De Leste Stuver

Plaats
Buurtschap
Achtkarspelen
Fryslân

de_laatste_stuiver_collage.jpg

De Leste Stuver, collage van buurtschapsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

De Leste Stuver, collage van buurtschapsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

de laatste stuiver plaatsnaambord.jpg

Buurtschap De Leste Stuver heeft plaatsnaamborden met bovenin de Nederlandse naamgeving en onderin de variant in het Kollumer 'Stadsfries'

Buurtschap De Leste Stuver heeft plaatsnaamborden met bovenin de Nederlandse naamgeving en onderin de variant in het Kollumer 'Stadsfries'

De Laatste Stuiver (2).jpg

Buurtschap De Leste Stuver, op de gevel van dit pand staat de Friese variant: De Lêste Stoer

Buurtschap De Leste Stuver, op de gevel van dit pand staat de Friese variant: De Lêste Stoer

de_laatste_stuiver_anno_ca._1965_kopie.jpg

De Leste Stuver, buurtschapsgezicht, anno ca. 1965

De Leste Stuver, buurtschapsgezicht, anno ca. 1965

De laatste Stuiver.jpg

Buurtschap De Leste Stuver, gelegen aan de Strobosser Trekfeart

Buurtschap De Leste Stuver, gelegen aan de Strobosser Trekfeart

De Laatse Stuiver. (2).jpg

Buurtschap De Leste Stuver

Buurtschap De Leste Stuver

de_laatste_stuiver_naar_schuddebeurs_man_bijt_hond_kopie.jpg

Het buurtschapje De Leste Stuver heeft landelijke bekendheid gekregen dankzij het NCRV-programma Man bijt hond, dat in het seizoen 2013-2014 van De Leste Stuver naar Schuddebeurs ging.

Het buurtschapje De Leste Stuver heeft landelijke bekendheid gekregen dankzij het NCRV-programma Man bijt hond, dat in het seizoen 2013-2014 van De Leste Stuver naar Schuddebeurs ging.

De Leste Stuver

Terug naar boven

Status

- De Leste Stuver is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Achtkarspelen.

- Buurtschap De Leste Stuver valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Buitenpost.

- Buurtschap De Leste Stuver ligt buiten de bebouwde kom en heeft daarom witte plaatsnaamborden.

- De buurtschap komt ten onrechte niet als plaatsnaam voor in atlassen, zoals de Topografische atlas Friesland(1). Op Google Maps wordt de buurtschap sinds kort (2014 of 2015) vermeld.

Terug naar boven

Naam

In het Nederlands
De Laatste Stuiver. De gemeenteraad van Achtkarspelen heeft d.d. 15-9-2016 besloten dat de plaatsnamen van de buurtschappen in het vervolg alleen nog Friestalig zijn. Op de plaatsnaamborden, die op een later moment worden vervangen, staat nog de Nederlandstalige variant bovenaan en de Friese er onder.

Spelling
Op de plaatsnaamborden staan 2 spelfouten: 1) taalkundig gezien horen alle samenstellende delen van een plaatsnaam met een hoofdletter, dus de l hoort ook met een hoofdletter. 2) De accent aigu op de e van leste in de Kollumer 'stadsfriese' spelling (zie de alinea hierna) is niet gebruikelijk, omdat ook zonder dat teken duidelijk is dat het een kort uitgesproken e is. Maar... gemeenten zijn bevoegd om eigennamen vast te stellen inclusief hun spelling, en daarmee zouden 1) en 2) formeel dan weer niet fout zijn, omdat het een kennelijk gemeentelijk besluit is geweest. Anderzijds zijn spellingen van plaatsnamen die geen formele woonplaats zijn voor het postcodeboek - zoals hier het geval is - doorgaans niet formeel vastgesteld (omdat daar geen 'Woonplaatsbesluit' voor is genomen). Mede daarom hebben wij in dit geval onze vraagtekens bij de weloverwogenheid van de spelling op de plaatsnaamborden (wellicht is het bijv. een vrije interpretatie geweest van de bordenmaker of van de opdrachtgever bij de gemeente), en nemen wij die ook maar niet over.

In het Kollumer 'stadsfries'
De Leste Stuver (wordt lokaal ook wel kortweg De Stuver genoemd). Zo luidt de variant onder de Nederlandse naam op de plaatsnaamborden. De buurtschap ligt nabij Kollum, in welke omgeving de Friese - Groningse / Nedersaksische taalgrens loopt (zie voor verdere informatie hierover op de homepage van Kollumerland).

In het Fries
De Lêste Stoer (waarbij de ê langgerekt moet worden uitgesproken). Deze variant staat ook op de gevel van een woning in de buurtschap (zie foto).

'Kruising'
En dan hebben we, om de verwarring nog groter te maken, nog een 3e niet-Nederlandse variant ontdekt, namelijk in het artikel van een Buitenposter over de geschiedenis van De Leste Stuver, waarin hij de plaatsnaam spelt als De Lêste Stuver. Die variant eet dus zogezegd van twee walletjes: Lêste = Fries en Stuver = Nedersaksisch. Misschien komt dat door de ligging van deze buurtschap rond de taalgrens. Wellicht mede daardoor hanteert men ter plekke dus alle 3 deze varianten en is er lokaal kennelijk niet een eenduidige voorkeur voor één van deze varianten.

Oudere vermeldingen
de Stuiver (Eekhoff 1849).

Naamgeving
De buurtschap is genoemd naar de gelijknamige herberg die hier vroeger heeft getaan. Ook de brug in de N355 over de Strobosser Trekfeart heet tegenwoordig Leste Stuver. Vroeger heette deze brug Steenharstertil, naar de nabijgelegen hoeve Steenharst. De plaatsnaam staat ook op de gevels van 2 huizen in de buurtschap.

Naamsverklaring
Hier stond - vanuit Dokkum gezien - het laatste tolhuis van de in totaal 4 tolhuizen aan de Strobosser Trekfeart, waar men als schipper - kennelijk - een stuiver tol moest betalen, ter bekostiging van de investeringen in aanleg en onderhoud van deze vaart (aldus Wikipedia). Zie verder bij Geschiedenis.

Terug naar boven

Ligging

- Buurtschap De Leste Stuver ligt NO van Buitenpost, rond het sinds 2011 doodlopende deel van de Trekweg, ter hoogte waar deze kruist met de in genoemd jaar omgelegde provincialeweg Oost (N355). Het streekje rond de provincialeweg O van Buitenpost wordt door de Buitenposters 'het Oost' genoemd. Voor hen ligt de buurtschap dan ook 'in het Oost'.

- De buurtschap ligt ook aan de Strobosser Trekfeart (voor 2007: Stroobossertrekvaart). De vaart komt 2 km Z van de buurtschap uit in het Prinses Margrietkanaal, dat O van Stroobos op Gronings gebied overgaat in het Van Starkenborghkanaal.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In de Volkstelling van 1840 wordt buurtschap De Leste Stuver niet apart vermeld. In de Volkstelling van 1889 wordt zij wel vermeld (naast buurtschappen als 'Oost' en 'Spoorbrug'), met 8 huizen en 34 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap nog altijd slechts een handvol panden, met ca. 15 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

De Laatste Stuiver
In opdracht van het stadsbestuur van Dokkum is in 1654-1656 de Strobosser Trekfeart gegraven (d.w.z. het deel van Dokkum tot Kollum. Het deel tussen Kollum en Gerkesklooster was in de 16e eeuw al aangelegd). Door de hoge kosten hiervan kwam de stad echter in financiële problemen. Hierop hebben de schuldeisers het eigendom overgenomen en 4 tollen aan de vaart gevestigd om er inkomsten uit te verkrijgen. De - vanuit Dokkum gezien - laatste tol was bij herberg De Laatste Stuiver, die gevestigd was aan de Trekweg langs de vaart. Op het eerste oog lijkt dat een niet logisch punt, want de vaart loopt immers nog door tot Gerkesklooster-Stroobos. Maar het is wél logisch omdat dit immers het 'eindpunt' was van de vaart voor zover deze in eigendom was van de hiervoor vermelde schuldeisers.

De Eerste Stuiver
Bijzonder is dat er in deze kleine buurtschap van slechts een handvol panden nog een tweede tol was, en wel ten behoeve van de Rijksstraatweg. Om de investeringen in aanleg en onderhoud van de - in 1840 bestrate - Rijksstraatweg van Leeuwarden naar Groningen (de huidige N355) te kunnen bekostigen, was op een aantal punten langs deze weg, zo ook hier, sprake van tolheffing. Dit tolhuis stond, vanuit Buitenpost gezien, vlak voor de kruising met de Strobosser Trekfeart. Bij het tolhuis stond ook een herberg, getuige de informatie in het gelinkte artikel hieronder De Eerste Stuiver geheten. Vermoedelijk werd er hierbij op gedoeld dat dit het eerste tolpunt was vanuit de provincie Groningen gezien.

Op de Eekhoff-kaart van 1849 staan alleen dit tolhuis en de herberg aan de Rijksstraatweg ingetekend, maar getuige de informatie in wederom de link hieronder, was er toch echt sprake van nog een 2e herberg, en wel aan de vaart (wat blijkt uit het feit dat beide herbergen in 1827 te koop hebben gestaan. De Laatste Stuiver werd uiteindelijk in dat jaar niet verkocht, omdat de eigenaar het bod te laag vond, De Eerste Stuiver werd wel verkocht). Na 1878 komt er een eind aan de tapperij. De Armvoogdij van Buitenpost-Lutjepost koopt het pand in 1883 voor de huisvesting van 'bedeelden'. Ergens na 1925 (als De Eerste Stuiver nog in een krant wordt vermeld) wordt het pand afgebroken. In de jaren veertig waren de fundamenten nog zichtbaar.

Spoorbrug
In de buurtschap hebben ook nog spoorwegwachters gewoond. Zij moesten de spoorbrug van de spoorlijn Leeuwarden-Groningen over de Stroobossertrekvaart bedienen.

- Nadere informatie over de geschiedenis van buurtschap De Leste Stuver.

Terug naar boven

Trivia

- De piepkleine buurtschap heeft recentelijk landelijke bekendheid gekregen. Het bekende NCRV-programma Man bijt Hond had in het seizoen 2013-2014 namelijk als titel ´Van De Laatste Stuiver naar Schuddebeurs´. En de eerste uitzending kwam uiteraard uit De Leste Stuver.

Reactie toevoegen