Ternaard

Plaats
Dorp
Noardeast-Fryslân
Fryslân

ternaard_collage.jpg

Ternaard, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Ternaard, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Ternaard.JPG

Daar zien we Ternaard al

Daar zien we Ternaard al

Ternaard..JPG

In Ternaard aangekomen

In Ternaard aangekomen

Ternaard. (2).JPG

Dorpsgezicht met de Hervormde kerk van Ternaard

Dorpsgezicht met de Hervormde kerk van Ternaard

Ternaard

Terug naar boven

Status

- Ternaard is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Noardeast-Fryslân. T/m 1983 gemeente Westdongeradeel. In 1984 over naar gemeente Dongeradeel, in 2019 over naar gemeente Noardeast-Fryslân.

- Onder het dorp Ternaard vallen ook de buurtschappen Fiifhuzen, Fiskbuorren, 't Skoar (grotendeels) en Teyebuorren.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Waarschijnlijk 819-ca. 825 kopie 1150-1158 in uilla Tunuwerde, ws. 825-842 kopie 1150-1158 in Tununfurt, 944 kopie 1150-1158 Duneuurt, 1390 to Tunawert, 1441 tho Tonawerth, 1473 tho Naewerth, 1505 Tennaerdt, 1511 Tonnaert, 1718 Tonnaard.

Naamsverklaring
Betekent werd 'terp, bewoonde hoogte' met onduidelijk eerste deel. Misschien het Germaanse þunnu* 'dun, langgerekt', eerder dan een persoonsnaam Tunno. Door reïnterpretatie is de spelling Ternaard opgekomen.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Ternaard ligt aan de Waddenzee en ligt verder ZO van het eiland Ameland, ZW van het dorp Wierum, WZW van de dorpen Nes, Moddergat en Paesens, W van de dorpen Oosternijkerk en Lioessens, WNW van de dorpen Hantumhuizen en Morra, NW van de dorpen Niawier, Metslawier en Wetsens, N van de dorpen Hantum en Hiaure, NO van de dorpen Foudgum, Brantgum en Waaxens en ONO van het dorp Holwerd.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Ternaard 130 huizen met 865 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 550 huizen met ca. 1.400 inwoners.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Ternaard heeft 1 rijksmonument, zijnde de Hervormde (PKN) Grutte Tsjerke/Grote Kerk (Tsjerkestrjitte 1). De laatgotische kerk is gebouwd omstreeks het midden van de 16e eeuw. Het schip telt negen traveeën, waarvan de steunberen in 1792 zijn vernieuwd. De huidige toren is in 1871 gebouwd in neoclassicistische stijl, als vervanging van de oude zadeldaktoren. Het interieur van de kerk dateert voor een deel uit de 17e eeuw. Zowel de preekstoel als de herenbank voor de familie Aylva dateren uit deze periode. De familie Aylva bezat twee staten nabij het dorp: de Aylva State en de Herwey State. In de kerk bevinden zich de grafzerken met renaissanceornamenten voor de in 1627 overleden grietman van West- en Oostdongeradeel en gedeputeerde van Friesland Ernst Douwes van Aylva en zijn in 1596 overleden echtgenote Ydt van Herema. Zij bewoonden de Herwey State. De familiewapens van deze vroeger invloedrijke familie in het dorp bevinden zich op de galerij in de kerk. Het orgel uit 1864 is gemaakt door L. van Dam en Zonen.

