Status

- Willeskop is een buurtschap in de provincie Utrecht, in de streek Lopikerwaard, in grotendeels gemeente Montfoort, deels gemeente Oudewater. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1988.

- Wapen van de voormalige gemeente Willeskop.

- De gemeente Willeskop is in 1857 niet heringedeeld, zoals in dat jaar bijvoorbeeld de nabijgelegen gemeenten Achthoven, Cabauw en Zevender wél is overkomen, maar heeft dit maar liefst 142 jaar weten te rekken tot 1989, in welk jaar zij is verdeeld over de gemeenten Montfoort en Oudewater. Het predikaat ‘Willeskoppig', zoals de inwoners i.v.m. hun verzet tegen de herindeing van 1989 werden genoemd, is dus wel verdiend. Symbool voor de koppigheid waarmee de Willeskoppers zich tegen de opheffing van hun gemeente verzetten, was de stier, die eind jaren tachtig veelvuldig - in houten uitvoering en met het opschrift Willeskoppig - in de tuinen van de inwoners was te vinden. Die stieren stonden ook in de buurtschap Blokland, die ook onder deze gemeente viel.

- Pleister op de wonde is dat de naam Willeskop is behouden in de straatnaam ter plekke: besloten is de provinciale weg Montfoort-Oudewater die naam te geven. Jammer genoeg is de plaatsnaam wél verdwenen; de buurtschap heeft geen eigen postcode meer en ligt daarom voor de postadressen nu 'in' de plaatsen Montfoort en Oudewater, in tegenstelling tot het qua grootte en lintbebouwing vergelijkbare en nabijgelegen Snelrewaard, dat na de opheffing als gemeente in 1989 wél zijn eigen postcode en plaatsnaam heeft weten te behouden (althans voor zover het het gedeelte op grondgebied van de gemeente Oudewater betreft). De buurtschap heeft ook - eveneens in tegenstelling tot Snelrewaard - helaas geen plaatsnaamborden meer. En wij hebben, althans via Google StreetView, aan deze kilometerslange weg zélfs geen straatnaambordjes kunnen vinden met deze straatnaam én plaatsnaam. Béétje jammer...

Naam

Oudere vermeldingen
Circa 1380 Willamscoep, 1639 Willeschop, 1883 Willeskoop.

Naamsverklaring
Betekent het Middelnederlandse cope ‘gekocht land'* van een persoon Willam.(1) De oorsprong van deze nederzetting ligt in de periode van ontginnen van de toenmalige woeste gronden ten behoeve van landbouw en veeteelt. Toestemming voor ontginnen ging via een cope. Dit woord is nog terug te vinden in vele plaatsnamen, zoals ook Boskoop, Nieuwkoop, Hei- en Boeicop. In de 13e eeuw is dit gebied aangekocht door de heer Wilhelmes, vandaar de naam Wilhemscope, wat later verbasterd is tot Willeskop.

Ligging

De buurtschap Willeskop ligt rond de gelijknamige weg (= de provincialeweg Montfoort - Oudewater), ZW van Montfoort.

Statistische gegevens

- In 1840 heeft de gemeente Willeskop 71 huizen met 594 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 38/313 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Kort-Heeswijk 14/139 en Blokland 19/142.

- De gemeente Willeskop is per 1 januari 1989 opgeheven en als volgt verdeeld:
naar de gemeente Montfoort: 1.042 hectare met 234 huizen en 759 inwoners;
naar de gemeente Oudewater: 369 hectare met 63 huizen en 217 inwoners.

- Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 150 huizen met ca. 400 inwoners in de gemeente Montfoort (het overige Montfoortse gedeelte valt onder de buurtschap Blokland) en ca. 60 huizen met 150 inwoners in de gemeente Oudewater.

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Willeskop, kun je terecht bij de Stichts-Hollandse Historische Vereniging (SHHV).

We mogen blij zijn met onze goede leefomstandigheden en gezondheidszorg vandaag de dag. Begin 20e eeuw was er een familie Vendrig in Willeskop, die 14 kinderen kreeg, van wie de meesten al op zeer jonge leeftijd zijn overleden... Helaas is het artikel dat dit beschreef van het internet verdwenen.

Bezienswaardigheden

- Willeskop heeft 2 rijksmonumenten, waaronder de gelijknamige hoeve, die in 2006 door Boerderijen Stichting Utrecht is uitgeroepen tot Boerderij van het Jaar.

