Terug naar boven

Status

- De Hoven is 'eigenlijk een dorp, maar wordt doorgaans een wijk genoemd* in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Zutphen. Vanouds viel het deels onder de gemeente Brummen**. In 1863 is dat deel middels een grenscorrectie naar de gemeente Zutphen overgegaan.

* De Hoven is topografisch en maatschappelijk gezien een bijzonder en curieus geval; wat ons betreft is het eigenlijk een dorp, omdat het een kern van behoorlijke omvang is (met een kerk, voorheen zelfs twee kerken), die los ligt van de stad Zutphen, en daar ook nooit echt 'in' zal komen te liggen omdat de IJssel tussen deze twee kernen in ligt. Maar het dorp heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Zutphen, wat er zeker toe zal hebben bijgedragen dat men de kern als wijk van de stad Zutphen is gaan beschouwen. Tot 2015 werd De Hoven beschouwd als buurtschap, dan wel 'wijk met dorpskarakter'. Voor de statistieken (bijv. van het CBS) is de kern een deel van de statistische wijk Centrum (terwijl het eigenlijke centrum van Zutphen natuurlijk aan de andere kant van de IJssel ligt).

In 2015 is De Hoven symbolisch erkend als dorp met een eigen identiteit - wat ons betreft dus terecht, want niet 'slechts' een 'wijk' van de stadskern Zutphen, die immers aan de andere kant van de IJssel ligt - met bijbehorende eigen officiële blauwe plaatsnaamborden (komborden). Formeel blijft het echter een wijk. De kern heeft ook een Wijkraad - en een Buurtvereniging - en geen Dorpsraad. Maar omdat het gezien de beschreven kenmerken ook geen reguliere stadswijk is, en ter plekke alle kenmerken van een dorp heeft, en dit soort situaties vaker voorkomt in het land, hebben wij daar de bijzondere kwalificatie 'dorp in de stad' voor ingesteld (waar er in ons land een 50-tal van zijn), naast de formele wijk-kwalificatie. De Hoven is dus zowel een wijk als een dorp, afhankelijk van 'met welke bril je het bekijkt'.

** "Alles aan deze kant van de Baankstraat hoorde bij Zutphen, aan de andere kant van de Baankstraat richting Brummen hoorde bij Brummen. Boeren in De Hoven konden weilanden pachten van de gemeente, maar moesten wel inwoners van Zutphen zijn . Dus de boeren in de Achterhoven en aan de Kanonsdijk waren hiervoor niet in de gelegenheid. Daarom is dat deel later bij de gemeente Zutphen gevoegd. Dat had nog veel voeten in aarde, omdat dat de arme bewoners door de kerken moesten worden geholpen." (bron: inwoner Gerrie Willemsen)

- Onder het gebied van De Hoven valt ook het NW hiervan gelegen gebied De Overmarsch.

Terug naar boven

Naam

Spelling
De plaats wordt tegenwoordig, bijvoorbeeld door alle verenigingen ter plekke op hun sites, en op de recent geplaatste plaatsnaamborden, gespeld als De Hoven. In recentie edities van de Topografische atlas Gelderland staat nog de oude spelling Hoven, zoals bijvoorbeeld ook vanouds het stationnetje heette, welke spelling bij de laatste heropening in 1945 het voorzetsel ervoor heeft gekregen.

Terug naar boven

Ligging

De Hoven ligt direct W van de stad Zutphen, W van de IJssel. Naast de onder Status beschreven topografische bijzonderheden, is deze kern in nóg een opzicht bijzonder, namelijk qua ligging: het is het enige deel van Zutphen dat W van de IJssel ligt, en daarmee het enige deel van Zutphen dat op de Veluwe ligt. Of in ieder geval aan de Veluwse kant van de IJssel. Zutphen zelf ligt namelijk in de Achterhoek, want de grens tussen beide streken wordt hier gevormd door de IJssel. Het dorp ligt in een oude meander (kronkel) van de IJssel, die op enig moment is rechtgetrokken, waardoor het van de rest van de stad is afgesneden en deze bijzondere situatie is ontstaan. Maar wellicht is er niet één waarheid in dezen en is het even legitiem om te stellen dat de grens tussen Achterhoek en Veluwe ooit is vastgesteld en dat die niet verandert door de loop van een rivier te wijzigen, waardoor nu een stukje van de Achterhoek aan de Veluwse kant ligt...

Iets vergelijkbaars doet zich voor 1) bij de Overijsselse en Sallandse stad Deventer, niet ver N van Zutphen, waar net als bij Zutphen door afsnijding van een IJssel-arm een W strook land aan de Veluwse kant is komen te liggen, waar toevallig(?) eveneens een wijk/dorp De Hoven is verrezen, 2) bij Nijmegen (= streek 'Rijk van Nijmegen'), die door de 'Waalsprong' van de jaren negentig het Betuwse dorp Lent heeft geannexeerd plus delen van de buurdorpen Oosterhout en Ressen, waardoor die stad nu zowel in de streek Rijk van Nijmegen als in de streek Betuwe ligt, en 3) bij de Veluwse stad Arnhem, die in de jaren zestig door zou je kunnen zeggen de 'Rijnsprong', het Betuwse dorp Elden met omgeving heeft geannexeerd, waardoor daar nu sprake is van 'een Betuws dorp in een Veluwse stad' (zoals ze zich zelf op hun dorpssite ook noemen), en waardoor die stad nu zowel op de Veluwe als in de Betuwe ligt...

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft De Hoven 24 huizen met 159 inwoners. Tegenwoordig heeft de kern ca. 1.200 huizen met ca. 2.700 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Op de pagina Rapporten over cultuurhistorie De Hoven op de site van de gemeente Zutphen, vind je twee in 2011 verschenen rapporten: een rapport over de cultuurhistorische waarden van het dorp (126 pagina's), met o.a. een beschrijving van de tientallen monumentale panden, en een rapport met een historisch-geografische inventarisatie van het gebied (99 pagina's), dus de ontwikkeling van het gebied vanaf 'in den beginne' tot heden.

Stopplaats aan spoorlijn
Van 1882-1916, in 1940 en in 1945-1946 had De Hoven een stopplaats aan de spoorlijn Arnhem - Leeuwarden.

Tweede Wereldoorlog
- Artikelen over begin en einde van de Tweede Wereldoorlog in De Hoven.

"De bewoners van De Hoven zullen niet onverdeeld enthousiast geweest zijn toen halverwege de jaren dertig het beton werd gestort voor de kazemat (bunker) op de spoordijk bij de Kruisstraat - nota bene in het midden van hun wijk. Op een kwade dag zouden zij weleens midden in de vuurlinie kunnen liggen. Die dag breekt niet zo heel lang daarna aan. Op 10 mei 1940 worden de Hovenaren in de vroege ochtend opgeschrikt als Nederlandse militairen de IJsselbrug opblazen. Ons land is in oorlog."

"Het is duidelijk dat de bewoners van De Hoven grote risico’s lopen als de Duitsers bij Zutphen de IJssel zullen oversteken. De gemeente treft daarom eind 1939 voorbereidingen tot - vrijwillige - evacuatie van de Hovenaren. Er
worden evacuatieleiders benoemd en in Klarenbeek wordt opvang georganiseerd. Om vijf uur in de ochtend van de 10e mei wordt het sein tot evacuatie gegeven, en om zeven uur vertrekken 2.031 inwoners van De Hoven naar Klarenbeek. Onder hen 13 zieken en 39 ouderen. Voor hen zijn drie auto’s en 54 paarden-met-wagens geregeld. Een enkeling blijft achter om het vee te verzorgen. De opvang in Klarenbeek is goed georganiseerd. De plaatselijke bakker heeft voldoende brood gebakken en in een fabriek in Twello is erwtensoep bereid. Een aantal Hovenaren zoekt zijn toevlucht in Hall, Voorstonden, Tonden of Eerbeek. Na drie dagen keren de evacués naar hun huizen terug. Veel huizen hebben de Duitse beschietingen niet overleefd, zoals in de Achterhoven, de Baankstraat, de Oude Touwbaan en op de Vliegendijk. Een blok van tien woningen in de Spoordijkstraat is verwoest. Voor de gedupeerden wordt een steuncomité opgericht. ‘Laten we niet bij de pakken neer gaan zitten maar de hand aan de ploeg slaan’, schrijft de Zutphensche Courant van 16 mei 1940." Bron van deze twee citaten en voor nadere informatie zie het artikel '10 mei 1940 - De oorlog in De Hoven', door Han Koolhof.

Noodkerkje
De pastoor van Brummen heeft met Pasen 1945 missen opgedragen voor de katholieken in De Hoven, in een noodkerkje op Spoordijkstraat 36. Vermoedelijk is de reden de slechte verbinding met de stad als gevolg van de oorlogssituatie geweest.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de publicatie 'Aan het eind van de lange brug begint De Hoven - geschiedenis van Zutphen over de IJssel'* ** (118 pag., auteur Evelien Marskamp, uitg. Historische Vereniging Zutphen, 2003). Het boek is in te zien (en wellicht te leen) in de Stadsbibliotheek Zutphen.
* Via de link incidenteel nog tweedehands verkrijgbaar.
** "De naam 'lange brugge' werd eeuwen geleden al gebruikt. Ik doe genealogie-onderzoek naar mijn voorouders in Zutphen. En daar werd in de stadsrekening van Zutphen van 1572/73 (die zich in het Regionaal Archief Zutphen bevindt) al melding gemaakt van mensen die aan de 'lange brugge' hadden gewerkt. Waaronder mijn waarschijnlijke voorvader. Wij hadden het thuis altijd over 'de lange brugge' en hadden geen idee dat de naam al zo lang bestond." (aldus oud-inwoonster Adrie Ligtlee)

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De gemeente Zutphen heeft in 2015 samen met de inwoners Wijkontwikkelingsplan De Hoven gerealiseerd. Dit plan schetst een visie voor de periode 2015-2025 en omvat plannen voor de korte en langere termijn, inclusief een agenda voor de uitvoering.

- "De N345 vervult een belangrijke functie voor het doorgaande verkeer in de regio Stedendriehoek (Apeldoorn, Deventer, Zutphen). De N345 doorsnijdt in de huidige situatie de kern van De Hoven. De vormgeving van de N345 in de wijk komt op diverse punten niet overeen met de principes voor een duurzaam veilig ingerichte gebiedsontsluitingsweg binnen de bebouwde kom. Het doorgaande verkeer op de weg leidt tot problemen met betrekking tot de leefbaarheid in de wijk, vooral ten aanzien van de geluidoverlast en de barrièrewerking. Daarnaast staat de regionale bereikbaarheid onder druk als gevolg van de stagnerende doorstroming van het verkeer op het kruispunt N345/Kanonsdijk bij de Oude IJsselbrug. Om deze problemen op te lossen heeft de provincie Gelderland besloten om een rondweg om de wijk aan te leggen.

Een westelijke rondweg om De Hoven blijkt de meest effectieve oplossing met de minste negatieve effecten te zijn. De rondweg verbetert zowel de doorstroming op de N345, de leefbaarheid in de wijk als de regionale bereikbaarheid. De rondweg wordt vanaf de provinciale weg N345, Wapsumsestraat (tussen Brummen en Zutphen) ontsloten via een nieuw aan te leggen turborotonde. Aan de noordzijde van de nieuwe rondweg wordt deze ook ontsloten via een rotonde die uitkomt op de N345 Weg naar Voorst. Verder worden er twee fietstunnels gemaakt. De rondweg zorgt voor een goede verbinding met de nieuwe IJsselbrug (Cortenoeversebrug) waardoor de belasting op de Oude IJsselbrug afneemt. De binnenstad van Zutphen blijft daarbij goed bereikbaar. De plannen houden eveneens rekening met een goede toegang tot de wijk De Teuge.

Spooronderdoorgang. Belangrijk bij het ontwerp van de rondweg in De Hoven is de inpassing in het landschap. De weg is daarbij te gast in het landschap. De spooronderdoorgang benadrukt dit. Het maaiveld rondom de weg loopt zo ver mogelijk door naar de tunnelbak. Met beplanting aan de zijkant en een groene middenberm gaat de weg straks op in het landschap. Tegelijk geeft de doorgang in de spoordijk zicht op de horizon. Het maakt daarbij niet uit van welke kant je komt aan rijden. De spooronderdoorgang is in 2018 gebouwd. Rotonde Kanonsdijk. Op de N345 komt ter hoogte van km-paal 19.1 een turborotonde. Deze rotonde is een speciaal vormgegeven tweestrooksrotonde, waar het verkeer al voor het oprijden van de rotonde de juiste rijstrook moet kiezen. Hierdoor worden op de rotonde weef- en snijconflicten voorkomen. Daarmee stroomt het verkeer beter door en gaat de verkeersveiligheid omhoog. Onder de rotonde komt een fietstunnel. Het midden van de rotonde is open zodat er daglicht op het fietspad valt. Rotonde Weg naar Voorst. Op de Weg naar Voorst ter hoogte van de Tondensestraat komt een rotonde. Deze rotonde sluit aan op de nieuwe rondweg. Op deze wijze zal verkeer vanuit Voorst via de rotonde op de rondweg naar Zutphen komen en andersom.

Fietstunnels. In het tracé van de nieuwe rondweg in De Hoven komen 2 fietstunnels, namelijk bij de Baankstraat en bij de Kanonsdijk. Bij de ontwerpen van Ontwerpbureau Ipv Delft is rekening gehouden met de landelijke omgeving, sociale veiligheid en verkeersveiligheid. De ontwerpen zijn geïnspireerd op het bestaande agrarische landschap. De fietser daalt tussen groene taluds af de fietstunnel Baankstraat in. Zodoende gaat deze tunnel zoveel mogelijk op in het landschap. De fietstunnel Kanonsdijk gaat onder de (turbo)rotonde door. Het midden van de rotonde is open, zodat er daglicht naar binnen komt. Zo blijft de fietstunnel overzichtelijk voor fietsers. Op de rotonde Kanonsdijk komt een zonnewijzer. In het beton worden cijfers van de klok aangebracht. De schaduw van de zonnewijzer verschuift daaroverheen en geeft de tijd aan. Het bijbehorende ontwerp van IPV delft heeft Tauw uit Deventer verder uitgewerkt. De intentie is dat de rondweg eind 2021 gereedkomt." (bron: Provincie Gelderland)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

Irenekapel
De Irenekapel op Schoolstraat 51 dateert als zodanig uit 1909 en is een kleine kerkzaal zonder toren. Een aantal 'rechtzinnige' hervormden uit De Hoven, waaronder boer Willemsen, timmerman Weyenberg en molenaar Hartgerink, heeft behoefte aan een eigen kerk. In 1909 richten ze Wijk Comité De Hoven op en kopen een huis aan de Schoolstraat dat is ingericht tot 3 woningen, en verbouwen het tot de Irenekapel, waar voortaan kerkdiensten voor rechtzinnigen worden gehouden. Tevens maken verwante verenigingen gebruik van de ruimte. In 1945 gaat het Wijk Comité op in de Vereniging voor Evangelisatie te Zutphen. In 1966 is het pand verbouwd.

Mede door de daling van het aantal kerkgangers is Irene in 1990 overgedragen aan de Hervormd Gereformeerde Evangelisatie te Zutphen. In 1956 is de Vereniging van Orthodox-Hervormden in Zutphen opgericht (naar wij vermoeden is dit dezelfde instantie als in de vorige zin, die toen nog anders heette), omdat een aantal gemeenteleden zich niet kon vinden in het beleid van de kerkenraad. Daaraan voorafgaand kwam een aantal mensen uit verschillende kerken bijeen in een bidstond om de zorgelijke ontwikkelingen in prediking en pastoraat aan de Heere voor te leggen, zo meldt het orgaan van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk, De Waarheidsvriend. Na een paar jaar heeft men zich aangesloten bij de Gereformeerde Bond. Altijd heeft de evangelisatie aan de centrale kerkenraad gevraagd ruimte te geven aan de gereformeerde prediking, maar dit is steeds afgewezen.

Al lang leefde het verlangen om een eigen (wijk)gemeente te vormen, maar het kwam er nooit van. Op andere plaatsen in het land bestaan bijvoorbeeld kerkenraadscommissies die zorgdragen voor hervormd-gereformeerde kerkdiensten. "De centrale gemeente van Zutphen wilde in het verleden best dat er vanuit onze kring enkele ambtsdragers bevestigd zouden worden. Maar de voorwaarde was dat we de vrouw in het ambt moesten erkennen. Dat wilden we juist niet", aldus secretaris H. Jager. Enkele jaren geleden legde de evangelisatie een verzoek tot volledige kerkelijke integratie neer bij de classis Zutphen. Die heeft daarop een commissie voor bijzondere visitatie benoemd. Na gesprekken met de centrale kerkenraad en met het evangelisatiebestuur stelde de commissie vast dat hiervoor geen ruimte was. "Zutphen wil er niet vanaf wijken dat ze één gemeente is. Er mag geen afzonderlijke groep naast staan."