- Gevelstenen in Ternaard.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- "Ontmoetingscentrum Het Groene Hart van Ternaard is geopend op alle wedstrijddagen van de beide plaatselijke kaatsverenigingen (It Moat Kinne en VVV), de Jeu-de-Boulesvereniging (De Ketsers) en de Dartvereniging. Zie hiervoor de activiteitenkalenders van de verschillende verenigingen. Daarnaast is het Ontmoetingscentrum uiterst geschikt voor een personeelsvereniging die vanuit ons dorp een dagje gaat Wadlopen met de Pinkegattocht. Na afloop kan er eventueel een barbecue of koud en/of warm buffet worden gehouden. De camping biedt voor groepen een geschikte overnachting. Ben je van plan om iets dergelijks te organiseren, neem dan even contact op met de beheerder van het Ontmoetingscentrum. Zij kan je informeren over de mogelijkheden en de kosten. Verder is het Ontmoetingscentrum geschikt voor diverse activiteiten, zoals een vergadering van buurtverenigingen, spelavonden, klaverjassen, presentaties, disco's, enz. Er zijn diverse mogelijkheden van verhuur en gebruik. Dit allemaal in overleg met de beheerder. De beheerder van het Ontmoetingscentrum is Sjoukje Ferwerda. Zij is bereikbaar onder telefoonnummer 06-45604289."

- "Naast de recreatiewoningen en Camping Het Groene Hart ligt een groot speelveld, dat wordt gebruikt als kaatsveld door de plaatselijke kaatsverenigingen: VVV Ternaard en It Moat Kinne. Daar bijvoorbeeld een balletje trappen of vliegeren is toegestaan, mits er geen kaatswedstrijden zijn. Deze zijn meestal op zaterdag- en/of zondagmiddag en er is altijd wel iemand bij de wedstrijden die de spelregels wil toelichten voor de niet-kenners van deze typisch Friese sport. M.u.v. de zomervakantie worden er op diverse avonden trainingen gegeven. Voor de jeugd t/m 12 jaar is er een mooie speeltuin. Onder toezicht van de ouders kunnen kinderen hier heerlijk ravotten. Er staan verschillende toestellen. De speeltuin wordt beheerd door Dorpsbelang. Op het speelveld bevinden zich de jeu de boulesbanen, die ook gebruikt kunnen worden voor recreatief gebruik, mits er geen wedstrijden zijn. De banen zijn eigendom van de Jeu de Boulesvereniging."

Terug naar boven

Overnachten

- "Als je het dorp vanuit de lucht bekijkt, vormt het kaatsveld met de camping 'het Groene Hart van Ternaard'. Vandaar deze naam van de camping. Of je nu van kamperen houdt of van de luxe van een compleet ingerichte recreatiewoning, je kunt hier voor beide terecht. Je kunt bovendien voor een hapje, drankje, informatie of een praatje terecht in ons Ontmoetingscentrum (waarvoor zie het hoofstuk 'Natuur en recreatie', red.), echter alleen als het geopend is tijdens kaatswedstrijden, jeu de bouleswedstrijden of openbare festiviteiten. Het ontmoetingscentrum en de camping worden beheerd door een stichting.

De recreatiewoningen betreffen een aantal rijtjeshuisjes, die destijds door de lokale Hervormde kerk als diaconiewoningen zijn gebouwd. Ze werden voornamelijk gebouwd om weduwen die de touwtjes moeilijk aan elkaar konden knopen te huisvesten. Vandaar dat het rijtje huisjes in de volksmond werd aangeduid met 'de Lange Jammer', een bekende uitdrukking die we ook aantreffen in de streekroman Bartje, geschreven door Anne de Vries. Toen de huisjes niet meer in een behoefte voorzagen, zijn ze opgekocht door Stichting Het Groene Hart van Ternaard en een paar particulieren en worden verhuurd als recreatiewoning, waarvan een aantal ook wel semi-permanent worden bewoond. In alle huisjes is er draadloos internet."

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Ternaard, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Algemeen: - Site van en over Ternaard.

- Nieuws: - In 2021 is het alweer de 42e jaargang van dorpskrant Thunawurd. De dorpskrant van Ternaard verschijnt 1x per kwartaal en is helaas niet via de dorpssite online te lezen (althans - getuige de link - incidenteel kennelijk wel, maar op de dorpssite kunnen wij geen menu Dorpskrant meer vinden - volgens ons is dat er wel geweest - waar men structureel de laatste dorpskrant en evt. ook oudere dorpskranten kan lezen).

