- De Heen is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Steenbergen.
- Onder het dorp De Heen vallen ook de buurtschappen Benedensas (grotendeels), Heense Molen (deels; de buurtschap viel t/m 1996 tevens deels onder de gemeente Nieuw-Vossemeer) en Notendaal (deels).
Terug naar bovenLokale naamgeving
Men woont ‘op De Heen’*.
* Voor een toelichting op het in, op of aan een plaats wonen: zie bij Welberg.
Oudere schrijfwijzen
1716 Het Heensche Dorp, 1810 Heensdorp. Werd ook Hogediep genoemd.
Naamsverklaring
De Heen dankt zijn naam aan de ligging in de Heense Polder, waarschijnlijk genoemd naar de waternaam Heen of Heendrecht (thans volksetymologisch omgeduid tot Eendracht), met als eerste lid heen ‘riet’. (1) Volgens (964) werd dat heen ook hempte genoemd en was het een soort riet of zeggegras dat bij uitstek op gorzen groeit.
Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Strienedurp.
De Heen ligt 3 km NW van Steenbergen, aan de weg van Steenbergen naar Sint Philipsland. Het dorp heeft een verbinding met de vlak N van het dorp gelegen Steenbergse Vliet.
Terug naar bovenIn 1840 heeft De Heen 61 huizen met 357 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 300 huizen met ca. 725 inwoners.
Terug naar bovenIn den beginne
De Heense Polder is bedijkt in de 16e eeuw. Het dorp De Heen is in 1614 gesticht. “Oorspronkelijk was er een bouwplan vastgesteld, dat onder meer voorschreef dat de erven bebouwd moesten worden, rieten of houten huizen verboden waren en vóór het erf een stenen pad gelegd moest worden. Later werd de straat verbreed, zodat de erven kleiner werden. Dit verklaart waarom de dorpsweg van het dorp een voor die tijd royale breedte heeft gekregen, terwijl de diepte van de erven aan de schrale kant is” (694).
Merijntje Gijzen
De Merijntje Gijzen-cyclus van schrijver A.M. de Jong (geboren in 1887 te Nieuw-Vossemeer, zie verder aldaar) speelde zich grotendeels af in De Heen. De Jong heeft er ook enkele jaren gewoond. Zijn boek ‘Merijntje Gijzens jeugd’ begint met een dichterlijke visie op het dorp: “Er lag een blauwe doom over de boomgroepen rond de verre boerderijen en zwaarmoedig droomde het oude rood der daken daartussen.”
400-jarig bestaan
"Stichting De Heen 400 jaar is per februari 2015 opgeheven. De stichting was opgericht voor het organiseren en stimuleren van festiviteiten en andere activiteiten die verband hielden met het 400-jarig bestaan van het dorp in 2014. De doelstelling van de stichting was gelden te werven voor het vieren in 2014 van het 400-jarig bestaan van het dorp en de Polder. Daarbij wilden we archiefmateriaal zoeken, beheren ook na 2014 hiervan en het verwezenlijken van blijvende culturele en geschiedkundige herinneringen. Een museum en het aanbrengen in het straatbeeld en de polder van geschiedkundige of cultuurhistorische objecten waarin het leven en werken van 400 jaar dorp en polder zou kunnen worden weergegeven, was een streven van de stichting.
De stichting heeft hiervoor met de eigenaren van camping, chaletpark en restaurant de Uitwijk een plan opgesteld voor restauratie van een 17e-eeuws bakhuis en 18e-eeuws wagenhuis. In deze twee inmiddels gerestaureerde monumentale panden wordt op dit moment gewerkt aan het onderbrengen van diverse historische zaken m.b.t. de polder en De Heen. Het totale restauratieplan is mede mogelijk gemaakt door Stichting BOVO en de provincie Noord-Brabant met het project “ruimtelijke kwaliteit” Mijn Mooi Brabant. Het bestuur van de stichting bestond uit Linda Baaten-Smit, Lauran Brooijmans, Rien Dam, Peter van Gurp, Frans Nootenboom, Martin en Riena Valkhoff."
Terug naar boven- Toekomstvisie voor De Heen en buitengebied (2014).
- Onder de naam Helenahoeve zijn in 2013 13 woningen gebouwd in De Heen. Helenahoeve wordt ontsloten op de Dorpsweg en omvat woningen voor starters, doorstromers en senioren.
- Basisschool Fatima is na afloop van schooljaar 2013-2014 gesloten. Het aantal leerlingen was te klein geworden om nog verantwoord door te kunnen gaan. In het laatste schooljaar waren er nog 23 leerlingen.
Terug naar boven- De Heen heeft 1 rijksmonument.
- De Heen heeft 1 gemeentelijk monument.
- Romanschrijver A.M. de Jong* is nog misdienaar geweest in de RK kerk van De Heen.
