Deze pagina wordt mede mogelijk gemaakt door:

Wonen

Mutters Makelaardij is dé specialist in de gemeenten West Betuwe, Vijfheerenlanden, Gorinchem, Culemborg en de Alblasserwaard. Al jarenlang bewijzen wij dat we het daadwerkelijk anders doen! U bent van harte welkom voor een oriënterend gesprek op onze kantoren in Leerdam, Vianen en Culemborg. Met ons motto: "Waarborg tot betrokkenheid" garanderen wij het hoge serviceniveau dat u van een makelaar mag verwachten. Wij beseffen dat het verkopen of aankopen van uw woning geen alledaagse zaak is, daarom nemen wij u bij de hand en begeleiden wij u in iedere stap van het proces.

Status

- Deil is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Betuwe, gemeente West Betuwe. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1977. In 1978 over naar gemeente Geldermalsen, in 2019 over naar gemeente West Betuwe.

- Wapen van de voormalige gemeente Deil.

Naam

Oudere vermeldingen
1148 kopie 14e eeuw Daile, ca. 1200? kopie 14e eeuw Deyle, 1e helft 13e eeuw Deile, 1523 Deijl.

Naamsverklaring
Betekent deel 'aandeel (in de gronden), perceel', meer specifiek 'streek, oord, plaats'. Vergelijk Deelen.(1)

Ligging

Het dorp ligt W van Geldermalsen, O van Beesd. De plaatsnaam is landelijk bekend van het Knooppunt Deil: de 'kruising' A2/A15 ZW van het dorp.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Deil 290 huizen met 1.903 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 96/658 (= huizen/inwoners) en de dorpen Enspijk 44/247, Rumpt 97/658 en Gellicum 53/340. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 850 huizen met ca. 2.100 inwoners.

Bezienswaardigheden

- Deil heeft 12 rijksmonumenten.

- De Hervormde (PKN) kerk (Deilsedijk 25) is in 1843 gebouwd ter vervanging van een oudere kerk. De kerk is gebouwd tegen de oudere, deels nog 12e-eeuwse toren. De ondergeledingen betreffen romaans tufstenen bouwwerk, verlevendigd door spaarnissen, met in de westgevel ingebroken gotische ingangsnis, waarin het venster boven de toegangspoort is dichtgezet. Bakstenen bovengeledingen, mogelijk 16e eeuws, bekroond door ingesnoerde naaldspits. Klokkenstoel met klok uit 1624 van J. en W. Philipsen, diameter 112 cm. Mechanisch torenuurwerk uit 1950 van B. Eijsbouts uit Asten, later voorzien van elektrische opwinding. De kerk maakt deel uit van de Protestantse Gemeente Deil en Enspijk.

- Dé blikvanger in Deil is Molen De Vlinder (Appeldijk), een in 1913 langs de Linge gebouwde windmolen op de plaats van een afgebrande wipkorenmolen. Een ronde stenen stellingmolen gemaakt om graan te malen. Omdat ze zo hoog staat vangt ze veel wind. Ontworpen om met kracht op een bescheiden toerental haar werk te doen. In 1931 brandt ook deze molen uit en wordt in datzelfde jaar hersteld met onderdelen van o.a. de molen uit het nabijgelegen dorp Heukelum, die toen gesloopt is. Om de kap passend te krijgen, zijn de romp en het gevlucht ca. 1,5 m. ingekort en is de zolderindeling gewijzigd. De fraai gelegen molen kreeg in de loop van de jaren steeds meer last van omliggende begroeiingen, waardoor de belevingswaarde duidelijk afnam. In 2003 is de omgeving van de molen sterk verbeterd doordat er op grote schaal is gesnoeid.

Na diverse eerdere particuliere eigenaren, is de molen in 1955 eigendom geworden van Stichting Behoud Korenmolen Deil, die in 1972 is opgegaan in de in dat jaar opgerichte Molenstichting voor het Gelders Rivierengebied. Vrijwillig molenaars laten in hun vrije tijd de molens in de regio draaien en voeren onderhoudsklusjes uit. Zij ontvangen bezoekers, geven rondleidingen en vertellen verhalen over hun molen. De huidige molenaar Cini van Steenis vertelt graag over molens in het algemeen en over De Vlinder in het bijzonder. Hij is al vrijwillig molenaar vanaf 1972. Als de molen draait, ben je welkom om een kijkje te komen nemen. In augustus 2018 heeft de molen een schilderbeurt gekregen. De wieken hebben nu weer de kleuren rood, wit en blauw; zoals het ook was tot 1973.

Evenementen en activiteiten

- Muziek op de Dijk organiseert sinds 2008 klassieke muziekconcerten, muziektheatervoorstellingen en familieconcerten met topmusici op mooie locaties in Deil en omgeving. Het initiatief voor Muziek op de Dijk is destijds genomen door cellisten Douw Fonda en Sanne de Graaf. Beiden zijn actief in het nationale en internationale klassieke muziekleven en spelen bij professionele symfonie-orkesten (het Nederlands Philharmonisch Orkest en het Brabants Orkest) en ensembles op hoog niveau (het Combattimento Consort Amsterdam en hun eigen ensemble Musica Rossi). Hun wens om een kamermuziekserie op te zetten is met dit initiatief gerealiseerd. De Hervormde kerk is als concertlocatie qua omvang en akoestiek uitermate geschikt. Inmiddels is gebleken dat er grote belangstelling is voor professionele muzikale activiteiten. Bezoekers waarderen de kwalitatief hoogwaardige voorstellingen en de intieme sfeer (zie en beluister hier een van de optredens uit het verleden als voorbeeld).

- Als trainingspartners bij de triatlonvereniging leerden Mathieu Goedhart en Stefan Uebersezig uit Deil elkaar kennen en er ontstond een vriendschap. Nadat in 2012 bleek dat Mathieu ernstig ziek was, heeft Stefan met vrienden, familie en kennissen in 2013 de eerste Ontbijtrun georganiseerd. Als verrassing wilden ze toen geld ophalen voor Mathieu zijn deelname aan het bekende evenement Alpe d'HuZes. Het evenement bleek voor herhaling vatbaar en groeide uit tot de Hope4Life Ontbijtrun (op een zondag in januari, in 2021 voor de 8e keer). De run omvat naar keuze 5 of 120 km hardlopen, met na afloop voor iedereen een geheel verzorgd ontbijt. De opbrengst van de Ontbijtrun gaat voor 100% naar het goede doel. Deels is dit vaak de deelname van een van de organisatoren en donatie aan Alpe d'Huzes in combinatie met een ander doel. Het ontbijtbuffet wordt door ondernemers uit de regio compleet verzorgd en een aantal bedrijven zoals Rabobank West Betuwe doneert een bedrag aan het goede doel en staan ook met een team aan de start van de Ontbijtrun. Editie 2019 trok het recordaantal van 431 deelnemers.

- Koningsdag Deil.

- De (Trio) Kwart Triathlon Deil (1 km zwemmen, 42 km fietsen, 10 km hardlopen) is er jaarlijks op een zaterdag eind augustus (in 2021 voor de 33e keer). Maximaal 132 startplaatsen voor individuele deelnemers. Maximaal 36 startplaatsen voor teams. "Wat ooit begon als Deils evenement, is door de jaren heen uitgegroeid tot een regionale sportieve happening, waarbij we naast de recreatieve sporters ook professionele triatleten mogen verwelkomen, die dit evenement gebruiken als trainingsrondje. Zo nu en dan staan er ook buitenlandse deelnemers aan de start.

Van meet af aan gold het motto ‘kleinschalig en gezellig’, waarbij meedoen belangrijker is dan winnen. Ingezet werd op de deelname van sportievelingen uit Deil en Enspijk. Sponsoren zorgde voor de broodnodige pecunia, want het inschrijfgeld moest ook voor de kleine beurs betaalbaar blijven. En zo gebeurde het dat op een mooie zaterdag eind augustus 1988 om twee uur ´s middags voor het eerst het startschot klonk en zo´n vijftig atleten het water indoken van recreatiepark De Rotonde, fietsten over lommerrijke dreven in het polderlandschap en renden langs de voor ons dorp zo kenmerkende witte molen. En het was na afloop nog lang gezellig in de speeltuin.

Het werd een succes, dat smaakte naar meer! Er werd een draaiboek samengesteld waar we tot op de dag van vandaag nog plezier van hebben. Natuurlijk zorgt voortschrijdend inzicht nog jaarlijks voor verbetering. Toch is er in de basis weinig veranderd. We maken nog steeds gebruik van hetzelfde parcours. Niet zonder trots vermelden we dat we het veiligste parcours van Nederland hebben. Zowel tijdens het fietsen als het lopen zijn bijna alle wegen afgesloten voor het verkeer, waardoor er voor de sporters nauwelijks risico’s zijn. Tijdens het zwemmen zijn niet alleen veiligheidsboten in het water maar ook een viertal duikers die in geval van nood kunnen assisteren. De Deilse kwart triathlon is inmiddels een volwassen organisatie, die borg staat voor jouw sportief plezier!"

- Bij de Ronde van Deil (op een donderdag eind augustus) kun je kiezen uit de afstanden , 10 en 15 km.

- De Jaarmarkt is doorgaans op de 1e zaterdag na de zomervakantie van de basisscholen. De opbrengst komt ten goede aan het onderhoud van de kerk.

- "Op twee zaterdagen eind augustus organiseert Windpark Deil de Molenfietsdagen. Jong en oud zijn van harte welkom om op de fiets te stappen en een rondje om het Windpark te trappen. De lengte van de route is 32 km. Ons team is op 2 afstapplekken aanwezig om je alles te vertellen over deze 11 op-een-na-hoogste windmolens van Nederland. Ervaar deze mooie fietsroute langs de windmolens. Maak kennis met de bouwers van het windpark op afstapplek 1 en 2, leer veel over de techniek van de windmolens, over duurzaamheid in de gemeente West Betuwe, ga op excursie met de boswachter naar de eendenkooi, fiets een stukje met een van de beste wielrenners van Nederland, Hennie Kuiper, en zo is er nog veel meer."

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Deil, met laagsteprijsgarantie!

Links

- Algemeen: - Site van en over Deil.

- Dorpshuis: - Dorpshuis 't Duifhuis heeft een sociaal-culturele functie en is de centralre ontmoetingsplaats voor de inwoners van Deil. Ze bieden onderdak aan het verenigingsleven, stichtingen en dorpsactiviteiten. Het dorpshuis draait alleen met vrijwilligers. Van planning tot schoonmaak en van onderhoud tot inkoop en bardiensten. Het dorpshuis heeft een gymzaal en beschikt over 2 kleine zaaltjes. Deze zijn geschikt voor vergaderingen. Er is een grote zaal met bar die geschikt is voor verjaardagsfeestjes of andere activiteiten. Ook is het mogelijk om in deze zaal een lezing of een symposum te houden. Beamer en geluidsapparatuur zijn aanwezig.

- Onderwijs: - De R. Lokhorstschool in Deil is een openbare school, wat inhoudt dat ieder kind welkom is. Het onderwijs van de school gaat uit van de gelijkwaardigheid van alle levensbeschouwelijke en maatschappelijke stromingen. Als school vinden ze het tevens belangrijk de specifieke geborgenheid van een dorps­school te behouden en te combineren met kwalitatief goed onderwijs.

- Muziek: - Fanfarekorps De Volharding is opgericht in 1902. De vereniging omvat een fanfare, een jeugdorkest, tamboers, majorettes, en Blaaskapel De Lingerakkers.

- Sport: - Inwoners van Deil die willen voetballen, kunnen terecht bij v.v. Rhelico in Rumpt.

- Fotoclub: - Het in 2014 opgerichte Beeldgenootschap Rivierenland (BgR) richt zich op het ontwikkelen en versterken van elkaars kwaliteiten in de fotografie door gebruik te maken van het principe 'halen en brengen'. Zij realiseren dit door maandelijks kritische feedback te geven én te ontvangen op thematische onderwerpen, het organiseren van lezingen en workshops via de Fotobond en een 2-jaarlijkse expositie van alle leden. De club komt elke 2e donderdag van de maand bijeen in Deil om recent eigen werk aan de hand van afgedrukte foto's te bespreken. Nieuwe leden zijn van harte welkom.

- Zorg en welzijn: - "In 2001 zijn Hein en Christien van Harten gestart met zorgmanege de HartenHoeve in Deil. De zorg op de manege is opgebouwd rondom het zorg dragen voor dieren en mensen die de paardensport beoefenen. Hiertoe zijn gediplomeerde instructeurs aangesteld. Samen met professionele zorgdragende en coördinerende werkers vinden hulpvragers hun recreatie-, werk- of woonplek op de manege. In samenwerking en uitwisseling met de vele verschillende opleidingen wordt er gestreefd naar blijvende groei van kennis en expertise. Omdat de HartenHoeve blijft zoeken naar zorg op maat, is het werk met zorg creatief en flexibel. Een mooi voorbeeld van het zoeken naar passende vormen van zorg is het project van de Hartenknuffels. Met dieren worden instellingen bezocht. Zo kan mevrouw Jansen de pony Floppy op bezoek krijgen op haar kamer, vier hoog in het verzorgingshuis. Een ander voorbeeld is het wonen binnen de HartenHoeve. Er zijn verschillende woonhuizen waarbinnen zorg op maat wordt geboden aan de hand van de Presentietheorie van Andries Baart: Er is altijd een hoofdbewoner of begeleider 'present' voor de bewoners. We streven naar zo min mogelijk wisseling in begeleidingsteams, zodat een 'familiegevoel' kan ontstaan."

- Welzijn: - Dorps Ontmoetings Punt (DOP) Deil is opgezet voor het versterken van de sociale contacten en daarmee de leefbaarheid in het dorp te vergroten. Iedere dinsdagochtend is er een gezellige inloop met om de week een interessant thema/spreker. Het DOP is een sociaal trefpunt, een breed informatiepunt voor informatie over de gemeente en zorginstanties. Gratis gebruik computer met internet en printer om informatie op te zoeken. Er is ook een informatie folderkast en een ruilbibliotheek De Boekenkast. Het DOP is elke dinsdagochtend geopend vanaf 9.30 uur. Gratis toegang. Koffie en thee is 1 euro. - Nieuws van het DOP op Facebook.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)