Slaperstil

Plaats
Buurtschap
Groningen
Westerkwartier
Groningen

slaperstil_bushaltebord_kopie.jpg

Slaperstil is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek Westerkwartier, gemeente Groningen. T/m 1968 gemeente Hoogkerk. De buurtschap valt onder het dorpsgebied van Leegkerk, maar ligt voor de postadressen 'in' Groningen.

Slaperstil is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek Westerkwartier, gemeente Groningen. T/m 1968 gemeente Hoogkerk. De buurtschap valt onder het dorpsgebied van Leegkerk, maar ligt voor de postadressen 'in' Groningen.

slaperstil_bushaltebord_zijlvesterweg.jpg

Helaas heeft op enig moment iemand bij de busmaatschappij bedacht dat de naam van de bushalte gewijzigd moest worden in Zijlvesterweg. Wij willen bushalte Slaperstil - nota bene direct gelegen naast de voormalige til - terug! (© Google StreetView)

Helaas heeft op enig moment iemand bij de busmaatschappij bedacht dat de naam van de bushalte gewijzigd moest worden in Zijlvesterweg. Wij willen bushalte Slaperstil - nota bene direct gelegen naast de voormalige til - terug! (© Google StreetView)

slaperstil_op_kaart_openstreetmap.jpg

Buurtschap Slaperstil ligt direct NW van het stadsgebied van Groningen, rond de bijna-kruising van de N355 (Friesestraatweg) met de Zijlvesterweg. (© www.openstreetmap.org)

Buurtschap Slaperstil ligt direct NW van het stadsgebied van Groningen, rond de bijna-kruising van de N355 (Friesestraatweg) met de Zijlvesterweg. (© www.openstreetmap.org)

slaperstil_molen_de_jonge_held_kopie.jpg

Dé blikvanger van buurtschap Slaperstil is poldermolen De Jonge Held uit 1829. Jeffrey Cusiël is al sinds zijn 23e (2011) de vrijwillige molenaar van deze molen. Hij woont in de molenaarswoning ernaast. (© Harry Perton / https://groninganus.wordpress.com)

Dé blikvanger van buurtschap Slaperstil is poldermolen De Jonge Held uit 1829. Jeffrey Cusiël is al sinds zijn 23e (2011) de vrijwillige molenaar van deze molen. Hij woont in de molenaarswoning ernaast. (© Harry Perton / https://groninganus.wordpress.com)

slaperstil_paardenhandel_sipko_sipkens_met_schapen_kopie.jpg

Paardenhandelaar Sipko Sipkens kan van de paarden alleen kennelijk niet rondkomen en zet daarom in buurtschap Slaperstil af en toe ook wat schaapjes op het droge. (© Harry Perton / https://groninganus.wordpress.com/2017/07/22/rondje-ezinge-11)

Paardenhandelaar Sipko Sipkens kan van de paarden alleen kennelijk niet rondkomen en zet daarom in buurtschap Slaperstil af en toe ook wat schaapjes op het droge. (© Harry Perton / https://groninganus.wordpress.com/2017/07/22/rondje-ezinge-11)

slaperstil_krantenartikel_nieuwsblad_van_het_noorden_1997_kopie.jpg

In 'komkommertijd' juli/augustus plaatsen de kranten vaak artikelen over buurtschappen. Dat heeft in 1997 een pareltje opgeleverd in NvhN, waarin oud-inwoner Ina Kooistra haar jeugd in buurtschap en wat haar betreft 'wereldplek' Slaperstil beschrijft.

In 'komkommertijd' juli/augustus plaatsen de kranten vaak artikelen over buurtschappen. Dat heeft in 1997 een pareltje opgeleverd in NvhN, waarin oud-inwoner Ina Kooistra haar jeugd in buurtschap en wat haar betreft 'wereldplek' Slaperstil beschrijft.

Slaperstil

Terug naar boven

Status

- Slaperstil is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek Westerkwartier, gemeente Groningen. T/m 1968 gemeente Hoogkerk.