Daarom is sinds juni 2012 sprake van de Hervormde Gemeente van bijzondere aard Irene te Zutphen (in de praktijk dus gelegen in De Hoven). Zij vormt sindsdien een combinatie met de Hervormde Eben-Haezer Gemeente uit Apeldoorn. De reden daarvan is dat de Hervormde gemeente van bijzondere aard te klein is om een (parttime) predikant te beroepen. De prediking en pastorale werkzaamheden vallen daardoor onder een dienstdoende predikant van de Hervormde Eben-Haezer Gemeente in Apeldoorn. De werkzaamheden die gepaard gaan met het werk in De Hoven worden (zo mogelijk) uitgevoerd door een emeritus predikant. De kerkelijke gemeente heeft ca. 65 leden uit Zutphen, Steenderen, Brummen, Hengelo, Hall en Doetinchem, die op zondag de dienst van 10.00 uur of van 17.00 uur bijwonen. In 2017 is de Irenekapel gedurende een aantal maanden van binnen en van buiten gerenoveerd, middels veel zelfwerkzaamheid, ondersteund door een bouwbedrijf. Wat aan het exterieur direct in het oog valt is dat het gebouw, dat voorheen een wat grauwe uitstraling had (waarvoor zie de link in de 1e alinea), een verfbeurt heeft gekregen waardoor het er nu veel frisser uitziet. - Site Hervormde Gemeente van bijzondere aard Irene te Zutphen.

Weg naar Voorst 19a: achtereenvolgens zondagsschool, muzieklokaal, Bethelkerk en woonhuis
De Vereniging van Vrijzinnig Hervormden begint in 1912 met een zondagsschool in De Hoven. De vereniging neemt in 1924 het gebouw van de Gemengde Zang-, Muziek- en Voordrachtvereniging De Hoven (Weg naar Voorst 19a) over ten behoeve van haar activiteiten (zaten ze daar daarvoor ook al en huurden ze het toen, of zaten ze voorheen in een ander pand?, red.). In 1958 is het pand verkocht aan muziekvereniging Crescendo, waar ook de boerenkapel de Stroodorpers onder viel. Crescendo had haar wortels dus in dit dorp en is in 1967 samengegaan met muziekvereniging Symphonia tot de Zutphense Orkest Vereniging (ZOV)*. Het is ook in gebruik geweest als gymnastieklokaal en voor feestelijke aangelegenheden van de inwoners. Later (weet iemand in welk jaar?, red.) is het een kerk geworden van de Vrije Baptisten Gemeente (onder de link staat 'Onafhankelijke Baptisten'. Vermoedelijk was dit een andere naam voor hetzelfde genootschap?). Het heette Bethel (dat gevelopschrift is eraf gehaald). In 2004 als zodanig buiten gebruik gesteld (is dat kerkgenootschap toen opgeheven of zijn ze elders verder gegaan?, red.). Herbestemd tot galerie en/of woonhuis.
* Die in 2020 helaas na 52 jaar, wegens teruggelopen ledental, is opgeheven.

Voormalige stoomwasserij De IJsselstroom
In de uiterwaarden bij Zutphen, N van de dorpskern van De Hoven (Vliegendijk 16), staat de voormalige stoomwasserij De IJsselstroom. Gebouwd in 1911 en tot 1955 in gebruik als wasserij, vervolgens als palingrokerij en vanaf de jaren zeventig in verval geraakt. In 2009 is De IJsselstroom tot gemeentelijk monument verklaard. De historische gelaagdheid van het pand, de sheddaken en de indeling van het woongedeelte hebben een hoge monumentale waarde. “Gezien in het licht van de andere wasserijen in het land, is het industrieel erfgoed De IJsselstroom door zijn goed behouden, relatief eenduidige vorm - woonhuis, bedrijfsgedeelte en schoorsteen - en zijn ligging architectonisch van groot belang.” Aldus het Rapport Bouwhistorische Verkenning en Waardestelling van het Bureau voor Bouwhistorie en Architectuurgeschiedenis (juni 2008).

Sinds 2013 zijn Marian van Leeuwen en Silvester van Veldhoven de eigenaren en hoeders van dit prachtige industrieel erfgoed in De Hoven. Hun eerste ambitie is De IJsselstroom te transformeren tot een energieneutraal pand, dat duurzaam behouden blijft voor de toekomst. Hun tweede ambitie is de verhalen over de geschiedenis en thema’s als duurzaam restaureren, bouwers van de toekomst, het wonen en werken in de uiterwaarden, aansprekend te verbeelden in een documentaireserie, een boek en in culturele voorstellingen. Hun derde ambitie is De IJsselstroom beschikbaar te stellen als exclusieve kleinschalige locatie voor conferenties, presentaties, als gastenverblijf en als locatie voor culturele voorstellingen, tentoonstellingen en bijeenkomsten. Meer informatie over de geschiedenis van het pand is te lezen in het boek De IJsselstroom en te zien in de documentaireserie over De IJsselstroom, die beide bij hen verkrijgbaar zijn.

"Naast bedreigend voor de levende natuur, is de extreme droogte in de zomers van 2018 en 2019 ook zeer alarmerend voor het monument De IJsselstroom in De Hoven. De droogte in de onderlagen van de terp, waar het gebouw op gefundeerd is, maakt dat de vochthoudende lagen slinken. Dit is onomkeerbaar en zorgt voor verdere scheefstand van het monument inclusief schoorsteen. In korte tijd zijn daar al scheuren in ontstaan. Alleen ingrijpende maatregelen kunnen ergere schade voorkomen. Al bij start van het herstel was bekend dat de ondergrond het meest kritische onderdeel is van het complex, maar dat dit zo snel zou gaan plaatsvinden is een grote tegenvaller. Met deskundigen en overheid wordt overlegd over damage control en hoe ingrijpend die moet zijn. Wordt vervolgd." (bron: De IJsselstroom, september 2019) Zie ook de reportage van Omroep Gelderland hierover d.d. juni 2020.

Museum Boer Kip
Museum Boer Kip (Oude Touwbaan 26) is een unieke combinatie van een 19e-eeuwse stadsboerderij in authentieke staat, en een gigantische collectie schilderwerk van boer en kunstschilder Herman Kip (1925-2006), beter bekend als “boer Kip”. Een stadsboerderij in De Hoven, de tuinderswijk van Zutphen. Daar woonde Herman Kip tot aan zijn dood in 2006. Hier verzorgde hij zijn schapen en bracht hij zijn vrije tijd door met schilderen. Van modernisering wilde hij niets weten: alles in en om de boerderij bleef in originele staat, zoals zijn ouders daar in de 19e eeuw leefden. Met bedsteden, open haarden en balkzolder, maar zonder toilet en waterleiding. Nog opmerkelijker zijn de schilderwerken van boer Kip: hij beschilderde zijn hele werk- en woonomgeving. In de maanden mei t/m september is het museum geopend op zaterdag en zondag van 13.00 tot 17.00 uur. Buiten deze tijden is bezoek mogelijk voor groepen op afspraak. Entree: volwassenen €3,00 / kinderen (t/m 12 jaar) €1,00 (kinderen tot 6 jaar onder begeleiding). Kom je met de auto? Parkeer die dan bij het voetbalveld van ZVV De Hoven.

Landhuis De Marsch
Op de plek van het huidige landhuis De Marsch in De Hoven heeft vroeger een kasteel gestaan. Hoe dat zit kun je lezen onder de link.

Het Steendijkje 1
Op Het Steendijkje 1 (voorheen was dit Kanonsdijk 27), in de uiterwaard langs de Kanonsdijk, staat een markant complex van aan elkaar gebouwde villa en boerderij. Onder de link vind je de locatie in Google StreetView. Onder deze link vind je er een mooie foto van, van Peter Schut, beheerder van de Facebookpagina van De Hoven. In de villa heeft gedurende zekere tijd (de jaren van / t/m zijn ons vooralsnog niet bekend) jonkheer Paul Johan Marie Coenen (1905-1970) met zijn gezin gewoond. Zijn chauffeur met zijn gezin woonde in de boerderij. Het complex is een gemeentelijk monument (onder de link staat het nog vermeld met adres Kanonsdijk 27). Helaas kunnen wij op het internet verder niets inhoudelijks over deze panden vinden. De grootvader van genoemde jonkheer, jonkheer Hendrikus Albertus Diederik Coenen, had hier een steenfabriek: "Sinds 1848 exploiteerde jonkheer H.A.D. Coenen, o.a. van 1865-1894 burgemeester van Zutphen, als neveninkomsten de reeds sinds de 17e eeuw bestaande ticheloven in De Hoven, buitendijks aan de Kanonsdijk." (bron: G.B. Janssen, in 'De Hasselo's: steenbakkers uit Zutphen', zie pag. 31 onder de link en het kaartje op pag. 30)

Achterhoven 121-123
"Tussen Kanonsdijk, Dijkstraat en Achterhoven in De Hoven lag buitenplaats Schoonzicht. In het begin van de 19e eeuw woonde hier de familie De Malapert, die die naam kennelijk te burgerlijk vond en verfranste tot Bellevue. Latere bewoners waren generaal Senn van Basel en de familie Veeckens. Aan het eind van de 19e eeuw werd Schoonzicht/Bellevue bewoond door de heer Cavadino. De laatste jaren van zijn bestaan herbergde het huis meerdere gezinnen. In 1947 is het landhuis helaas - wegens zware oorlogsschade, red. - afgebroken. Slechts een gedeelte van de tuinmuur en het koetshuis op Achterdijk 121-123 bleven staan, terwijl het terrein werd volgebouwd met huizen." (bron: J. Harenberg, in 'Zutphen in oude ansichten deel 2')

"De villa is in de tweede helft van de 18e eeuw gebouwd als buiten van een rijke Zutphense familie. Mogelijk is toen gelijktijdig het koetshuis tot stand gekomen. Het koetshuis is in de tweede helft van de 19e eeuw verbouwd dan wel herbouwd in de vorm die het nu nog heeft. Begin 20e eeuw is het staldeel van het koetshuis, het rechterdeel, verbouwd tot woning. Na de oorlog ging het koetshuis een periode van verwaarlozing en leegstand tegemoet en toen rond 2000 de laatste bewoner overleed, leek sloop niet lang meer op zich te laten wachten. Het tij werd gekeerd doordat op initiatief van de lokale buurtvereniging het pand werd gïnventariseerd en de status 'beeldbepalend pand' kreeg. Daarmee was de mogelijkheid gecreëerd om restauratie van het pand gedeeltelijk door de gemeente te laten subsidiëren. Dit heeft voor de huidige eigenaar de doorslag gegeven om het pand te verwerven en te kiezen voor behoud en restauratie. Het voormalige koetshuis is in 2003 met behulp van gemeentelijke subsidie gerestaureerd. Gesteld kan worden dat hiermee een voor De Hoven markant pand van de ondergang is gered." (bron en voor nadere informatie zie Nieuwsbrief Monumentenzorg gemeente Zutphen, februari 2003, pag. 5-6)

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Het Heufs Volksfeest (3 dagen in mei, in 2021 voor de 40e keer) in De Hoven is begonnen als kleinschalig buurtfeest van één dag voor nog geen 100 mensen. Door de jaren heen is het Heufs Volksfeest uitgegroeid tot een driedaags evenement met van alles erop er eraan. Zo zijn het ballonnen oplaten, vogelschieten en de rommelmarkt jaarlijks terugkerende items. Deze activiteiten worden ieder jaar aangevuld met nieuwe activiteiten zoals een kindersurvival, een talentenjacht en een wielerronde. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van het gevarieerde activiteitenprogramma dat ze jaarlijks voor jong en ouder organiseren.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- De oude IJsselbrug vormt de historische verbinding tussen De Hoven en de binnenstad van Zutphen. Voor voetgangers en fietsers is er in 2017 een breder, prettiger pad over de IJssel aangelegd. Dit begint aan de Hovense kant in de uiterwaarden. Via het voetpad wandel je rechtstreeks naar de IJsselkade. Onderweg kun je rustig even zitten op misschien wel de langste bank van Nederland. De verbreding van de brug is tegelijk uitgevoerd met een grote onderhoudsbeurt. Hierbij heeft de brug ook een nieuwe kleur gekregen: Zutphens blauw.