- Als onderdeel van de Ruilverkaveling Lopikerwaard, die in 1979 is vastgesteld, zijn de toenmalige 16 gemalen vervangen door 4 nieuwe gemalen. Eén van die oude gemalen is het gemaal van Willeskop, gelegen aan de Provincialeweg Oudewater-Montfoort, nabij de kruising met de Damweg, op Oudewaters grondgebied. Het stoomgemaal dateert uit 1882, is in 1920 voorzien van een ruwoliemotor en in 1941 volledig geëlektrificeerd. Het gemaal is in 1986 buiten gebruik gesteld.

- Een van de vier nieuwe gemalen is het gemaal De Pleyt in Willeskop, genoemd naar de oude uitwatering Maalvliet De Pleyt. Het ligt aan de Provincialeweg Oudewater-Montfoort, op Montfoorts grondgebied. Dit gemaal is in 1985 als eerste van de vier in gebruik genomen. Het bevat twee gesloten schroefpompen met een capaciteit van ieder 165 kubieke meter per minuut. De opvoerhoogte bedraagt bij een gemiddelde stand van de Hollandse IJssel circa 2,45 meter. Het bemalingsgebied van dit gemaal is 2.967 hectare groot.

- Bij de herindelingen van 1989 was het voorstel een monument voor de opgeheven gemeente Willeskop te maken, in de vorm van een stier in brons voor het toenmalige café De Schans. Gerealiseerde uitvoering: de stier staat op een reliëfkaart. Over de kaart loopt een scheur. De stier staat met de voorpoten in Montfoort, met de achterpoten in Oudewater. Ontwerp beeldhouwer Grassens. Overigens was al in 1984 een kleine stier vervaardigd, bij de ingebruikname van het nieuwe gemaal. Deze stier staat nu niet bij De Schans maar ter hoogte van de straat De Cope. Tekst: "Zelfstandig van 1 januari 1818 t/m 31 december 1988."

- Beschrijving molen De Herder (thans alleen nog een restant) in de Molendatabase.

- Het zogeheten Bedelaarskerkhof Willeskop is een voormalige begraafplaats, bedoeld voor dak- en thuislozen en voor mensen die onvoldoende geld bezaten om een uitvaart te kunnen betalen. De laatste uitvaart heeft hier plaatsgevonden in 1907.

- Steenfabriek IJsseloord werd in 1865 opgericht door B.J.A. van Limbeek. Het was een van de steenfabrieken die destijds werden gebouwd aan de huidige N228 tussen Montfoort en Oudewater ter hoogte van Willeskop. In 1876 werkten in de steenfabriek veertig werklieden en werden er drie miljoen stenen per jaar geproduceerd. Andere steenfabrieken in deze buurtschap waren van Splinter, Muller en de gebroeders Wiegerinck. In 1902 werd IJsseloord gekocht door G.J.W. Koolemans Beijnen. In 1906 was Anton van Leeuwen voorman en stoker van de fabriek. Hij liet een huis bouwen nabij de fabriek, op huisnr. 72. De fabriek is inmiddels verdwenen. In 1944 is de fabriek grotendeels gesloopt en in 1976 zijn overblijfselen, zoals bijvoorbeeld de droogrekken, verwijderd.

Tegenwoordig herinneren de schuur en de directeurswoning nog aan de fabriek. De schuur heeft nog een originele balkenconstructie met spanveren in de dakconstructie. De grond en de daarop staande gebouwen zijn gekocht door Jan Snel, directeur van het ernaast gelegen container-verhuurbedrijf Jan Snel. De voormalige steenfabriek is het enige overgebleven erfgoed in Willeskop dat herinnert aan de industriële voorspoed alhier aan het begin van de 20e eeuw. De steenoven van de voormalige steenfabriek IJsseloord is samen met de bijbehorende directeurswoning in 2008 door burgemeester en wethouders aangewezen als gemeentelijk monument. De steenoven dateert uit 1906 en is het enige restant van de steenindustrie tussen Utrecht en Rotterdam. Eigenaar Jan Snel Groep gaat het complex restaureren en stelt het vervolgens ter beschikking voor culturele en recreatieve activiteiten. Voor de details van dat plan zie het artikel hierna:

"In vervolg op de ter inzage legging van het ontwerpbestemmingsplan ‘Steenfabriekterrein IJsseloord’ heeft de gemeenteraad op 5 maart 2018 het raadsvoorstel Bestemmingsplan Steenfabriekterrein IJsseloord besproken. Dit bestemmingsplan voorziet in de herontwikkeling van de locatie, waarbij de voormalige steenoven een multifunctionele functie krijgt, de voormalige bazenwoning een zelfstandige woonbestemming krijgt en er wordt voorzien in het hobbymatig houden van paarden inclusief benodigde bouwwerken. Daarnaast wordt bedrijventerrein Jan Snel uitgebreid met een vrachtwagenparkeerplaats.