- Belangenorganisatie: - "Dorpsbelang Ternaard is een vereniging die zich bezighoudt met de leefbaarheid in het dorp en omgeving. Dorpsbelang is gesprekspartner, klankbord en adviseur van het gemeentebestuur. Tegelijk is Dorpsbelang de belangenbehartiger, spreekbuis en antenne van het dorp. Dorpsbelang ondersteunt door middel van een financiële bijdrage lokale initiatieven w.o. de wielerronde, het Sinterklaasfeest, het koningsdagfeest, de 4 mei-herdenking etc.
Bovendien wordt dorpskrant Thunawurd en de dorpssite door Dorpsbelang mogelijk gemaakt. Hier kun je opmerkingen, interessant nieuws of gewoon een vraag kwijt. Dit alles is alleen mogelijk met steun van leden. Voor € 10,- per jaar ben je lid van Dorpsbelang. Dus gaat je dorp en de leefbaarheid in het dorp je aan het hart, aarzel dan niet en word lid!"

- Dorpshuis: - Dorpshuis Tunawerth. "De naam van het dorpshuis is afkomstig van Tunauwarth (hoge grond, (terp) aan het water). Ternaard ligt op twee langwerpige platte terpen op een steenworp afstand van de Waddenzee, 5 km ten oosten van Holwerd, van waar de boot naar Ameland vertrekt, en vanuit Lauwersoog (ca. 25 km) kun je Schiermonnikoog bezoeken. Voor het verenigingsleven is het dorpshuis een belangrijke voorziening. Zalen tot 300 personen zijn te huur voor o.a.: vergaderingen, bruiloften, recepties, personeelsfeesten en overige bijeenkomsten. Ruime parkeergelegenheid in de directe omgeving. Wij verzorgen o.a. koffietafels, broodmaaltijden, warme buffetten, koude buffetten, stamppotbuffetten, bittergarnituur en snacks. Het is mogelijk e.e.a. geheel door ons te laten verzorgen, dan wel eigen consumpties mee te brengen. Ook is het mogelijk om in overleg het bargedeelte te reserveren."

- Onderwijs: - "It Harspit is de Friese naam voor een haarijzer, waarop de boeren in deze regio destijds met een hamer hun zeis of sikkel scherp sloegen. Dit laatste woord brengt ons dan meteen ook op de diepere symboliek voor onze school. Deze school wil een haarspit zijn voor de kinderen om zich te laten ‘opscherpen’. CBS It Harspit in Ternaard biedt kinderen de leerstof in jaarprogramma’s aan. Dat betekent dat alle leerlingen in een bepaald leerjaar dezelfde leerstof krijgen aangeboden. Maar er bestaat verschil tussen leerlingen: in intelligentie en in tempo, in leerstijl en belangstelling. Daar houden leerkrachten rekening mee: het ene kind krijgt extra uitleg of krijgt deels een aangepast programma. Het andere kind mag werken aan de verdieping in de leerstof. Het werken met alle kinderen van de groep aan hetzelfde thema geeft verbondenheid en leidt tot samen leven en samen beleven en tot leren van elkaar. In de groepen één en twee werken de leerkrachten steeds een aantal weken rondom een thema. In dit thema komen verschillende activiteiten aan de orde zoals spreken en luisteren, woordenschat, getalbegrip en tellen, ordenen, bewegingsonderwijs, muziek, dans en drama. Leerkrachten volgen en observeren de kinderen en werken aan de voorbereiding op het leren lezen, schrijven en rekenen.

In de groepen drie tot en met acht werken leerkrachten aan de hand van methodes voor alle leervakken. Werken aan betrokkenheid, verantwoordelijkheid en zelfstandigheid Werken met kinderen is hen prikkelen tot nadenken: voorbeelden noemen, door vragen stellen tot oplossingen komen, een stappenplan leren uitvoeren. In de groep is de leerkracht hiermee bezig; met de hele groep, met een kleine groep of met een enkel kind. Zo leren kinderen zelfstandigheid. Zo leren ze eigen mogelijkheden kennen. Kinderen leren aan de ene kant in afhankelijkheid van hun leerkracht die de expert en de gids is. Aan de andere kant leren ze onafhankelijk van de leerkracht te worden en initiatief te nemen in hun eigen leerproces. Het uitgangspunt voor het dagelijks handelen komt tot uiting in de slogan: CBS It Harspit in Ternaard: onderwijs voor elkaar, met elkaar!"

