Gasselterboerveenschemond

Plaats
Buurtschap
Aa en Hunze
Drenthe

gasselterboerveenschemond_plaatsnaambord.jpg

De bordenmaker heeft de tekst wel 'netjes' half-half verdeeld, maar taalkundig is het niet fraai: het is immers niet 'de veenschemond van Gasselterboer', zoals het er nu staat, maar 'de mond van Gasselter-boerveen', dus 'Gasselter-boerveenschemond'.

De bordenmaker heeft de tekst wel 'netjes' half-half verdeeld, maar taalkundig is het niet fraai: het is immers niet 'de veenschemond van Gasselterboer', zoals het er nu staat, maar 'de mond van Gasselter-boerveen', dus 'Gasselter-boerveenschemond'.

gasselterboerveenschemond_gassboervmond_straatnaambordje_kopie.jpg

Dat Drent'n zuunig bint is doorgaans niets mis mee, maar er zijn grenzen: hoe kan iemand die van buiten de regio komt, nu ruiken dat dit Gasselterboerveenschemond betekent?...

Dat Drent'n zuunig bint is doorgaans niets mis mee, maar er zijn grenzen: hoe kan iemand die van buiten de regio komt, nu ruiken dat dit Gasselterboerveenschemond betekent?...

gasselterboerveenschemond_ansichtkaart_boerveenstermond_stadskanaal_begin_20e_eeuw_kopie.jpg

Boerveenschemond, vroeger Boerveenstermond geheten, is een buurtje met een handvol panden onder het dorp Stadskanaal. Aan de Drentse kant gaat het over in buurtschap Gasselterboerveenschemond (©René Hillesum Filatelie/www.filatelist.com) Zie verder 'Naam'

Boerveenschemond, vroeger Boerveenstermond geheten, is een buurtje met een handvol panden onder het dorp Stadskanaal. Aan de Drentse kant gaat het over in buurtschap Gasselterboerveenschemond (©René Hillesum Filatelie/www.filatelist.com) Zie verder 'Naam'

gasselterboerveenschemond_en_gasselternijveenschemond_werneke-kaart_1840.jpg

Fragment van de zogeheten Werneke-kaart uit 1840, waarop duidelijk zichtbaar is hoever het graven van de verschillende kanalen en wijken in het gebied van de Gasselterboerveenschemond (blauw) en de Gasselternijveenschemond (groen) is gevorderd.

Fragment van de zogeheten Werneke-kaart uit 1840, waarop duidelijk zichtbaar is hoever het graven van de verschillende kanalen en wijken in het gebied van de Gasselterboerveenschemond (blauw) en de Gasselternijveenschemond (groen) is gevorderd.

gasselterboerveenschemond_op_kaart_ca._1900.jpg

Op deze kaart uit ca. 1900 is goed te zien dat buurtschap Gasselterboerveenschemond naar het gelijknamige, toen nog bestaande, later gedempte zijkanaal ('mond') van het Stadskanaal is genoemd. (© www.kadaster.nl)

Op deze kaart uit ca. 1900 is goed te zien dat buurtschap Gasselterboerveenschemond naar het gelijknamige, toen nog bestaande, later gedempte zijkanaal ('mond') van het Stadskanaal is genoemd. (© www.kadaster.nl)

gasselterboerveenschemond_plus_boerveenschemond_kaart_openstreetmap.jpg

Vanuit (het) Stadskanaal liepen zijkanalen ('monden') de Drentse venen in, t.b.v. de afvoer van de turf. Een daarvan was de Gasselterboerveenschemond. Het kleine Groningse  stukje heet Boerveenschemond. (© www.openstreetmap.org)

Vanuit (het) Stadskanaal liepen zijkanalen ('monden') de Drentse venen in, t.b.v. de afvoer van de turf. Een daarvan was de Gasselterboerveenschemond. Het kleine Groningse stukje heet Boerveenschemond. (© www.openstreetmap.org)

Gasselterboerveenschemond

Terug naar boven

Status

- Gasselterboerveenschemond is een buurtschap in de provincie Drenthe, gemeente Aa en Hunze. T/m 1997 gemeente Gasselte.

- De buurtschap Gasselterboerveenschemond valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Gasselternijveenschemond.