- De buurtschap Slaperstil valt onder het dorp Leegkerk, maar voor de postadressen ligt de buurtschap (want) net als het dorp Leegkerk 'in' Groningen.

- De buurtschap heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat. Vroeger kon je tenminste nog aan het bushaltebord bij de voormalige 'til' (tegenwoordig een vaste brug), bij de parkeerplaats van het restaurant, zien dat je in de buurtschap was aangekomen, want dat bord had namelijk het opschrift 'Slaperstil / Noodweg' (zie de foto - uit 2010 - elders op deze pagina). Helaas is dat nu niet meer het geval, want tegenwoordig heet de halte 'Zijlvesterweg'. Welke cultuurbarbaar heeft dit verzonnen? Busmaatschappij, mag deze mooie naam van deze mooie buurtschap weer terug als haltenaam?

Terug naar boven

Naam

In het Gronings
Sloaperstil.

Oudere vermeldingen
1794 Slapers Tille, 1867 Slaperstil.

Naamsverklaring
Genoemd naar de til 'vaste brug' over de Oude Maar. Wel verklaard als een brug die 'slaapt', niet wordt gebruikt, maar dan zou men slapertil verwachten, zonder -s-. Slaper is ook bekend als bijnaam. Even verderop ligt de buurtschap Nieuwklap en op een kaart van 1867 liggen Vossentil, Steentil en Waltil in de buurt.(1) Volgens (2) verwijst het eerste deel van de naam naar de ligging in de (oorspronkelijke) slaperdijk van de beek de Hunsinge, niet te verwarren met de Hunze. De Hunsinge was tot in de 14e eeuw de benedenloop van het Peizerdiep, dat verderop uitmondde in de Drentse Aa. Volgens het elders op deze pagina afgebeelde artikel van oud-inwoner Ina Kooistra-Vogel heet die slaperdijk De Slaper, en is er in de buurt ook een 'grotere broer' genaamd De Waker.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Slaperstil ligt NW van Groningen, rond de bijna-kruising van de weg naar Aduard (N355, Friesestraatweg) met de Zijlvesterweg.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap Slaperstil omvat slechts een handvol panden, plus poldermolen De Jonge Held en een chinees restaurant, voorheen chauffeurscafé.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Als alles volgens de planning is verlopen, zijn in 2017 verkeerslichten geplaatst op de T-splitsing van de N355 met het Z deel van de Zijlvesterweg in buurtschap Slaperstil. De verkeerslichten beogen een einde te maken aan onveilige situaties. Ook kunnen weggebruikers in de spits dan makkelijker de weg op draaien. De verkeerslichten blijven maximaal vijf jaar staan, in afwachting van een definitieve oplossing. De provincie monitort of de verkeerslichten het gewenste effect hebben en niet voor opstoppingen op de N355 zorgen. Naast de provinciale weg kruist de Zijlvesterweg ook de Fietsroute Plus tussen Gronngen en Zuidhorn. Om te voorkomen dat fietsers vaak voor de verkeerslichten moeten wachten, krijgen ze vaker groen licht. Op langere termijn wordt een groot aantal aansluitingen op de weg opgeheven en moet langs de N355 een parallelweg komen. Dat moet de doorstroming op de gehele N355 verbeteren.

