In De Groeve zijn ze in principe heel gastvrij. Alleen niet voor inbrekers. Dat wordt hier even in vele talen duidelijk gemaakt. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)
De houten vijzel van Molen De Boezemvriend in De Groeve was aangetast en is daarom in 2017 vervangen door een metalen vijzel, die daar niet vatbaar voor is. Hier is de vijzel dus net verwijderd t.b.v. de vervanging. (© Harry Perton)
De Groeve is een dorp in de provincie Drenthe, gemeente Tynaarlo. T/m 1997 gemeente Zuidlaren.
Terug naar bovenIn het Drents
De Grouve. Een inwoner van dit dorp is een Groufster.
Oudere vermeldingen
Sinds 1630 staat De Groeve als nederzetting vermeld op landkaarten. In een oud aardrijkskundig woordenboek wordt de nederzetting ook Midlaarderveen genoemd, naar het W gelegen dorp Midlaren.
Het dorp De Groeve ligt ZO van het Zuidlaardermeer, Z van het dorp Kropswolde, ZW van de dorpen Hoogezand en Sappemeer, W van het dorp Kiel-Windeweer, NW van het dorp Zuidlaarderveen, N van het dorp Annen, NO van het dorp Zuidlaren, O van het dorp Midlaren en OZO van het dorp Noordlaren.
Terug naar bovenIn 1840 heeft De Groeve 19 huizen met 99 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 165 huizen met ca. 430 inwoners. De bevolking is geleidelijk gegroeid van 5 gezinnen in 1630, 36 in 1875, 45 in 1900, 70 in 1925, 90 in 1950, 120 in 1975, 150 in 1990 tot ca. 170 nu. Het aantal inwoners is ca. 470.
Terug naar bovenDe Groeve is een streek- of lintdorp, ontstaan in de 13e eeuw na het graven van een kanaal. Dit door monniken uit Aduard gegraven deel moest een snellere afvoer van turf over de Hunze mogelijk maken. De eerste bewoning zal bij belangrijke punten aan de Hunze, zoals het keersluisje De Kniepe en de doorwaadbare plek bij het café (nu Chinees) zijn begonnen. Na het uitdiepen van de Hunze in 1736 is korte tijd een oversteek met een pontje mogelijk geweest. Niet lang daarna is er een beweegbare brug geplaatst. Dit betekende een verhoging van het toltarief. Het oudste tolhuis van Drenthe (1600-1938) vlakbij de Hunze gelegen aan de Hunzeweg was een belangrijke passage en deed dienst als 'provinciegrens' Groningen-Drenthe.
De weg naar Zuidlaren is in 1870 aangelegd, daarvoor was de route naar Zuidlaren over de Oude Dijk. Naast de bij Bezienswaardigheden beschreven Molen De Boezemvriend heeft De Groeve nog een molen gehad, namelijk in de Molenkamp. Tot 1836 was dat een zogeheten grondzeiler en daarna een korenmolen op een verhoging van ca. 3 meter. Via de Hunze heeft veel scheepstransport plaatsgevonden. Eerst vanwege de vervening, later ook vanuit Zuidlaren door De Vaart met een vaste bodedienst naar Groningen. De route ging over van de kanalen door de vaargeul van het Zuidlaardermeer dat vroeger nog een open verbinding had met de zee. Het in de laatste IJstijd ontstane 680 hectare grote meer is grotendeels erg ondiep. Zo is er tijdens baggerwerkzaamheden nog een pad door het meer ontdekt van De Kruierij naar de Bloemert, wat duidt op een oversteekmogelijkheid bij laag water. (bron: Harald Sloot)
Terug naar boven- De basisschool van De Groeve is opgericht in 1929. In 1995 wordt de school een nevenvestiging van De Schuthoek. Na afloop van schooljaar 2015-2016 moet de school de deuren sluiten omdat er te weinig leerlingen meer zijn.
- In 2016 is in het dorp het Vijfsterrenproject 'De Groeve houdt het vuur brandend! Nu en in de toekomst' uitgevoerd. Deze Vijfsterrenmethode heeft zich al bewezen in andere dorpen en brengt samen met inwoners in kaart hoe men tegen het eigen dorp aankijkt. Wat wordt gewaardeerd en waar kunnen ze nog verbeteren? Op welke ontwikkelingen willen en kunnen ze samen inspelen? De inbreng van de inwoners wordt daarna omgezet in concrete acties. Deze acties gelden als basis voor Dorpsbelangen bij het ontwikkelen van een Dorpsvisie en wat daaruit voortkomt. Aan de andere kant zijn het actiepunten voor inwoners om de uitdaging aan te gaan en samen voor elkaar te krijgen wat ze nodig hebben. De Groeve kan zo laten zien waar een klein dorp groot in kan zijn.
- De Groeve heeft wel coax, maar zit relatief ver van de verdeelkast en heeft dus de nodige last van de bekende filevorming en traagheid. Vandaar dat men zich inzet voor het verkrijgen van glasvezelaansluitingen in het dorp, in samenwerking met andere initiatieven in de regio.
Terug naar boven- De Groeve heeft 1 rijksmonument, namelijk Molen De Boezemvriend (ook wel 'Molen van De Groeve') (Hunzeweg 4) uit 1871. Het is de enige poldermolen in de provincie Drenthe. De oorspronkelijke functie van de molen was om de achterliggende polder droog te houden. De vijzel wordt aangedreven door de molen en schroeft het water van laag naar hoog. Als er teveel water stond in de polder werd de molen in werking gesteld. Het water werd dan weggepompt naar het havenkanaal en stroomde vervolgens via de Hunze door naar het Zuidlaardermeer. Vandaag de dag wordt dit gedaan door het pompgemaal met elektromotoren dat naast de molen staat. In 2017 is de houten vijzel, die door zwam was aangetast, in overleg met de molenexpert van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed vervangen door een metalen vijzel. Vervanging door een nieuwe houten vijzel had namelijk geen zin; omdat de sporen van de zwam zich in de betonnen vijzelgoot hebben genesteld, zouden die een nieuwe houten vijzel direct weer infecteren. In dit filmpje van Molen De Boezemvriend uit 2014 is de molen in werking te zien, dus nog met de houten vijzel.
- Gemaal Oostermoer in De Groeve (Hunzeweg 4) dateert uit 1955 en is een provinciaal monument. Het gemaal heeft twee elektrisch aangedreven pompen, één met een capaciteit van 200m3 per minuut en één met een capaciteit van 100m3 per minuut. Daarnaast kan indien nodig een door een dieselmotor aangedreven pomp worden ingezet. Deze dieselpomp heeft een capaciteit van 200m3 per minuut. Zodra deze dieselpomp wordt gestart (dit gebeurt handmatig), moet het gemaal bemand worden. Gemaal Oostermoer voert het water af op het Zuidlaardermeer vanuit een gebied met een oppervlakte van 8000 ha. In dit gebied wordt een zomerpeil gehanteerd van -0,30m NAP+ en een winterpeil van -0,60m NAP+. Het gemaal vormt een functioneel ensemble met de naastgelegen dienstwoning en de monumentale watermolen en is gebouwd in een sobere architectuur. Ten noorden van het gemaal ligt nog een bedrijfsloods en een voormalige dienstwoning die werd gebruikt als woning voor de medewerkers van de buitendienst en de werkplaats- en werktuigenloods. Deze onderdelen vallen wegens de geringe architectonische kwaliteit niet onder de provinciale bescherming.
- Pompstation De Groeve (De Dijk 1), van oorsprong bestaande uit een pompgebouw, een filtergebouw, een garage en een vijverpartij, is in 1966 gebouwd door architect Egbert Reitsma uit Glimmen en is een provinciaal monument. Reitsma kreeg in het Interbellum bekendheid vanwege de esthetiek van zijn ontwerpen in de Amsterdamse School-stijl en later in een bouwstijl gerelateerd aan het werk van W. Dudok, echter steeds met een eigen signatuur. Hij ontwierp het pompgebouw in een moderne functionalistische vormgeving te midden van een fraaie terreinaanleg met water en groen. Meest in het oog springende element van het gebouw is de betonnen kantoordoos die op pijlers boven de vijver zweeft en de bestemming kreeg van directeurskamer. Het kantoor is door middel van een glazen gang verbonden met het hoofdgebouw, waarin onder meer een ontvangsthal, een laboratorium, een werkplaats en een magazijn zijn ondergebracht. Aan de zuidwestzijde hiervan bevindt zich de 8,5 meter brede en 29 meter lange pompenhal. De vrijstaand in de vijver staande schoorsteen aan de westzijde van het gebouw zou in de visie van de architect worden ommetseld met veldkeien. Uiteindelijk is de schoorsteen toch in baksteen uitgevoerd.
Vanuit Pompstation De Groeve levert Waterbedrijf Groningen jaarlijks ca. 10 miljoen kuub drinkwater aan haar klanten. Om ervoor te zorgen dat de drinkwatervoorziening ongestoord kan blijven doorgaan, ook als het gebied onder water wordt gezet (zie daarvoor verder het hoofdstuk Landschap etc.), heeft zij in 2016 een aantal waterputten (winputten) moeten verplaatsen, oftewel de oude winputten vervangen door nieuwe winputten elders in het gebied. Het maken van een nieuwe winput (hier uitgevoerd door De Ruiter Grondwatertechniek) duurt enkele dagen; meter voor meter worden tijdens het boren de diverse zand-, klei- en grindlagen tot ca. 100 meter diepte in kaart gebracht. Slechts bepaalde lagen in de grond zijn daadwerkelijk geschikt voor het winnen van drinkwater. Ter hoogte van de geschikte grindlagen wordt er vervolgens in de put een filter geplaatst, waardoor het grondwater de put in kan stromen. Voor hoe dit in zijn werk gaat, zie het filmpje over het maken van nieuwe winputten bij Pompstation De Groeve.
In het Gebiedsdossier Grondwaterbeschermingsgebieden in Drenthe: De Groeve (2011) is voor de waterwinning De Groeve de informatie weergegeven en de verontreinigingsbronnen die de kwaliteit van de winning kunnen beïnvloeden. Deze informatie is geïnterpreteerd in termen van risico’s voor de winning. Op basis van dit gebiedsdossier kunnen in een vervolgfase effectieve maatregelen worden ontwikkeld die gericht zijn op preventie en risicobeheersing. Deze maatregelen kunnen worden opgenomen in een uitvoeringsprogramma. Hiermee vult het gebiedsdossier het bestaande grondwaterbeschermingsbeleid aan en geeft het invulling aan de KRW-doelstelling voor drinkwater.
- In 1893 wordt in De Groeve de Coöperatieve Stoomzuivelfabriek Zuidlaren (Hunzeweg 18) gesticht. In 1935 wordt de fabriek afgebroken en vervangen door een groter complex, opgetrokken in een expressionistische bouwstijl / Amsterdamse Schoolstijl (wij komen in diverse media beide kwalificaties tegen), met horizontaal gelede bouwlagen en platte daken. Bij de bouw van de nieuwe fabriek blijft de oude fabrieksschoorsteen behouden. Het kantoor van de fabriek wordt er omheen gebouwd. In de jaren zestig wordt de schoorsteen afgebroken, met uitzondering van de fraai versierde vierkante gemetselde schoorsteenvoet. Dit schoorsteenrestant is bijzonder vanwege de ingemetselde gedenksteen waarop de namen van de stichters van de fabriek worden vermeld. Ook de namen van architect M.Viets en aannemer A. Daanje worden vermeld. De schoorsteenvoet van De Groeve is een van de zeer weinige fabrieksschoorstenen in Nederland met een gedenksteen. De zuivelfabriek is in 1968 gesloten. Daarna is het nog een poos in gebruik geweest door de burgerbescherming voor de opslag van noodrantsoenen babyvoeding. Later is het nog een meubelwinkel geweest, en daarna een autobedrijf. Anno 2016 is het complex in gebruik als opslag voor oldtimers.
In 2015 hebben studenten Patty Groenland en Jeroen Buist van Hanzehogeschool Groningen in samenwerking met Stichting BOEi en DAAD Architecten onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van herbestemming van de karakteristieke voormalige zuivelfabriek van De Groeve. De ambitie is om een energieneutraal complex te realiseren, volgens de methode 'Energieke Restauratie', waarvoor in het onderzoek Energieke Sint Petruskerk Eindhoven de basis is gelegd. De bedoeling is dat de oude elementen van de melkfabriek zoveel mogelijk worden behouden. In deze slides vind je de ideeën over de mogelijke multifunctionele bestemmingen die het complex zou kunnen krijgen. Er wordt met name gedacht aan een lunchcafé met terras, een bed & breakfast en een fiets- en kanoverhuur. Ook verrijst er een medisch centrum, uiteraard naar rato van de bescheiden schaal van het dorp. In de gelinkte artikelen staat niet hoe dit verder is verlopen. Wordt vervolgd dus...
Terug naar boven- Het gebied Tusschenwater, in de benedenloop van de Hunze bij het Zuidlaardermeer, Z van De Groeve, W van Zuidlaarderveen en langs de N386 tussen Zuidlaren en De Groeve, is sinds 2016 ingericht als 'natte natuur'. Uniek aan dit gebied is enerzijds het winnen van drinkwater - zoals hierboven beschreven - en anderzijds de tijdelijke berging van zo’n 1,3 miljoen kubieke meter water bij extreme wateroverlast. Waterwinning, waterberging en natuur krijgen nu alle ruimte in het Hunzedal, waardoor er een mooi en natuurlijk moerasgebied ontstaat. Het Tusschenwater is een ‘kraal aan het parelsnoer’ uit de Hunzevisie. De totale oppervlakte van het gebied is circa 250 hectare. Het project is financieel mogelijk gemaakt door de Provincie Drenthe, Waterschap Hunze en Aa’s, Waterbedrijf Groningen, Stichting Het Drentse Landschap en de gemeente Tynaarlo. In januari 2019 is het gebied onder water gezet. De klepstuw die het natuurgebied met de Hunze verbindt, is open gezet. Hierdoor kan het water uit de Hunze het gebied instromen. In maart 2019 is het project officieel afgerond en is het beheer van het gebied overgedragen aan Stichting Het Drentse Landschap.
- De gemeente Tynaarlo heeft in 2018 6 hectare landbouwgrond in het Noordmagebied - gelegen rond de weg Noordma, direct ZW van De Groeve - verkocht aan de provincie Drenthe. De provincie wil de grond gebruiken om een natuurlijke verbinding aan te leggen tussen het Zuidlaardermeergebied en het in de vorige alinea beschreven natuurgebied Tusschenwater. In november 2017 verkocht de gemeente ook al landbouwgrond aan Stichting Het Drentse Landschap, die samen met de provincie Drenthe werkt aan de natuurontwikkeling in het Noordmagebied.
Terug naar boven- Oude foto's en ansichtkaarten van De Groeve, met toelichting.
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over De Groeve.
- Nieuws: - Nieuws uit De Groeve op Facebook.
- Belangenorganisatie: - "Dorpsbelangen De Groeve stelt zich tot doel de belangen van de inwoners te behartigen in de meest uitgebreide zin van het woord. Naast het opkomen voor de inwoners verzorgt en coördineert Dorpsbelangen allerlei activiteiten in het dorp. Het doel van de activiteiten is de bewoners nader tot elkaar te brengen en samen leuke dingen te doen."
- Dorpshuis: - Dorpshuis Klein Kruierij en de ijsbaan van De Groeve zijn gerealiseerd na het winnen van de landelijke hoofdprijs in 1983 met het programma ‘Een kern waar pit in zit’. De werkzaamheden zijn in eigen beheer uitgevoerd en in 1988 gereed gekomen. Het dorpshuis is daarna nog twee keer uitgebreid; in 2003 en in 2012. Klein Kruierij kan ook door inwoners worden gehuurd voor een verjaardagsfeest, receptie, vergadering etc.
- Kinderopvang: - Bij Gastouderopvang Kinderbeleving in De Groeve vinden kinderen de ruimte om zich op hun eigen, unieke wijze te ontwikkelen. Niet door te sturen, maar door positief stimuleren en in te spelen op de interesse en behoefte van elk kind. De plek waar een kind kind mag zijn zonder verwachtingen. Ze beschikken over een grote, veilige tuin die gedeeltelijk overdekt is. Ook binnen is er voldoende ruimte om te spelen, puzzelen of even rustig een boekje te lezen.
- Jeugd: - Achter De Groeve, nabij het Zuidlaardermeer staat een oud gebouwtje van de vroegere Bijzondere Radio Dienst, bijgenaamd 'Post Hotel'. Dit gebouw was in gebruik tussen 1950 en 1980 om radioboodschappen uit het Warschaupact te onderscheppen om mogelijke troepenbewegingen te achterhalen. In 2011 is het pand herbestemd tot jongerencentrum De Keet.
Reactie toevoegen