Terug naar boven

Status

- Capelle aan den IJssel is een stad en gemeente in de provincie Zuid-Holland.

- Wapen van de gemeente Capelle aan den IJssel. Het gemeentewapen is gebaseerd op het oude wapen van de ambachtsheerlijkheid. De vissen zijn waarschijnlijk afgeleid van het belang van de plaatselijke visserij. De vissen zouden zogeheten bermen (brasem) zijn, een vis uit de familie der karperachtigen. Het elders op deze pagina afgebeelde gemeentewapen is te vinden naast het onder Bezienswaardigheden beschreven gemaal.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Capelle aan den IJssel.

- Onder de stad Capelle aan den IJssel valt ook een deel van de buurtschap 's-Gravenweg.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1317 Cappelle, 1331 Capelle, 1339 Capellen up die Ysele, 1346 Capelle op die Ysel, 1350 van der Capelle ende van der Niewerkerke, 1725 Cappelle aen den Yssel, 1840(1) Capelle op den IJssel, 1883 Kapelle, 1901 Capelle aan den IJsel. Het oudst bekende stuk m.b.t. deze nederzetting in het Rijksarchief is van 22-1 -1317. Graaf Willem III verkoopt daarbij aan de heer Jan van der Werve voor 325 pond Hollands de ambachten Capelle en Nieuwerkerk, waarschijnlijk als onderdeel van een grondruil.

Naamsverklaring
Betekent het Middelnederlandse capelle = kapel 'onderkerk zonder parochiale rechten', met de toevoeging 'aan den IJssel', naar de ligging aan de (Hollandse) IJssel.(2) Van der Aa(3) vermoedt dat die toevoeging is gegeven om het dorp te onderscheiden van het nabij en eveneens in Schieland gelegen dorp Moerkapelle.

Plaatsnaam komt ook elders voor
Zoals je twee alinea's hierboven ziet is het inmiddels ruim 100 jaar geleden dat deze plaats nog - ook - als Kapelle werd gespeld. Maar mondeling hoor je het verschil tussen een C en een K in dit geval natuurlijk niet, en in de volksmond wordt deze plaats kortweg Capelle genoemd, waardoor het ondanks het postcodesysteem incidenteel toch nog weleens voorkomt dat iemand in de verkeerde plaats terecht komt. Zo stond in september 2018 de trouwambtenaar die een stel uit Heerhugowaard in Capelle aan den IJssel moest trouwen, in het Zeeuwse Kapelle te wachten. Het stel is later alnog getrouwd in het Capelle dat ze bedoelden...

Terug naar boven

Ligging

Capelle aan den IJssel ligt O van Rotterdam en grenst in het Z aan de Hollandse IJssel, in het N aan de A20. Bijzonder is dat sinds 1978, door een grondruil met Rotterdam, het voormalige dorp Kralingse Veer als enclave van Rotterdam door Capelle wordt omsloten.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Capelle aan den IJssel 191 huizen met 1.546 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 66/525 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen De Keeten (later Keten gespeld) 53/424, Oudeplaats (later Oude Plaats gespeld) 39/255 en 's-Gravenweg 33/342. De gemeente omvatte vroeger ook nog de buurtschap Nieuwe Schenkel (later Schinkel gespeld). Tegenwoordig heeft de stad en gemeente ca. 30.000 huizen met ca. 67.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

De eerste ontwikkeling van de huidige kern
Het drassige land in deze streken is vanaf ongeveer 1100 ontgonnen vanaf de noordoever van de IJssel. Dat is het begin van het dorpje Capelle aan den IJssel, gelegen rond de Dorpskerk. Daarnaast ontwikkelt zich W hiervan de vissersbuurt Keeten, die tegenwoordig is opgegaan in Capelle-West. Daar tussenin stond het slot, dat na 1798 in verval is geraakt en gesloopt. De grachten, het herenhuis dat op het landgoed heeft gestaan (met gedenksteen) en het dievenhuisje zijn gebleven als getuigen. Als derde kern ontwikkelt zich na de drooglegging van de Prins Alexanderpolder (1874, een meer ontstaan uit afgegraven laagveen) het dorpje Schinkelsveen, later Nieuwe Schenkel en weer daarna Schinkel geheten, ook wel bekend als De Polder. De polderwerkers en de door het nieuwe land aangetrokken boeren en tuinders maken het tot een dorp met een eigen karakter.

Romeinen
"Alhoewel iedereen bij Capelle aan den IJssel denkt aan een nieuwbouwstad, gaat de historie van deze plaats zeer ver terug, tot aan de Romeinse tijd. De Romeinen brachten, zegt men, de beschaving in de moerassige gebieden van Nederland destijds, en maakten daarmee een einde aan het prehistorische tijdperk. Ondanks hun technisch inzicht hadden ook zij geen afdoend antwoord op het steeds weer wassende water. Zij verlieten onze streek weer zo'n 300 jaar na Chr., wat sporen van hun invloed achterlatend. Een voorbeeld hiervan is de 's-Gravenweg. Deze door de Romeinen aangelegde heerbaan was ook toen al een directe verbindingsweg tussen dat wat pas in een veel later stadium Rotterdam zou worden, en Gouda. Daarnaast hebben de Romeinen ook gebruik gemaakt van het water. Voor het vervoer van vrachten werden bijvoorbeeld schepen met een zeer platte bodem gebruikt. De schouw, een platbodem die met een kloet (vaarboom) wordt voortgeduwd en die hier nog lange tijd is gebruikt voor het afvoeren van de tuinbouwprodukten, heeft zoveel overeenkomsten met de Romeinse vrachtschepen dat men hier een zekere invloed in vermoedt.