"De provincie Groningen wil de provinciale weg N355 tussen Zuidhorn en Groningen (beter bekend als de Friesestraatweg) beter en veiliger maken door het aanleggen van parallelwegen. Afgesproken is om in de eerste fase de grootste knelpunten op het traject aan te pakken. Het deel tussen Groningen en Nieuwklap heeft de hoogste prioriteit en wordt helemaal uitgevoerd, inclusief de onderdoorgang Slaperstil. Waarom? De N355 Zuidhorn-Groningen is een van de meest onveilige (provinciale) wegen in Groningen. Oorzaken: het is een hele drukke weg; er zijn veel in- en uitritten; het verkeer moet vaak afremmen en weer optrekken, waardoor het verkeer niet goed doorstroomt; de parallelweg is ook een goed alternatief voor het langzame (landbouw)verkeer. Op dit moment zijn we de uitvoering aan het voorbereiden. Tijdens deze fase vinden onder andere de verdere planvorming en bestemmingsprocedures plaats." (bron en voor nadere informatie zie Provincie Groningen)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Molen De Jonge Held in buurtschap Slaperstil (Friesestraatweg 436) is de poldermolen van het voormalige waterschap De Jonge Held. De molen vormt, in combinatie met de naastgelegen molenaarswoning, een karakteristiek beeld als je van de kant van Aduard over de N355 richting de stad Groningen rijdt. De molen was jarenlang eigendom van Molenstichting Westerkwartier. De huidige eigenaar is Stichting De Groninger Poldermolens. De Jonge Held is een achtkante bovenkruier op veldmuren met een rieten dak. De molen is voorzien van een vijzel. De molen staat aan de Oude Maar, die uitmondt in het Aduarderdiep.

De molen is in 1829 gebouwd door de Bedumer molenbouwer Tj.H. Bos. Oorspronkelijk was het de bedoeling om de molen tegelijkertijd met molen De Oude Held te bouwen om de gebieden van het Westerstadshamrik, Hoogkerk, Leegkerk en Dorkwerd beter te ontwateren, maar nadat deze in 1797 was gebouwd, is om een of andere reden aanvankelijk geen tweede molen gebouwd. De bemaling door deze molen was echter onvoldoende, zodat de landerijen van Leegkerk en Dorkwerd regelmatig onder water kwamen te staan. Nadat de ingelanden hierover hadden geklaagd, is in 1828 het besluit genomen om alsnog een tweede molen te bouwen, in buurtschap Slaperstil, voor het bemalen van de polders van Leegkerk en Dorkwerd; De Jonge Held. Dit bracht echter nog niet voldoende soelaas, waarop in 1831 nog een tochtsloot moest worden verlegd om het gebied droog te kunnen houden. In 1869 is rond de molen het waterschap De Jonge Held ingesteld. In 1914 is het huidige molenhuis gebouwd nadat het oude naar de maatstaven van de Woningwet onbewoonbaar was verklaard.

De molen heeft nog tot eind jaren tachtig van de 20e eeuw volledig op windkracht de polder De Jonge Held bemalen. Na klachten van (jonge) boeren over het feit dat er in de zomer bij weinig wind niet bemalen kon worden, waardoor het grondwater in die periode wat hoger stond, is besloten tot de bouw van een elektrisch gemaal. Dit gemaal is in 1989 naast de molen gebouwd, om ervan verzekerd te zijn dat er altijd gemalen kan worden. In 1997 vond na een reeks eerdere (deel-)restauraties opnieuw een grote restauratie plaats, met als meest zichtbare verandering de herplaatsing van een rieten kap in plaats van de dakleren kap die de molen in 1928 had gekregen. Sinds 2004 draait de molen dankzij vrijwillige molenaars weer regelmatig. De molen is te bezoeken als hij draait, en op afspraak.

Sinds 2011 is Jeffrey Cusiël (1988, als beroep technician in een datacenter) de vrijwillige molenaar van molen De Jonge Held in buurtschap Slaperstil. Het is een mooi verhaal hoe dat zo gekomen is: "Ik wist al vroeg dat ik molenaar wilde worden; al mijn hele leven lang ben ik gek van molens. Toen ik een klein jongetje was van 1,5 jaar zag ik vanuit mijn stoeltje in de auto de molens al vanaf grote afstand en riep dan ook 'kijk daar, molen!' Mijn ouders zeiden op een gegeven moment: 'Ja lieverd dat is een mooie molen' (zij zagen de molens vaak niet op tijd, terwijl ik ze al lang had gezien). In 2008 besloot ik om in opleiding te gaan en molenaar te worden. Na wat tegenslagen kon ik mij op 27 april 2011 molenaar noemen. Toen ik hoorde dat De Jonge Held en het molenaarshuisje in buurtschap Slaperstil vrij kwamen, heb ik geen moment getwijfeld en heb direct gereageerd. Het was immers altijd al een jongensdroom om naast deze molen te wonen, die toen dus is uitgekomen. Op 2 mei 2011 kreeg ik de sleutel en mocht mij vanaf dat moment molenaar van De Jonge Held noemen.

Wat is er leuk aan molenaar zijn? Beweging in het landschap is altijd mooi, een molen doet dat stukje eer aan. Draaiende wieken die je al vanaf de verte kunt zien en als het even kan oefent de molen zijn functie uit. Het leuke aan molenaar zijn voor mij is het werken met een oermachine, het is toch echt een machine en wel een op windkracht! Daarnaast vind ik het altijd leuk om mensen te mogen ontvangen op de molen; ze komen uit alle hoeken van de wereld en het blijft altijd weer een verrassing wat voor persoon je aantreft. Wat maakt jouw molen zo bijzonder? Sommige molenaars zweren erbij dat hun molen het mooiste is. Mijn molen is niet alleen mooi en functioneel, hij ligt ook nog eens op een hele mooie locatie in buurtschap Slaperstil, met een prachtig stukje landschapswaarde en een goede molenbiotoop. De nieuwbouw van de stad Groningen komt wel dichtbij, maar toch zitten we ook wel weer op een afstandje van de stad. Het is een forse grenen achtkant met een grote kap, een van de laatste molens die op windkracht de polder heeft bemalen.

Bijzonder is voor mij daarom ook de geschiedenis, hier zitten dan ook weer hele verhalen aan vast. In de Tweede Wereldoorlog bleken er onderduikers in de molen te zitten, en het schijnt dat de molen zelfs is ontkomen aan verwoesting. Het gerucht gaat namelijk dat een bommenwerper destijds op nog geen paar honderd meter afstand een bom op buur-buurtschap Nieuwklap wilde gooien. Deze is uiteindelijk in het weiland tussen Nieuwklap en Slaperstil in gekomen." (bron: Stichting De Groninger Poldermolens)

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- De lommerrijke route tussen het dorp Hoogkerk en buurtschap Slaperstil wordt de komende jaren een stuk kaler. De gemeente Groningen heeft omwonenden in 2018 gemeld dat veel van de 348 bomen langs de Zijlvesterweg en Noodweg vermoedelijk binnen tien jaar zullen worden gekapt. De bomen (bijna allemaal essen) zijn er namelijk slecht aan toe. Zodra het echt nodig is, worden ze geveld. De gemeente is in 2018 een onderzoek gestart naar de toestand van alle 18.000 essen in de toenmalige gemeenten Groningen en Ten Boer (welke laatste in 2019 in de gemeente Groningen is opgegaan, en in 2018 reeds een aantal jaren ambtelijk met die gemeente was gefuseerd). Ze worden allemaal bezocht en beoordeeld. Wethouder Joost van Keulen stelde dat wellicht lang niet alle bomen hoeven te worden gekapt: "In tegenstelling tot kastanjes kunnen essen namelijk van hun ziekte genezen. We kappen alleen als het echt nodig is."

Terug naar boven

Beeld

- Fotoreportages van flora, fauna, monumentale panden en andere bezienswaardige objecten in buurtschap Slaperstil en omgeving, door Harry Perton.

Terug naar boven

Trivia

- De plaatsnaam Slaperstil kreeg ondanks de geringe grootte van de buurtschap meer dan regionale bekendheid, door het radioprogramma met de titel Slaoperstil, dat door Radio Noord op zondagmorgen werd uitgezonden en waarin de Groninger troubadour Ede Staal (1941-1986) in de jaren tachtig zijn streektaalliedjes zong en verhalen vertelde.