Tijdens de raadsvergadering heeft de fractie van Progressief Akkoord aangegeven dat verdere uitbreiding van bedrijventerrein Jan Snel niet wenselijk is. Progressief Akkoord hecht veel waarde aan het groengebied tussen de bedrijventerreinen Jan Snel en Krekenburg. Omwonenden, Werkgroep Behoud Lopikerwaard (WBL) en Hugo Kotestein hebben aangegeven dat het landschappelijk inrichtingsplan en de beheersovereenkomst voldoende borging biedt voor de uitvoering ervan. Dit groengebied - in combinatie met de gerenoveerde steenoven - moet een aanwinst voor Willeskop gaan worden. Progressief Akkoord heeft alle vertrouwen dat dit ook gaat gebeuren en wenst de initiatiefnemers veel succes toe. Tijdens het Forum Ruimte hebben de WBL, Hugo Kotestein en omwonenden gevraagd betrokken te mogen blijven bij de uitvoering van de plannen. Progressief Akkoord hoopt van harte dat de initiatiefnemers hierin meegaan. De gemeenteraad was unaniem van mening dat dit een bijzonder geslaagd traject is geweest en het raadvoorstel werd dan ook unaniem aanvaard.

Toekomstvisie. Aan de totstandkoming van het plan voor de herontwikkeling van het terrein van de voormalige steenfabriek IJsseloord is een lang traject van planvorming en onderhandelingen vooraf gegaan. Op initiatief van de Kamer van Koophandel en de VIP-bus zijn een groep direct omwonenden en belangenorganisaties als Werkgroep Behoud Lopikerwaard en Stichting Hugo Kotestein gevraagd mee te denken en te brainstormen over toekomstvisie van dit gebied, samen met de Koninklijke Nederlandse Heidemij, de heer Van Zandwijk van de Jan Snel Group en vertegenwoordigers van de gemeente Montfoort. Plan 'Nieuwe Toekomst IJsseloord’. Groot was de euforie toen eind 2011 overeenstemming werd bereikt en de afspraken konden worden vastgelegd in het plan 'Nieuwe Toekomst IJsseloord'. In dit plan is gezocht naar een goede balans tussen cultuurhistorie, economie en landschap. Concreet vertaald: 1) Restauratie en herbestemming steenovenschuur en bazenwoning; 2) Uitbreiding van het bestaande bedrijventerrein aan Willeskop 94 met uitsluitend vrachtwagenparkeerterrein; 3) Landschappelijke herinrichting en publieke openstelling van het gebied.

Ontwerpbesluit. In april 2017 heeft de gemeenteraad een zogeheten ‘Ontwerpbesluit’ besproken, waarbij de component ‘Natuur en landschap’ zeer beperkt was ingevuld met vooral weiland voor paarden. De fractie van Progressief Akkoord vond dit geen recht doen aan de uitgangspunten van het oorspronkelijke plan en heeft daarom een amendement ingediend, dat door een ruime meerderheid van de gemeenteraad is aangenomen. Een Landschapsinrichtingsplan moet leiden tot meer natuurkwaliteit en een Landschapsbeheersplan verplicht de initiatiefnemer om de aangelegde natuur en landschap gedurende tenminste 20 jaar zorgvuldig te beheren. Ook zijn in het amendement van Progressief Akkoord de toekomstige functies van de voormalige steenoven nauwkeuriger vastgelegd, zoals een tentoonstelling over de steenindustrie in Montfoort, een showroom van oude stenen en bijzondere mineralen, ruimte voor een galerie of tentoonstellingen, een Bed & Breakfast en kleinschalige horeca. 'Door nu al vast te leggen wat er straks mag, versnellen we de gang van zaken', aldus Leon Snoek van Progressief Akkoord.

Cultuurhistorie. De initiatiefnemer wil de steenoven en de bazenwoning restaureren. De voormalige steenovenschuur wil hij herontwikkelen tot steenmuseum inclusief Bed & Breakfast, kleinschalige congresfunctie en horeca, ateliers en een kantoorfunctie. Ook de voormalige bazenwoning zal met de oorspronkelijke elementen worden herbouwd als zelfstandige woonfunctie inclusief het gebruik van het omliggende terrein voor het hobbymatig houden van paarden. Economie. Het naastgelegen bedrijventerrein Jan Snel aan Willeskop 94 zal met één hectare vrachtwagenparkeerterrein worden uitgebreid waardoor het werken op het terrein een stuk aangenamer wordt. Natuur en landschap. Uitgangspunt van het plan 'Nieuwe Toekomst IJsseloord' is dat er een streekeigen landschap met boomgaarden en natuurelementen wordt gecreëerd, waar het mogelijk wordt om van provinciale weg tot aan de Hollandse IJssel te wandelen om zodoende het gebied ‘van binnenuit’ te beleven. De huidige plannen voorzien in een groengebied van 4,5 hectare en een natuurlijk open landschap met sportpaarden en een stal in de vorm van een droogschuur.

Ontwerpbestemmingsplan. Van 29 november 2017 tot en met 10 januari 2018 heeft het ontwerpbestemmingsplan ‘Steenfabriekterrein IJsseloord te Willeskop' ter inzage gelegen en op 20 december 2017 is er een inloopavond geweest. Dit ontwerpbestemmingsplan is in lijn met de kaders zoals door de gemeenteraad in april 2017 is vastgesteld. Naar aanleiding hiervan heeft de bewoners- en belangengroep ‘Nieuwe Toekomst IJsseloord’, waarin onder andere Werkgroep Behoud Lopikerwaard en Stichting Hugo Kotestein zijn vertegenwoordigd, een positieve zienswijze ingediend. De bewoners- en belangengroep geeft aan ‘... zich te kunnen vinden in het voorliggende ontwerpbestemmingsplan en blij te zijn dat de initiatiefnemers met de groep in gesprek zijn gebleven en hun opmerkingen en aanbevelingen ter harte hebben genomen'.

De fractie van Progressief Akkoord is content dat het gebied, waarop een voor Willeskop en voor Montfoort uniek historisch monument staat, nu eindelijk een nieuwe bestemming krijgt en gaat worden opgeknapt. Door de nieuwe bestemming wordt de mogelijkheid geboden een blik van dichtbij op het monumentale pand te werpen en er wellicht een terrasje te pakken, om vervolgens - gezeten aan de oever van de Hollandse IJssel - de 'optimale natuurbeleving' te hebben. IJsseloord is een mooi voorbeeld van hoe omgevingsplanologie ook kan, een mooie voorbode voor de Omgevingswet." (bron: Progressief Akkoord)

Landschap, natuur en recreatie

- Willeskoproute (fietsroute van 27 km in de omgeving van Willeskop).

- Boswachter Nico de Bruin beschrijft de ontwikkeling van het natuurgebied alhier in zijn in 2013 bij de Vogelwacht Utrecht verschenen artikel 'Willeskop, een vogelparadijs in de polder': "In het zuidwesten van de provincie Utrecht ligt de Lopikerwaard. Dit sterk agrarisch gebied is 11.000 ha groot en wordt omringd door de rivieren de Lek, de Vlist en de Hollandse IJssel. Eind jaren '70 van de vorige eeuw is gestemd en besloten om in de Lopikerwaard een ruilverkaveling uit te voeren. In de plannen stonden zaken als verplaatsing van een aantal boerderijen, verbeteren van waterbeheer, verbreding van wegen en aanleg van natuurgebieden.

Halverwege de jaren '90 vond er een planwijziging plaats: de hoofddoelstelling van het natuurontwikkelingsgebied, in de Polder Willeskop, gelegen in de Lopikerwaard, is de ontwikkeling van een groter aaneengesloten complex van ondiep water, verlandingsvegetaties met ruigtekruidengemeenschappen en vochtige tot natte schraalgraslanden. In het kader van deze planwijziging is in 2002 een begin gemaakt met de inrichting van het nieuwe natuurgebied. Er is ruim 300.000 m3 grond afgegraven, waarvan een deel is gebruikt in de directe omgeving ten behoeve van kavelverbetering. Het andere deel is afgevoerd naar boomkwekerijen in Boskoop. Het westelijke deel van ongeveer 75 ha is ingericht met een globale verdeling van 1/3 deel open water, 1/3 deel plasdras en 1/3 deel rond het oorspronkelijke maaiveld. In het oostelijke deel, met een oppervlakte van een kleine 20 ha, zijn de percelen voor een groot deel van de voedselrijke bovenlaag ontdaan. Dit gedeelte wordt beheerd met een botanische doelstelling. Na voltooiing van de inrichting is het gebied overgedragen aan Staatsbosbeheer, dat zorgdraagt voor het beheer. Hierdoor is in het midden van de Lopikerwaard, ten zuidoosten van Oudewater, een nieuw landschap ontstaan dat voornamelijk bestaat uit water met enkele eilandjes en moeras. Dit natuurgebied heet Willeskop naar de polder waar het in ligt, ingeklemd tussen twee historische houtkaden.

