, Deventer, Zutphen).

Vlakbij de haven, aan de IJssel, groeit S/park, het Deventer kenniscentrum voor open innovatie in chemie en technologie. S/park, geopend in 2018, moet uitgroeien tot een verzamelplaats en campus van start-ups in de chemische sector. De daarnaast gelegen Gasfabriek is binnen een paar jaar tijd een begrip geworden. Vanuit een monumentale gasfabriek bundelen startups, topondernemers en studenten de krachten in het Business Innovatie Centrum. Zij hebben in het industriële erfgoed de ontwikkelplek voor nieuwe ideeën en een bruisend centrum voor creatief ondernemerschap gevestigd." (bron: site van het A1 Bedrijvenpark)

- Z van de A1 is A1 Bedrijvenpark Deventer in ontwikkeling, op grondgebied van wat t/m 1999 N buitengebied van het dorp Epse was. Omwonenden waren hier niet blij mee, en hebben in 2011 door TU Delft onderzoek laten doen naar nut en noodzaak van het bedrijvenpark. De oorspronkelijk geplande 85.000 vierkante meter voor kantoren in het park is geschrapt. Mede door de 'crisis' van rond 2010 was daar nauwelijks nog vraag naar. De gemeente heeft de kantoorbestemming veranderd in 'gewone' bedrijven, waar wél behoefte aan is. Voor het overige is het plan onherroepelijk geworden. De bezwaren (onder meer van omwonenden en ontwikkelaars) zijn door de Raad van State verworpen. Zij vindt ook de groene bufferzone tussen het bedrijvenpark en het dorp Epse voldoende.

De strategische ligging binnen Europa’s belangrijkste transportaders maken het bedrijvenpark tot een ideale uitvalsbasis voor internationaal georiënteerde bedrijven. Met twee kilometer aan zichtlocaties, pal aan een van de drukste rijkswegen van Nederland, is het bedrijvenpark een geweldig uithangbord voor bedrijven die zich hier vestigen, zoals internationale wielerploeg Team Sunweb en hotel en congrescentrum Van der Valk Deventer. Het A1 Bedrijvenpark is, samen met het S/park, door de provincie Overijssel aangewezen als topwerklocatie. Dat zijn werklocaties met bijzondere vestigingscondities voor bedrijven die zich richten op een bovenregionaal en (inter)nationaal verzorgingsgebied en de regionale economie en werkgelegenheid bevorderen.

In 2020 bouwt het Leger des Heils een nieuw landelijk sorteercentrum voor gebruikt textiel op A1 Bedrijvenpark Deventer, voor haar textielafdeling ReShare. Het sorteercentrum wordt 5.000 m2 groot. Er gaan 25 mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan de slag. Het nieuwe centrum wordt energieneutraal. Directeur Simon Smedinga van Leger des Heils ReShare: "Door inzameling en hergebruik verdwijnt er minder textiel via het restafval en de verbrandingsoven. Geef je textiel een nieuw leven, in welke vorm ook, dan bespaar je op nieuwe grondstoffen. De textielindustrie is zeer milieuvervuilend. Denk bijvoorbeeld aan de duizenden liters water die nodig zijn voor productie van een katoenen shirt. Daarom heeft hergebruik van textiel ook een enorm positieve impact op onze ecologische voetafdruk. Innovatief is onze Fiber Sort Machine, die met infrarood de verschillende materialen in textiel detecteert. Iets wat het menselijk oog niet kan. Daardoor krijg je meer zuivere grondstoffen, die leiden tot meer mogelijkheden voor hergebruik."

Met de ontwikkeling van het A1 Bedrijvenpark en de nieuwe containerterminal in de haven krijgt Deventer steeds meer een sleutelpositie als multimodaal en internationaal distributieknooppunt voor transport door heel Europa. Daarmee versterkt de stad de positie van Overijssel als logistieke draaischijf op de North Sea Baltic Corridor, bestaande uit 5.947 kilometer aan spoor-, 4.029 kilometer aan auto- en 2.186 kilometer aan waterwegen. Deventer is daarom in de nieuwe Omgevingsvisie van de provincie aangewezen als logistieke hotspot.

- Innovatie: - "Smartlab Deventer is een innovatieve plek voor makers. Een open source werkplaats waar je ideeën realiseert en kennis deelt. Ga zelf aan de slag of doe inzichten op via een workshop, ons educatieprogramma voor scholen of een bedrijfsuitje. Iedereen kan terecht bij het Smartlab, of je nu ondernemer, hobbyist, kunstenaar of student bent. Mét of zonder ervaring in 3D-techniek. Ons team biedt technische kennis en ondersteuning. Bij het Smartlab maak je alles wat je wilt. Van gebruiksvoorwerpen, sieraden, kunstwerken, prototypes en onderdelen tot schaalmodellen, informatieborden, kleding en elpees. Laat je inspireren door onze fabmoments.

In het Smartlab vind je een keur aan geavanceerde apparaten. Denk aan 3D-printers (thermoplastisch en poeder), een lasersnijder (voor zeer nauwkeurig snij- en graveerwerk) en een vinylplotter (voor het bewerken en snijden van folies). Ook kun je textiel of aardewerk bedrukken met een hittepers. Het Smartlab onderscheidt zich ten opzichte van alle andere Fablabs met een vinylrecorder. Hiermee maak je unieke elpees en singles. Een bijzondere kans om je muziek op vinyl te krijgen zonder dat je gelijk aan een hoge oplage vast zit.

Het Smartlab is onderdeel van het Kunstenlab en maakt deel uit van het wereldwijde netwerk van 350 Fablabs. De labs delen kennis over machines en maakprocessen. Het Smartlab is dan ook veel meer dan een technische faciliteit. Leren, onderzoeken, ontwikkelen, experimenteren en maken komen er samen. Als kenniscentrum koppelen we nieuwe (digitale technieken) aan ambacht en vakmanschap en techneuten aan kunstenaars. Smartlab onderscheidt zich van de meeste andere Fablabs doordat het techniek koppelt aan kunst. Kunstenaars hebben als geen ander het vermogen nieuwe invalshoeken te vinden. Zij experimenteren graag met grondstoffen en apparatuur. Door deze cross-overs ontstaan nieuwe toepassingen en mogelijkheden die meerwaarde bieden aan bedrijfsleven en onderwijs."

Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Deventer Steenbrugge en - idem RK.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)