Reacties

(6)

Slaperstil kreeg meer dan regionale bekendheid door het radioprogramma met deze titel dat door Radio Noord op zondagmorgen werd uitgezonden en waarin de Groninger troubadour Ede Staal in de jaren 80 zijn liedjes zong en verhalen vertelde.

Dank voor de tip! Dat is zeker een relevant feit voor deze buurtschap. Ik heb het hierboven verwerkt, en de beschrijvingen gelijk verder uitgewerkt, want wat er stond was nog maar een beginnetje.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Deze naam is voor mij nog maar eens het bewijs dat buurtschapnamen vaak nog mooier zijn dan die van dorpen of steden. Maar nergens trof ik de naam ter plekke aan, toen ik een jaar of vijf geleden een kijkje ging nemen in Slaperstil. Zelfs op het bushaltebord, dat ik van tevoren op de site van Harry Fluks had zien staan en thans óók op jouw pagina staat, Frank, was de naam al niet meer aanwezig. Ik verzamelde toen de moed om bij bewoners aan te bellen en die wisten nog een oud krantenartikel op te vissen. Zó diep moet je dus soms graven om een plaatsnaam boven water te halen. Ik heb dat artikel van het Nieuwsblad van het Noorden nog in fotovorm, dus als je interesse hebt hoor ik het wel. Al weet ik natuurlijk niet hoe het met de rechten van deze voormalige krant zit.

Ik heb trouwens het idee dat mijn foto van Broekstraat 6 te Moerenburg, die ik nog een keer zou maken, nooit is aangekomen. Want die e-mail stuurde ik al een paar maanden geleden ;) Dat zou ik dan eventueel ook alsnog kunnen doen.

Dank Martijn voor deze aanvulling! Tja, dit is weer een voorbeeld van laksheid inzake het niet ter plekke kenbaar maken van een buurtschapsnaam middels plaatsnaamborden, of al is het maar een bushaltebordje. In het geval van buurtschap Stolwijkersluis https://www.plaatsengids.nl/stolwijkersluis is, na vermelding van de plaatsnaam op aanvankelijk alleen de bushaltebordjes, de plaatsnaam, zij het na langdurig en volhardend lobbyen door de lokale belangenvereniging en deels ook door mij, uiteindelijk ook op plaatsnaamborden verschenen. In geval van Slaperstil is de naam zelfs op de bushalteborden verdwenen, waardoor men nu ter plekke nergens meer aan kan zien dat men in deze buurtschap is aangekomen. Beetje jammer. Ik heb het bijschrift bij de foto en de toelichting onder Status erop aangepast (in de hoop dat iemand 'de schoen past' en er iets mee doet, wat incidenteel gelukkig ook gebeurt, zoals bij https://www.plaatsengids.nl/boschoord. Ik raap inderdaad ook weleens mijn moed bij elkaar om ergens in een buurtschap aan te bellen als ik ergens toelichting op wil, en doorgaans is men dan zeer bereidwillig om e.e.a. toe te lichten, als men merkt dat je serieus in hun buurtschap geïnteresseerd bent. Krantenartikel is welkom. Als ik hem wil plaatsen, informeer ik wel bij de rechtsopvolger of dat OK is. Wat je laatste alinea betreft: zie de zojuist door mij verstuurde e-mail.

Kijk, dat is mooi dat er mede dankzij jou borden zijn verschenen in Boschoord en Stolwijkersluis. Nooit van gehoord, trouwens ;) En wat het bushaltebord betreft; het blijft inderdaad jammer dat de naam 'Slaperstil' verdwenen is, maar het maakt de foto van Harry Fluks wél uniek.

Inderdaad. Uniek is ook dat Harry in slechts 2 jaar tijd rond 2010 van werkelijk alle plaatsen in ons land een foto heeft gemaakt van een plaatsnaambord of, wanneer dat er niet was, een gelijknamig straatnaambord, opschrift op huis of bushaltebord, en dat sindsdien ook nog bijhoudt op wijzigingen. En daar mag ik voor de afbeeldingen op deze site dankbaar gebruik van maken. :-)

Reactie toevoegen