Den Dolder is een dorp in de provincie Utrecht, in de streek Utrechtse Heuvelrug, gemeente Zeist.
Terug naar bovenNaamgeving
De plaatsnaam is in 1912 door de gemeenteraad van de gemeente Zeist vastgesteld. Aanleiding was de aanleg van het spoorwegstation, dat naar een plaats genoemd moest worden. "Het gebied rond de huidige Ernst Sillem Hoeve staat op heel oude kaarten al aangeduid als Den Dolder (langs de latere Soestdijkerstraatweg, nu de N234). Het was een veengebied waar turf gestoken werd (nu allemaal verdwenen) en waar een trekvaart genaamd Praamgracht langs de weg liep. “Dolder” betekent zoiets als gracht, of poel. Naast het huidige Prins Hendriksoord kunt u een wit bruggetje zien over de nog bestaande Praamgracht (nu een soort sloot). De hofstede/herberg die in vroeger eeuwen op die plek stond stond heette ook Den Dolder." (bron: Historische Vereniging) Gemeenteraadslid Christoph Pleines die hier woonde, stelde de naam Duivenhorst voor. Volgens deze bron was er in de 13e eeuw reeds sprake van een gerecht Den Dolder.
Den Dolder ligt N van Zeist, NO van Bilthoven.
Terug naar bovenDen Dolder heeft ca. 1.500 huizen met ca. 3.700 inwoners.
Terug naar bovenHet grondgebied van Den Dolder was oorspronkelijk "woest gebied" zoals men dat destijds noemde, met vooral heide en stuifzandheuveltjes. Verspreid wonende herders lieten er hun schapen grazen. Waarschijnlijk liep er al heel lang een pad doorheen van Zeist naar de herberg “Den Dolder”. In 1862 kwam er een verharde grindweg van het Witte Kerkje in Huis ter Heide naar de Soestdijkerweg, betaald door particulieren uit Zeist. Ter hoogte van de huidige Eglantier kwam een slagboom met een huisje voor de tolgaardster.
Deze Dolderscheweg kruiste de fonkelnieuwe spoorlijn. Vanaf 1863 reden er treinen over van Utrecht naar Amersfoort. In 1895 ontstaat hier de “stopplaats Dolderscheweg”. In 1900 was hier dus in het zanderige heidegebeid een kruising van een grindweg en een spoorlijn, met op de kruising een stopplaats waar mensen konden overstappen van rijtuig op trein en omgekeerd. En er waren een paar huisjes rond die stopplaats.
In 1902 vestigde Christoph Pleines zijn zeepfabriek De Duif langs de spoorlijn, op het terrein van het huidige Remia. Hij bouwde ook een villa voor zichzelf (waar nu Pelita staat), vier opzichterswoningen, een serie dubbele arbeiderswoningen (langs de huidige Pleineslaan) en boerderij Transvaal. Hij legde een begraafplaats aan (nu Het Stille Hofje) en bouwde in 1906 ook de School met den Bijbel (waar nu De Kameel staat) met een bovenmeesterwoning er naast. Eigenlijk stichtte hij dus een kleine kolonie.
Een paar jaar later vestigde het Willem Arntsz Huis uit Utrecht hier een buitenkolonie voor de zorg voor psychiatrische patiënten. Men dacht dat buitenwerk heilzaam voor hen zou zijn. In 1906 begon de bouw van de boerderij (nu eigendom van de Golfclub), en in de jaren daarna werden steeds meer paviljoens en gezamenlijke voorzieningen gebouwd. Zo kwamen er ook villa’s voor de doktoren, en dienstwoningen voor het personeel langs de Dolderseweg, de Boerderijlaan, het Berkenlaantje en het huidige Deltapad. Ook hier ontstond dus een soort kolonie.
Enkele verdere belangrijke ontwikkelingen in het dorp: in 1912 verrijst het eerste postkantoor van Den Dolder, jaren twintig: bouw van huizen langs de Pleineslaan (noord) en langs de Dolderseweg, Baarnseweg, Reelaan, Paltzerweg, Hertenlaan / Hindelaan (zuid) en in Bosch en Duin; 1923 bouw Openbare Lagere School aan de Hertenlaan; 1928 nieuw postkantoor hoek Dolderseweg / Hertenlaan; 1929 bouw Gereformeerde Kerk aan de Hertenlaan; in 1940/1945 vallen hier veel bommen, bedoeld voor Vliegveld Soesterberg; jaren vijftig : verdere bouw van de wijk op de voormalige akkers van boerderij Transvaal. Alle straten krijgen namen van belangrijke personen uit de psychiatrische zorg. De bewoners zijn vooral personeelsleden van de W.A.Hoeve, militairen van luchtmachtbasis Soesterberg en werknemers van Dolderse bedrijven;
eind jaren vijftig: bouw nieuwe wijk zuidelijk van de spoorlijn: Paduaweg, Hezer Enghweg, Tolhuislaan en de straten met namen van kleine wilde dieren. Hier komen veel forensen wonen; 2008 opening Brede School De Schilden, waarin ondergebracht de Montessorischool (voorheen de Openbare School aan de Hermelijnlaan) en de katholieke basisschool Kameleon. (bron en © Historische Vereniging Den Dolder)
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instantie en films:
- Historische Vereniging Den Dolder, die o.a. in 2012 het boek 100 jaar Den Dolder heeft uitgegeven. Omdat in 1912 de plaatsnaam is toegekend, wordt dit als ontstaansjaar van het dorp beschouwd.
- Videoreportage over de geschiedenis van Den Dolder, door Radio M.
- Videoreportage over de geschiedenis van de Willem Arntsz Hoeve.
Terug naar boven- Den Dolder is de afgelopen jaren én wordt de komende jaren fors uitgebreid. In totaal komen er ca. 800 woningen bij. Een recent nieuwbouwproject is Dolderse Duinen, bestaande uit 135 nieuwe woningen op het oude terrein van sportvereniging DOSC aan de Dokter van der Hoevenlaan. Dit wijkje is in 2010 opgeleverd.
- Gezien de landschappelijke en maatschappelijke overeenkomsten tussen de nabijgelegen dorpen, is er door de inwoners een gezamenlijke Wijkvisie voor Den Dolder, Huis ter Heide en Bosch en Duin opgesteld.
Terug naar boven- Den Dolder heeft 22 rijksmonumenten.
- Maria Christina Kerk (protestants PKN) uit 1953 (Dolderseweg 123B).
- De karakteristieke panden aan de Pleineslaan - plaatselijk bekend als het Duivendorp - vormen het meest authentieke deel van het inmiddels ruim 100-jarige Den Dolder. De panden zijn in 1920 gebouwd in opdracht van Christoph Pleines, eigenaar van zeepfabriek De Duif, als huisvesting voor zijn werknemers. De panden zijn eigendom van woningbouwcorporatie De Kombinatie en zijn al jarenlang qua onderhoud verwaarloosd. De woningbouwcorporatie had plannen om in de diepe achtertuinen van de percelen nieuwbouw te plegen en een deel van de op de monumentenlijst staande woningen te slopen. De gemeente heeft in oktober 2014 echter besloten dat het hele buurtje op de gemeentelijke monumentenlijst blijft (na een verzoek van de corporatie om een deel van de buurt van die lijst af te halen) en dat van sloop daarom geen sprake kan zijn.
- Begraafplaats Het Stille Hofje.
Terug naar boven- Onder de noemer Cultuurpodium zijn er van september t/m april maandelijks concerten in de Maria Christinakerk.
- Het Dolders PopPodium wordt sinds 2001 ieder jaar georganiseerd op de 1e zaterdag van september. Bands uit Den Dolder en omgeving (minimaal één bandlid dient uit het dorp afkomstig te zijn) vertonen hun act aan een breed en divers publiek, op een binnen- en een buitenpodium bij Eetcafé De Egelantier. Vanaf vroeg in de middag tot 's avonds ca. 23.00 uur spelen de bands op het buitenpodium. De laatste muzikale hoofdact wordt op het binnenpodium afgewerkt en die band mag tot in de late uurtjes de swingers op de dansvloer vermaken.
- Sinterklaas.
- Team Vuurwerkshow Den Dolder verzorgt jaarlijks op oudjaarsnacht een groot vuurwerkspektakel. Door jaarlijkse crowdfundingacties waarbij inwoners hen helpen met het inzamelen van de benodigde gelden kunnen ze deze prachtige traditie in ere houden. Het materiaal wordt er helaas niet goedkoper op, en elk jaar moet er aanzienlijk geld bij om de puntjes op de i te zetten. Daarom blijven donateurs welkom. Voor een indruk van hoe dit eruit ziet, zie de videoreportage van de Vuurwerkshow 1-1-2017.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Den Dolder, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Den Dolder (online te bestellen).
Terug naar boven- Nieuws: - Nieuws uit Den Dolder (soms serieus, soms satirisch) op Facebook.
- Belangenvereniging / -instantie: - Het doel van Belangenvereniging Den Dolder is kort samengevat het behartigen van gemeenschappelijke en samenhangende belangen van (individuele) inwoners, groepsbelangen en dorpsbelangen in Den Dolder. De vereniging wil bovendien één spreekbuis en aanspreekpunt zijn alsmede coördinerend optreden naar de gemeenteraad en het college van B&W van de gemeente Zeist. Een belangrijke opgave van de Belangenvereniging is het informeren van de Dolderse inwoners over alle toekomstige ontwikkelingen in het dorp. - Op initiatief van de Belangenvereniging is in samenwerking met het Wijkteam een welkomstboekje uitgegeven voor nieuwe inwoners van Den Dolder. - Het Wijkteam is een samenwerkingsverband van de gemeente Zeist, politie, wooncorporaties en welzijnsstichting MeanderOmnium. Samen met de inwoners werkt het team graag aan een wijk die schoon, heel, veilig en sociaal is.
- Sport: - Sportvereniging D.O.S.C. bestaat sinds 1948 en is een begrip in Den Dolder. Op het zeer fraaie sportcomplex kun je naar hartelust een van de in totaal 8(!) takken van sport beoefenen, maar ook in Zeist bieden ze sporters een onderdak. Na afloop kun je in het mooie paviljoen rustig nagenieten bij een drankje en/of hapje. De 8 soorten sporten die ze hier faciliteren, zijn voetbal, petanque, darts, volleybal, schaken, klaverjas, badminton en gymnastiek.
- Veiligheid: - Brandweer Den Dolder. Onder het motto "Help jij de brandweer uit de brand?" zijn extra vrijwilligers van harte welkom. Postcommandant Eric Vos: “De brandweer is een groep hardwerkende collega’s met hart voor de samenleving. Brandweer Den Dolder werkt uitsluitend met vrijwilligers. De post bestaat uit 18 leden. Er is nog plaats voor een paar vrijwilligers. Vooral tijdens kantooruren kunnen we vrijwilligers gebruiken. Veel van onze vrijwilligers wonen in het dorp, maar werken overdag elders. Op dit moment is er geen sprake van onderbezetting omdat we de hulp van buurposten inroepen. Maar hoe sneller we uitrukken, hoe sneller we bij de calamiteit kunnen zijn.”
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Den Dolder.
Reactie toevoegen