Beheer. Het beheer van een natuurontwikkelingsgebied is redelijk eenvoudig. Het bestaat voornamelijk uit niets doen! In het westelijke deel wordt wel door middel van integrale begrazing met vee van een lokale agrariër beoogd een natuurlijk laagveenmoeras te ontwikkelen. Door de drogere omstandigheden aan de noordkant van het gebied wordt hier intensiever begraasd dan in de nattere delen. In de natte delen wordt met name begraasd als het waterpeil lager is en dan ook nog op de hapsnap manier. Uiteraard is een goed waterpeil hiervoor van essentieel belang, want de ontwikkeling van de natuur is direct afhankelijk van de kwaliteit en het peil van het water. Het natuurontwikkelingsgebied is geïsoleerd van het overige water in de polder. Hierdoor is het mogelijk om een meer natuurlijker peilbeheer te voeren. In de winter is er neerslagoverschot en is het peil hoger dan in de zomer. De eerste jaren wilde het om diverse redenen niet lukken om dit voor de natuur optimale peil te handhaven. Sinds enkele jaren lukt dit prima en dat is met name van belang voor de vele steltlopers die het gebied aandoen omdat de stukken met ondiep water dan zijn droog gevallen. Zij kunnen op de slikkerige bodem voedsel en rust in overvloed vinden. Het oostelijke deel wordt dus beheerd met een botanische doelstelling. Dit betekent maaien en hooien in de tweede helft van juni en daarna nogmaals in het najaar. Tussendoor wordt er gemaaid om de pollen pitrus te pesten in de hoop en verwachting dat zij niet uitbreiden, maar zullen afnemen.

Ontwikkeling flora. In het westelijke deel van Willeskop graast in het groeiseizoen vee. De grazige vegetatie wordt kort gehouden, maar in de nattere delen hebben zich flinke ruigtevegetaties ontwikkeld. Die bestaan onder andere uit kattenstaart, gele lis, kleine lisdodde, wolfspoot, waterpeper, watermunt en veel pitrus. Hier en daar komen de eerste bomen, wilg en zwarte els, boven de kruidlaag uit. Gelukkig vinden koeien jonge boompjes lekker en door middel van de begrazing blijft het gebied open en wordt het geen bos. De openheid van het gebied is iets wat beheerder Staatsbosbeheer graag wil behouden.

In 2012 is in het oostelijke deel van natuurontwikkelingsgebied Willeskop op de geplagde delen een planteninventarisatie uitgevoerd. Dit is een herhaling van inventarisaties die in 2003 zijn uitgevoerd. De gegevens zijn per perceel naast elkaar gelegd en leveren de volgende conclusies op. In het algemeen namen de pionier- en/of verstoringssoorten zoals melkganzevoet, gekroesde melkdistel, waterpeper en schijfkamille af en verdwenen soms. Iets dergelijks geldt ook voor pitrus. Deze niet overal gewaardeerde en welkome soort is wat aantal betreft niet veel afgenomen, maar in het veld is duidelijk waar te nemen dat de pollen veel ijler zijn geworden. Ook de houtige opslag in de vorm van zwarte els, populier en wilg namen sterk af en zijn op enkele percelen niet meer te vinden. Kale jonker, scherpe boterbloem, echte koekoeksbloem en moerasrolklaver, echte schraallandsoorten, namen spectaculair toe. Zeer verheugend is de komst van grote ratelaar, moeraskartelblad, blauwe zegge en rietorchis.

Bijzonder is de vondst van goudknopje. Dit is een soort die vooral langs de kust voorkomt. In Willeskop, dat niet echt langs de kust ligt, zijn op twee percelen planten aangetroffen. Op één perceel enkele exemplaren, maar op het perceel ernaast is een honderdtal vierkante meters gevonden waar dit plantje massaal groeit en bloeit.

Ontwikkeling fauna. Het is bekend, maar het blijft bijzonder om te zien, dat een nieuw “nat” ingericht gebied zo snel wordt ontdekt en gekoloniseerd door vogels. Vrijwel vanaf het moment na het graven, de kraan was net het gebied uit gereden en het water werd ingelaten, namen de vogels bezit van dit nieuwe terrein. Broeders op kale grond zoals kleine plevier, kluut en visdief kregen er een nieuw broedgebied bij. Uit inventarisaties van Gerrie Abel blijkt dat deze pioniersoorten in 2003 en 2004 als broedvogel aanwezig waren. Zo langzamerhand zijn er niet veel stukken met kale grond meer te vinden. Het gebied is vrijwel overal begroeid met allerlei kruiden. Er zijn flinke oppervlaktes te vinden met pitrus, maar ook met kattenstaart, gele lis en riet. Dit heeft uiteraard gevolgen voor de broeders van het eerste uur. Kluut en kleine plevier waren als broedvogel in 2008 verdwenen. Tijdens de inrichting in 2002 was het niet mogelijk om het gebied in zijn geheel in te richten. Een deel met een oppervlakte van een kleine tien hectare bleef in particuliere handen. In 2009 is dit ontbrekende deel verworven en ingericht en hup daar waren de kleine plevieren weer. Helaas is de kluut niet meer als broedvogel waargenomen.

