Delfstrahuizen is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente De Fryske Marren. T/m 30-6-1934 gemeente Schoterland. Per 1-7-1934 over naar gemeente Haskerland, in 1984 over naar gemeente Lemsterland, in 2014 over naar gemeente De Fryske Marren.
- Delfstrahuizen is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente De Fryske Marren. T/m 30-6-1934 gemeente Schoterland. Per 1-7-1934 over naar gemeente Haskerland. Bij de gemeentelijke herindelingen van 1984 is het dorp met de omliggende polder overgegaan naar de gemeente Lemsterland (terwijl de rest van de gemeente Haskerland naar de gemeente Scharsterland - later gemeente Skarsterlân genaamd - is overgegaan). In 2014 is deze gemeente opgegaan in de nieuwe gemeente De Fryske Marren.
- De gemeente Lemsterland betitelde 'Echtenerbrug-Delfstrahuizen' als één woonkern, maar was daar niet eenduidig in: ter plekke staan nog wel aparte officiële blauwe plaatsnaamborden (komborden) bij de dorpen met de eigen plaatsnamen, en ook voor de postadressen en in de gemeentelijke basisregistratie BAG is het nog steeds een aparte formele woonplaats. In de Topografische atlas Friesland(1) staat het dorp niet meer aangeduid als plaatsnaam, maar met een lettertype dat erop duidt dat de Topografische Dienst het als wijk van Echtenerbrug beschouwt. Wat weer net iets anders is dan een tweelingdorp. Het lijkt dus wel weer een spelletje 'Wie van de Drie?': is het nu 1) een dorp, 2) deel van het tweelingdorp Echtenerbrug-Delfstrahuizen of 3) een wijk van Echtenerbrug?... 1) en 2) zijn allebei waar, 3) beschouwen we maar als een drukfoutje van het Kadaster in de atlassen. De twee dorpen zijn samen met buurdorp Echten overigens ook nog een drielingdorp, getuige o.a. het gezamenlijke Plaatselijk Belang De Trije Doarpen.
- Onder het dorp Delfstrahuizen valt ook de buurtschap Zevenbuurt en een Z deel van de buurtschap Vierhuis.
Terug naar bovenIn het Fries
Dolsterhûzen.
Oudere vermeldingen
1408 Nye Delfsterhuisen, Olde Delfsterhuisen, 1511 Delffsterhuijssen, Delstra-Huysen, Delsterhuysen, 1528 Delsterhwysen, 1579 Delfterhuys.
Naamsverklaring
Delfster is bijvoeglijk naamwoord bij delf 'gegraven water', de plaatsnaam betekent dus huizen 'nederzetting' bij de delf.(2)
Delfstrahuizen ligt NO van Lemmer en direct N van Echtenerbrug. De dorpen worden van elkaar gescheiden door de Pier Christiaansloot (die tot 1984 de gemeentegrens was tussen Lemsterland en Haskerland), een belangrijke vaarweg voor de watersport. Het dorp grenst in het NW aan het Tsjûkemar (Tjeukemeer).
Terug naar bovenIn 1840 heeft Delfstrahuizen 43 huizen met 287 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 170 huizen met ca. 420 inwoners. De gelijknamige polder is een laagveengebied met een oppervlakte van 1.145 hectare.
Terug naar bovenDe verveningen die in omliggende plaatsen al eerder een grote omvang hadden aangenomen, zijn hier pas in de tweede helft van de 19e eeuw goed op gang gekomen. Het gebied van Delfstrahuizen heeft hierdoor een metamorfose ondergaan. Vroeger was het hier een bosrijk gebied. Dat bewijzen de stobben en stronken die bij de landontginning en droogmaking van veengaten aan het licht zijn gekomen.
Lagere school
"Rond 1750 werd op last van "Het Hof van Friesland" voorgeschreven dat in elk dorp een schoolmeester diende te zijn. Samenvoeging van sommige kleine dorpen in dit kader werd toegestaan. Van leerplicht was nauwelijks sprake. Gezien de sociale achtergrond van veel kinderen in onze streken en de slechte begaanbaarheid van paden en wegen was het schoolverzuim zeer groot. Er was in de beginjaren ook alleen maar sprake van een winterschool. Uit de jaren voor 1787 hebben we geen namen van dergelijke winterschoolhouders, zoals de eerste onderwijzers hier vroeger werden genoemd. De opleiding van de onderwijzers stelde ook niet zoveel voor. Vaak werd er in de jaren voor 1790 's winters les gegeven door iemand die vanwege zijn beroep of vanwege de aard van zijn bedrijf 's winters wel tijd over had, zoals een schilder, een veehouder of timmerman. Ze kregen dan vaak van de Kerkvoogdij van Delfstrahuizen een toelage van f 25,- tot f 50,-. In 1822 werd de school van Delfstrahuizen omgezet in een "vaste school", wat inhield dat er vanaf dan het gehele jaar door les werd gegeven.
Tijdens de watervloed in 1825 had het schoolgebouw nogal wat schade opgelopen. Na de vloed is de school samen met de woning van de onderwijzer onder één dak gekomen. Het schooltje had ook maar één lokaal. In 1834 kwam er een nieuw schoolgebouw, dat tot 1883 dienst heeft gedaan. In dat jaar is de school verbouwd tot een school met 2 lokalen. Met de vaak slechte paden en wegen was het in vroeger jaren voor de kinderen geen pretje om de school te bezoeken. De gemeente Schoterland heeft rond 1915 al eens een kaart van de wegen gemaakt, waar de loopafstanden op stonden vermeld. Volgens die opgave was de tijd, voor kinderen van de hoek Tjonger - Pier Christiaanvaart via de Zevenbuurt ca. 45 minuten en vanaf Vierhuis naar de school ca. 30 minuten. Vreemd genoeg was er voor de kinderen van Schoteruiterdijken geen opgave. Die zullen zeer waarschijnlijk wel de scholen te Langelille of Bantega hebben bezocht.
In de 19e eeuw schommelde het leerlingenaantal 's zomers rond de 80 en 's winters rond de 50. Rond de eeuwwisseling was dit aantal ongeveer evenveel, maar dan zien we in de jaren die daar op volgden toch geleidelijk een lichte afname. Zo waren er in 1936 nog maar 49, maar in de oorlogsjaren was het aantal weer iets hoger. In 1940 57 en in 1943 55. Vanaf 1946 zijn er "Verklaringen tot instandhouding", wat betekent, dat dan het aantal kritiek begint te worden om de school in stand te houden. Nog enkele aantallen: 1950 40 kinderen, 1960 33 kinderen, 1970 27 kinderen. In het jaar van de sluiting, 1974, was het aantal onder de 20 gedaald.
Toch was men na de oorlog, ondanks de daling van het aantal leerlingen, tot de overtuiging gekomen dat er een nieuwe school moest komen. Het oude gebouw voldeed bij lange na niet meer aan de eisen en was, afgezien van de verbouwing in 1883, al meer dan honderd jaar oud. In juli 1953 kwam de nieuwe school gereed. In november 1969 kwam er een advies van de Inspecteur van het lager onderwijs, dat een Verklaring tot instandhouding in plaats van elke drie jaar nu elk jaar diende te worden aangevraagd. Op 3 april 1970 werd het verzoek ingewilligd en zo ging dat ook in de volgende jaren tot.en met 1974. Maar op 1 augustus 1974 viel het doek definitief voor de lagere school van Delfstrahuizen. Per die datum is de school opgeheven. Het personeel werd ontslagen en de leerlingen, totaal 21, gingen naar de nieuwe school te Echtenerbrug. De gebouwen zijn verkocht aan dhr. Pulles uit Rutten." Aldus enkele citaten uit het nog veel uitvoeriger verhaal over de geschiedenis van deze school.
Zie verder deze pagina's over de geschiedenis van Delfstrahuizen (klik onderaan op Volgende, en onderaan die pagina nog een keer. Er zijn dus 3 pagina's!), op de site Spanvis.com, die uitvoerige informatie verschaft over de geschiedenis van alle kernen van gemeente De Fryske Marren.
Zie ook Herinneringen van de in 1908 geboren Jan Ruiter aan zijn jeugd in Delfstrahuizen e.o..
Terug naar boven- Bestemmingsplan Echtenerbrug - Delfstrahuizen.
- Op initiatief van Plaatselijk Belang De Trije Doarpen hebben de inwoners van Delfstrahuizen, Echten en Echtenerbrug in 2017 de Dorpenvisie ‘Brug naar de toekomst’ opgesteld. Hierin komt tot uitdrukking wat er binnen de huidige situatie wordt gewaardeerd, wat er wordt gemist en welke (nadrukkelijke) wensen er voor de toekomst bestaan. De per thema geformuleerde visies zullen richtinggevend zijn dan wel als toetsingskader dienen bij de toekomstige ontwikkeling van plannen, projecten of activiteiten door inwoners, gemeente en derden. De geformuleerde wensen willen zij de komende jaren realiseren. De 5 thema’s van de Dorpenvisie zijn: de fysieke leefomgeving; economie en duurzaamheid; landbouw en natuur; recreatie en toerisme; zorg, welzijn en (sociale) voorzieningen.
- Er is een plan in ontwikkeling voor de bouw van 40 woningen, 50 recreatiewoningen en een haventje in Delfstrahuizen-West.
Terug naar boven- Delfstrahuizen heeft 12 gemeentelijke monumenten.
- De Hervormde (PKN) kerk Jacobus Tsjerke (Marwei 86) dateert uit 1908 en heeft een mooi orgel van de fa. Bakker & Timmenga (Leeuwarden) uit 1909. Dezelfde firma heeft het orgel in 1994 gerestaureerd. "In 2008 vierden we het 100-jarig bestaan van de kerk in Delfstrahuizen. Maar de kerk heeft nog een veel langere historie. Oorspronkelijk stond het kerkje op de begraafplaats aan het Tjeukemeer. Hoe het er precies uit heeft gezien is niet bekend, er is alleen één tekening, maar foto’s zijn er nooit van gemaakt. De nieuwe kerk is in 1908 gebouwd. Op foto’s is het prachtige oude interieur nog te zien. Helaas is het in 1963 gemoderniseerd. Al het oude werd er uitgehaald om te worden vervangen door nieuwe banken, doopvont, knielbankje, avondmaalstafel en nieuwe tekstborden. In de jaren tachtig is een en ander weer in oude staat teruggebracht. Tot in de jaren zestig stond er een consistorie achter de kerk. Wanneer het precies is geweest staat niet genoteerd maar op een avond was er jongensvereniging. Aan het begin van de avond, iedereen was er al, ontstond er een gasontploffing (warschijnlijk door een gaslek). Alle jongens kwamen met de schrik vrij maar het hele gebouw was total loss en moest worden afgebroken. De huidige consistorie Het Anker wordt tot op de dag van vandaag nog veel gebruikt." Aldus de site van de PKN-gemeente Sintjohannesga - Delfstrahuizen, waar de kerk tegenwoordig onder valt.
Terug naar boven- De in 1938 opgerichte Oranjevereniging Echten-Delfstrahuizen e.o. heeft zich ten doel gesteld: het organiseren van een seniorenmiddag, het organiseren van de festiviteiten rondom Koningsdag, het organiseren van de jaarlijkse Feestweek Echtenerbrug e.o., het organiseren van de jaarlijkse intocht van Sinterklaas en het (laten) plaatsen van de kerstbomen.
- Op een zaterdag half april wordt het watersportseizoen in Echtenerbrug en Delfstrahuizen altijd feestelijk geopend. Een dag met vele evenementen en activiteiten.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Delfstrahuizen, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Echten, Echtenerbrug en Delfstrahuizen.
- Nieuws: - Nieuws uit Echten, Echtenerbrug en Delfstrahuizen van Plaatselijk Belang De Trije Doarpen op Facebook.
- Belangenorganisatie: - "Plaatselijk Belang (PB) De Trije Doarpen heeft als doel: het behartigen van gemeenschappelijke belangen van de inwoners van de dorpen Echten, Echtenerbrug en Delfstrahuizen. Het bestuur van PB is gesprekspartner van o.a. gemeente, provincie en wetterskip en is afgevaardigd in de Commissie Kleine Kernen. De rol als gesprekspartner en vertegenwoordiger wordt steeds groter. Dit maakt een sterk PB belangrijk voor bewoners. Ben je nog geen lid? Wij behartigen ook graag jouw belangen!"
- Sport: - "Voetbalvereniging v.v. Delfstrahuizen is opgericht in 1934. Er wordt op zondag gevoetbald. Als voetballocatie word de zandkop gekozen. Eerder werd er ook gevoetbald. Een locatie waar vroeger veel gevoetbald werd was op het land van Gabe van Dijk. Het stuk land lag achter voormalig Café Wind. Er zijn nog meer locaties bekend bijvoorbeeld het land van Lute Aries Koopmans aan het Tjeukemeer tegenover de ingang naar de trekkersweg. Al met al kunnen we uit de verhalen vernemen dat de club het goed voor elkaar had op de zandkop. Het veld lag midden in een veengebied tussen diverse kanalen, pet- en trekgaten. In 1947 duikt een groot probleem op: Kemme was een grote veenbaas uit Joure die eigenaar was van de zandkop en de veengebieden er omheen. Kemme had het zand uit de zandkop nodig. Dit betekende voor de voetbalclub dat er geen veld meer was. Uiteindelijk stelt Kees de Haan een stuk land beschikbaar en is de club daarmee gered: er kan weer gevoetbald worden. Dat we een zaterdagclub zijn, hebben we te danken aan de principes van Kees de Haan.
Tegenwoordig hebben bijna alle voetbalverenigingen mooie kleedboxen. Vroeger was dat anders. Vroeger hadden clubs soms helemaal geen kleedgelegenheid. Begin jaren vijftig kocht de voetbalvereniging haar eerste “echte” keet van de ijsvereniging uit Echten. De Keet had in deze tijd een andere functie dan tegenwoordig. Men kon er in de rust een bakje thee drinken. Douchen na de wedstrijd was er niet bij. Knieën werden gewassen met water uit de Pier Christiaan Sloot. Enige tijd later zal een echtpaar de grondbeginselen leggen voor wat tegenwoordig een kantine heet: de familie Wind. De familie Wind was belangrijk voor de club. Hun café diende na de wedstrijd als clubhuis voor de voetbalvereniging.
Door de jaren heen zijn er uiteraard veel trainers geweest. Een bijzondere trainer was Jan Lenstra, de broer van Abe Lenstra. Jan Lenstra kwam op zijn brommer vanuit Heerenveen naar Delfstrahuizen. Voordat hij naar het voetbalveld ging dronk hij vaak meerdere borrels bij Café Wind. Soms kwam dan van trainen niks terecht... Eind jaren zestig onderging het sportpark een heuse metamorfose. Er werd een nieuw hoofdveld en trainingsveld aangelegd en een nieuwe kleedaccommodatie. In 1981 komt het huidige Sportpark De Kampen gereed. De komst van de kantine medio jaren tachtig betekende een einde aan een tijdperk dat Café Wind diende als clubhuis. De sloop van Café Wind in 2007 staat symbool voor een lange periode waarin menig clublid een diepe herinnering koestert aan een mooie tijd."
- Tennisclub De Kleine Kernen is opgericht in 1997. De vereniging heeft haar park in Delfstrahuizen. De naam van de vereniging heeft er mee te maken dat de vereniging naast het genoemde dorp er ook nog is voor de buurdorpen Oosterzee, Echten, Bantega en Echtenerbrug. Op het park zijn twee tennisgroen tennisbanen, die bij het vallen van de avond goed verlicht kunnen worden. Daarnaast is er een clubgebouw met kantine en toiletvoorziening. Het park ligt aan de rand van het dorp met uitzicht over de weilanden. Ook hier een mooi verhaal over hoe het allemaal zo gekomen is en dat dat allemaal niet van een leien dakje is gegaan: "Het begon allemaal in 1992, toen we met een aantal tennisvrienden op het idee kwamen om een tennisbaan in ons tweelingdorp te realiseren. We vormden een bestuur, deden via een enquête een haalbaarheidsonderzoek en stapten naar de gemeente. Een fluitje van een cent, dachten we, maar dat pakte anders uit. Plannen werden gemaakt, maar niet gerealiseerd. Er was geen goede locatie en de plannen kwamen in de ijskast.
6 jaar later kwamen we in contact met de eigenaar van de grond die tegen de sportvelden aanlag. Die zag de speculatie met z'n grond voor dorpsuitbreiding niet meer zitten en was bereid de grond voor een "zacht prijsje" van de hand te doen. Toen kwam alles in een stroomversnelling. Van het oude bestuur waren niet veel leden meer over en we richtten een nieuw bestuur op. Met een gemeentelijke subsidie konden we de grond kopen. Die grond diende weer als onderpand voor een lening die we moesten afsluiten om de tennisbanen te betalen. Het liep goed met het ledenaantal; we moesten er minimaal 80 hebben om de vaste lasten op te brengen, en het werden er 110. De bouw van de tennisbanen kon worden gestart. Het was uiteindelijk 2000 toen de tennisbanen officieel geopend konden worden en de eerste partijen konden worden gespeeld. Ook werd er een tennisleraar aangesteld zodat er tennislessen konden worden gegeven. Er werd veel gebruik gemaakt van de tennisbaan en het tweelingdorp Echtenerbrug/Delfstrahuizen was een succesvolle vereniging rijker. Na drie jaar draaien is er baanverlichting aangeschaft, zodat er eerder en langer getennist kon worden en men niet langer afhankelijk was van de zomerperiode."
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Delfstrahuizen.
Reactie toevoegen