- Muziek: - "Muziekvereniging Euphonia Ternaard is opgericht in 1922 en staat onder leiding van Paulus de Jong. Wij repeteren op dinsdagavond in het Dorpshuis voor concoursen, concerten en festivals. Zo staat er elk jaar een donateursconcert op de agenda, het federatiefestival van Dongeradeel-West en nog enkele andere activiteiten zoals de muzikale begeleiding van kerkdiensten en de Dodenherdenking op 4 mei. Ook gaat Euphonia elk jaar naar de Nederlandse Brassband Kampioenschappen in Tivoli-Vredenburg te Utrecht. In 2015 werden we kampioen in de 4e divisie. Ben je nieuwsgierig geworden en wil je eens een kijkje nemen, je bent altijd welkom bij onze optredens of op een dinsdagavond."

- Sport: - "SVT (Sport Vereniging Ternaard) is opgericht in 1977, omvatte toen een gymnastiek- en een volleybal-afdeling, en dat is nog altijd zo. Gymnastiekles is er voor kinderen vanaf 3 jaar t/m groep 4. De kinderen zijn verdeeld in 2 groepen. De eerste groep zijn de jongsten vanaf 3 jaar t/m groep 2. De oudere groep zijn de kinderen van de basisschool groepen 3 en 4. De afdeling volleybal bestaat uit: Minicirculatie volleybal voor de basisschooljeugd vanaf groep 3. Hierbij wordt op verschillende niveaus de basisbeginselen van de volleybalsport aangeleerd. Elk niveau hoger wordt er weer iets uitgebreider toegewerkt naar het volleybal zoals dit door volwassenen wordt gespeeld. Het begint met door gooien en vangen het samenspelen te leren. Gaandeweg gaat dit over in overspelen, opslaan passen enzovoort. Jeugdvolleybal voor jongeren vanaf het voortgezet onderwijs. Op dit moment zijn er twee jeugdteams bestaande uit meisjes die naast de trainingen uitkomen in de competitie van de Nederlandse Volleybalbond in het rayon Dokkum / Drachten. Bij de senioren is er een damesteam dat uitkomt in de competitie van de Nederlandse Volleybalbond in het rayon Dokkum / Drachten."

- Gaswinning: - "Het Ternaard-gasveld is een van de 175 kleine gasvelden in Nederland waarvoor de NAM een licentie heeft. De kleine velden spelen een grote rol in de energievoorziening van Nederland, nu en in de nabije toekomst. Het gasveld ligt ten noorden van het gelijknamige dorp. In 1991 is er een proefboring geweest, maar het veld is toen nog niet in productie genomen. De omliggende velden wel; de NAM wint al zo’n dertig jaar gas in deze omgeving. Mocht de gaswinning plaatsvinden, dan zal dat vanaf een andere plek gebeuren dan de proefboring destijds, namelijk ten oosten van het dorp, tussen de dorpskern en buurdorp Wierum. Deze plek zorgt voor minder hinder en de pijpleiding wordt korter. Er zal schuin geboord worden naar het gasveld op 3,5 kilometer diepte. Het veld ligt voornamelijk onder de Waddenzee. Grote zorgvuldigheid is daarom noodzakelijk, reden waarom de Rijkscoördinatieregeling (RCR) van toepassing is op de besluitvorming.

Het Rijk beschouwt het Omgevingsproces bij Ternaard als een pilot voor het betrekken van de omgeving bij besluitvorming. Met het Omgevingsproces willen het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, gemeente Noardeast-Fryslân, Provincie Fryslân, Wetterskip Fryslân en de NAM duidelijke afspraken vastleggen met bewoners en bedrijven, voordat de minister zijn besluit neemt over de gaswinning. Als het doorgaat, onder welke voorwaarden gebeurt dat dan? En wat krijgt de regio er voor terug? Het Omgevingsproces kent twee sporen: een Ontzorgingsspoor en een Investeringsagenda. Het Ontzorgingsspoor gaat om het minimaliseren van risico’s, om monitoring en om afspraken over hulp en vergoeding bij eventuele schade.

In een Investeringsagenda komen afspraken over investeringen door de NAM en andere instanties: in energietransitie, verziltingsproblematiek en sociaal-economische ontwikkeling van het gebied. De Investeringsagenda wordt geleid door de gemeente, de provincie en het Wetterskip; bekijk de Investeringsagenda voor de actualiteiten en ontwikkelingen in dit spoor. De NAM neemt de verantwoordelijkheid voor uitvoering van het Ontzorgingsspoor. In het Ontzorgingsspoor spreekt de NAM vooraf met belanghebbenden over de mogelijke effecten van nieuwe gaswinning en om hiervoor aanvullende afspraken te maken, losstaand van de formele wet- en regelgeving. Het doel is om een afsprakenkader op te stellen dat tegemoetkomt aan de zorgen en wensen vanuit Ternaard en omgeving." (bron: NAM) Het bedrijf wil de regio voor 60 miljoen euro laten meeprofiteren; jaarlijks 6 miljoen euro, uitgaande van tien jaar lang gas winnen op deze locatie.

"De in november 2020 verschenen Regiobrief, met daarin de afspraken tussen minister Wiebes, NAM en de regionale overheden over de vulling van het Gebiedsfonds met € 60 miljoen uit de inkomsten van het gasveld Ternaard, wordt gezien als een mooi resultaat in een constructieve samenwerking. Voor het eerst in Nederland is er een koppeling gelegd tussen gaswinning en een bijdrage voor de regio. De regio gaat hiermee een gebiedsfonds inrichten om de regio met een maatschappelijke plus achter te laten, als tot gaswinning wordt overgegaan. Dit is een belangrijke stap en kan een aanzet zijn tot generiek beleid voor vergelijkbare projecten in Nederland. Voorop staat nog steeds dat de drie Friese overheden tegen nieuwe gaswinning zijn. Mocht men toch besluiten om tot exploitatie van het Ternaarder Veld over te gaan, dan heeft het gebied vooraf geregeld dat er een plus voor de regio komt. De afspraken in de Regiobrief zijn niet nieuw. Op 9 december 2019 zijn de uitkomsten al mondeling gepresenteerd in dorpshuis Túnawerth. Nu zijn ze schriftelijk vastgelegd.

Met de komst van de Regiobrief kan de Gebiedscommissie in Oprichting voortvarend verder om klaar te zijn als de minister besluit om tot gaswinning over te gaan. Deze commissie heeft als taak om met een advies te komen over de daadwerkelijke Gebiedscommissie. Ook ontwikkelen ze de spelregels van het gebiedsfonds. Hiermee kunnen projecten uiteindelijk gehonoreerd worden in de thema’s verzilting, energietransitie en sociaaleconomische vitaliteit. De afspraken over het Gebiedsfonds doen niets af aan het standpunt van de drie Friese overheden dat zij tegen nieuwe gaswinning zijn. Het besluit om al dan niet over te gaan tot gaswinning in het Ternaarder veld, ligt in handen van de minister van Economische Zaken en Klimaat (EZK). De Friese overheden participeren samen met inwoners en belangenorganisaties met het ministerie van EZK en NAM in een omgevingspilot Ternaard om met elkaar te komen tot een nieuwe verdeling tussen lasten, lusten en zeggenschap mocht het tot gaswinning komen." (dit is een gezamenlijk persbericht uit naam van provincie Fryslân, Wetterskip Fryslân en de gemeente Noardeast-Fryslân, d.d. 4-11-2020)

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Ternaard en - idem kerk.

Reacties

(2)

typefoutje
dezr

Dank voor de tip! Ik heb het aangepast.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen