Herike-Elsen

Plaats
Buurtschap
Hof van Twente
Twente
Overijssel

Herike-Elsen bord [640x480].jpg

Herike-Elsen, op 16 januari 2010 is hier het eerste van een serie nieuwe buurtschapsborden in de gemeente Hof van Twente onthuld. Links de wethouders Titshof en Knuiman, rechts de initiatiefnemers Jan Wessels en Hendrik Hoevink.

Herike-Elsen, op 16 januari 2010 is hier het eerste van een serie nieuwe buurtschapsborden in de gemeente Hof van Twente onthuld. Links de wethouders Titshof en Knuiman, rechts de initiatiefnemers Jan Wessels en Hendrik Hoevink.

Herike-Elsen Schoolbuurt bord HF [640x480].jpg

Het centrum van buurtschap Herike-Elsen wordt in atlassen en op richtingborden aangeduid als Schoolbuurt (omdat de school er staat), hoewel de naam ter plekke al jaren niet gangbaar meer is

Het centrum van buurtschap Herike-Elsen wordt in atlassen en op richtingborden aangeduid als Schoolbuurt (omdat de school er staat), hoewel de naam ter plekke al jaren niet gangbaar meer is

herike-elsen_paasvuur_boake_kopie.jpg

Herike-Elsen is een van de buurtschappen waar jaarlijks nog een paasvuur oftewel  boake wordt ontstoken

Herike-Elsen is een van de buurtschappen waar jaarlijks nog een paasvuur oftewel boake wordt ontstoken

herike-elsen_optocht_markelo_2015_kopie.jpg

De buurtschap Herike-Elsen doet altijd mee aan de jaarlijkse optocht van het Dorpsfeest Markelo (eind augustus). In 2015 wonnen ze daarmee de 1e prijs van de publieksjury en de 2e prijs van de vakjury.

De buurtschap Herike-Elsen doet altijd mee aan de jaarlijkse optocht van het Dorpsfeest Markelo (eind augustus). In 2015 wonnen ze daarmee de 1e prijs van de publieksjury en de 2e prijs van de vakjury.

herike-elsen_hervormde_kerk_kopie.jpg

Herike-Elsen, het Hervormde kerkje van buurtschapsdeel Elsen in dit pand uit 1835, tot ca. 1870 dienst doend als school. Erna is er een nieuw schoolgebouw gekomen en is in het oude pand de kerk gekomen, waardoor de inwoners niet meer naar Rijssen hoefden.

Herike-Elsen, het Hervormde kerkje van buurtschapsdeel Elsen in dit pand uit 1835, tot ca. 1870 dienst doend als school. Erna is er een nieuw schoolgebouw gekomen en is in het oude pand de kerk gekomen, waardoor de inwoners niet meer naar Rijssen hoefden.

Herike-Elsen basisschool Elserike bord [640x480].JPG

De basisschool van buurtschap Herike-Elsen heet Elserike, en doet het qua naam dus net andersom dan zoals de buurtschap doorgaans wordt aangeduid...

De basisschool van buurtschap Herike-Elsen heet Elserike, en doet het qua naam dus net andersom dan zoals de buurtschap doorgaans wordt aangeduid...

herike-elsen_jubileumfeest_40_jaar_2017_kopie.jpg

Buurtvereniging Herike-Elsen is opgericht in 1977 en heeft dus in 2017 het 40-jarig jubileum gevierd.

Buurtvereniging Herike-Elsen is opgericht in 1977 en heeft dus in 2017 het 40-jarig jubileum gevierd.

Herike-Elsen

Terug naar boven

Status

- Herike-Elsen is een buurtschap in de provincie Overijssel, in de streek Twente, gemeente Hof van Twente. De buurtschap bestaat uit de delen (en voormalige buurtschappen) Herike en Elsen.

- De buurtschap Herike-Elsen valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Markelo.

- Oorspronkelijk viel Herike onder Goor en Elsen onder Rijssen. Per 1-7-1818 zijn beide buurtschappen opgegaan in de per die datum opgerichte gemeente Markelo, die op haar beurt in 2001 is opgegaan in de gemeente Hof van Twente.

- De buurtschap Herike-Elsen heeft sinds januari 2010 officiële plaatsnaamborden (zie foto).

Terug naar boven

Naam

Naamgeving buurtschap
- Volgens oude plattegronden (zie de homepage van Markelo) maar ook volgens de recente Topografische atlas Overijssel() is ter plekke sprake van 3 buurtschappen: Elsen in het N, Herike in het Z en in het centrum (met o.a. de school, het buurtschapscentrum en het kerkje) zou ook nog sprake zijn van de buurtschap Schoolbuurt. Volgens door ons geraadpleegde lokale ingewijden echter is deze naam niet meer in gebruik en wordt dit gedeelte ook als (vanouds) Elsen beschouwd. In de omgeving wordt Schoolbuurt nog wel op een fiets-richtingbordje aangegeven (zie foto).

Tegenwoordig wordt dit geheel dus benoemd als buurtschap Herike-Elsen. Sommigen menen dat het eigenlijk Elsen-Herike zou moeten zijn omdat Elsen de hoofdplaats zou zijn, maar in de volkstelling van 1840 zijn beide buurtschappen ongeveer even groot.

Oudere vermeldingen
Herike: 1188 ingevoegd eind 13e eeuw Hedereke, 1381-1383 Hederke, Hederike, 1456 Hederick, 1457 Hederik, Hericke, Hereke, 1877 Herike, Harike.
Elsen: 1252 Elsne, 1297 Elsnen, 1381-1383 Elsen, 1525 Elsene.

Naamsverklaring
Herike: betekenis onzeker. Men heeft gedacht aan de persoonsnaam Hadurîk, aan het Germaanse hederikja*-, collectief bij de plantnaam hederik 'herik'? en aan hede-reke 'heide-rand'.
Elsen: wellicht een afleiding van de boomnaam els met plaatsbepalend n suffix.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Herike-Elsen ligt NO van Markelo, rond de Enterbroekweg, Rijssenseweg, Scholendijk, Seinenweg, Herikerweg, Kemperweg en Plasdijk.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Herike 79 huizen met 489 inwoners en Elsen 82 huizen met 494 inwoners. Totaal dus 161 huizen met 983 inwoners. Wij vermoeden dat het aantal panden tegenwoordig nog ongeveer gelijk zal zijn. Dus tegenwoordig zal Herike-Elsen ca. 160 huizen met ca. 400 inwoners omvatten.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Herike heeft 10 rijksmonumenten.

- Elsen heeft 23 rijksmonumenten.

- Op Plasdijk 2 in Herike-Elsen bevindt zich het Hervormde kerkje van Elsen, dat deel uitmaakt van de Hervormde Gemeente Rijssen, hoewel het voor de postadressen dus 'in' Markelo ligt (wat zijn oorzaak vindt in het feit dat Elsen oorspronkelijk onder Rijssen viel). Het kerkje heeft ca. 150 zitplaatsen. Iedere zondag om 10.00 uur is er nog een kerkdienst. Het kerkje heeft in de loop der tijd verschillende bestemmingen gehad. Oorspronkelijk is het een schoolgebouw. Daarna heeft het dienst gedaan als schuur en opslagruimte, en tenslotte na renovatie als kerk. Vóór 1835 hebben de buurtschappen Elsen en Herike elk een eigen marke-school. Rond het jaar 1830 wordt besloten de scholen van beide kernen samen te voegen. De marke Elsen stelt een stuk grond op het Zuidveld beschikbaar om een nieuwe school te bouwen. Het Zuidveld lag centraal tussen de oude kernen van Elsen en Herike en werd sindsdien Schoolbuurt genoemd. Van 1835 tot ongeveer 1870 doet het gebouw dat uit 2 lokalen bestaat, dienst als school. Daarna wordt een groter en moderner schoolgebouw gebouwd. Later wordt er ook nog een woning voor de hoofdonderwijzer naast gebouwd.