- Gasselterboerveenschemond is de langste plaatsnaam van Nederland als één woord. Het is 1 letter langer dan het dorp waaronder het valt (waarvoor zie de vorige alinea). De langste plaatsnaam met meer woorden is Westerhaar-Vriezenveensewijk. Ook díe kwalificatie heeft de toenmalige gemeente Gasselte gehad. Er heeft namelijk tot 1997 bij buur-buurtschap Eerste Dwarsdiep nog een officieel blauw plaatsnaambord Gasselternijveenschemond-Eerste Dwarsdiep gestaan. De toevoeging is er later afgehaald (het bord stond bij het betreden van het dorp Gasselternijveenschemond vanuit Stadskanaal, waar dan direct rechts de buurtschap Eerste Dwarsdiep ligt).

Bij de buurtschap Eerste Dwarsdiep staat nu alleen nog een bordje... Eerste Dwarsdiep. Waarmee de gemeente Aa en Hunze zich een toeristische attractie ontnomen heeft*; in Wales staan de toeristen immers in de rij om met het bord van de langste plaatsnaam van dat land op de foto te gaan...
* Die ook nog eens bijna niets kost; namelijk alleen 1 plaatsnaambord (het buurtje loopt namelijk dood), en wij zouden er dan ook nog een informatiepaneel en picknickbankje bij doen. Dan heb je er voor wènig toch een leuke attractie in je gemeente bij! Het is natuurlijk nooit te laat om dat alsnog te doen (hint). Hier is er een mooi voorbeeld van te vinden.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1840 Gasselter-boerveenschemond, 1843 Gasselter-Boerveenstermond, 1851-1855 water: Gasselter Boerveensche Mond, 1913(1) 'Gasselterboerveenstermond of Boerveensche mond'. Een klein NO stukje van deze vroegere mond (= het kanaal) en de daaraan gelegen weg valt onder de provincie Groningen, onder dorp en gemeente Stadskanaal (t/m 1968 gemeente Wildervank). De handvol panden rond dat stukje 'mond' en weg stond tot begin 20e eeuw bekend als Boerveenstermond. De weg aldaar - voor zover haaks gelegen op het Stadskanaal en vallend onder het dorp en de gemeente Stadskanaal - heet tegenwoordig Boerveenschemond.

(2) beschouwde het geheel (d.w.z. Drents en Gronings deel samen) als één buurtschap, grotendeels vallend onder provincie Drenthe, gemeente Gasselte, dorp Gasselternijveenschemond, en voor een klein deel vallend onder provincie Groningen, gemeente Wildervank, dorp Stadskanaal. De panden aan en rond de weg Boerveenschemond zijn onderdeel van het dorp Stadskanaal. Aan de weg Boerveenschemond ligt slechts 1 pand, met huisnr. 1. De enkele panden daaromheen die je ook nog tot dit buurtje kunt rekenen, liggen aan de H.J. Kniggekade. De boerderij rechts op de oude ansichtkaart (uit begin 20e eeuw) die op deze pagina staat afgebeeld, bestaat nog altijd - de andere is afgebroken - en heeft als adres H.J. Kniggekade 48 (onder deze link kun je hem bekijken via Google StreetView. Op de actuele kaart op deze pagina kun je de exacte ligging zien). De boerderij dateert uit 1889. Voor nadere informatie over deze boerderij zie de reactie onderaan deze pagina.

Naamsverklaring
Gasselterboerveenschemond betekent mond 'kanaal dat uitmondt in een hoofdkanaal' behorend bij Gasselterboerveen en gelegen in het gebied Gasselter Boervenen*. Dit later gedempte kanaal sloot haaks aan op het Stadskanaal. De gelijknamige buurtschap (veenkolonie) is dus genoemd naar dit toenmalige kanaal.(3) * Zoals je op de kaart uit ca. 1900 elders op deze pagina kunt zien.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Gasselterboerveenschemond ligt rond de gelijknamige weg, NO van Gasselternijveen. Het NO verlengde hiervan, op grondgebied van provincie Groningen, gemeente en dorp Stadskanaal, heette tot begin 20e eeuw Boerveenstermond, tegenwoordig Boerveenschemond (zie de actuele kaart elders op deze pagina).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Gasselterboerveenschemond 26 huizen met 143 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

" Elders op deze pagina zien we een fragment van de zogeheten Werneke-kaart uit 1840, waarop duidelijk zichtbaar is hoever het graven van de verschillende kanalen en wijken in het gebied van de Gasselterboerveenschemond (blauw) en de Gasselternijveenschemond (groen) is gevorderd (de breed aangegeven lijnen). Eerstgenoemde is in 1819 doorgegraven. Het verschil in aanleg van de twee monden met hun lange namen is duidelijk te herkennen. Eerstgenoemde, deel uitmakend van het Gasselterboerveen, is aangelegd vanuit één kanaal, uitmondend beneden het Olthofsverlaat ('Vallaat' op de kaart), met steeds dwarswijken richting noord-zuid. De stukken land tussen deze kanalen krijgen toepasselijk de namen Noorder- en Zuider-Dwarsplaatsen. Er zijn 26 plaatsen geprojecteerd, genummerd vanaf de kant van de Semslinie van 1 t/m 26. De manier van aanleg belemmert het rijdend verkeer sterk. In de begintijd zal veel vervoer per schip zijn geschied. Om over de weg (i.c. het pad) aan weerszijden van het water door deze mond te komen, passeert men in totaal 26 bruggetjes!

In het gebied van de Gasselternijveenschemond zien we de vorderingen in het graven in de Grote en Kleine Compagnie. We zien de twee dwarsdiepen met daartussen de wijken parallel aan de Gasselternijveenschemond. Op deze kaart zien we het Tweede Dwarsdiep uitmonden in de wijk tussen de plaatsen 11 en 12 in de Zuiderdwarsplaatsen in de Gasselterboerveenschemond. Dit is niet echt mogelijk, gezien het waterniveauverschil onder en boven het Olthofsverlaat; het zou een 'kortsluiting' veroorzaken waardoor het kanaalpand bóven het verlaat zou leegstromen via de Gasselternijveenschemond en het Tweede Dwarsdiep.

Het grote verschil voor het doorgaande verkeer is dat in de Gasselternijveenschemond slechts 2 bruggen hoeven te worden gepasseerd, terwijl in de Gasselterboerveenschemond de 13 aanwezige bruggen een grote belemmering zijn." Aldus wijlen Henk Staal op Gasselternijveenschemond.nl, waar je in de linkermenu's nog een aantal pagina's vindt over de geschiedenis van de buurtschap. Henk zijn uitvoerige site over de geschiedenis van deze beide kernen is door Dorpsbelangen Gasselternijveenschemond na overleg met zijn weduwe Zwaan op dit www-adres gearchiveerd, zodat de informatie voor raadpleging beschikbaar blijft.

Reacties

(4)

De in het artikel genoemde boerderij aan de Boerveenschemond/hoek H J Kniggekade 48 had vroeger het postadres Pekelderweg G 213. U noemt in het artikel dat de foto van deze boerderij uit het begin van de 20e eeuw stamt. Ik weet dat de boerderij eerder afgebouwd is in 1889 (nog te lezen bij de ingang van de boerderij). Ik weet dit omdat mijn overgrootouders opdracht hebben gegeven tot de bouw van deze boerderij: Evert Arend Veninga en Fokkina Onnes Pathuis. Hun eerste kind (Arend Okko Veninga) was mijn opa [1890-1957]. Ik hoop U zo een kleine aanvulling te hebben aangereikt aangaande de bouwstart van deze boerderij. Met vriendelijke groet, //Arend Jager

Dank voor uw reactie. Dat is zeker een mooie aanvulling. Ik heb de tekst ter plekke iets aangevuld en voor het overige verwezen naar uw reactie.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Wat een leuke site.
Misschien leuk om te weten; Er is nog een langere plaatsnaam die uit meerdere woorden bestaat. Je hoort (en leest) hem alleen ingekort. Hendrik-Ido-Ambacht heet oorspronkelijk: Hendrik-Ido-Schildmanskinderen-Groot-en-Klein-Zandelingen-Ambacht.

Dank voor uw compliment! Dat doet mij goed en stimuleert mij om ook de laatste loodjes af te maken (ik werk er al sinds 2008 aan en eind 2022 beogen alle ca. 7.000 pagina's inhoudelijk helemaal gereed te zijn). Wat dat H.I. Ambacht etc. gebeuren betreft; daarvan doen allerlei varianten de ronde. Die van u had ik nog niet, die heb ik erbij gezet. Waarbij? Hierbij:
https://www.plaatsengids.nl/kennisbank/langste-plaatsnaam-van-nederland-... (die ik nu ook hierboven heb gelinkt, in de 3e alinea onder Status).
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen