't Eiland

Plaats
Buurtschap
Sluis
Zeeuws-Vlaanderen
Zeeland

Eiland Sint Kruis huis t Eiland (Kopie) (Kopie).jpg

Buurtschap 't Eiland bij Sint Kruis heeft vooralsnog geen plaatsnaamborden. Je kunt de plaatsnaam momenteel slechts herkennen aan het opschrift op het pand aan de kruising Sint Lievensdijk/Molenweg ...

Buurtschap 't Eiland bij Sint Kruis heeft vooralsnog geen plaatsnaamborden. Je kunt de plaatsnaam momenteel slechts herkennen aan het opschrift op het pand aan de kruising Sint Lievensdijk/Molenweg ...

Eiland 2 Sint Kruis (Kopie).jpg

... en op de brievenbus van het pand op Eiland nr. 2.

... en op de brievenbus van het pand op Eiland nr. 2.

Eiland 13 Sint Kruis 2 (Kopie).jpg

Buurtschap 't Eiland, zorgboerderij Zonne-Eiland

Buurtschap 't Eiland, zorgboerderij Zonne-Eiland

't Eiland

Terug naar boven

Status

- 't Eiland is een buurtschap in de provincie Zeeland, in de streek Zeeuws-Vlaanderen en daarbinnen in de (deels Belgische) streek Waterland, gemeente Sluis. T/m 31-3-1941 gemeente Sint Kruis. Per 1-4-1941 over naar gemeente Aardenburg, in 1995 over naar gemeente Sluis-Aardenburg, in 2003 over naar gemeente Sluis.

- De buurtschap 't Eiland valt voor de postadressen grotendeels onder het dorp Sint Kruis en voor een klein deel onder het dorp Waterlandkerkje (met name de panden Sint Lievensdijk 1-7 en 4-6).

- Plakkebord maakt ook deel uit van 't Eiland, maar wordt als een aparte buurtschap beschouwd.

- Vreemd is dat ondanks dat 't Eiland vanouds al als buurtschap bekend is en ook op kaarten uit rond 1900 nog voorkomt (bijvoorbeeld in de Grote Historische Atlas Zeeland (1) en op de oude gemeentekaart van Sint Kruis uit ca. 1870, zie aldaar), de plaatsnaam niet meer wordt vermeld in de recente Topografische atlas Zeeland (2) (d.w.z. wel als veldnaam maar niet als plaatsnaam) en ook niet in de voorgaande editie (1990). Wat ons betreft onterecht, want de bebouwing is er nog gewoon. Op Google Maps wordt de plaatsnaam wél vermeld.

- De buurtschap 't Eiland moet plaatsnaamborden ontberen, zodat je slechts aan de straatnaam Eiland - overigens slechts een van de wegen in de buurtschap, zie verder bij Ligging - kunt zien dat je er bent aanbeland. Inwoners van de buurtschap hebben ons gemeld dat zij gaan ijveren voor plaatsnaamborden (zoals overigens vele buurtschappen in Zeeuws-Vlaanderen die inmiddels al hebben gekregen), ter herkenning en erkenning van hun buurtschap.

Terug naar boven

Naam

Spelling
Eén van de wegen ter plekke heet Eiland, op Google Maps spelt men de plaatsnaam als Het Eiland (maar Google Maps heeft van alle 't 'Het' gemaakt, is onze indruk...). Maar aangezien men op 2 panden in de buurtschap het opschrift 't Eiland vermeldt (zie de foto's), gaan wij ervan uit dat dat de kennelijke voorkeursspelling is, die wij op deze pagina dan ook aanhouden.

Naamsverklaring
In dit geval ligt de naamsverklaring voor de hand. Vanouds was dit namelijk daadwerkelijk een eiland. Het eiland lag tussen de Passageule, het Zoetelaarsgat, de Brandkreek en het Coxijsche Gat. Het eiland, ontstaan door de militaire inundatie van 1622 en gevormd uit delen van eerder ondergelopen polders, vormde met enkele gronden op de vaste wal de Generale Vrije Polder (= Algemene Vrije Polder). Omstreeks het midden van de 18e eeuw werd 't Eiland een schiereiland door het bedijken van de Brandkreek, waardoor de Brandkreekpolder is ontstaan.(3) Volgens (4) is dat in 1711 gebeurd.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap 't Eiland ligt NO van Aardenburg en Sint Kruis, ZO van Oostburg, ZW van Waterlandkerkje, rond de weg Eiland (die vanouds Eilandweg heette) en de in 2010 vastgestelde straatnamen Sint Lievensdijk en Brandkreekdijk (die voorheen ook Eiland heetten, wat de gemeente te verwarrend vond voor bezoekers, leveranciers, hulpdiensten e.d.; zo'n groot gebied met diverse zijstraten met dezelfde straatnaam) en grenst in het Z aan België (dorp Sint-Margriete). N van 't Eiland loopt de Passageule-Linie.