Inmiddels hadden de Hervormden uit Elsen rond 1860 getracht een eigen Hervormde Gemeente te stichten. Dit vanwege de verre afstand tot de 'moederkerk' in Rijssen die in die tijd nog te voet of met paard en wagen moest worden afgelegd. De buurtschap Herike behoort niet tot de Hervormde Gemeente Rijssen maar valt onder de kerkelijke gemeente van Markelo. Door onderlinge meningsverschillen o.a. over de plaats van het kerkgebouw komt dit niet van de grond, maar het streven naar een eigen godshuis blijft.

Nadat de nieuwe school in gebruik is genomen, wordt opnieuw een poging ondernomen om kerkdiensten in Elsen te houden. Het oude schoolgebouw staat er nog en is inmiddels voor de helft in gebruik als schuur/veestalling van de hoofdonderwijzer, de andere helft staat leeg. Dit leegstaande gedeelte biedt perspectief om opnieuw een poging te ondernemen om tot kerkdiensten in Elsen te komen. Er wordt een 'kerkbestuur' gevormd. De Oude School wordt voor de helft in bruikleen verkregen van het gemeentebestuur van Markelo. De kerkdiensten starten in 1900.

Predikanten of meestal hulppredikers uit Rijssen leiden de diensten en krijgen daarvoor een vergoeding die terstond na de dienst contant ter hand wordt gesteld. Deze situatie heeft meer dan 80 jaar zo voortgeduurd, met een korte onderbreking in de laatste oorlogsjaren. Het gebouw wordt dan gevorderd door de Duitse Wehrmacht, die veel soldaten in Elsen had gelegerd. De kerkbanken worden opgestookt in de kachel. Alleen het orgel blijft in tact. Na de oorlog wordt, dankzij een legaat, het gebouw grondig gerenoveerd en heringericht en wordt een consistoriekamer aangebouwd. In 1983 is er opnieuw een verbouwing en herinrichting. Bij deze verbouwing wordt ook de andere helft van het gebouw, die tot dan nog als schuur in gebruik is, bij de kerk getrokken. In 1989 koopt de Hervormde Gemeente Rijssen het gebouw van de gemeente Markelo. Voorheen had zij het pand in bruikleen. (bron: Hervormde Gemeente Rijssen) In recente atlassen staan 2 rode kruisjes vlak naast elkaar, alsof hier 2 kerken zouden staan. Maar o.i. staan hier alleen het hierboven beschreven kerkje en daarnaast het school- en buurthuisgebouw.

- Molenromp Vreest Niet / De Hoop in Herike-Elsen (Plasdijk 6, in het deel Elsen) is van origine een windkorenmolen en pelmolen, gebouwd in 1842. De stenen zijn gebakken in een veldoven, die speciaal voor de molen in de buurt is gebouwd. Het is een ronde stenen molen van een zeer merkwaardig model, enig in zijn soort. Hij is tot ca. 2 meter boven de stelling vrijwel cilindrisch opgemetseld, en daar boven getailleerd. Hij doet denken aan de nog bestaande Piepermolen in Rekken (1796) en de verdwenen Bolxkermolen in Hengevelde (1820), maar die waren beide van een ander type: beltmolens. Ook de romp van De Nieuwe Molen in Zelhem, een grondzeiler, kan tot deze familie worden gerekend. In 1935 wordt de molen onttakeld, waarna het een mengvoederfabriek wordt, waarvoor tegen en naast de molenromp bedrijfsgebouwen verrijzen. Het binnenwerk van de molen wordt in 1939 uitgesloopt. De romp, oorspronkelijk schoon metselwerk, wordt boven de 'kniek' gepleisterd en zelfs geteerd. Sinds 2004 is de molenromp een rijksmonument.

Huidig eigenaar Dirk Koebrugge uit Holten wil met zijn bouwbedrijf de molenromp en de aangebouwde silo restaureren, de schuur en een loods slopen en een woning voor zijn gezin bouwen. De romp wil hij verhuren aan een bedrijf met kantoorfunctie. Dat zijn de plannen anno 2015.

Ook in Herike heeft een korenmolen gefungeerd: de Heriker Molen uit ca. 1880 op Worsinkweg 5. In 1925 komt daar een dieselmotor, waarna de molen wordt gesloopt. Op de plek van de molen staat nu een schuur.