- Een mooie plek in De Hoven voor particuliere initiatieven vormen de groene dorpsranden Mulderskamp en de ‘groene wig’. Binnen de groene wig bouwt een imker aan een bijentuin, waar ook ruimte is voor voorlichting, educatie en bijvoorbeeld volkstuinen. En in de Mulderskamp heeft de Theo Thijssenschool het initiatief genomen voor wijktuin 't Heufse Hof (zie hier de locatie), als cadeau aan de wijk t.g.v. het 150-jarig bestaan van de school in 2015. In de schooltuintjes werken de kinderen op maandagmiddag van 14.00-15.00 uur onder begeleiding van een van de 'stadsboerinnen'. Ouders zijn welkom om mee te helpen. De grote tuin daarnaast is een gemeenschappelijke tuin. Daar worden dus geen aparte tuintjes uitgegeven. Het is ook een tuin van ontmoetingen: tussen wijkbewoners, jong en ouder. Schooldirecteur Anje Bechtel: "Het is een mooie plek voor wijkbewoners om op een ontspannen manier met elkaar in contact komen." Als een soort groene buffer met recreatiemogelijkheden zorgen de dorpsranden zo voor een goede overgang van stad naar landschap.

- "Natura 2000-gebied de Tichelbeeksewaard langs de IJssel ligt centraal in het gebied van 'Rivier in de Stad'. Dit natuurgebied vormt een groene verbinding tussen de binnenstad van Zutphen, de IJssel en De Hoven. Door de aanleg van enkele paden is er een wandelrondje ontstaan waar je lekker kunt uitwaaien. Rondom de brug is een rondje aangelegd van ongeveer 1,3 kilometer, waar je ook met rollator of kinderwagen goed kunt wandelen. Er zijn speciale uitwijkplaatsen om elkaar te passeren. Daarnaast is er een pad van ‘boomstammen’ van beton en een graspad. Op verschillende uitzichtpunten kun je even uitrusten en genieten van het mooie uitzicht. Bijvoorbeeld op het Stadsbalkon aan de Kanonsdijk. Op andere uitzichtpunten staan afbeeldingen die verwijzen naar de schipbrug en de stadsmiddelwaard; een eilandje dat vroeger in de IJssel lag.

Langs het pad is ook een afbeelding te zien van een V1-raket. Dit was een zwaar Duits wapen uit de Tweede Wereldoorlog: een soort onbemand vliegtuigje met meer dan 800 kilo springstof aan boord. Tijdens het werk in de Tichelbeeksewaard zijn de resten van zo’n V1 gevonden. Deze zijn door de Explosieven Opruimingsdienst geruimd. Er is een folder van het 'Rondje Tichelbeeksewaard'. Deze kun je ophalen in het stadhuis en bij de VVV. Onder de link kun je de folder ook digitaal bekijken. In dit fotoalbum vind je een flinke serie prachtige foto’s van de aanleg en opening van het 'Rondje Tichelbeeksewaard' én van wat er allemaal kwam kijken bij het onschadelijk maken en opruimen van de V1. Ook dát ging bepaald niet vanzelf..." (bron: gemeente Zutphen)

"De stad Zutphen ligt prachtig aan de rivier de IJssel en de uiterwaarden. De Tichelbeeksewaard vormt daarin de schakel tussen de oude stad en de nieuwere wijk De Hoven, aan de overkant van de rivier. Met het project ‘Rivier in de Stad’ willen de gemeente Zutphen en de provincie Gelderland de beide stadsdelen beter met elkaar verbinden en de rivier in de stad beleefbaar maken. De Tichelbeeksewaard wordt daarmee een aantrekkelijk gebied, waar mensen dicht bij de stad kunnen wandelen en recreëren aan en bij de IJssel. Zo kunnen stadsbewoners nu de natuur ervaren dicht bij de stad. Wij - SAB, adviseurs in ruimtelijke ontwikkeling - ontwikkelden, samen met inwoners, een plan waarin de ecologische en recreatieve potentie van de Tichelbeeksewaard centraal staan. De Tichelbeek slingert straks weer zichtbaar door de uiterwaard van De Hoven en er komen aantrekkelijke wandelpaden door het gebied. Vanaf kleinere en grotere ‘balkons’ aan de dijk en de rivier is zowel het historische, witte stadsfront van Zutphen te zien als het uitgestrekte natuurgebied langs de IJssel.

Dynamisch groeimodel. Net zoals een natuurgebied zich in de loop der tijd ontwikkelt, is dat ook met het ontwerp voor de Tichelbeeksewaard in De Hoven zo. Wij ontwierpen een groeimodel dat niet in één keer uitgevoerd hoeft te worden. Zo kan er bijvoorbeeld al vroeg worden gestart met het terugbrengen van de beken in de uiterwaard. Daarmee wint het gebied snel aan ecologische waarde. In de tussentijd werken we de details van het plan, zoals de uitkijkpunten, verder uit. Aandacht voor wet- en regelgeving. Tijdens het ontwerpproces hielden we continu de wet- en regelgeving in het oog. Met een frisse en creatieve blik onderzochten we de mogelijkheden van de natuurregelgeving en waterhuishouding. Zo kwamen we tot een plan met verschillende zones met ieder hun eigen natuurwaarden. In de robuuste natuurzone kan de rivier zijn gang gaan, terwijl in de ‘blauwe slinger’ van beken de recreatieve beleving een grotere rol speelt." (bron: SAB, adviseurs in ruimtelijke ontwikkeling, 2018) - Hier vind je een uitvoerig document over de inrichting(sdoelen) van de Tichelbeeksewaard, en de motivaties daarvoor, door de Provincie Gelderland. Ter inspiratie voor je wandeling door dit gebied óf als je aan huis gebonden bent, kun je hier een 'virtueel Rondje Tichelbeeksewaard' maken, d.m.v. het bekijken van een prachtige '360 graden foto', die automatisch wordt 'afgespeeld', mét toelichting op het gebied en wat je ziet, vervaardigd door StudioNoordveen.

- Doordat de - onder Bezienswaardigheden beschreven - voormalige wasserij De IJsselstroom in de uiterwaarden van Zutphen / De Hoven ligt, aan de Hank, waar de Oekense beek in uitmondt, is de natuurwaarde van het hele gebied zeer groot. Diverse diersoorten hebben hun onderkomen bij De IJsselstroom. In het boek over De IJsselstroom is hier meer over te lezen. Sommige dieren helpen ze een handje bij het creëren van een verblijf. Namelijk de zwaluw en de vleermuis.

Voor de restauratie broedde er een kleine kolonie huiszwaluwen onder de dakrand van De IJsselstroom. Het streven is dan ook deze vogels weer terug te krijgen. Tijdens de restauratie is ervoor gezorgd dat de nieuwe dakrand dezelfde afmetingen als de oude dakrand heeft. Een 2 cm. uitstekende richel 8 cm. onder het overstek bevordert ook de mogelijkheden voor deze zwaluwsoort. Verder zijn er zijn vele maatregelen mogelijk om de vleermuizen te beschermen. Bij De IJsselstroom beogen ze de vleermuizen een zomerverblijf c.q. kraamkamer aan te bieden in de schoorsteen en met speciale kasten in de gevel. En er zijn nog meer bijzonderheden waar te nemen. Uit het gastenboek van De IJsselstroom: "Ik zag een groenling in de tuin en in het water van de uiterwaarden een tafeleend." En: "Ik loop vaak langs de dijk, je ziet hier van alles. Vandaag weer een dodaars gezien."

- "Op 28 september 2019 zijn bij De IJsselstroom en in samenwerking met de gemeente Zutphen de vissen uit de Hank overgezet naar de IJssel. De Hank - een zijgeul van de IJssel, in de uiterwaard van De Hoven - heeft helaas net als in 2018 weer te kampen met extreme droogte. Om de zwemmende fauna te redden, heeft een gespecialiseerd bedrijf de vissen overgebracht naar de IJssel. In de afgelopen decennia is het nauwelijks voorgekomen dat de Hank volledig droog viel, vertellen bewoners op leeftijd. Het huidige droogvallen en langdurig droogstaan - twee jaar op rij - is een alarmerend signaal van veranderingen in het klimaat." (bron: De IJsselstroom)

Het verslag van Sportvisserij Oost-Nederland van deze dag luidde: "We zijn bij De Hoven aan de slag gegaan om een oude IJsselarm af te vissen ter hoogte van De IJsselstroom. In goed overleg met de gemeente Zutphen is besloten om de arm af te vissen voordat deze helemaal droog zou komen te liggen net zoals in 2018. Er stond nu nog net genoeg water voor de boot, tenminste dat dachten we. Al vrij snel bleek dat er nog minder water stond dan gedacht en lag de boot geregeld aan de grond. Tot ons genoegen bleek dat de arm wel prima te belopen was. De ervaring leert namelijk dat dit soort kolken vaak dikke baggerlagen bevatten en dat lopen geen doen is. Hierdoor kon de boot mooi fungeren als kar op het water. Al vrij vlot werd duidelijk dat er weinig diversiteit te vinden zou zijn toen de ene na de andere dikke brasem naar boven kwam. Iets later kwamen er tussen de pompebladeren ook kleine karpertjes en giebeltjes van 10-15cm naar boven. Waar kleintjes zijn moeten ook grote zijn en het duurde dan ook maar even voor mama en papa zich toonden. Vangen was echter een behoorlijke klus. In totaal zijn 4 aardige karpers uit de kolk gered. Hiermee is het totaal gewicht van de geredde vis geschat op 350kg! De geredde vis is overgezet naar de IJssel. Speciale dank aan De IJsselstroom waar we de ochtend terecht konden voor een bakje koffie en waar we tussen de middag droog gezeten hebben voor de lunch, top! Uiteraard ook wederom een heel hartelijk dankwoord aan de vrijwilligers die zich de hele dag met hart en ziel voor deze klus hebben ingezet. Het was een lange en zware maar vooral ook gezellige dag."

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Facebookgroep 'Bie ons in de Heuve' is er voor de inwoners van het dorp / de wijk De Hoven. Men mag er alles plaatsen wat met deze kern/wijk te maken heeft. Ook foto's (zowel oude als actuele) zijn welkom. Ook verenigingsnieuws, buurtnieuws e.d. mogen er geplaatst worden.

- Nieuws uit De Hoven van de Wijkraad op Facebook.

- Belangenverenigingen: - Wijkraad De Hoven is opgricht in 1957 en is daarmee naar eigen zeggen de oudste wijkraad van Nederland. "De algemene doelstelling van de wijkraad luidt: Het behouden van een mooie wijk met een dorpskarakter, waarbij kleinschalige woningbouw gewenst is, een wijk met voldoende voorzieningen, waarin het plezierig is om te wonen, waar het aangenaam en veilig is en waar de inwoners zich thuis voelen. Deze doelstelling tracht de wijkraad te realiseren met openbare bijeenkomsten, door intensief overleg met de wijkwethouder, de wijkregisseur en de verschillende beroepskrachten. Op deze wijze is er reeds veel gerealiseerd: beperkte woningbouw, speelplaatsen die vernieuwd zijn, aanleg voetbalveldje op de Teuge, het JOP, een picknickbank aan de Vliegendijk, bloembakken bij de verkeerslichten, het kunstwerk 'de lopende man' enz. Maar er blijft nog veel te wensen over: een buurthuis, een pinautomaat, een rondweg, meer kleinschalige woningbouw, meer voorzieningen. Ook maakt de wijkraad zich zorgen over de toename van het goederenvervoer over bestaand spoor dwars door de wijk en over voorzieningen die verdwijnen.
De wijkraad is erg blij met de komst van het Medisch Centrum en de uitbreiding van het Educatief Centrum. Ontwikkelingen die de wijk ten goede komen.

