Dedemsvaart is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Hardenberg. T/m 2000 (hoofdplaats van de) gemeente Avereest. (© H.W. Fluks)
- Dedemsvaart is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Hardenberg. T/m 2000 (hoofdplaats van de) gemeente Avereest.
- Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Het Bergje, Mulderij en Noord-Stegeren, een deel van buurtschap De Tippe, het grootste deel van de buurtschap Dedemsvaart Sluis 6-7, een klein deel van de buurtschap Ommerkanaal, een klein deel van de buurtschap Stegerveld en een deel van de buurtschap Strooiendorp. In totaal zijn dit 8 buurtschappen.
Terug naar bovenIn het Nedersaksisch
De Voart.
Oudere vermeldingen
Na 1809 Dedemsvaart. Werd ook wel (en soms nog) Nieuw-Avereest genoemd, om het onderscheid aan te geven met het oudere, NW van het dorp gelegen dorpje Oud Avereest (dat oorspronkelijk Avereest heette).
Naamsverklaring
Veenkolonie, oorspronkelijk de naam van een kanaal tussen de Overijsselse Vecht en het Zwarte Water, gegraven voor de veenontginning, in 1809 onder leiding van baron W.J. van Dedem begonnen, in 1854 voltooid.(1)
Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Kloetendonk.
Dedemsvaart ligt aan het gelijknamige - tegenwoordig deels gedempte - kanaal, NW van Hardenberg, O van Balkbrug, en grenst in het N aan de N377 (Hasselt-Coevorden).
Terug naar bovenIn 1840 heeft Dedemsvaart 234 huizen met 1.265 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 5.000 huizen met ca. 12.700 inwoners.
Terug naar bovenAls je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Dedemsvaart, kun je terecht bij de in 1984 opgerichte Historische Vereniging Avereest (HVA), "die haar uiterste best doet om de geschiedenis van deze voormalige gemeente 'levend' te houden, door o.a. onderzoek, maar ook door het bewaren en tentoonstellen van allerlei historische voorwerpen en bescheiden. Tevens zet zij zich in voor het behoud van gebouwen, bruggen e.d., die ons aan het verleden herinneren. Het is voor onze generatie, maar zeker voor de generaties na ons van vitaal belang dat dit erfgoed in stand wordt gehouden. Een zegswijze is: 'Een volk zonder verleden is een volk zonder toekomst'. Sinds de oprichting geeft de vereniging elk kwartaal een tijdschrift uit, met diverse artikelen over het wel en wee in deze regio. De leden krijgen het toegestuurd. Sinds 2010 heeft dit verenigingsblad de naam "d'Avereester Kroniek". Via de link zijn enkele oudere jaargangen ook online te lezen. Op de site van de vereniging vind je veel informatie over de geschiedenis van zowel het dorp als van de voormalige gemeente Avereest.
Vanaf het begin van de huisvesting van de oudheidkamer in het leshuis bij de kalkovens werd er nog steeds gesproken over "het kalkoventerrein". Na de uitbreiding van het museum (de oudheidkamer en het leshuis) met een turfschuur en een turfschip was deze naam eigenlijk niet meer passend. Het "terrein" was nu toch echt wel veranderd in een museum, zeker ook nadat er in overleg met Kunst en Cultuur Overijssel diverse aanpassingen/verbeteringen waren doorgevoerd. In 2003 is het kalkovencomplex daarom officieel omgedoopt tot Streekmuseum De Kalkovens (Oude Zuidwolderstraat 13). De Historische Vereniging Avereest, die in het streekmuseum is gehuisvest, heet je van harte welkom. Het museum bestaat uit drie kalkovens, een leshuis (waarin een oudheidkamer), een turfschuur, een turfschip en een scheepswerf. Ook de op het complex staande gashouder, waarin een minitheater is gerealiseerd, behoort tot het museum. Streekmuseum De Kalkovens, de historische parel van Dedemsvaart: je bezoek meer dan waard!"
Terug naar boven- Dedemsvaart heeft 14 rijksmonumenten.
- Dedemsvaart heeft 30 gemeentelijke monumenten.
- De Hervormde (PKN) Van Dedemkerk (Hoofdvaart 5) is gebouwd in 1834 door D. Lijsen. Kruiskerk in traditionele vormen met houten klokkentorentje van twee geledingen op de kruising. Een der kruisarmen wordt gevormd door de in classicistische trant opgetrokken pastorie met hoeklisenen en fronton boven de middenrisaliet. De kerk heeft een houten zoldering met vakken en rozetten. Neobarok orgel (1870). Het orgel met hoofdwerk en bovenwerk is in 1870 gebouwd door J. van Loo. Mechanisch torenuurwerk uit 1934 van de firma Gebr. van Bergen te Midwolda, later voorzien van elektrische opwinding.
- De huidige RK Vituskerk (Langewijk 170a) dateert uit 1875 en verving een voorganger uit 1819. Het is een driebeukige neogotische hallenkerk met sobere vierkante westtoren, bekroond door een ingesnoerde spits. Het is een kenmerkend vroeg werk uit het oeuvre van architect W.V.A. Tepe (1840-1920). De zijbeukstraveeën zijn voorzien van steekkappen, wat de invloed van de late Nederrijnse en Westfaalse gotiek verraadt. In 1929 is de kerk uitgebreid met een nieuw dwarsschip en koor, ontworpen door architect H.C.M. van Beers. Het hoofdorgel is in 1881 gebouwd door Maarschalkerweerd & Zn. Door wie en wanneer het koororgel is gebouwd, is niet bekend.
- Molen De Toekomst (Hoofdweg 97) was een korenmolen met houtzagerij. De molen dateerde uit ca. 1823. Sinds 1947 is de molen in bezit van de familie Van de Graaf. In 1965 is de molen onttakeld. In 1966 heeft er brand gewoed in de molen. De molenromp is tegenwoordig onderdeel van de Groene Vakwinkel (in dier-, tuin-, agro- en ruitersportbenodigdheden) van de familie Van de Graaf. In dit filmpje zie je o.a. de brand van 1966 en een reportage over de winkel van de familie Van de Graaf.
- In de omgeving van Dedemsvaart werd vroeger veel turf gewonnen. De turf werd naar het westen van het land verscheept, via de vaart en Hasselt over de Zuiderzee naar Enkhuizen en verder. De turf werd in het westen afgeleverd bij een schelpkalkbranderij. Vervolgens werden aldaar schelpen gekocht (gewonnen) die dan weer als retourlading mee terugkwamen, zodat ook hier schelpkalk kon worden gebrand. De rijksmonumentale kalkovens in het dorp bestaan nog altijd en zijn tegenwoordig onderdeel van het lokale Streekmuseum, waarvoor zie verder het hoofdstuk Geschiedenis.
- De gashouder uit 1932 is een rijksmonument. Het is de enige gashouder in ons land die bewaard is gebleven. In de gashouder werd gas opgeslagen, voor de komst van ons huidige aardgas. Dergelijke cilindervormige gebouwen stonden tussen 1850 en 1960 op veel plaatsen in het land. Toen de gasfabrieken uit het stads- en dorpsbeeld verdwenen, zijn de gashouders afgebroken. Behalve deze dus. Het gebouw dat vanaf zijn oorspronkelijke plek naar het terrein bij de kalkovens is verplaatst, is, na 23 jaar buiten gebruik te zijn geweest, in 2010 gerenoveerd tot theater en cultureel gasthuis. De werkgroep Gashouderpodium van de Historische Vereniging Avereest regelt de exploitatie. Een enthousiaste groep van ongeveer 25 personen zorgt voor een breed cultureel aanbod. Reportage van RTV Oost over de (verplaatsing van de) gashouder te Dedemsvaart.
- Dedemsvaart heeft een 15-tal rijksmonumentale en gemeentelijk-monumentale villa's. Gek genoeg valt Huize Moerheim (Moerheimstraat 76) daar niet onder, want dat is toch ook een forse monumentale oude villa. Dankzij het feit dat dit pand in 2020 te koop heeft gestaan, kunnen wij de beschrijving van de makelaar van dit pand samenvatten (De Stentor was nieuwsgierig naar het interieur en mocht er een kijkje nemen): "Op een fantastisch perceel van ruim 8.300 m2 mogen wij u dit historische monumentaal landhuis 'Huize Moerheim' aanbieden. Moerheim betekent letterlijk: een thuis in het veen. Dat vertelt ook de ontstaansgeschiedenis van het huis: een jonkheer met veel landerijen in dit gebied bouwde rond 1836 dit huis om dichter bij het ontginningswerk te zijn. Hier woont u met allure en stijl. In de afgelopen jaren is het landhuis grondig gerenoveerd en gerestaureerd en zijn de vele authentieke elementen bewaard gebleven en in ere hersteld. Bijzondere elementen in huis zijn bijvoorbeeld de brede marmeren gang, de artistieke marmerschildering, de boogjes in de gang en op de overloop. De veranda is op basis van oude tekeningen en foto's in ere hersteld en geeft een extra dimensie aan de fraaie voorgevel. Hierdoor is een prachtig klassiek huis ontstaan met alle gemakken en comfort van nu.
Vrijheid en ruimte zijn prettige kenmerken van het landhuis: het huis staat in het dorp, aan de vaart, maar het geeft het gevoel dat het in een natuurgebied staat. Binnen ademt het huis ook ruimte: hoge vertrekken, een royale woonkamer, een grote marmeren schouw, een ruime studeerkamer/spreekkamer, een moderne woonkeuken, heel veel kastruimte en ingebouwde boekenkasten, een tuinkamer met een klein schouwtje en originele blinden. De ouwenoude achtertuin is parkachtig van karakter en daardoor makkelijk te onderhouden. Een oud element is het bijna 200 jaar oude eikenlaantje dat vanaf de garage doorloopt langs de perceelgrens. Wonen in Huis Moerheim in Dedemsvaart doe je niet alleen; je wordt omgeven door vogels (bijvoorbeeld uilen, spechten, winterkoninkjes, boomklevers, mandarijneenden, soms ooievaars, soms reigers). De eekhoorntjes beheren de walnoten en hazelnoten. Er zijn ook egels en soms een verdwaalde haas. De garage is een huisje apart. Op de eerste verdieping die bereikbaar is met een vaste trap, is een kamer gerealiseerd waar muziek gemaakt wordt, geschilderd en geschreven, met uitzicht op de rhododendrons en het eikenlaantje." (bron: Drieklomp Makelaars en Rentmeesters) Dit alles had voor 935.000 euro van jou kunnen zijn. Dan heb je wel een knoeperd van een vrijstaand huis met 11 kamers (waaronder 6 slaapkamers en 3 badkamers) op een lapje grond van ruim 8.000m2. Daar betaal je in de Randstad het dubbele voor...
Terug naar boven- "Stichting Dedemsvaart Events is opgericht in november 2018 en heeft als doelstelling het dorpscentrum op de kaart te zetten. Dit doen wij (in samenwerking met andere partijen) door middel van het organiseren van leuke promotionele activiteiten, waarmee wij ook meer winkelend publiek naar het dorp beogen te trekken. Ons volledige bestuur bestaat uit onafhankelijke personen die geen ondernemers zijn. Bij al onze activiteiten vinden wij het belangrijk dat vooral onze plaatselijke ondernemers (winkeliers en horeca) betrokken worden. Al onze activiteiten zijn zonder winstoogmerk. Wij komen dan ook rond van giften en gesponsorde diensten."
- Carnaval. - Carnavalsvereniging CV De Venekloeten heeft in 2019 het 44-jarig bestaan gevierd (in de carnavalswereld rekent men voor jubilea in eenheden van 11 jaar).
- "De in 2014 opgerichte Stichting Dedemsvaart Loopt heeft als doelstelling om zoveel mogelijk Dedemsvaarters aan het wandelen te krijgen. We organiseren jaarlijks drie evenementen. De eerste in het jaar is de VoorjaarsLoop op een zondag eind maart, met 4 mooie afstanden/routes. De deelnemers worden door lokale sponsors verwend met gezonde hapjes. In juni is er de Avond4daagse, en op een zondag eind september is er de NajaarsLoop (in 2019 voor de 3e keer)."
- Stichting Dedemsvaart Events organiseert tijdens de Dedemsvaria feestweek (begin augustus) op vrijdag een braderie en vlooienmarkt aangevuld met een crea en hobbymarkt (13.00-21.00 uur) en op zaterdag een braderie en vlooienmarkt aangevuld met een boekenmarkt (10.00-16.00 uur) (de overige Dedemsvaria activiteiten staan los van de stichting).
- "De voorzitter van de huidige Stichting Dedemsvaart Events (die toen nog niet bestond) liep in 2018 met het idee rond om iets voor het dorp te willen doen. Er kwam een samenwerking met de DMC tot stand. Op 29 september 2018 is het dorp op de kaart gezet met een grote braderie (markt) die het dorp in jaren niet gekend heeft. Sinds jaren was er weer een markt, die iedereen versteld liet staan. Die aan het begin van de Julianastraat begon en eindigde aan het eind van de Julianastraat (aan beide zijden). Meer dan 200 kramen en leuke activiteiten wisten naar schatting circa 10.000 bezoekers naar het dorp te trekken. Iedereen vond het geweldig en er is nog lang over nagepraat. Daarom organiseert de stichting in samenwerking met de DMC ook in 2019 weer De Voartse Braderie en Vlooienmarkt, op zaterdag 28 september, van 10.00-16.00 uur, aangevuld met een vinylmarkt."
Terug naar boven- "Geschiedenis saai? Niet op deze prachtige cultuurhistorische (gezins)route door het veendorp Dedemsvaart, van Landschap Overijssel. Een wandeling langs kalkovens/gashouder, kinderboerderij, waterwegen, tuinen Mien Ruys, Kotermeerstal en het Tijdpad (oranje lijn) in het Zuiderbos. Onderweg veel speelmogelijkheden voor de jeugd." De wandelroute onder de link bevat toelichtingen in tekst en beeld over de vele bijzonderheden die je onderweg tegenkomt.
- Facebookpagina met aanbiedingen en ander nieuws van de winkeliers in Dedemsvaart.
- De Tuinen van Mien Ruys is een uniek complex van vijfentwintig schitterend aangelegde tuinen. De tuinen die nu zo'n 2,5 hectare beslaan, zijn in de loop van 75 jaar aangelegd. Ze vormen een afspiegeling van driekwart eeuw Nederlandse tuinarchitectuur en zijn een bron van inspiratie voor de liefhebber van tuinieren en tuinarchitectuur, of gewoon een paar uur heerlijk dwalen in alle rust en stilte. In 1924 begon kwekersdochter Mien Ruys in de moestuin van haar ouderlijk huis proeven te nemen met planten. De planten die haar vader kweekte wilde ze beter leren kennen: wat groeit in de zon, wat in de schaduw, welke planten houden van vochtige grond en welke staan liever droog? Hoe combineer je planten en vooral ook, hoe geef je vorm aan een ruimte? Mien Ruys breidde in de loop der jaren de tuinen steeds verder uit met steeds weer nieuwe proeven. Inmiddels zijn de Tuinen eigendom van de Stichting Tuinen Mien Ruys, die in samenwerking met de tuinarchitecten van Buro Mien Ruys haar werk voortzet.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Dedemsvaart, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- "Wij brengen Dedemsvaart in beeld door foto's en filmbeelden te maken van evenementen, nieuws, gebeurtenissen etc. in en rond het dorp."
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Dedemsvaart (online te bestellen).
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Dedemsvaart.
- Nieuws: - Nieuws uit Dedemsvaart en omgeving op Facebook. - Nog een lokale nieuwspagina op Facebook. - Huis-aan-huiskrant de Dedemsvaartse Courant is via de link ook online te lezen (rechtsonderaan op de pagina onder de link). - Nieuws van de Dedemsvaartse Courant op Facebook.
- Belangenorganisatie: - "Plaatselijk Belang Dedemsvaart (PBD) zet zich in voor de belangen van het dorp en zijn inwoners. Ruim 1.200 dorpsgenoten ondersteunen die inzet met een lidmaatschap. Naast PBD zijn er andere platforms die de leefbaarheid en levendigheid van ons dorp hoog in het vaandel hebben. Ze bewegen zich vaak op deelterreinen, zoals de Historische Vereniging Avereest (HVA), Industrie Kring Avereest (IKA), de Dedemsvaartse Middenstand Centrale (DMC), de Gashouder, Promotie Stichting Dedemsvaart (PSD) etc. Daarnaast kent ons dorp ook veel stichtingen en verenigingen met activiteiten op het gebied van sport, cultuur, educatie, welzijn, promotie van het dorp en dergelijke.
In 2016 besloten PBD en HVA in gesprek te gaan met de lokale politiek. Kernthema: wat leeft er binnen Dedemsvaart en waarvoor zou de politiek zich hard kunnen maken? Na boeiend beraad in de Gashouder trokken politiek en plaatselijke organisaties een paar heldere conclusies: overleg is zinvol, het is verstandig om de krachten te bundelen en misschien nog wel het meest interessant: maak een lijst van zaken, waar je samen écht de schouders onder wilt zetten. Resultaat is het in mei 2019 verschenen Dorpsplan."
- Multifunctioneel centrum: - "De Baron biedt je een aantrekkelijke ontmoetingsplek, centraal gelegen aan de Julianastraat, middenin het dorp Dedemsvaart. De Baron biedt aan de inwoners graag service en gemak. Zodra je binnen bent, hoef je de deur niet meer uit voor de dienstverlening van de Bibliotheek, de Publieksdienst van de gemeente, het welzijnswerk van De Stuw, stichting Huurdersbelangen Hardenberg, Buurtzorg en de Politie. De Baron wil ook een broedplaats zijn voor initiatieven. Een inspirerende plek voor ondernemende mensen. Voor mensen die eensgezind de schouders willen zetten onder uiteenlopende projecten. In De Baron komt alles samen: ondernemersclubs, stichtingen, vrijetijdsgroepen, verenigingen en tal van andere organisaties. In De Baron komt iederéén samen. Om ideeën op tafel te gooien. En die vervolgens enthousiast ten uitvoer te brengen. Voor elkaar. En met elkaar."
- Muziek: - "Harmonieorkest Jubal is een bloeiende muziekvereniging uit Dedemsvaart, waarbij plezier en uitdaging kenmerkend zijn. We hebben bijna 150 leden, verdeeld over vier afdelingen: het Harmonieorkest, de Marching- & Showband, de Twirls en een jeugdafdeling met een Jeugd- en Kinderorkest. Samen muziek maken, dat is onze passie. Dat doen we niet alleen in ons thuishonk ‘OpMaat’ , maar we organiseren en zijn ook aanwezig bij activiteiten in ons dorp en ver daarbuiten."
- Sport: - Voetbalvereniging SV Dedemsvaart is opgericht in 1929. In 2011 kwamen deze vereniging en SCD ’83 een samenwerkingsverband overeen voor de jeugd en het vrouwenvoetbal. De jeugd en de vrouwen van de twee Dedemsvaartse voetbalclubs voetballen sindsdien onder de naam JVC (Jeugd Voetbal Combinatie) Dedemsvaart.
- Bij tafeltennisvereniging TTV Dedemsvaart kun je meerdere dagen per week terecht. Het schema vind je hier. Niet-leden die de intentie hebben lid te worden van de vereniging kunnen vier weken gratis mee trainen. Hierna dienen zij lid te worden voor in ieder geval een periode van 6 maanden. Voorts is het voor niet-leden die geen intentie hebben lid te worden mogelijk deel te nemen aan een enkele training op eigen verantwoordelijkheid tegen een vergoeding van € 2,00 per training.