Middeleeuwse ontginning voor de landbouw
Na het vertrek van de Romeinen verviel de streek weer in zijn oude hoedanigheid: hier en daar een nederzetting met als belangrijkste vorm van bestaan de jacht en de visserij. Bovendien was het gebied ook minder goed bewoonbaar geworden door de stijging van het zeewater en daardoor de stijging van het grondwater in de moerassen. De vorming van veen ging feitelijk continu door. In de 8e eeuw trad een verandering op in de waterhuishouding van o.m. dit gebied. Door het verzanden van de Rijn veranderde de loop van de rivieren. Oude rivieren verdwenen en nieuwe ontstonden, bijvoorbeeld de Lek, de Hollandse IJssel, de Merwede en de Waal. De zogenaamde lage landen, die eerst werden gekenmerkt door grillige waterstromen, werden langzaam maar zeker een landschap met een door de natuur strakker geregeld rivierenstelsel. Ook het gebied dat later Prinsenland zou worden, was via deze waterwegen beter bereikbaar en waarschijnlijk hebben zich vanaf die tijd ook hier steeds meer mensen gevestigd. Al gauw ging men zich het land eigen maken. De oeverwallen langs de rivier waren geschikt voor bewoning en de landen daarachter werden ontgonnen voor de landbouw. Overbodige begroeiing werd verwijderd en het terrein werd geëgaliseerd. Water dat hierdoor uit het sponsachtige veen kwam, werd door systematisch gegraven greppels afgevoerd.

Turfsteken en het ontstaan van polders
Eind 15e eeuw begon men op grote schaal met het afgraven van de veengrond. De ovens van de steenbakkerijen, de opkomst van de steden en de groeiende bevolking op het platteland veroorzaakten een stijgende behoefte aan brandstof. De turfwinning zou de natuur onherstelbaar beschadigen. Rond 1530 ging men over op slagturven; men baggerde het water steeds dieper uit op jacht naar het bruine goud. Het is vooral deze manier van turfwinning die het landschap veranderde.

Steenbakkerijen
Langs de IJssel zijn vele steenplaatsen gebouwd: ter hoogte van Moordrecht, Nieuwerkerk (Hitland), bij Ouderkerk, maar ook in Capellle aan den IJssel, zoals bij De Oude Plaats en de Kouwen Hoek, waar in de loop der eeuwen miljoenen ijsselsteentjes zijn gebakken uit het slib van de rivier. Dit slib sloeg bij terugtrekkend tij (eb) van de rivier neer in de rondingen van de rivier (zellingen) waarna het door baggeraars weer werd vervoerd naar de steenbakkerijen. De klei werd in mallen gevormd tot steenjes, gedroogd en gebakken in steenovens, een proces dat wekenlang duurde. In de loop van de 20e eeuw kon door de oprukkende industrie (vooral de scheepsbouw) en de toenemende bebouwing, de veeteelt zich niet meer handhaven. Ook de IJsselstenen moesten het afleggen tegen de dikkere en goedkopere Waalstenen. Ook ging de kwaliteit van het kleislib erg achteruit door de verontreinigingen die toen al door lozingen van schepen en nieuwe industrieën werden veroorzaakt. Dit was dus reeds de voorbode van de latere ernstige verontreinigingen!

Beroepsbevolking
De bewoners van het Capelle aan den IJssel uit die tijd waren visser, boer, steenplaatsarbeider, tuinder, touwbaanarbeider, baggeraar en turfsteker. Aan de overkant van de rivier in Ouderkerk woonden honderden schippers; zij vervoerden voornamelijk zand en grind, in veel mindere mate voedsel en vee. De concurrentie was groot, maar 's zondags gingen zij allen naar de kerk.

Vooral de arbeiders op de steenplaatsen in Capelle aan den IJssel en de omliggende regio leefden in grote armoede. In de ogen van nu waren ze min of meer lijfeigenen en vrouwen en kinderen moesten allen meewerken in de steenbakkerijen. Armoede en zware werkomstandigehden eisten hun tol. Er waren vele grote gezinnen van 15 kinderen of meer, kinderarbeid, de meisjes moesten al vroeg aan het werk als dienstmeid bij de eigenaren. De arbeiders leefden in kleine huisjes op het terrein.

De polders
In de omgeving van Capelle aan den IJssel zijn veel polders, te noemen valt de Eendrachtspolder en de Prins Alexanderpolder. Voordat dit gebied in de periode tussen 1750 en 1875 werd ingepolderd is het minstens drie keer van aanzien veranderd. Vóór de middeleeuwen was het een moerassig veengebied waar nauwelijks mensen woonden. De boeren uit de omgeving zagen echter wel iets in het omzetten van de moerassen in bouwland. In de vroege mddeleeuwen hebben deze boeren het gebied in cultuur gebracht en er landbouwbedrijfjes gestart.

Bouwland werd plas. Op een goed moment werd het lucratiever om de grond af te graven dan deze te bebouwen. Dit was het gevolg van de grote vraag naar turf, de meest gebruikte brandstof uit die tijd. Turf bestaat uit aan elkaar geplakte en vermolmde lagen plantevezels. Als je natte turf droogt, kun je deze plantenresten goed stoken en gebruiken voor het verwarmen van huizen en het stoken van ovens. Zeker in de toenemende verstedelijking rond Rotterdam was er veel vraag naar turf.

Plas werd weer bouwland. Door de vele turfafgravingen ontstonden er rond de stad echter enorme plasgebieden. Sommige werden zo groot dat ze bij slecht weer een bedreiging voor de nabij wonende bewoners werden. Vanaf de 18e eeuw werden veel van deze plassen weer drooggelegd. Ze werden bedijkt en drooggemalen. In 1753 is op die manier de Eendrachtspolder aangelegd en in 1874 de Prins Alexanderpolder. Die laatste heeft zijn naam te danken aan een vernoeming naar de zoon van koning Willem III.

Slot Capelle
Na 1300 begon men ook het gebied ten westen van de Kerklaan te ontginnen. Er zijn ter hoogte van de polder "Oude Plaats" in de loop der eeuwen een zevental verdigingswerken / vestigingen gebouwd, die later alle door verwoesting danwel door brand zijn verdwenen. Omstreeks 1275 liet Dirc Traveys van Moordrecht een eerste vestiging bouwen ter hoogte van de steenplaats " De Oude Plaats". Bekend is dat daar al in 1340 een landgoed zich bevond. Op dit landgoed werd het slot Capelle gebouwd. Dit kasteel werd in 1352 verwoest tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten. In het begin van de zestiende eeuw werd er een nieuw kasteel gebouwd met dubbele slotgrachten. Dit diende tot 1798 als buitenverblijf voor verschillende regentengeslachten uit Rotterdam. Zo kocht in het jaar 1612 Johan van der Vreeken de heerlijkheden Nieuwerkerk aan den IJssel en Capele aan den IJssel. Hij vestigde op de plaats van de oude verdedigingswerken een nieuw Slot Capelle, een min of meer sierslot. Daarna raakte het in verval, de inboedel werd verkocht en het slot werd uiteindelijk omstreeks 1797 afgebroken. Van dit slot resten alleen nog de grachten en een gevangenenhuisje. De huidige Slotlaan was de oprijlaan naar het slot.

Capelle en de watersnoodramp van 1953
In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 werd Nederland getroffen door een watersnoodramp. Een zware noordwesterstorm raasde over de Noordzee en Nederland. De provincie Zeeland, de Zuid-Hollandse eilanden en de zuidwesthoek van de provincie Noord-Brabant werden zwaar getroffen. De trieste balans na de watersnoodramp gaf aan dat 1835 mensen en tienduizenden stuks vee waren verdronken. Duizenden gebouwen waren verwoest of beschadigd en duizenden mensen moesten elders onderdak vinden. De watersnoodramp was zonder twijfel de ergste natuuramp in Nederland van de vorige eeuw.

Ook Capelle aan den IJssel en de Krimpenerwaard werden verrast door het hoge water. Het was de Schielandse Hoge Zeedijk die, ter hoogte van Hitland tussen Capelle en Nieuwerkerk aan den IJssel, onder de druk van het water bezweek. Toevallig lag een achttien meter lang binnenvaartschip in de buurt aangemeerd, dat vervolgens in de dijk is gevaren om het gat te dichten. Als dat schip er niet had gelegen, was de Randstad tot aan Leiden toe ondergelopen. En in de Prins Alexanderpolder, die zes meter onder NAP ligt, zou tien meter water hebben gestaan. Een mooi monument herinnert ons thans aan deze heldhaftige actie van de Krimpense schipper.

Stormvloedkering
Na de ramp wordt snel een politieke beslissing genomen over het Deltaplan. Omdat de Schielands Hoge Zeedijk, die miljoenen mensen tegen het water moest beschermen, het maar krap had gehouden, werd dit probleem als eerste aangepakt. Er werd gekozen voor de bouw van een beweegbare stormvloedkering tussen Capelle aan den IJssel en Krimpen aan den IJssel. Zowel de scheepvaart als de waterhuishouding werden hierdoor zoveel mogelijk ontzien. De kering bestaat uit twee stalen schuiven, die hangen tussen twee betonnen torens. Normaal gesproken zijn de schuiven open, zodat het scheepvaartverkeer onder de schuiven kan doorvaren. Slechts in noodgevallen worden de twee schuiven neergelaten, om de tachtig meter brede rivier geheel af te sluiten. De scheepvaart kan dan gebruik maken van de naast de kering gelegen schutsluis. Deze sluis meet 120 bij 24 meter, zodat ook grotere schepen zonder problemen kunnen passeren. De brug over de stormvloedkering, de Algerabrug, is geopend op 22 oktober 1958 en is vernoemd naar de kort daarvoor afgetreden minister van Verkeer en Waterstaat, J. Algera." (bron: de onder Links gelinkte site 'WijkOverlegPlatform Capelle aan den IJssel')

Groeispurt na WOII
Tot in de jaren vijftig van de 20e eeuw blijft Capelle aan den IJssel een landelijk gelegen gemeente, met in het ZO het dorpje Capelle gelegen aan de rivier, in het ZW het dorpje Keten, en in het N het dorpje Schinkel. Op een afbeelding op deze pagina vind je dat gevisualiseerd. Nadien groeit in slechts enkele decennia alles aan elkaar door de realisatie van een reeks nieuwbouwwijken.

Historische Vereniging
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze stad, kun je terecht bij Historische Vereniging Capelle aan den IJssel (HVC). De vereniging is in 1987 opgericht als voortzetting van de Vereniging tot Behoud van Oud Capelle (VOC). De VOC was een in 1980 opgericht initiatief van een aantal Capellenaren die zich verzetten tegen de destijds heersende sloopdrift van het gemeentebestuur. Mede dankzij de inspanningen van de HVC is er geleidelijk een situatie ontstaan waarin de gemeente een erfgoedbeleid voert met als doel cultuurhistorische waarden te definiëren, te beschermen, in stand te houden en bekendheid te geven. Het is op deze gronden dat de gemeente de doelstellingen van de HVC financieel ondersteunt.

De HVC is een vanzelfsprekende gesprekspartner wanneer beleidsvoorstellen worden voorbereid die te maken hebben met monumenten, archeologie en cultuurlandschap. Elk kwartaal verschijnt het HVC Nieuwsblad waarin naast verenigingsnieuws ruim aandacht wordt geschonken aan historische onderwerpen. Zoals dat bij veel verenigingen het geval is, wordt ook bij de HVC veel werk verricht door vrijwilligers. De HVC verheugt zich op een grote groep van belangstellenden die zich in werkgroepen of anderszins met de historie van Capelle aan den IJssel bezig houden. De vereniging telt ruim 550 leden.

Het Historisch Museum van de HVC is gevestigd in het monumentale J.A. Beijerinck gemaal (Bermweg 13). De HVC organiseert er wisselende exposities over Capelse historische onderwerpen. Het museum is iedere zaterdag van 13.00-16.00 uur geopend. Groepen zijn ook buiten de reguliere openingstijden van harte welkom. De toegang is gratis.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Capelle aan den IJssel heeft 17 rijksmonumenten.

- Capelle aan den IJssel heeft 49 gemeentelijke monumenten.

Dorpskerk
"In de oude dorpskern van Capelle aan den IJssel domineert al meer dan 425 jaar de Hervormde (PKN) Dorpskerk (Kerklaan 2) uit 1593, sinds 1904 begeleid door het prachtige Van Dam orgel. Al eeuwenlang komen er mensen samen om naar het evangelie te luisteren, elkaar verhalen uit de Bijbel te vertellen en om de belangrijkste momenten uit hun leven te delen. Het drassige land in deze streken is ontgonnen vanaf ca. 1100, vanaf de noordoever van de IJssel. Het is onbekend wanneer de eerste kerk of kapel gebouwd is. Voor de reformatie heette de Dorpskerk “Sint Nicolaaskerk”. De kerk is in 1574 door brand verwoest. De brand is vrijwel zeker ontstaan door oorlogshandelingen met de Spanjaarden, over het bezit van de IJsseldijk. Door verarming van de Capelse inwoners is pas na 18 jaar begonnen met de herbouw van de kerk. De herbouw was in 1594 klaar. In 1805 is de toren gesloopt vanwege instortingsgevaar. Twee jaar later (1807) is de toren herbouwd, met bijna allemaal oude materialen. De originele luidklok stamt uit 1607. In 2008 is het kerkgebouw uitgebreid met een kerkelijk centrum.

De kerk bestaat uit een eenbeukig schip en een smaller vijfzijdig gesloten koor (1665), overdekt door tongewelven met trekbalken. Sinds 1992 wordt de kerk gesierd met een raam van gebrandschilderd glas. In het schitterende interieur zijn vele bijzondere objecten te bewonderen. De kerk heeft een lage en een hoge kansel. De hoge kansel staat staat tegen een koorhek en wordt alleen gebruikt als er geen toehoorders in het koor zitten. De hoge kansel is ongeveer 350 jaar oud en is afkomstig van een kerk in het Zeeuwse Sirjansland. Deze kerk moest worden afgebroken na de stormvloed in 1953. Op de hoge kansel staat een zandloper. Deze werd ooit gebruikt om de lengte van de preek te bepalen.

De lage kansel is ongeveer 125 jaar oud, komt uit Frankrijk en is een RK kerkmeubel. Deze heeft een sierband met het opschrift “Consolatrice des Affiléges P.P.N.”. De eerste drie woorden betekenen “Troosteres der Bedroefden”. De bedoelde troosteres is Maria. P.P.N. betekent “Priez Pour Nous”, ofwel “Bid voor ons”. 17e-eeuwse eikenhouten preekstoel. In de kerk hangt nog een Tiengebodenbord dat in 1656 is geschonken door jonkvrouw Van Cappelle. De heer Van Nijendaal uit Wijk bij Duurstede heeft vanaf 1960 drie jaar aan de restauratie ervan gewerkt. Als zijn naam op het bord mocht prijken hoefde hij er geen vergoeding voor... Overige karakteristieke elementen die de moeite waard zijn om te vermelden, zijn de stembus, de organistengalerij, het predikantenbord, de grafstenen in het koor en de koperen kroonluchters. De kaarsen in deze kroonluchters branden traditioneel in de Kerstnachtdienst." (bron: Hervormde Wijkgemeente Dorpskerk)

Gemaal Jan Anne Beijerinck
Door het eeuwenlang steken en baggeren van turf ontstond ten noorden van Capelle aan den IJssel en Rotterdam een uitgestrekt plassengebied. Om de opgeofferde landbouwgrond terug te winnen, maar vooral om overstromingen in de omgeving van het gebied te voorkomen, zijn de plassen rond 1873 drooggelegd en vormen voor een groot deel de Polder Prins Alexander. De aanvankelijk kale onherbergza­me polder is nu een prima woonstek geworden voor bijna 200.000 mensen die wonen in een van de laagst gelegen gebieden van Europa.

Het definitieve droogleggingsplan van de Polder Prins Alexander (1859) van ir. Jan Anne Beijerinck (1800-1871) voorzag in de bouw van drie zogeheten benedengemalen en een bovengemaal. Gemaal Jan Anne Beijerinck in Capelle aan den IJssel (Bermweg 13) dateert uit 1869 en is als enige van de oorspronkelijke benedengemalen bewaard gebleven. Aanvankelijk drie, later twee, benedengemalen moesten het water uit de plassen, en na de drooglegging uit de polder, opvoeren naar de 4 meter hoger gelegen ringvaart van waar het door het bovengemaal bij Kralingse Veer in de 2 meter hoger gelegen Nieuwe Maas werd gepompt. Sinds 1990 wordt de bemaling van de polder geregeld door een nieuw gemaal in Nieuwerkerk aan den IJssel, waardoor de oude gemalen overbodig werden. In 1993 droeg Hoogheemraadschap van Schieland het gemaal, dat nog altijd kan functioneren als reservebemaling, over aan Stichting Beijerinckgemaal.

Het gemaal is door de provincie Zuid-Holland aangemerkt als beschermd monument en kan worden beschouwd als een object van historische waarde met een bijzondere architectuur. Het oorspronkelijk door stoomkracht aangedreven gemaal is nu het oudst nog werkende en elektrisch bediende gemaal van Nederland. De elektrische installatie, pompen en motoren dateren uit 1927 en zijn inmiddels zeldzaam geworden, terwijl het gemaal historisch van betekenis is vanwege de rol die het heeft gespeeld bij de drooglegging en de waterhuishouding van de Polder Prins Alexander.

"De Stichting tot behoud van het gemaal Jan Anne Beijerinck is in 1988 opgericht. De stichting, kortweg Stichting Beijerinckgemaal genoemd, stelt zich de volgende doelen; - het in oorspronkelijke staat brengen en houden van het gemaal met de daarin geplaatste technische installatie en de bijbehorende grond met waterwerken; - educatie over het ontstaan, de geschiedenis en de waterhuishouding van de Polder Prins Alexander, aan met name de schoolgaande jeugd; - het in gebruik geven van ruimten aan derden, voor het houden van exposities met een historisch karakter.

Het bestuur van de stichting kon pas echt aan het werk toen het College van Dijkgraaf en Hoogheemraden van Schieland in 1991 besloten het gemaal aan de stichting over te dragen. Schieland had op 1 januari 1974, toen de Polder Prins Alexander werd ontpolderd, de verantwoording voor de waterhuishouding in het gebied van het polderbestuur overgenomen en was daarmee ook eigenaar geworden van het gemaal Jan Anne Beijerinck in Capelle aan den IJssel. De overdracht aan de stichting vond plaats op 7 september 1993 tegen betaling van één gulden. Maaldagen. Een aantal dagen per jaar is het gemaal open voor bezoekers. De oude motoren draaien dan op volle kracht. Komt u ook eens kijken? Op deze data bent u welkom om zelf de motoren in werking te zien." - In deze video krijg je een indruk van de werking van het gemaal.

Van Cappellenhuis
Het rijksmonumentale Van Cappellenhuis in Capelle aan den IJssel (Dorpsstraat 164) is een voormalig bejaardentehuis. Het pand is in 1898 in Neo-Hollandse Renaissancestijl gebouwd voor de zes jaar eerder opgerichte Van Cappellen Stichting. De stichting is opgericht door Johannes Nolen en diens echtgenote Anna Maria van Cappellen. Het pand is sinds 1979 niet meer in gebruik als bejaardentehuis. De gemeente heeft het pand toen overgenomen. Na een verbouwing is het pand in gebruik genomen als kantoorpand en muziekschool. Alleen de regentenkamer is niet aangepast. In 1999 verhuist de muziekschool naar elders. Het pand wordt nu multifunctioneel gebruikt. In de oude regentenkamer kunnen huwelijken worden gesloten.

Dief- en Duifhuisje
Slot Capelle of Kasteel Capelle was een stenen versterking die in Capelle aan den IJssel stond. Het slot is in 1798 in vervallen staat afgebroken; de enige restanten zijn de slotgrachten aan de kruising Slotlaan / Slotplein / Merellaan en het zogenoemde gevangenen- of diefhuis ter hoogte van Nieuwe Laan 11. In de nabijheid is ook het metrostation Slotlaan te vinden. Het gevangenenhuis is het enige dat herinnert aan het voormalige slot. Uit welk jaar het huis stamt is nog onbekend. Tegenwoordig draagt het de naam Dief- en Duifhuisje en wordt het ook wel 'het kleinste museum van Nederland' genoemd, omdat er met regelmaat exposities worden vertoond. Het gebouw is vier bij vijf meter groot en is een rijksmonument.

Bovenschuur
"De bijzonder vormgegeven Bovenschuur op Dorpsstraat 181 is omstreeks 1870 tegen een naastgelegen boerderij aangebouwd. In de rechter zijgevel van de schuur is de moet van de oude boerderij nog goed te zien. In de eerste helft van deze eeuw werd de schuur door de lokale aannemer en architect Bas van Dam gebruikt als werkplaats en droogzolder voor hout. Tevens diende de schuur voor opslag van vloedplanken en stormlampen. Onderin de schuur was een in de dijk verstopte woning. Afgezien van enkele kozijnen die, met behoud van de oorspronkelijke roedenverdeling, zijn vernieuwd, verkeert het pand uitwendig in gave staat. De bovenschuur is tegen de dijk aangebouwd en ligt in de oude dorpskern van Capelle aan den IJssel.

Waardering. De schuur is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang als representatief voorbeeld van een bovenschuur uit het midden van de 19e eeuw. De schuur is in architectuurhistorisch opzicht van algemeen belang vanwege de bijzondere vormgeving en typologie en de kenmerkende gele IJsselsteen. Het pand verkeert uitwendig in hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering in nagenoeg oorspronkelijke staat. Het pand is van stedebouwkundig belang vanwege de beeldbepalende situering in de oude dorpskern van Capelle aan den IJssel." (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Op Cultuurbalie Capelle vind je alle - meer dan 100 - aanbieders van culturele activiteiten in Capelle aan den IJssel.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

Theater
"Het Isala Theater is een middelgroot theater in het centrum van Capelle aan den IJssel. In 1999 opende het theater zijn deuren. Het theater heeft een grote zaal (ca. 500 stoelen) en een kleine zaal (ca. 150 stoelen) en biedt een podium aan toneel, cabaret & kleinkunst, dans, literair theater, musicals, muziektheater, familie- en jeugdvoorstellingen. Naast professionele voorstellingen zijn er in het theater wekelijks filmvertoningen. Het Isala is ook partner bij het organiseren van verschillende evenementen, zoals personeelsfeesten, einduitvoeringen van scholen, bedrijfspresentaties en congressen. Daarbij vinden er door het jaar heen verschillende amateurvoorstellingen plaats."

Terug naar boven

Eten en drinken

Eetcafé
In de bibliotheek van Capelle aan den IJssel is ook een eetcafé van Brownies & downieS (voor zowel ontbijt, koffie als lunch). "Je kunt bij ons heerlijk genieten van onze ambachtelijk bereide gerechten die gemaakt worden in onze open keuken. De warme huiselijke sfeer zorgt ervoor dat je gelijk op je gemakt bent in ons lunchcafé. Onze bijzondere medewerkers staan klaar om het je naar de zin te maken en van jouw lunchmoment een echte beleving te maken. In de gehele bibliotheek kan er genoten worden van de Brownies&downieS menukaart. Tevens zijn er twee vergaderzalen die verhuurd worden aan bedrijven en gemeente, waarbij wij de catering verzorgen. Ook voor een feestje is onze locatie af te huren. Voldoende mogelijkheden dus. Neem gerust eens contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken."

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Capelle aan den IJssel, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Capelle aan den IJssel (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Capelle aan den IJssel. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter.

- Nieuws / media: - "Zeven dagen per week en 24 uur per dag zendt Stichting Lokale Omroep Capelle aan den IJssel radioprogramma's uit die voldoen aan de wettelijke eis dat tenminste 50 % van de zendtijd wordt besteed aan informatie, cultuur en educatie. Door meer uitzendingen op locatie en enkele nieuwe programma's is gewerkt aan een grotere naamsbekendheid en populariteit van de omroep. In 2016 is door een onafhankelijk bureau een luisteronderzoek uitgevoerd. De onderzoekers rapporteerden dat de stichting onder de lokale omroepen een voorhoedepositie inneemt op het gebied van naamsbekendheid, luisterdichtheid, bereik en waardering. Er worden voorbereidingen getroffen om ook een TV-aanbod te realiseren. Met de collega-omroepen in de gemeenten Krimpen aan den IJssel en Zuidplas is een samenwerkingsovereenkomst gesloten met als doel de drie omroepen om te vormen tot een streekomroep voor de IJsselgemeenten. Op verschillende onderwerpen wordt al samengewerkt. De gemeentebesturen steunen deze samenwerking. Bij de stichting zijn geen bezoldigde personeelsleden in dienst; in de besturing en de uitvoering zijn uitsluitend vrijwilligers actief. Als regel ontvangen de medewerkers ook geen vergoeding voor hun reis- en verblijfkosten."

- Belangenorganisaties: - "WijkOverlegPlatform (WOP) Capelle aan den IJssel. Alle 7 Capelse wijken hebben een Wijkoverlegplatform (WOP). In een WOP werken bewoners, gemeente en vertegenwoordigers van instanties in de wijk zoals Stichting Welzijn Capelle, Havensteder en de politie samen aan een prettige wijk. Een WOP komt 4 keer per jaar bij elkaar. Deze bijeenkomsten zijn openbaar. U bent van harte welkom. Samenstelling Wijkoverlegplatform. Een WOP bestaat uit betrokken, actieve bewoners die samen het bestuur vormen. In ieder WOP is er een voorzitter, penningmeester en secretaris. Ook heeft elke wijk een wijkwethouder. De wijkwethouder is bij de bijeenkomsten van het WOP aanwezig. De gebiedsregisseurs van de gemeente en de buurtcoaches van Stichting Welzijn Capelle ondersteunen hen.

Budget voor wijkleefbaarheid. Elk WOP heeft een zogeheten wijkleefbaarheidsbudget. Dit geld zet een WOP in om de wijk te verbeteren en de bewoners met elkaar te verbinden. Zo worden in veel wijken straat-/buurtbarbecues gegeven en activiteiten voor jong en oud georganiseerd. Maak Capelle. Wilt u zelf iets organiseren? Of heeft u een idee om Capelle leuker, beter en mooier te maken? Dan kunt u ook een bijdrage aanvragen via Maak Capelle."

- Jeugd en jongeren: - "Pop- en Cultuurpodium CAPSLOC in Capelle aan den IJssel biedt een brede programmering, workshops, oefenruimte en een geluidsstudio. Unieke locatie voor zakelijke events, livestreams & podcasts. Geniet van drinks & bites in het CAPS Café en ons ruime terras, de CAPS Garden. De missie van CAPSLOC. CAPSLOC wil kansen bieden aan talent en het ontwikkelen van creativiteit. Zodat iedereen zijn, haar, of hun unieke stem in hoofdletters, oftewel CAPS kan zetten. CAPS staat natuurlijk voor Capelle en al het talent dat hier en in de regio rondloopt. We CAPS in all colors. We staan voor diversiteit. En echte CAPS zijn onze vrijwilligers, die van CAPSLOC de gezellige plek maken waar je kunt leren en zelfs de start van je carriere, of onderneming kunt maken.

We zijn hét pop- & cultuurpodium van Capelle aan den IJssel. Met een concertzaal, een geluidsstudio, café, terras, workshop ruimte/danszaal, oefenruimte, allemaal multifunctioneel inzetbaar. CAPSLOC is een culturele broedplaats waar je gevestigde namen vindt, maar ook inspirerende, uitdagende en onontdekte verrassingen. Of je nu houdt van gierende gitaren, spannende verhalen of beats die je voelt tot in je tenen, CAPSLOC biedt kansen en creëert mogelijkheden om talent te ontwikkelen.

Talenten vinden hun weg naar CAPSLOC voor onder andere het DJ Café, Cadybarz, JamCity, SKVR Popschool en een divers workshopaanbod. In samenwerking met onze professionals krijgen zij de ruimte om culturele projecten te ontwikkelen en zelf tot uitvoering te brengen. Een zaalcapaciteit van 300 tot 400 bezoekers, een café, een oefenruimte, een danszaal en een volledige opnamestudio bieden hier alle mogelijkheid toe.Kortom, een dynamische plek met passie en professionaliteit, waar iedereen de kans krijgt om zich te ontwikkelen binnen zijn of haar interessegebied."

- "Jongerentheater Quint is gevestigd in Capelle aan den IJssel. Wij maken jaarlijks een jongerenvoorstelling en een familievoorstelling. Dit doen wij met jongeren uit onze gemeente en de buurgemeenten Krimpen aan den IJssel en Zuidplas. Het makersteam bestaat uit een schrijver/regisseur, een choreograaf, een componist, decorontwerper, kostuumontwerper en een lichtontwerper. Een mix van ervaren en beginnende professionals, die werken vanuit vriendschap en bevlogenheid om jongeren in aanraking te brengen met theater. Naast de voorstellingen verzorgen wij theaterworkshops voor het voortgezet en primair onderwijs. Jongerenvoorstelling. Om mee te spelen in de jongerenvoorstelling wordt jaarlijks in het najaar een openbare auditie gehouden. Daarna begint het wekelijkse repetitieproces. De voorstellingen worden gespeeld in april in de Luc Lutz zaal van het Isala Theater. Op verzoek spelen we ook schoolvoorstellingen voor het voortgezet onderwijs.

Familievoorstelling. Als je in de familievoorstelling wilt meespelen doe je mee aan de gratis workshops spel, zang en dans in april waarin 40 spelers worden geselecteerd. Vanaf mei wordt 30 weekenddagen gerepeteerd. De voorstelling gaat in september in première in de grote zaal van het Isala Theater in Capelle aan den IJssel en is vervolgens te zien in De Tuyter in Krimpen aan den IJssel, Dorpshuis Swanla in Zevenhuizen (Zuidplas) en in het Hofplein Theater in Rotterdam. De jongeren spelen 7 vrije voorstellingen en 8 schoolvoorstellingen. Kinderen en jongeren zien hun leeftijds- en/of plaatsgenoten zingen, dansen en acteren. Een spannende voorstelling met professionele middelen gemaakt. We enthousiasmeren zowel de meespelende jongeren als het publiek en verwachten bijna 4000 bezoekers. Een uniek project in onze regio."

- "Het Kindercollege van Capelle aan den IJssel bestaat uit de kinderburgemeester en de kinderwethouders. Elk schooljaar werken zij samen met de gemeente aan een idee om de stad nog leuker, mooier en beter te maken. Heb jij ook een goed idee voor kinderen in Capelle? Meld je aan, vertel ons jouw idee en misschien zit jij straks wel in het kindercollege! De kinderburgemeester is de vertegenwoordiger van de kinderen in Capelle. Net als de burgemeester is de kinderburgemeester aanwezig bij belangrijke momenten in het jaar. Waaronder dodenherdenking, Valentijnsdag, de aankomst van Sinterklaas en natuurlijk ook bij de opening van speeltuinen. Verder werkt de kinderburgemeester samen met de kinderwethouders een schooljaar lang aan een idee voor de kinderen in Capelle. Daarom vergadert het kindercollege ongeveer tien keer per jaar op de woensdagmiddag van 14.00 tot 15.30 uur. Hoe word je kinderburgemeester van Capelle? Een goede kinderburgemeester heeft natuurlijk goeie ideeën. Wat wil jij voor Capelse kinderen verbeteren? Waar wil jij in het kindercollege aan werken? Hoe wil jij Capelle nog leuker maken voor kinderen? Beschrijf jouw idee op maximaal één A4tje en lever deze in bij je aanmelding. Wordt jouw idee gekozen tot het beste idee? Dan ben jij de nieuwe kinderburgemeester. Eindig je niet op de eerste plek? Helemaal niet erg! Er zijn heel wat kinderwethouders nodig in het kindercollege!"

- "KinderLab Schollevaar is een inspirerende plek waar kinderen (t/m 12 jaar) en ouders terecht kunnen voor activiteiten gericht op ontmoeting, ondersteuning en ontwikkeling. Thema’s zijn gezondheid, taal, financiële educatie en talentontwikkeling. Welzijn Capelle is verantwoordelijk voor de coördinatie en programmering van het aanbod. Ook is er veel ruimte voor initiatieven van kinderen en ouders. Vanuit het gedachtegoed van de Vreedzame Wijk wordt samengewerkt met verschillende organisaties om het KinderLab een veilige en laagdrempelige plek te maken. Partners in het KinderLab zijn o.a. de gemeente Capelle aan den IJssel, de Sjalomschool, Bibliotheek aan den IJssel, Centrum voor Jeugd en Gezin, Perspectief Jeugdwerk, Sportief Capelle en Royal Kids kinderopvang. Ook met andere scholen en organisaties in de wijk wordt samengewerkt. Het KinderLab staat altijd open voor nieuwe samenwerkingsmogelijkheden." - Er zijn ook KinderLabs in de wijken Middelwatering en Schenkel.

- Lezen / educatie: - "In de Bibliotheek van Capelle aan den IJssel ervaar je je literaire, culturele en historische woonomgeving. Naast een ruimte in de Bibliotheek aan het Stadsplein waar je de collecties kunt bewonderen is er een digitale plaats ingericht waar je te weten kunt komen hoe Capelle is zoals het is en waar je kennis kunt maken met de Capelse schrijvers. Bij Bibliotheek Capelle Centrum kun je terecht om te lezen, te leren en digitaal mee te doen. Faciliteiten; WiFi; Zaalverhuur; Internet-pc; Computerlokaalverhuur; Leestafel; Cursus-/vergaderruimte; (individuele) werk-/studieplekken; Print- en kopieerfaciliteiten; (oefen)computers."

- Muziek: - "De harmonie van de in 1899 opgerichte Muziekvereniging EMM uit Capelle aan den IJssel speelt stukken variërend van pop tot klassiek en van film tot rock. Jaarlijks worden er verschillende soorten concerten gegeven, zoals optredens in de Capelse wijken, en concerten in theaters of kerken. Daarnaast wordt er regelmatig meegedaan aan festivals en andere optredens door het hele land. De malletband van EMM is een groep die zich richt op het spelen van populaire muziekstukken op slagwerkinstrumenten. Hierbij wordt gebruik gemaakt van zowel melodische als niet-melodische slagwerkinstrumenten. De melodieën op marimba’s, xylofoons en bells worden ondersteund door drums, pauken en ander ongestemd slagwerk. Samenwerkingsconcerten met andere verenigingen komen ook veel voor en geven vaak een nieuwe dimensie aan het maken van muziek. Nieuwe leden zijn van harte welkom, dus als je geïnteresseerd bent kan je altijd op dinsdagavond voor de harmonie of op woensdagavond voor de malletband (beide vanaf 19.30 uur) even binnenwandelen in de Schenkelstee om een kijkje te nemen."

- "Bobby's Bigband is een swingende jazzformatie, met een beheerste eigen sound. De ‘roots’ van Bobby’s Bigband liggen in Krimpen aan den IJssel en zijn diep geworteld. Al in 1921 werd de voorloper van de huidige jazzformatie opgericht. Sinds 2003 legt de band zich toe op het spelen van jazzmuziek in de ruimste zin. De band kent de ‘klassieke’ bigbandbezetting: 5 saxofoons, 4 trombones, 4 trompetten, 1 bassist, 1 gitarist, 1 pianist en 1 drummer. Veelal wordt de band aangevuld met een gastzanger of -zangeres. De band bestaat uit jong-professionals en liefhebbers op gevorderd niveau. De mooiste livemuziek maakt uw evenement helemaal af. U bepaalt zelf de sfeer: klein of groot, jazzy, funky of een mix met bekende pop. Wij spelen alles graag! Voor een volle dansvloer? Klein op de achtergrond? Bobby’s muziek zet overal de juiste toon. Boek Bobby’s Big Band uit Capelle aan den IJssel en bezorg uw gasten een ongehoorde herinnering."

- Welzijn: - "De visie van Welzijn Capelle is het streven dat iedere inwoner van Capelle aan den IJssel zo zelfstandig mogelijk functioneert in het persoonlijke leven en waar mogelijk een bijdrage levert aan de samenleving, vanuit de overtuiging dat iedereen ertoe doet. Onze missie is “Voorkomen, Versterken en te Verbinden”. Dit doen we door: het voorkomen van zwaardere vormen van hulp en zorg; het versterken van de eigen kracht en die van het sociaal netwerk door het activeren en/of ondersteunen van Capellenaren die dit nodig hebben (activering); verbinden van de leefwereld van Capellenaren met de systeemwereld waarin zij leven als ook het bevorderen van integratie en participatie.

Welzijn Capelle biedt ondersteuning, begeleiding, hulp, informatie en advies aan iedereen in Capelle aan den IJssel die dat nodig heeft. Vanuit het hart, omdat iedereen er toe doet. Door te verbinden en te versterken, streeft Welzijn Capelle naar een Capelse samenleving waarin mensen op een positieve manier aandacht hebben voor elkaar. Wat we doen: Administratiecafés (in het Huis van de Wijk); Buurtbemiddeling; Buurtmoeders; CAPSLOC; Cliëntondersteuning (aan volwassenen); Jongerencoaching; Kinderbuurtcoaching; KinderLab; Locatiegebonden jongerenwerk; Maatschappelijk werk; Schulddienstverlening; Servicepunt mantelzorg; Sociaal Raadsliedenwerk; Sociaal wijkteams; Vluchtelingenwelzijn; Vrijwilligerswerk; Wijkwinkels (in het Huis van de Wijk)."

- "Het Capels Multicultureel Centrum (CMC) richt zich vooral op allochtone zelforganisaties en heeft als doel het bevorderen van de integratie van minderheden in Capelle aan den IJssel. Het CMC richt zich op alle inwoners van Capelle met als doel integratie en participatie. Onze activiteiten zijn hier ook op gericht. Wij zijn een laagdrempelige stichting waarbij mensen makkelijk naar binnen kunnen stappen. Wij zijn gevestigd in het gebouw van Huis van de Wijk in schollevaar. Het ambitieuze bestuur van het CMC richt zich op diverse activiteiten. Onze doel is om mensen van alle leeftijden en cultuur in Capelle Schollevaar en omstreken te ondersteunen en stimuleren zodat ze kunnen participeren met de diverse activiteiten die wij organiseren. Wij richten onze aandacht ook op de eenzaamheid onder 65-plussers.Voor deze doelgroep bieden wij diverse activiteiten, workshops en cursussen. Wij helpen onze deelnemers om uit de activiteiten een optimaal resultaat te krijgen. Er is ook de mogelijkheid om tegen een schappelijke vergoeding gebruik te maken van onze zaal. Suggesties en ideeën zijn van harte welkom."

- Duurzaamheid: - "Schonere energie tegen lagere kosten, dat is goed voor onze leefomgeving en voor je portemonnee. We kunnen energie besparen door het nemen van maatregelen of veranderingen in gedrag. Ook kun je profiteren van je dak, bijvoorbeeld door het plaatsen van zonnepanelen. De gemeente, Energie Collectief Capelle en de WoonWijzerWinkel helpen jou hiermee! Voor informatie over verduurzaming van je woning kun je terecht bij de WoonWijzerWinkel. Dit is het officiële energieloket van de gemeente Capelle aan den IJssel waar je onafhankelijk advies krijgt over de verduurzaming van je woning.

Ons klimaat verandert. Capelle aan den IJssel is een van de laagstgelegen steden van Europa, waardoor wij bij extreem weer kwetsbaar zijn voor wateroverlast. Daarom investeren wij in Capelle zodat we in de toekomst droge voeten te houden. Maar ook om tijdens droge zomers te zorgen dat de stad niet te heet wordt. Anticiperen op klimaatadaptatie vraagt om samenwerking met veel partners. Samen werken we aan het vergroenen van de stad. Particulieren, bedrijven en andere organisaties stimuleren we om hun tuinen, daken en gevels te vergroenen. Met een groenere tuin draag je bij aan een duurzame en gezonde leefomgeving.

Capelle aan den IJssel is in 2050 een duurzame en groene stad. We maken dan het liefst alleen nog maar gebruik van hernieuwbare grondstoffen. Afval bestaat eigenlijk maar voor een klein deel uit echt afval. Van het meeste afval kunnen we nieuwe grondstoffen maken. Zo kunnen we producten repareren, ombouwen, hergebruiken, of we maken er compleet nieuwe producten van. Zo besparen we op grondstoffen en energie. Dit noemen we: circulaire economie. Benieuwd wat we in Capelle doen aan Circulaire Economie? Bekijk dan deze infographic!

In 2050 is Capelle aan den IJssel een duurzame, groene en schone stad. Dat bereiken we onder andere door aardgasvrije gebouwen in de stad. Stap voor stap en samen en met onze partners en bewoners bekijken we de komende jaren hoe we in Capelle de overstap kunnen maken van verwarmen, koken en warm tapwater door middel van aardgas naar alternatieven hiervoor. We beginnen in de gebieden waar ontwikkelingen nu om een warmteoplossing vragen en/of het aardgasnetwerk aan vervanging toe is. De voorwaarden zijn dat het alternatief voor aardgas duurzaam, betrouwbaar en betaalbaar moet zijn voor alle Capellenaren. In het Rivium en in de Florabuurt en omgeving gaat de gemeente al aan de slag met de eerste stappen op weg naar aardgasvrij. Voor de overige wijken is medio 2021 bekend wanneer zij naar verwachting de overstap maken naar aardgasvrij." Bron en over dit alles kun je meer informatie vinden op Duurzaamcapelle.nl.

- Veiligheid: - Handhaving Capelle aan den IJssel.

- Brandweer.

• 1. Alphabetisch register van alle bewoonde oorden des rijks (gebaseerd op de Volkstelling 1840, red.),
  Doorman, De erven
  , p.448, (1850)
  
• 2. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)
  
• 3. Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden,
  van der Aa, A.J.
  , p.ca. 10.000, (1851)