De wijkraad dient de belangen van de bewoners van De Hoven. De wijkraad stelt zichzelf de volgende taken: Actief luisteren naar de bewoners en groeperingen in de wijk. Met actief luistenen bedoelen we dat de leden van de wijkraad zullen doorvragen als er opmerkingen gemaakt worden. Informatie verstrekken. Niet altijd kan een verzoek ingewilligd worden. In zo’n geval mag de betrokkene weten welke overwegingen gemaakt zijn. De wijkraad is in de positie om informatie te verstrekken die voor veel bewoners niet of moeilijk beschikbaar is. De wijkraad kan namens bewoners informatie verzamelen of opvragen. Opkomen voor de belangen van de bewoners en groeperingen in de wijk. Wanneer belangen samenvallen, is de wijkraad in de positie om deze belangen ook samen te brengen. Soms zullen belangen ook botsen. De wijkraad kan hierin een bemiddelende rol spelen en zo helpen bij het zoeken naar een oplossing. Activiteiten ontwikkelen, en ondersteunen die de sfeer en leefbaarheid in de wijk verbeteren en behouden."

- Belangenvereniging de Teuge (de Teuge is een nieuwbouwwijk, gerealiseerd van 2004 t/m 2008. Niet te verwarren met het NO van Apeldoorn gelegen dorp Teuge).

- Buurtvereniging: - Buurtvereniging De Hoven (Buurtvereniging op Facebook) is in 2015 ontstaan uit fusie van Buurtvereniging de Achterhoven en Buurtvereniging Voorsterwegkwartier.

- Buurthuis: - De inwoners van dit dorp / deze wijk zijn zeer betrokken bij hun kern en bij de activiteiten van de verenigingen. Bestuurders van verenigingen denken niet alleen aan hun eigen club, maar ook aan het belang van de hele wijk. Verenigingen, inwoners en organisatoren van activiteiten weten elkaar goed te vinden. Een wijkcentrum met meerdere functies kan daar aan bijdragen. Met een enquête, bijeenkomst en gesprekken heeft de Wijkraad onderzocht of er behoefte is aan zo’n centrum. Dat blijkt zo te zijn. - "Stichting Buurthuis De Hoven werkt samen met bewoners, verengingen, organisaties in de kern en de gemeente Zutphen aan de realisering van een gemeenschappelijk accommodatie voor activiteiten door bewoners voor bewoners. Totdat de gemeenschappelijke accommodatie is gerealiseerd wordt er gewerkt aan de samenwerking tussen verenigingen en organisaties om gemeenschappelijk activiteiten te ontplooien door en voor de bewoners, gebruik makend van de bestaande accommodaties in de wijk. Op onze website houden wij je op de hoogte van de activiteiten in de wijk, de ontwikkelingen rond de realisering van het buurthuis en wat er verder speelt in de wijk."

- Onderwijs en kinderopvang: - Educatief Centrum Theo Thijssen in De Hoven is een ideale alles-in-een-school die eigenlijk ieder dorp en iedere wijk in ons land zo zou moeten hebben; 5 dagen per week geopend van 7.30 tot 18.00 uur, 52 weken per jaar, voor kinderen van 0 t/m 12 jaar, met kinderdagverblijf, peuterspeelgroep, voorschoolse opvang, basisschool en buitenschoolse opvang. Wat wil je als ouder én kind nog meer...

- Verenigingen algemeen: - De wijk heeft een bloeiend verenigingsleven. De vele verenigingen in de wijk vind je beschreven in de brochure 'Trots op De Hoven', bedoeld om - al dan niet nieuwe - inwoners wegwijs te maken in het verenigingsleven.

- Sport: - Voetbalvereniging ZVV De Hoven heeft ook een afdeling 'Heufse Voetbalmeiden', "Voor alle meiden van 4 t/m 19 jaar die willen voetballen bij de leukste club van Zutphen en omstreken", aldus hun Facebookpagina.

- "Tennisvereniging TV De Hoven heeft ca. 150 leden en kenmerkt zich door tennis op recreatieniveau, gezelligheid en de inzet van vele vrijwilligers. Zoals je op onze site kunt lezen worden er door het jaar heen vele activiteiten georganiseerd om leden en niet-leden (bij open toernooien) actief aan de tennissport te laten deelnemen. Met name ons 30+ toernooi in de maand september/oktober is, naar het aantal deelnemers gezien, een absolute topper in de regio. De inzet van vrijwilligers maakt het mogelijk dat er nog altijd sprake is van aangename contributie- en consumptieprijzen. De tennissport beoefenen in een ongedwongen sfeer met ruimte voor beginners en gevorderden is wat TV De Hoven jou als nieuw lid te bieden heeft. Voor het proeven van de echte "sfeer" van de vereniging nodigen wij je dan ook graag uit."

- Schietvereniging SV De Hoven is opgericht in 1981. In 1991 wordt besloten een eigen accommodatie te bouwen, waardoor sindsdien ook toernooien en thema-schietavonden kunnen worden georganiseerd. Binnen deze vereniging wordt geschoten met de volgende wapendisciplines: Luchtgeweer (10 meter) en Luchtpistool (10 meter). Jeugdschutters schieten altijd onder begeleiding, totdat blijkt dat zij zelfstandig en op een gezonde manier het wapen kunnen hanteren. De vereniging neemt actief deel aan wedstrijden, zoals Afdelingskampioenschappen, Districtskampioenschappen en het Nederlands Kampioenschap.

- Welzijn: - Bij De Zonnebloem draait het om mensen. Dat geldt uiteraard ook voor De Zonnebloem afd. De Hoven (Zutphen). Met een gezellige kleine groep vrijwilligers zetten zij zich in voor volwassenen met een lichamelijke beperking. Iedereen heeft behoefte aan gezelschap. Maar als je een lichamelijke beperking hebt, ben je misschien wel vaker (alleen) thuis dan je zou willen. Met name de veelal oudere mensen in De Hoven hebben behoefte aan wat gezelschap en op z'n tijd een praatje. De vrijwilligers komen graag langs voor een kop koffie of om samen met jou op pad te gaan. Daarnaast organiseren ze ook maandelijks verschillende activiteiten.