- De uitkijktoren in Herike-Elsen, op Goorseweg 51, boven op de Herikerberg, dateert uit 1890 en heeft een tweeledige functie gehad. Graaf Bentinck, de toenmalige bewoner van kasteel Weldam wilde een uitkijktoren bouwen op het hoogste punt van zijn terrein, de Herikerberg. Daar de Herikerberg in die tijd reeds een driehoekspunt van het Hoofddriehoeksnet was, leidde het voornemen van de graaf tot contact tussen hem en de Dienst Rijksdriehoeksmeting. De toren zou zowel door de graaf als voor de driehoeksmeting gebruikt worden. Het is ook nog een uitkijkpost geweest voor de brandweer. De toren die vroeger vrij uitzicht had over het hele gebied is nu omgeven door bomen, dus dat is wel jammer voor de huidige bewoners. Rond 1990 is de toren namelijk verbouwd tot woning en is toen ook een rijksmonument geworden. De toren is van cultuur- en architectuurhistorisch belang vanwege de vroegere functie voor de Rijksdriehoeksmeting en als uitkijktoren van het landgoed Weldam, en vanwege het ongewijzigde exterieur.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- De toneelvereniging van Herike-Elsen brengt jaarlijks in februari een nieuw stuk op de planken. Dat is altijd een groot succes, met maar liefst 5 avonden 'volle bak'. "Het zit er helaas weer op, maar wat hebben we mogen genieten van 5 top avonden toneel. Onze buurtgenoten hebben voor maar liefst ruim 550 bezoekers een geweldige uitvoering gepresenteerd van het stuk “Alle ballen op Bertha” geregisseerd door Rinus Meulman. Graag willen wij iedereen nogmaals hartelijk bedanken die op welke manier dan ook heeft bijgedragen om deze avonden tot een geweldig succes te maken. We hebben de laatste avond afscheid genomen van Marieke Hofmeijer ze heeft jaren meegespeeld in diverse stukken en vele typetjes ten tonele gebracht. In verband met de verhuizing naar Markelo mag ze helaas niet meer meedoen in de buurtschap. Marieke nogmaals bedankt voor je bijdrage." Aldus het verslag van editie 2020. Hier kun je de foto's ervan bekijken.

- Paasvuur. "Het zit er weer op. De boake is opgebrand. Wat hebben we met zijn allen weer fantastische dagen achter de rug. Ondanks dat het even spannend was of we mochten bouwen, is alles goed verlopen. We willen een ieder bedanken voor de aanwezigheid." Aldus het verslag van Paasvuur Herike-Elsen editie 2019. Hier kun je de foto's ervan bekijken.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- De top van de Herikerberg in Herike-Elsen, gelegen Z van Herike rond de Goorseweg, ligt op 46,6 meter hoogte. In 2009 is besloten dat er geen grootschalig bungalowpark bij de Herikerberg komt, waar plannen voor waren.

Terug naar boven

Beeld

- Fotoalbums van de evenementen in Herike-Elsen.

- Fotoserie van Herike-Elsen, plus beschrijving van de vroegere molen, thans molenromp te Elsen.

Terug naar boven

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Nieuws: - Nieuws uit Herike-Elsen op Facebook.

- Buurtvereniging: - Buurtvereniging Herike-Elsen is opgericht in 1977 en heeft dus in 2017 het 40-jarig jubileum gevierd.

- Buurthuis: - Het buurthuis van de buurtschap (Herikerweg 36) is aan de basisschool aangebouwd.

- Onderwijs en kinderopvang: "In de prachtige buurtschap Herike-Elsen, op fietsafstand van Markelo, Goor en Rijssen ligt Openbare Daltonschool Elserike. Kinderen werken bij ons veel samen, leren verantwoordelijk te zijn voor hun werk, ontwikkeling en hun omgeving en leren in grote mate zelfstandig te zijn. Vaardigheden die zorgen voor een vloeiende overstap naar het VO! Een mooie balans tussen moderne technologie, opbrengsten, sociale vaardigheden en creativiteit. Tablets - Projectonderwijs - Internationalisering - Excelleer bij ons in je eigen talent! Al voor 1682 waren er onderwijskundige activiteiten in Elsen en Herike. In 1835 werden de schooltjes in Herike en Elsen samengevoegd tot één school. In feite was dat de geboorte van Elserike. Dat eerste schoolgebouw bestaat nog steeds en is tegenwoordig in gebruik als kerk.

Het huidige schoolgebouw stamt uit 1981. Elserike is een openbare basisschool, die in 1999 de Daltonerkenning heeft gekregen. We werken volgens de zes Daltonprincipes, te weten: Zelfstandigheid, Verantwoordelijkheid, Samenwerking, Reflectie, Effectiviteit en Borging. We zijn er voor alle kinderen, ongeacht godsdienst, huidskleur en levensbeschouwing en tonen respect voor een ieders overtuiging. De schoolbevolking komt hoofdzakelijk uit de buurtschap, hoewel er ook steeds meer kinderen uit de buurkenen en -gemeenten komen. We zien dat ouders steeds vaker bewust voor onze school kiezen vanwege de "daltonmanier" van werken. Het leerlingaantal ligt rond de 100. Onze school heeft als motto: "een school met een hart"."

- "Als ouder wil je dat de zorg voor je kind zo goed mogelijk geregeld is. Bij Kinderopvang de Beestenboel in buurtschap Herike-Elsen wordt je kind opgevangen in een vertrouwde, veilige en plezierige omgeving. De groepen zijn ruim opgezet, de ruimtes zijn licht en er heerst een huiselijke sfeer. Met een grote speelplaats met zandbak, fietsjes en loopauto’s bieden wij een opvang waar je kind zich buiten lekker kan uitleven. Kinderopvang de Beestenboel is een kinderdagverblijf voor kinderen van 0 tot 4 jaar en een buitenschoolse opvang (BSO) voor kinderen van 4 t/m 12 jaar binnen één locatie. Er zijn 32 kindplaatsen in het kinderdagverblijf en 22 kindplaatsen in de buitenschoolse opvang."

- Duurzaamheid: - "In de buurtschap Herike-Elsen ligt het voormalig AZC terrein. Tot 2012 is het circa 10 ha grote terrein gebruikt voor de opvang van asielzoekers. Sinds 2012 wordt het terrein niet meer gebruikt. Eind 2016 heeft het bedrijf Powerfield het terrein gekocht met het voornemen om er een grondgebonden zonnepark te realiseren met een oppervlakte van circa 8 ha. De buurtschap heeft deze ontwikkeling aangegrepen om de overige 2 ha in te richten met sociaal-maatschappelijke voorzieningen voor de buurtschap, om deze vitaal en betrokken te houden. De buurtschap heeft zich hiertoe verenigd in de Buurtcoöperatie Herike-Elsen. Om deze herontwikkeling te kunnen realiseren was een herziening van het bestemmingsplan nodig. Omdat het hier om twee plannen gaat zijn hiervoor 2 afzonderlijke bestemmingsplannen opgesteld. Bestemmingsplan "Buitengebied Hof van Twente, herziening Herikerweg 31 Markelo (zonnepark)" is op 18 september 2018 door de gemeenteraad vastgesteld. De verwachte jaarlijkse energie opbrengst bedraagt 6.170 MWh, waarmee circa 1.800 huishoudens van stroom kunnen worden voorzien." (bron: gemeente Hof van Twente)

- Er zijn ook plannen voor een windmolenpark in Herike-Elsen / Elsenerbroek, waar de buurtschappen middels o.a. deze Facebookpagina hun bezwaren tegen kenbaar maken.

- Genealogie: - Bewoningsgeschiedenis per pand in Elsen. - Bewoningsgeschiedenis per pand in Herike. Beide opgesteld door Stichting Heemkunde Markelo.

Reacties

(2)

Een klein foutje staat er onder het kopje 'Ligging' van de buurtschap Elsen-Herike. Er staat namelijk Kempenweg maar het moet zijn Kemperweg.
Mvg. Willem Mensink

Dank voor uw opmerkzaamheid! Dit is het jaar van de 'puntjes op de i', dat alles helemaal af komt en ook de laatste tik- en taalfoutjes eruit gaan, dus dat komt mooi uit. Ik heb het aangepast.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen