De Mortel

Plaats
Dorp
Gemert-Bakel
Zuidoost-Brabant Peelland
Noord-Brabant

De Mortel

Terug naar boven

Status

- De Mortel is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Peelland, gemeente Gemert-Bakel. T/m 1996 gemeente Gemert.

- Onder het dorp De Mortel vallen ook de buurtschappen Hoogen-Aarle, Milschot, Ren en Tereyken.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1408 in den Mortel, 1838-1857 Mortel.

Naamsverklaring
Mortel betekent in dit kader 'laaggelegen, modderige plaats'.(1)

Terug naar boven

Ligging

De Mortel ligt N van Helmond, direct ZO Van Gemert.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft De Mortel 29 huizen met 165 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 600 huizen met ca. 1.600 inwoners.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "Recente nieuwbouwprojecten in het dorp: Aan ’t Plein. Deze locatie in het hart van De Mortel ligt tegenover multifunctionele accommodatie De Sprank, grenzend aan de Lochterweg/ Oude Molenweg. Er komen 12 appartementen en maximaal 6 patiobungalows. De Vrije Erven. Het unieke aan dit bouwproject is dat de woningen geclusterd zijn rondom erven. De 10 kavels zijn ruim van opzet, variërend tussen de ca. 1000 en ruim 2000 m2, en bieden een vrij uitzicht over het prachtige buitengebied. De privacy die het buitengebied biedt, is erg aantrekkelijk, vooral in combinatie met de erfgedachte die de basis vormt voor de invulling van de locatie. De kavels zijn gelegen aan de Bakelseweg en De Bleek. Leijgraafhof. Dit prachtige plan ligt nabij het centrum, aan de oostzijde van de Renseweg, ter hoogte van de Welpenheuvel. Hier is plek voor circa 45 woningen." (bron: gemeente Gemert-Bakel)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Het dorp heeft 1 rijksmonument, namelijk de RK kerk Sint Antonius Abt (Sint Antoniusstraat 32). Z van de kerk staat een Heilig Hartbeeld uit 1931 en ligt de begraafplaats. De kerk is gewijd aan Antonius van Egypte. Reeds in 1590 zou in De Mortel een pestkapelletje zijn gebouwd, dat voor het eerst genoemd wordt in 1636. Het kapelletje was gewijd aan Sint Antonius Abt, die aangeroepen werd bij pestepidemieën. Er heerste in 1636 namelijk een pestepidemie, die echter betrekkelijk mild van karakter bleek te zijn. Om hiervoor dankbaarheid te betonen aan God wordt besloten een nieuwe kapel te bouwen, die echter pas in 1689 gereed komt. In 1849 verrijst er een nieuwe kerk, omdat de 17e-eeuwse kapel niet meer aan de behoeften voldeed.

In 1904 is de huidige kerk gebouwd, naar een ontwerp van architect Caspar Franssen, even ten noorden van de oude kerk, omdat de 19e-eeuwse kerk te klein was geworden en teveel gebreken vertoonde. Het is een neogotische kruisbasiliek met vieringtorentje en een hoge ingangstoren met vier geledingen. Het kleurige neogotische interieur ervan is bijzonder goed bewaard. In de kerk bevindt zich een piëta van de Bossche kunstenaar van de Ven, die bij de plaatsing ervan plotseling overleed. Toen in 1997 de varkenspest was uitgebroken werd een speciale mis in deze kerk gevierd, waarna diverse varkensboeren een devotie tot Sint Antonius Abt in stand hielden. De geloofsgemeenschap van De Mortel maakt tegenwoordig deel uit van de Parochie H. Willibrordus, die de RK kerken van de gemeente Gemert-Bakel omvat.

- De Mortel heeft 3 gemeentelijke monumenten.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- De inwoners van De Mortel houden hun patroonheilige, Sint Antonius Abt, in ere. Elk jaar is het op 17 januari groot feest in het dorp; die dag wordt ook wel de Mortelzondag genoemd. Ook de relatie met de pest is niet in het vergeetboek geraakt, mede dankzij de varkenspest. De talrijke varkensboeren uit de omgeving houden de Antoniusdevotie in stand.

- In een weekend begin maart is er in De Mortel de jaarlijkse Boeken- en platenbeurs in MFA De Sprank (beide dagen van 10.00-16.00 uur). De beurs wordt georganiseerd door de Mortelse MOV-werkgroep van de parochie. De opbrengst van dit evenement gaat rechtstreeks, voor honderd procent, naar de eigen Mortelse Derde Wereldprojecten, waar Mortelse mensen actief zijn. Het hoofddoel is de mensen in de Derde Wereld op gang helpen, waardoor zij op den duur niet meer van ons afhankelijk zijn, maar voor zichzelf kunnen zorgen. Alle boeken zijn goed en overzichtelijk gesorteerd op rubrieken, zoals romans, detectives, kinderboeken, hobby en vrije tijd, gezondheid, strips, filosofie, wetenschap, kunst en cultuur. Er zijn ook heel veel mooie kinderleesboeken. De boeken kosten € 2,- per kilo. De entree is € 1,- vanaf 12 jaar. Tijdens de beurs is er ook een tentoonstelling van de Derde Wereldprojecten waar de opbrengst naar toe gaat. Hierbij wordt een toelichting gegeven door personen die bij deze projecten betrokken zijn.

- "Rockabilly Roundup, het Brabantse Rockabilly zomerfestival van Nederland (weekend eind juni, in 2019 voor de 13e keer), is inmiddels op de goede weg om een internationale bekendheid te worden. Kom genieten van het mooie weer, rock and roll en een lekker fris biertje of bruisend colaatje. Er zijn ook standhouders met aantrekkelijke aanbiedingen, en er wordt ook voorzien in een lekkere warme hap." Het festival wordt gehouden op Kampeerboerderij Fleuren in De Mortel.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- In voorjaar en zomer 2004 verblijft voor het eerst een koppeltje slechtvalken op en rond de 127 meter hoge zendmast in De Mortel. De toren staat in het werkgebied van Vogelwerkgroep (VWG) Gemert, die meteen in actie komt. Er bestaat een reële kans dat dit koppeltje tot broeden komt als er een geschikte nestplaats aanwezig is. De vogelwerkgroep vraagt toenmalige eigenaar KPN toestemming om een nestkast te mogen plaatsen. Die staat hier in eerste instantie afwijzend tegenover vanwege de kwetsbare apparatuur, maar geeft de vogelwerkgroep begin 2005 toch toestemming. De argumenten dat de slechtvalken de toren en apparatuur vrijhouden van duiven en men met de beschikbare communicatietechnieken (webcam e.d.) het "groene imago" dankzij de slechtvalken kan versterken, zijn daarbij doorslaggevend geweest.

Op 28 februari 2005 wordt de nestkast geplaatst. Een dag later wordt de kast al betrokken door het slechtvalkenpaartje en dat jaar wordt ook het eerste broedsel al succesvol tot stand gebracht. Dankzij de webcam zijn de verrichtingen van de slechtvalken en het opgroeien van de jonge vogels live te volgen op het internet, wat veel aandacht krijgt van de media en van internetfora. In 2010 is als onderdeel van Vogelwerkgroep Gemert de Werkgroep Slechtvalk De Mortel opgericht, met als doel de bescherming van de slechtvalken met bijbehorende beeld- en geluidsvoorzieningen te continueren. Want de bescherming van de slechtvalken heeft de hoogste prioriteit, maar het uitzenden van internetbeelden wordt ook door zeer veel kijkers gewaardeerd. Sindsdien wordt de techniek van de webcam, website e.d. verzorgd door lokale bedrijven, in samenwerking met de huidige eigenaar van de toren, de firma Alticom.

De beelden op het internet hebben de slechtvalken van De Mortel de nodige bekendheid gegeven. Dat leidt, met name in het broedseizoen, soms tot hoge aantallen bezoekers ter plaatse. Om dat in goede banen te leiden en overlast op de toegangswegen te voorkomen, is door VWG Gemert een zogeheten 'spottersveld' ingericht; op het aangrenzende grasland van Staatsbosbeheer is een veldje uitgerasterd dat vanaf de openbare weg bereikbaar is en waar een bankje is geplaatst. Bezoekers kunnen daar de slechtvalken veilig 'spotten' zonder overlast voor de omgeving. Om de privacy van de direct omwonenden niet aan te tasten zijn de webcams niet draaibaar, en zodanig gemonteerd dat deze niet kunnen inzoomen op de direct omwonenden. Bezoekers wordt verzocht om de direct omwonenden niet tot last te zijn, hun privacy te respecteren en geen vuil achter te laten.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving De Mortel, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over De Mortel.

- MFA: - Multifunctionele accommodatie MFA De Sprank is het nieuwe, in 2014 gereed gekomen dorpshart, waar vele activiteiten een plaats hebben gekregen. De MFA is tot stand gekomen na een zeer intensief proces (Leefbaarheidsplan 'De Mortel Leeft'), waaraan vele dorpsgenoten en verenigingen mee hebben gewerkt. In tal van werkgroepen is gekeken naar de indeling van het nieuwe gebouw, het ontwerp, de installaties en het beheer. Zo is een gebouw ontstaan dat voor én door het dorp is gemaakt en dat klaar is voor de toekomst. Een “thuis” voor de Mortelse mensen.

Een “sprank” is een vonk, een belofte van vuur en van warmte. Maar een sprank wordt pas vuur als het wordt gevoed met zuurstof, met leven dus. Het gebouw is slechts het gebouw, het is het Mortelse leven dat het vuur brandend moet houden. Ook de buitenruimte hoort nadrukkelijk bij de multifunctionele accommodatie. Al vele buitenevenementen hebben hier plaatsgevonden. Het is ook een voorbeeld voor zelfwerkzaamheid: vrijwilligers van de biljartvereniging zorgen voor het groenonderhoud. MFA De Sprank biedt onderdak aan het dorpshuis, de basisschool en kinderopvang, en het gezondheidscentrum van De Mortel.

- Onderwijs en kinderopvang: - In Kindcentrum Kleinerf werken Basisschool Kleinerf, de Peutergroep en de BSO van De Mortel samen onder de paraplu van Stichting Goo. Ze maken deel uit van MFA De Sprank (waarvoor zie verder hierboven). De naam is ontleend aan familie De Klein. Op het erf van hun boerderij is de voormalige basisschool gebouwd en die heeft daarom de passende naam Kleinerf gekregen.

- Peuters en kleuters: - Iedere zaterdagmorgen verzorgt Teun van de Kam Peuter- en kleutergym (2 t/m 5 jaar) in de gymzaal van MFA De Sprank in De Mortel. De les duurt 45 minuten. Het eerste kwartier is gericht op het aanleren van nieuwe vaardigheden. Dit kan individueel zijn of in groepsverband. Het tweede kwartier gaan de kinderen aan de slag met een parcours. Bij het parcours komen de basisvaardigheden klimmen/klauteren, balanceren, springen en rollen aan bod. Het laatste kwartier is een ontspannen afsluiting van de les waar de nadruk minder op het leren ligt, maar vooral om plezier en ontspanning. Vaak is het een oefening of spel waar de kinderen al bekend mee zijn.

In de lessen worden de grondvormen van bewegen behandeld, bijvoorbeeld: lopen, klimmen, klauteren, balanceren, zwaaien, gooien, vangen, rollen, duikelen en springen. Het aanbieden van veel verschillende bewegingsvormen zorgt voor een brede en goede basismotoriek bij het kind. Hierdoor zal het kind nieuwe motorische vaardigheden sneller aanleren. Ook in de toekomst zal het kind profijt hebben van een goede basismotoriek, bijvoorbeeld bij het sporten op school of bij een vereniging en in het dagelijks leven.

Het kind zal zich niet alleen motorisch ontwikkelen, maar bijvoorbeeld ook op cognitief gebied. Het herkennen en benoemen van getallen en kleuren, het onthouden van regels en het krijgen van ruimtelijk inzicht wordt gestimuleerd. Een kind leert tijdens het sporten ook samen te werken en rekening te houden met andere kinderen. Het netjes op de beurt wachten, een ander helpen of juist hulp accepteren kunnen uitdagingen zijn. Daarnaast leert het kind angsten overwinnen, voor zichzelf op te komen, omgaan met winst en verlies en het ontplooien van eigen initiatief. Een kind werkt tijdens het sporten aan het zelfvertrouwen!

- Muziek: - Fanfare St. Lucia De Mortel is opgericht in 1924. - Onder deze link vind je een mooi verhaal over het ontstaan en de ontwikkeling van Fanfare St. Lucia.

- "Music Academy Gemert is een jonge, eigentijdse muziekschool, opgericht door Bas van Wetten en Inge van Asseldonk. Wij vinden dat er niets leukers is dan (samen) muziek maken en dat willen wij met jou delen. Met een flinke dosis enthousiasme en grote betrokkenheid bij elke leerling, geven wij de mogelijkheid om je op je eigen manier te ontwikkelen binnen de muziek. Music Academy Gemert biedt muzieklessen aan in verschillende disciplines: gitaar, basgitaar, drums, keyboard/piano, en zang. Ook kun je bij ons met anderen bandlessen volgen, want samen muziek maken is iets waar je echt eens van moet proeven! Wil je liever muziek schrijven en/of produceren? Dan kun je bij ons ook lessen volgen in Songwriting en Producing. Tot slot bieden we een vrolijke eerste kennismaking met muziek voor de allerkleinsten van 0 t/m 4 jaar in de Eigenwijsje lessen. Op Sint Antoniusstraat 49a in De Mortel hebben wij een sfeervolle, gezellige leslocatie, met een knipoog naar vintage. Met een lichte, ruime hal waar je lekker kunt chillen en een drankje kunt pakken en drie mooie leslokalen (waarvan een geheel geluidsdicht), hebben we voldoende faciliteiten om je leuke en prettige muzieklessen te kunnen bieden en je echt op je gemak te laten voelen. Daarnaast beschikken we over de mogelijkheid om professionele studio opnames te maken. Je bent van harte welkom!"

- Sport: - Het tennispark van tennisvereniging TV De Mortel is onderdeel van Sportpark De Smagt. Het bestaat uit 3 kunstgras tennisbanen en er is een ruime kantine met terras en overkapping aanwezig.

- Voetbalvereniging v.v. MVC is officieel opgericht in 1973, maar ook in de decennia daaraan voorafgaand is er in het dorp al veel gebeurd op voetbalgebied. Het verhaal daarvan kun je lezen onder de link.

- Speurhondengroep PHV De Mortel is een groep gedreven hondensportliefhebbers die actief zijn in het speurhondenprogramma van de KNPV. Verschillende hondenrassen, en verschillende mensen met een diversiteit aan achtergrond zorgen ervoor dat ze een enthousiast geheel zijn. Ze streven allemaal het zelfde doel na, namelijk uitblinken in de zoekhonden. Het uiteindelijke doel van de leden is om alle certificaten te behalen die binnen de KNPV op het gebied van deze discipline te behalen zijn.

- Zorg: - De deelnemende partners in Gezondheidscentrum De Sprank in De Mortel zijn: Co Counsel Maartje Raeskin, Verloskundigenpraktijk Natal, Prikpost Elkerliek Ziekenhuis, diëtiste van Zorgboog in Balans, Weeguur, Benu Apotheek, Klassieke homeopathie Gemert, Podotherapie Laarbeek, Uitleen hulpmiddelen, en Fysiotherapie.

- Dorpswinkel: - Bij dorpswinkel ONS De Mortel kun je o.a. terecht voor brood van de bakker, vlees van de slager, snoep, groente en fruit, 100% fruitdranken, kaarten en postzegels. Ook voor koffie met een lekker belegd broodje kun je bij hen terecht.

- Bedrijfsleven/ondernemen: - De in 2011 opgerichte ondernemersvereniging Ondernemersbelang De Mortel behartigt de belangen van ondernemers in dit dorp. De vereniging zet zich in voor het verbeteren van het ondernemersklimaat in het dorp en het bij elkaar brengen van de Mortelse ondernemers om relevante kennis en informatie over elkaar en elkaars bedrijven uit te wisselen.

Reactie toevoegen