- Zorg: - "Zorgboerderij De Binnentuin in Dedemsvaart is een speciale zorgboerderij. Een zorgboerderij voor de extra zorg! Mensen met extra beperkingen, zoals een rolstoel e.d., zijn hier namelijk, in tegenstelling tot andere, gangbare zorgboerderijen, ook van harte welkom. Daarnaast bieden wij dagbesteding aan cliënten met ASS (autisme), cliënten met een lichamelijke beperking, maar ook cliënten met niet-aangeboren hersenletsel (NAH). Wij hebben de zorgboerderij volledig rolstoel- en bedvriendelijk gemaakt. Alle voorzieningen zijn hiervoor aanwezig, zoals aan een tillift, een douche-brancard, en bedden om overdag even te rusten. Dus heb je een zorgvraag en/of zit je in een rolstoel?; ook voor jou is deze zorgboerderij een leuke, ontspannen plek om dingen te beleven. Denk daarbij aan dieren kijken, knuffelen, voelen, ruiken (ja, ja, ze stinken echt!). Alle ramen van de zorgboerderij zijn zo laag geplaatst dat ook onze rolstoelers heerlijk naar buiten kunnen kijken. De dierenweide ligt direct rondom de zorgboerderij, dus je kunt de hele dag naar de aparte schapenrassen , alpaca's (soort lama's) en kippen kijken. Aan de binnenzijde is een mooie tuin aangelegd, waar het heerlijk vertoeven is. Ook zijn er een aantal stallen bijgekomen, een hooizolder en een kas (met moestuin op rolstoelhoogte)."
- Zorgboerderij Overbrucht biedt dagbesteding aan jongeren en volwassenen met een beperking of psychiatrische achtergrond.
- Duurzaamheid: - "Met Windpark De Veenwieken leveren we windenergie uit eigen molens. Uit zes van de tien molens die er in het windpark staan levert Greenchoice de groene stroom. Zo investeren we in duurzame stroomproductie en versnellen we de energietransitie! Windmolenpark van ons samen. Wij hebben onze krachten gebundeld met Windunie en ABN AMRO Energy Transition Fund in werkmaatschappij De Wieken. Anderhalf jaar werkten we keihard aan de bouw van de zes windturbines. Samen hebben ze een maximaal vermogen van 14,1 MW. In totaal staan er tien molens in het windpark. Samen leveren ze groene stroom aan 20.000 huishoudens. Sinds april 2020 draait het windpark op volle kracht." (bron: Greenchoice) Dat is bijna de hele gemeente Hardenberg! Het windpark ligt NNO van Ommen, O van het Ommerkanaal en de gelijknamige buurtschap aldaar, N van de Schapendijk. De 5 noordelijkste turbines vallen onder het grondgebied van Dedemsvaart, gemeente Hardenberg; de 5 zuidelijkste vallen onder het grondgebied van buurtschap Arriën, gemeente Ommen (zie kaartje). Zie ook de video over Windpark De Veenwieken.
- Veiligheid: - "Woon je in Dedemsvaart of Balkbrug? Meld je dan aan voor de BuurtWhatsApp. Een BuurtWhatsApp is een WhatsAppgroep die zich richt op het signaleren van verdachte situaties in een bepaalde wijk, buurt, dorp of stad. Het is een burgerinitiatief en dient als moderne vorm van buurtwacht. Het doel van een BuurtWhatsApp is het zorgen voor meer ogen en oren voor de politie en andere toezichthouders. Wettelijke toezichthouders kunnen nu eenmaal niet op iedere hoek of straat staan. Door een BuurtWhatsApp kunnen burgers zelf een groot gebied in de gaten houden. Met het melden van verdachte situaties in een BuurtWhatsApp, worden buurtbewoners snel gewaarschuwd en kunnen zij de verdachte in de gaten houden. Ondertussen kan de politie worden ingelicht en tot eventuele actie overgaan. AvereestAlert is in samenerking met de politie tot stand gekomen. Ook staan wij met een WhatsApp groep in verbinding met omliggende dorpen via VechtdalAlert om zo bij regio overschrijdende zaken meldingen naar elkaar door te sturen. Samen maken we onze dorpen een stuk veiliger!"
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Dedemsvaart Achterveld, - idem Mulderij en - idem RK.
Reactie toevoegen