* Zie verder onder Nieuw-Vossemeer.
- In 2014 is het 17e-eeuwse Bakhuys De Heen (Dorpsweg 136) gerestaureerd. In het bakhuis worden workshops brood-, koek- en taartbakken gegeven. Ook zijn er tentoonstellingen te zien over de West-Brabantse geschiedenis van de laatste 4 eeuwen.
- De begraafplaats ligt net buiten het dorp, aan de weg naar Steenbergen.
Terug naar boven- "Sinds 2015 wordt iedere laatste zaterdag van de maand in Bakhuys De Heen op ambachtelijke wijze brood gebakken. Vanaf 11.00 uur kunt u een kijkje komen nemen in ons Bakhuys op het terrein van Restaurant De Uitwijk, Dorpsweg 136. Op deze dagen demonstreren wij het stookproces van de houtbakoven en het bereidingsproces van meel en bloem tot het uiteindelijke vloerbrood. Voor het bijwonen of organiseren van een workshop broodbakken kunt u ook bij ons terecht. Op het terrein van De Uitwijk zijn twee panden gerestaureerd zodat dit cultureel erfgoed voor ondergang behoed blijft. Dit met het oogmerk om beide panden voor het publiek toegankelijk te maken, waarbij het presenteren van cultureel erfgoed, het verzamelen, beheren en behouden de hoofdzaak is. Daarnaast wordt waar mogelijk informatie uitgewisseld aan wetenschappelijk onderzoek, informatieverstrekking voor studiedoeleinden, educatie en genoegen. In het 17e-eeuwse Bakhuys is naast de houtbakoven een permanente impressie te zien van 4 eeuwen ambacht gereedschappen. Onze hoofdcollectie betreft gebruiksvoorwerpen. De deelcollecties betreft voornamelijk ambachten, boerenbedrijf en huishouding. Het tweede gerestaureerde pand is een 18e-eeuws wagenhuis. Ook dit pand is gedeeltelijk ingericht als ambachts infocentrum. Dit pand is voorzien van installaties voor ondersteuning van (bedrijfs)vergaderingen. Een combinatie met het Bakhuys biedt tevens mogelijkheden voor teambuilding activiteiten." (bron: dorpssite)
Terug naar boven- De Heense Dijkenroute (opvolger van de Notendaalroute) is een zogeheten `afstaproute`. Bij een ‘afstaproute’ staat, zoals de naam al aangeeft, naast het fietsen ook het afstappen centraal. Door bewegwijzering wordt de fietsende recreant, of zo je wilt de recreërende fietser, gewezen op voorzieningen zoals cafés, musea, molens, restaurants en andere cultuurhistorische bezienswaardigheden. De naam Heense Dijkenroute is tot stand gekomen omdat de 31 kilometer lange fietsroute nagenoeg uitsluitend over dijken voert én door het dorp De Heen loopt, dat door de gemeente Steenbergen wordt ontwikkeld tot een rustieke recreatieplaats in een landelijke omgeving. De afstappunten worden met speciale borden aangegeven, zowel op het kaartje als langs de weg. Bij alle ondernemers hangt een Brabantse vlag buiten. De route is te verkrijgen bij de VVV’s in Bergen op Zoom, Breda en Roosendaal.
- De Slikken van De Heen is een natuurgebied in gedeeltelijk gemeente Steenbergen, gedeeltelijk gemeente Tholen (Zeeland). Het westelijke deel (gelegen langs de oostzijde van de Philipsdam/N257) heet ‘Plaat van de Vliet en Slikken van De Heen-West’, is 598 hectare groot en wordt beheerd door Het Zeeuwse Landschap. Het oostelijke deel (gelegen direct NW van sluizencomplex Benedensas) is 156 hectare groot en wordt beheerd door Natuurmonumenten. Voormalige zandplaten, slikken en schorren, die na het sluiten van de Philipsdam in 1987 zijn afgesloten van de invloed van het getij.
In dit relatief nieuwe gebied ontwikkelt de natuur zich snel. Op de voormalige schorren beginnen struwelen en bossen tot ontwikkeling te komen. Door begrazing met een klein aantal Schotse Hooglanders blijven sommige delen open en ontstaat een parkachtig landschap. Hier broeden blauwborstjes en bruine kiekendieven en in de toekomst hopelijk ook lepelaars. Tot aan de sluiting van de Philipsdam in 1987 kende het natuurgebied aan het Krammer/Volkerak alleen een zoutwatermilieu. Daarna veranderde er nogal wat; eb en vloed verdwenen en de gorzen kwamen voorgoed droog te staan. Het overgangsgebied tussen zout en zoet milieu is veelzijdig en waardevol voor flora en fauna. Zeekraal, lamsoor, zoutmelde en lepelblad zijn daar voorbeelden van. Evenals wilgenbossen, mattenbies, zeebies en moerasandijvie.
Tal van dieren vinden hun weg in de omgeving van de grote kreken en kleine, ondiepe geultjes die de slikken en gorzen doorkruisen. De bunzing en de kiekendief jagen er op fazanten, konijnen en hazen. Watervogels zijn er in overvloed; vele soorten eenden en zwanen, maar ook steltlopertjes. De Slikken van De Heen-West zijn toegankelijk via een wandelroute. Verder is het vogelrijke gebied goed te overzien vanaf de Philipsdam en vanaf de dam langs het Schelde-Rijnkanaal. Bij de Krammersluizen is een uitzichttoren. De Slikken-Oost zijn te overzien vanaf de voormalige zeedijk ten westen van sluizencomplex Benedensas. Het gebied is voor individueel bezoek niet toegankelijk. Onder begeleiding van Natuurmonumenten worden in dit prachtige natuurgebied excursies georganiseerd vanaf de voetgangersbrug bij het pittoreske sluizencomplex Benedensas, gelegen aan de monding van de Steenbergse Vliet.
"Het halfopen landschap van de Slikken van De Heen is ecologisch heel waardevol. Omdat dit landschap verruigt en wordt overwoekerd door adelaarsvarens en exoten als reuzenberenklauw en dijkviltbraam, zijn er in 2020 grote grazers in het gebied gebracht. Het betreft wisenten, rode geuzen en konikpaarden. De grote grazers helpen de verruiging in het natuurgebied terug te dringen en zo het halfopen landschap duurzaam te behouden. Het knakken van de adelaarsvaren. Adelaarsvaren wordt door de grazers in het voorjaar gegeten als de jonge scheuten met opgerold blad uit de grond komen. Deze vraat blijkt echter onvoldoende om de varens in te tomen, waardoor er later in het seizoen alsnog grote aaneengesloten velden adelaarsvaren ontstaan.
En toch weten de wisenten de adelaarsvaren in te tomen. Adelaarsvaren is namelijk een plant die gemakkelijk afbreekt en gevoelig is voor betreding. De wisenten blijken het hoogst aantrekkelijk te vinden om in de velden met adelaarsvaren te gaan liggen. Ze nemen er ook graag een ‘zandbad’. Met name rond en onder wilgenbosjes worden de adelaarsvarens door de wisenten geknakt, omdat de wisenten graag wilg eten en de bomen gebruiken om te schuren. Stapje voor stapje worden robuuste horsten met adelaarsvaren zo opengebroken, waardoor andere soorten zoals gewone agrimonie en grote keverorchis weer een kans krijgen. Volgend groeiseizoen zal blijken of het een tijdelijk of blijvend effect is en welke plantensoorten hiervan profiteren.
Ook berenklauw zingt een toontje lager. Voor de komst van de nieuwe grazers had de reuzenberenklauw zich stevig tot diep in het gebied uitgebreid. De rode geuzen en de wisenten vinden de reuzenberenklauw echter uiterst smakelijk. Ze houden de berenklauw dan ook flink onder de duim. In eerste instantie hebben ze vooral de gemakkelijk bereikbare reuzenberenklauw gegeten, maar nu die voorraad op is, gaan ze op zoek naar de minder gemakkelijk bereikbare exemplaren. Zo lopen ze ook dwars door velden adelaarsvaren heen om bij die ene plant te komen en breken zo de velden adelaarsvaren verder open. Reuzenberenklauw komt nu alleen nog maar in bloei op de spaarzame slecht bereikbare plekken, zoals in hoge dijkviltbraamstruwelen en tussen de wirwar aan takken van omgewaaide boswilgen. Door de druk van de grazers krijgt reuzenberenklauw geen kans meer om te woekeren en vormt zo geen bedreiging meer voor de biodiversiteit op de Slikken van De Heen.
Snoeien van dijkviltbraam. Datzelfde geldt voor de dijkviltbraam, een prachtige nectarbron die bovendien veel bessen geeft. Een welkome soort, maar tevens een onbesuisde groeier. De soort neemt enorm toe en overwoekert zelfs inheems struweel. Wisenten weten de smaak van dijkviltbraam echter te waarderen en menige struik is al stevig gesnoeid. Of ze de groei hiermee voldoende weten te remmen zal de komende jaren blijken. Zo hebben de wisenten en rode geuzen al in korte tijd een flink positief effect op het landschap van de Slikken van De Heen. Het gebied is tot begin 2021 afgesloten voor publiek zodat de wisenten in alle rust het gebied verder kunnen verkennen. Langs de randen van het gebied loopt een wandelpad vanaf waar je de grazers vaak kunt zien. Ook organiseert Het Zeeuwse Landschap excursies naar de wisenten. De poster over de sleutelrol van de wisent is gratis te downloaden op hoge resolutie in de Web(geef)winkel van ARK Natuurontwikkeling." (bron: ARK Natuurontwikkeling / Het Zeeuwse Landschap / FREE Nature, september 2020)
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving De Heen, met laagsteprijsgarantie!
- "Op de grens van Noord-Brabant en Zeeland ligt het plaatsje De Heen. Hier ligt de bakermat van de kampeervlotten, te huur voor iedereen die de rust opnieuw wil ontdekken. In 1998 introduceert voormalig boer Jos Akkermans, eigenaar van Akkermans leisure & golf, dit concept en wordt hiermee genomineerd voor de Nationale Toerismeprijs. Het idee achter de kampeervlotten stamt al uit het begin van dat decennium. Ondernemer Jos Akkermans onderzoekt of het mogelijk is om in de West-Brabantse delta op een vlot over de rivieren te trekken. Al snel blijken de vlotten te zwaar om op de niet-stromende riviertjes voort te bewegen. Daarom is gekozen om de vlotten een vaste locatie te geven en er een Canadese kano bij te geven als transportmiddel over het water. In verband met comfort en duurzaamheid is gekozen voor drijvers van gerecycled plastic, een hut van hout dat door verhitting een langere levensduur heeft gekregen en een kunststof vlonder, ook al van gerecycled materiaal. Hierdoor passen de vlotten naadloos in de natuurrijke omgeving waarin ze liggen.
De vlotten liggen verscholen in het riet van de Steenbergse Vliet. Vlak bij het monumentale sluizencomplex Beneden Sas. Deze sluis is opgenomen op de monumentenlijst van de Europese Unie. Er zijn ook een theetuin en een huiskamerrestaurant. Vanaf dit punt zijn wandeltochten te maken door natuurgebied de Dintelse Gorzen. Ook vissers kunnen hier uitstekend terecht: Discovery Channel maakte op deze locatie zelfs een special over de snoekbaars. Unieke recreatiemogelijkheid. Het project van Jos Akkermans heeft een nagenoeg unieke recreatiemogelijkheid opgeleverd. De vlotten zijn 25 vierkante meter groot, met daarop een houten hut van 12,5 vierkante meter. Er is ruimte voor maximaal vier volwassenen. Met kinderen kun je er eventueel met z’n vijven op. Ook de Zeeuwse kust is vanaf De Heen goed bereikbaar. Naast natuur biedt de directe omgeving een aantal interessante steden, zoals het historische centrum van Bergen op Zoom, al eens verkozen tot ‘Beste binnenstad van Nederland’. Antwerpen is, dankzij de nieuwe A4, binnen een half uur te bereiken. Op het terrein van Akkermans leisure & golf is een negenholes par 3-baan met driving range en oefengreens. Verder liggen er elektrische sloepen en is er een escaperoom ingericht in een voormalige bunker uit de Tweede Wereldoorlog." (bron: Groen Ontwikkelfonds Brabant)
Terug naar boven- Fotoreportage van De Heen door Kees Wittenbols uit Breda.
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over De Heen.
- Belangenorganisatie: - "Stichting Leefbaarheid De Heen is, alweer meer dan 30 jaar geleden, ontstaan vanuit de problematiek dat de bevolking van het dorp sterk vergrijsde. De groei van het dorp kwam tot stilstand, er kwamen immers nauwelijks nieuwe woningen bij. Door een gezamenlijk dorpsbelang in 1993 maakte de leefbaarheidsgroep een soort revival mee. Toen ook de komst van varkensstallen en afvalverwerkers dreigde, ontstond een tweede gezamenlijke belang. Zo zijn er in de loop der jaren wel meer gezamenlijke belangen bijgekomen. Wat is nu een leefbaarheidsgroep? Een echte definitie staat niet vast, zelf omschrijven we het als een groep mensen die zich vrijwillig inzetten voor het aanpakken van diverse problemen en daarbij opkomen voor de belangen van ons dorp. Tijdens de vergaderingen van de leefbaarheidsgroep worden de diverse zaken die spelen, geïnventariseerd en besproken waarna eventuele actie wordt ondernomen. Er vindt altijd terugkoppeling naar de bewoners plaats, daar we, als groep, voor elkaar en het dorp bezig zijn.
Inmiddels is de leefbaarheidsgroep een stichting geworden en werden de doelstellingen en reglementen geformaliseerd. De huidige samenstelling is alweer meer dan 20 jaar onveranderd, wel zijn we blij met de recente uitbreiding. Stichting Leefbaarheid De Heen heeft een getekend convenant van samenwerking met het college van B&W van de gemeente Steenbergen. Haar legitimiteit is tevens gebaseerd op overleg met bewonersgroepen en communicatie met lokale ondernemers. Wanneer nodig worden enquêtes gehouden, zodat alle dorpsbewoners in staat worden gesteld hun mening of advies te geven."
Reactie toevoegen