In 2003 pikte een drietal paartjes visdieven het tweede eiland, gerekend vanaf de westzijde, in als broedgebied. Ook dit eiland raakte begroeid en verloor de pionierstatus. Enkele leden van de Vogelwacht Utrecht kwamen bij Staatsbosbeheer met het voorstel om in de winter een deel van het tweede eiland kaal te maken. Het doel was om de visdief als broedvogel te behouden. Medewerkers van Staatsbosbeheer moesten hier even over nadenken, want met kaal maken ga je toch sturen en laat je de natuur niet haar eigen gang gaan. Het voorstel werd na wikken en wegen akkoord bevonden en de leden konden hun plan uitvoeren. Op een koude en regenachtige dag werd het eiland voor een groot deel van de begroeiing ontdaan en lag het klaar voor de visdieven. Inderdaad waren de slanke vogels in het voorjaar actief met balts en nestbouw. Tot grote verbazing van de harde werkers en grote hilariteit van de medewerkers van Staatsbosbeheer gebeurde dit niet op het tweede, maar op het eerste eiland!

Naast de visdief is er nog een andere viseter gaan broeden in Willeskop. Elf paar futen hebben in 2011 hun drijvend nest gebouwd en er hun jongen grootgebracht. In 2004 en 2005 heeft het kleine broertje van de fuut, de dodaars, ook gebruikgemaakt van het gebied om er te broeden. Andere minder algemene soorten die er in sommige jaren een territorium hadden zijn: geoorde fuut, smient, kwartel, waterral, watersnip en gele kwikstaart. Zoals gezegd is in de loop der jaren een groot deel van het gebied begroeid met allerlei grassen en kruiden. Zeker de natte delen, waar het vee niet kan komen zonder er natte voeten te krijgen, zijn rijk begroeid geraakt met diverse ruigtekruiden als riet, kleine lisdodde, pitrus en kattenstaart. Deze delen zijn zeer geschikt geworden voor kleine zangvogels. In 2004 arriveerde de eerste rietgors en in 2011 zijn er 26 territoria geteld. In 2011 hadden in de ruigte kleine karekiet (18), blauwborst (6) en rietzanger (22) het prima naar hun zin en zongen er lustig op los. De grauwe gans is de talrijkste broedvogel in het nieuwe gebied. In 2012 zijn er 108 nesten gevonden.

Behalve als foerageer- of broedgebied heeft Willeskop voor een aantal vogelsoorten ook een functie als slaapplaats. In verschillende tijden van het jaar vinden grutto’s, wulpen, kleine zwanen, kokmeeuwen, bruine en blauwe kiekendief er een heerlijke slaapplaats. In de vroege ochtend zie je ze uitgeslapen het gebied rondvliegen op zoek naar voedsel. Sommige, met name de graseters, vertrekken om voedsel te gaan zoeken in de omgeving. Dit natuurgebied wordt vanwege de grote aantallen vogels “Vogelmagneet” genoemd. De aantallen in najaar en winter van smient, wintertaling, krakeend en kuifeend geven daar zeker aanleiding toe. Vooral smienten, die graag rusten en/of slapen op de grotere plassen, zijn in de winter in groten getale aanwezig. Een vogelmagneet trekt vogels, waaronder min of meer zeldzame soorten, aan. Hoewel dit artikel geen opsomming van soorten is, wil ik toch een paar niet-alledaagse soorten vermelden. Zwarte ooievaar, witvleugelstern, roodpootvalk, griel, steltkluut, vorkstaartplevier, ralreiger, Amerikaanse goudplevier en Amerikaanse wintertaling zijn hier de afgelopen jaren door verschillende vogelaars waargenomen.

Onderstaande beschrijving van Albert Noorlander over de vogels in dit gebied heb ik letterlijk overgenomen uit het Utrechts Vogel Nieuws, UVN: “30-11-2012 - ben ik wezen fotograferen bij Willeskop. Bij het bruggetje zaten al enkele Grote Zilverreigers langs de slootkant waaronder twee exemplaren die gekleurringd waren in Polen. In totaal zag ik in dit gebied 23 Grote Zilverreigers, waarvan maximaal zeven bij elkaar. Het kunnen er meer geweest zijn want ze vlogen heen en weer en zaten bijna overal. Verder een vrouw Blauwe Kiekendief, enkele Bergeenden, Tafeleenden, Kuifeenden, Slobeenden, Krakeenden en héél veel Smienten. Een groep van vijftig Kievitten vloog richting west evenals een groep van 80 Aalscholvers. Verder in de bomen langs het pad veel Roodborsten, Pimpelmezen, Staartmezen, Koolmezen (waaronder twee mogelijke 'Russische' Koolmezen), Vinken en een Keep.” Behalve door vogels is het gebied ook ontdekt door andere diersoorten, zoals verschillende soorten kikkers en de kleine watersalamander. Vlinders zijn er ook te vinden. Tot nu toe alleen de algemene soorten als dagpauwoog, atalanta, kleine vos, klein en groot koolwitje en klein geaderd witje. Gewone oeverlibel is niet moeilijk te vinden en lantaarntje kijk je ook niet makkelijk over het hoofd en dat voor zo’n klein beestje. Watersnuffel, bruine glazenmaker, paardenbijter en platbuik worden, al of niet jagend op de vele kleine insecten, in lagere aantallen gezien. Haas is een algemene verschijning en met iets meer geluk zie je bunzing, hermelijn, wezel en egel.

Toegankelijkheid. Een groot deel van de kaden, die het natuurontwikkelingsgebied insluiten, is toegankelijk voor wandelaars. Er is vanaf de parkeerplaats aan de damweg tussen Oudewater en Polsbroekerdam een rondwandeling te maken van ongeveer 7,5 kilometer. In de beslotenheid van de eeuwenoude kaden is de openheid van de Lopikerwaard heel goed te beleven. Al wandelend kom je onderweg een pier tegen met een mooi uitzicht over het water, en iets verder staat een uitkijktoren. Deze toren, van de gemeente Lopik, steekt net boven de bomen uit en heeft een nog mooier en breder uitzicht. Een andere plaats om het gebied te verkennen, is bij de parkeerplaats naast het bezoekerscentrum de Utrechtse Waarden. Dat ligt aan Benedeneind NZ 408 in Benschop. Er is een klein deel van een kade afgesloten voor publiek, omdat daar meestal veel vogels hun rust proberen te vinden. Geraadpleegde bronnen: Willeskop - Uitwerking natuurontwikkeling in de Lopikerwaard; Broedvogelverslagen 2003 – 2008 – 2011."

In 2009 zijn bomen en struiken verwijderd uit het moeras in dit gebied. Dit zorgt ervoor dat het een moeras blijft en geen bos wordt. Het is voor een aantal vogelsoorten belangrijk dat het moeras in goede staat blijft. De KNNV heeft tijdens een excursie in deze polder in 2009 maar liefst ca. 50 verschillende soorten vogels geteld. Verslag vogelexcursie Willeskop 2015.

"Toen ik Natuurontwikkelingsgebied Willeskop op de grens van de Lopikerwaard inliep, stond ik versteld van het enorme aantal smienten dat op de waterplas dreef. Het gefluit was niet van de lucht. Even daarvoor had ik een kleine mantelmeeuw gefilmd, plus een grote zilverreiger, wat putters, een vink en een aalscholver. Ga je hier vogels kijken dan kun je dus grote aantallen vogels verwachten, zeker in najaar, winter en voorjaar. In dit artikel leg ik je uit welke vogels je kunt zien als je hier gaat vogels kijken." Aldus fervent vogelaar Jako van Gorsel op zijn website De Visdief.

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Belangenorganisatie / buurtvereniging: - Het is juni 1972 als op aandringen van wijkagent Graveland de Belangenvereniging Willeskop (BVW) ontstaat. Een gehuurd stuk weiland werd speel- en voetbalveld. Op deze manier werd het veiliger op het buurtje rondom de Nieuweweg en bleven de bloemen in de tuintjes heel. Het zijn in die tijd Ben Boegheim, Huib Loobregt, Cor Koppers en Jan Muller die de eerste aanzet hebben gegeven. Jan Muller is anno 2018 46 jaar voorzitter van de Belangenvereniging en hoopt in 2022 het 50-jarig jubileum nog te mogen vieren. Muller: “Eén keer per jaar werd op dat weiland een buurtfeestdag georganiseerd. De kruiwagenrace, hoepel kruipen en zaklopen leven nog steeds in de herinnering. Twee wippen, een dubbele schommel, een glijbaan en een klimrek vormden in 1975 het speeltuintje. Carola Straver smolt de woorden Willeskop en Spel samen tot Wispel en won zo de naamwedstrijd.”

Coby Groen-Verkleij is anno 2018 al 25 jaar vrijwilliger bij de buurtvereniging en de laatste 11 jaar ook bestuurslid. Met veel plezier zorgt ze mede voor het Sinterklaasfeest, de seniorenmiddagen en de kinderbingo. Ze was in 2012 nauw betrokken bij de viering van het 40-jarig bestaan. Tijdens de ledenvergadering van 2018 stond voorzitter Muller uitgebreid stil bij al deze activiteiten. Ook Adriaan van den Brink is al meer dan 25 jaar actief voor de vereniging. Hij haalt al 35 jaar oud papier op in buurtschap Blokland, vroeger een wijk van de toenmalige gemeente Willeskop. Als blijk van waardering werden zowel Coby Groen-Verkleij als Adriaan van den Brink benoemd tot erelid van verdienste. Zowel Coby als Adriaan ontvingen de draaginsigne in goud en naast een bos bloemen ook een groot applaus van de aanwezigen. Samen met Jan Muller en Kees Breedveld kent de BVW nu vier ereleden.

Adriaan van den Brink werkte tot zijn pensionering bijna 50 jaar bij De Vier Gemeenten, later De Samenwerking, en verzorgt al vele jaren het schilder- en metselwerk en verder onderhoud van buurthuis het Wispelhuis. “In 1997 en in 2012 bij het 25- en 40 jarig bestaan was ik lid van de jubileumcommissie. Ook in Willeskop geen vereniging zonder vrijwilligers.” Voor beide jubilarissen is het lidmaatschap van de Belangenvereniging de normaalste zaak van de wereld. Bijna iedere Willeskopper is lid en naast feesten en partijen worden ook lief en leed er gedeeld. Momenteel zijn er zo’n 140 gezinnen lid van de Belangenvereniging, een aantal dat in deze hechte gemeenschap aardig stabiel blijft.

- Buurthuis: - "Chauffeurscafé het Hemeltje was jarenlang de ruimte in de buurtschap voor kaart- en bingoavonden. Door de grote opkomst en de gezellige avonden ontstond de behoefte aan een eigen home. Het voormalige gebouw van de vleeskeuringsdienst in Oudewater is in 1979 met subsidie van de gemeente Willeskop aangekocht. De houten schotten werden ter plaatse gedemonteerd, naar de buurtschap gereden en op een strook grond van de steenoven tegen de Hollandse IJssel weer opgebouwd. Wethouder Arie Vianen Heeft het houten Wispelhuis geopend.

In dat houten gebouw is de Belangenvereniging uitgegroeid naar een vaste waarde in buurtschap Willeskop en de gemeente Montfoort. Daar zijn we uitgegroeid van 30 naar ruim 100 gezinnen. Film-, bingo- en kaartavonden waren onderdeel van het jaarprogramma met 72 drukbezette avonden voor de bardienst. Het houten Wispelhuis werd uitgebreid met toiletruimte en een echte bar. Het carnaval en de playbackshow werden zo goed bezocht dat het houten gebouwtje uit zijn voegen barstte. Voor die activiteiten werd een tent en een buitenpodium gebouwd. Tijdens een zware novemberstorm is een gedeelte van het dak weggewaaid. Met gespaard geld en de uitkering van de verzekering zijn we in 1988 begonnen aan de gemetselde uitvoering van het Wispelhuis. Weer hebben we met vrijwilligers een huzarenstukje vertoond. Naast het nieuwe Wispelhuis werd de nieuwe speeltuin gemaakt. Het Wispelhuis is uitgebreid met een opslagruimte met koeling en daarna de nieuwe toiletruimte.

Ik mag nu al meer dan 40 jaar leiding geven aan deze vereniging. Het is een onderdeel van mijn leven geworden. Ik ben er trots op. Ik ben trots op: de bestuursleden, waarvan inmiddels het grootste deel uit vrouwen bestaat; de schoonmakers; de barmedewerkers; alle vrijwilligers; en mijn vrouw die al de tijd die ik weg ben, me thuis moet missen. Jan Muller, al ruim veertig jaar voorzitter van Belangen Vereniging Willeskop." Minder bekend is dat niet alleen het Wispelhuis kan worden afgehuurd, maar ook stoelen, tafels en servies zijn te huur. Een mailtje naar info@wispelhuis.nl volstaat.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)