Terug naar boven

Statistische gegevens

- "Het Eiland is groot, volgens omlooper, 725 bund. 15 v.r. of 1658 gem. 273 r. (volgens Wikipedia is het 784 hectare, wat kennelijk synoniem hiervoor is, red.) Daarin zijn 37 woonhuizen, onder welke 12 hofsteden; ook een klein gehucht, het Plakkebord. Ten jare 1850 heeft het Nederlandsche gedeelte van den Brandkreekpolder, dat tot dus verre eene afzonderlijke directie had, zich bij 't Eiland gevoegd. In bovenstaande opgave is echter alleen Het Eiland afzonderlijk in aanmerking genomen. Het bestuur bestaat uit eenen Dijkgraaf, twee Gezworenen en eenen Penningmeester."(5)

- De buurtschap 't Eiland omvat ca. 40 huizen met ca. 100 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

- (6) beschrijft het gebied 't Eiland als volgt: "Vereeniging van polders, tot eene watering, in Staats-Vlaanderen, gedeeltelijk in het Vrije van Sluis, gedeeltelijk heerlijkheid van Waterland, geheel behoorende tot de prov. Zeeland, distr. Sluis, arr. Middelburg, en daarin ten deele kant. Oostburg, gedeeltelijk gem. IJzendijke, kant. Sluis, gem. St. Kruis; palende W, N en NO aan de Nieuwe Passegeulepolder, O aan den Oudemanspolder in België, ZO en Z aan de Brandkreek.

Oudtijds behoorde 't Eiland tot eene veel grootere vereeniging, die in België nog bestaat, namelijk de Generale Vrije Polder, waarom zij ook in oudere tijden voorkomt onder den naam van 'Generale Vrije Polder, gezegd Het Eiland'. Het Staatsche gedeelte van gemelde groote vereeniging, in de Spaansche onlusten grootendeels geïnundeerd zijnde, heeft, bij de achter elkander volgende herdijkingen, den naam van Eiland verkregen, zijnde het ook, deels door overstrooming, deels door opzettelijke doorgraving, aan de eene zijde door de Linie, aan de andere zijde door de Brandkreek omgeven. Het deel, dat tot St. Kruis behoort, was oudtijds het Staatsche gedeelte der gemeente St. Margariete. Het deel, dat tot IJzendijke behoort, was heerlijkheid Waterland. De kerk stond in het Staatsche gedeelte; maar op het Spaansche gedeelte werd mede ééne kerk gebouwd, alzoo ontstond Waterland-Oudenman. De eerstgemelde kerk in 1708, door de Franschen vernield zijnde, is niet herbouwd. In het jaar 1672 werd Het Eiland doorgestoken, om de Franschen den weg naar de Passegeule af te snijden: doch omtrent het jaar 1700 is het wederom bedijkt.

De polders van 't Eiland onder Sint Kruis zijn: de Margarietepolder, de St. Jorispolder, de Kruispolder, de St. Lievenspolder; tot IJzendijke behooren: de Oude Passegeulepolder, de Jeronimuspolder, de Oudemanspolder, het Vrije Poldertje en een gedeelte van het Krakeelpoldertje.

't Eiland watert uit door eene groote en eene kleine sluis, in den Nieuwe PassegeulepoIder, door de Linie en den Kapitalendam. Ook is in de Belgische onlusten eene buis aangelegd, naar den Belgischen Oudenmanspolder, en voorts langs de watering der Isabellesluis, naar de Bouchauter haven, waartoe de directie dier watering te gemakkelijker over te halen was, omdat vele Belgen belang in het Eiland hebben. Deze buis is nu vervallen en werkt niet meer."

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- W van 't Eiland liggen nog contouren van voormalige schansen.

Terug naar boven

Links

- Zorg en welzijn: - Zonne Eiland in buurtschap 't Eiland is een kleinschalige zorg- en activiteitenboerderij. Zij werken zowel met kinderen als met volwassenen. Op Zonne Eiland vinden ze het belangrijk dat mensen zich hier thuis voelen en een veilige plek vinden om te genieten, te leren en te werken. Ze bieden activiteiten aan voor kinderen met een beperking. Voor hen zijn er ook zorgweekenden en een zorgvakantie. Ze bieden ook een veilige leeromgeving aan schooluitvallers (kinderen en jongeren die om wat voor reden ook niet naar school gaan en thuis zitten). Zonne Eiland verzorgt ook dagbesteding voor volwassenen en ouderen.

Ze verzorgen tevens creatieve workshops voor kinderen en volwassenen (met of zonder beperking). Hierbij kan iedereen zich ontwikkelen op het gebied van tekenen en pottenbakken (draaien op de schijf en handvormen). Je bent altijd welkom om kennis te komen maken en vrijblijvend een keer mee te draaien of te tekenen. Op Zonne Eiland hebben ze aandacht voor elkaar en voor de omgeving. Ze doen hun best om alle werkzaamheden zo duurzaam mogelijk uit te voeren. Zo wekken ze zelf energie op (via zonnepanelen), gebruiken ze zo veel mogelijk streekproducten, krijgen hun dieren alle ruimte, en mogen ze allemaal oud worden: zij genieten van ze en daarom zorgen ze goed voor ze zolang ze leven.

Reacties

(2)

Wij stonden vroeger (jaren '80) regelmatig op camping de Plate. Achter de camping lag een huisje in de bossen waar nogal mysterieus over gedaan werd. Het verhaal ging dat de keizerin van Duitsland er een aantal dagen gezeten heeft. Ik kan hier alleen niks over terug vinden. Weet iemand uit de buurt hier iets van?

Als er iemand reageert, laat ik het u weten.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen