Leiden

Plaats
Stad en gemeente
Leiden
Zuid-Holland

leiden_plaatsnaambord_kopie.jpg

Leiden is een stad en gemeente in de provincie Zuid-Holland.

Leiden is een stad en gemeente in de provincie Zuid-Holland.

Leiden 1.jpg

Molen De Put in Leiden

Molen De Put in Leiden

Leiden 2.jpg

De Burcht in Leiden

De Burcht in Leiden

Leiden 3.jpg

De Hooglandse kerk, gezien vanaf de Burcht

De Hooglandse kerk, gezien vanaf de Burcht

Leiden 4.jpg

Een mooi hoekje in Leiden

Een mooi hoekje in Leiden

Leiden 6.jpg

Het Rapenburg in Leiden

Het Rapenburg in Leiden

Leiden 5.jpg

Blik in noordelijke richting vanaf de Burcht in Leiden

Blik in noordelijke richting vanaf de Burcht in Leiden

ZH gemeente Leiden in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Leiden in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Leiden in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Leiden

Terug naar boven

Status

- Leiden is een stad en gemeente in de provincie Zuid-Holland.

- Wapen van de gemeente Leiden.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Leiden.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Leijden, 1143 Aluuino castellano de Leithen, ws. 12e eeuw kopie ca. 1530 Leyden, 1167 Elinand castellanus de Leithen, 4e kwart 12e eeuw Adelwino de Ledene, 1200 Leythen, 1206 Leda, Ledam, 1213 Leiden, 1351-1356 Leyden.

Naamsverklaring
Opgevat als een datief meervoud van het Middelnederlandse lede 'gegraven of vergraven waterloop', maar de vroege -ei- en de consequente spelling met -th- van de oude benaming van Leiderdorp in Egmondse bronnen, hier uitsluitend gebruikt als weergave van -þ-, maken deze verklaring onmogelijk. De naam gaat waarschijnlijk terug op Lagiþon*, datief meervoud (met plaatsaanduidende functie) van een met het verzamelsuffix -iþi* gevormde afleiding bij het Germaanse lag-* 'water'. De naam was oorspronkelijk in gebruik voor Leiderdorp, maar ging over op het huidige Leiden als gevolg van de economische bloei van deze stad rondom de burcht. Het sinds de renaissance gesuggereerde verband tussen Lugdunum (Batavorum) en deze plaatsnaam bestaat niet. Het historische Lugdunum lag ten noorden van Katwijk.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Leiden ligt in het NW van Zuid-Holland, WNW van Alphen aan den Rijn, NO van Den Haag, Wassenaar en Voorschoten, ZO van Katwijk.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de stad en gemeente Leiden 7.054 huizen met 38.521 inwoners. Tegenwoordig heeft de stad en gemeente ca. 55.000 huizen met ca. 124.000 inwoners en is daarmee qua inwonertal de 4e gemeente van Zuid-Holland (na Rotterdam met ca. 575.000 inwoners, Den Haag met ca. 530.000 inwoners en Zoetermeer met ca. 125.000 inwoners).

Terug naar boven

Geschiedenis

Schans
Schans Lammen of de Lammenschans was een schans die door de Spanjaarden is gebruikt in de Tachtigjarige Oorlog, tijdens het Beleg van Leiden (1573-1574). Zoals de meeste schansen lag schans Lammen op een strategische plaats, bij de kruising van de Vliet, de Roomburgerwatering (nu Rijn-Schiekanaal) en de Vrouwenvaart, nabij het toenmalige Cronesteyn. Hierdoor kon men de zuidwestelijke toegang tot de stad bewaken. De schans is vooral bekend geworden door de legende van Cornelis Joppenszoon, een weesjongen die op 3 oktober 1574 zou hebben ontdekt dat de Spanjaarden waren vertrokken, waarna hij bij schans Lammen enkel een pot hutspot aantrof. Er is nu niets meer te zien van deze historische plek. De naam leeft nog wel voort in benamingen van elementen in de omgeving, zoals het Lammenschansplein, de Lammebrug, de Lammenschansweg en Station Lammenschans. Op het plein voor het station staat sinds 1961 een beeld van Cornelis Joppenszoon met de hutspot. Sinds 2017 is historisch en archeologisch onderzoek verricht naar de precieze locatie van de schans. Archeologen melden in oktober 2020 enthousiast dat ze restanten van Schans Lammen hebben gevonden, waarmee de exacte locatie van de schans eindelijk bekend is geworden.

Buskruitramp
"Op 12 januari 1807 ontplofte aan het Steenschuur in Leiden een vrachtschip met daarin 37 ton buskruit. De ontploffing zorgde voor een enorme ravage. De buskruitramp kostte in totaal aan ongeveer 160 mensen het leven. Daarnaast waren er ruim 2000 gewonden. Na het Leidens Ontzet is de Leidse buskruitramp waarschijnlijk de historische gebeurtenis die de grootste impact op de stad had. Een aanzienlijk deel van het centrum van de stad werd bij de ramp weggevaagd. Er werd een groot gat geslagen. Op de plek van de ramp bevindt zich tegenwoordig het Van der Werfpark. Koning Lodewijk Napoleon besloot de rampplaats in hoogst eigen persoon te bezoeken en hield zich ter plekke bezig met het reddingswerk. In het Haagse paleis Huis ten Bosch richtte hij een noodhospitaal in en later zette hij een eerste landelijke geldinzamelingsactie voor de zwaar getroffen stad op poten. Deze bracht bijna 2 miljoen gulden op. Door deze ontwikkelingen wordt de Leidse buskruitramp ook wel eens aangemerkt als de eerste Nationale Ramp van ons land." (bron en voor nadere informatie zie het artikel over de Buskruitramp op Historiek.net)

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Leiden, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- Erfgoed Leiden en Omstreken is een regionaal kennis- en adviescentrum op het gebied van archief, monumenten, archeologie en bouwhistorie, dat medio 2013 is ontstaan door de bundeling van het Regionaal Archief Leiden en de gemeentelijke afdeling Monumenten & Archeologie. Ook Molenmuseum De Valk maakt deel uit van de combinatie. Het Regionaal Archief beheert archieven van en over de stad en haar inwoners, en van Hillegom, Leiderdorp, Noordwijk, Rijnsburg (gemeente Katwijk), Teylingen, Voorschoten en Zoeterwoude. Het Regionaal Archief heeft o.a. honderdduizenden foto's, ansichtkaarten e.d. uit verschillende collecties, die deels online te bekijken zijn.

- "Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL) in 1902 opgericht door een groep enthousiaste mensen die de kennis van de geschiedenis van de stad en omstreken wilden bevorderen en het culturele erfgoed beschermen. Dankzij de inzet van de HVOL is menig waardevol, historisch stukje stad bewaard gebleven. HVOL is een actieve gesprekspartner van de gemeente maar zet zo nodig ook bestuurlijke en juridische procedures in indien cultureel erfgoed wordt bedreigd. Een greep uit de vele activiteiten van de HVOL: een aantrekkelijk lezingen- en excursieprogramma; jaarlijkse publicatie van het bekende en unieke Leids Jaarboekje; ons kwartaalblad Oud Leiden Nieuws; de maandelijkse digitale nieuwsbrief met actuele informatie; een website vol wetenswaardigheden; de Beeldbank met historisch beeldmateriaal; ondersteuning van publicaties over de stad; stimulering van onderzoek naar de Leidse geschiedenis; toekenning van de Oud Leidenprijzen.

De Commissie Jan van Hout maakt sinds 2014 deel uit van de HVOL. Zij is de voortzetting van de voormalige Vereniging Jan van Hout. De commissie stelt zich ten doel om historische informatie over Leiden en de Leidenaars te verzamelen en toegankelijk te maken. Zij doet dit met name door het ontsluiten, bewerken en digitaal publiceren van Leidse archiefbronnen. Daarnaast is er ruimte voor de publicatie van teksten die verband houden met deze bronnen. De vereniging is in 1988 opgericht als vereniging van vrienden van het Leidse stadsarchief, met als doelstelling de Leidse archiefgebruikers te organiseren en het Leidse archief te ondersteunen. Die ondersteuning gebeurde via het zogeheten Schelhaasfonds, dat geld beschikbaar stelde voor de aankoop en/of restauratie van belangrijke archiefstukken. Dit fonds bestaat nog altijd en wordt nu beheerd door de HVOL. Naast deze financiële ondersteuning hield de vereniging zich bezig met het ontsluiten van archiefmateriaal. Dit resulteerde in een aantal omvangrijke bronnenpublicaties (te vinden onder de eerste link in deze alinea, red.). Daarnaast organiseerde de vereniging vele lezingen, waaronder traditioneel in december rond de geboortedag (14 december) en de sterfdag (12 december) van Jan van Hout, de Jan van Houtlezing. Deze lezing wordt inmiddels onder de vlag van de HVOL georganiseerd."

- "Kinderboekenweek-special 2020: Hoe was het op de middeleeuwse markt? Hoor hoe het Leids toen klonk en maak kennis met middeleeuws schrift. Een interactieve les voor kinderen van 8 tot 12 jaar. Iedereen gaat wel eens naar de markt. De markt in Leiden staat al honderden jaren op dezelfde plek: langs de Rijn. Maar werden vroeger dezelfde spullen op de markt verkocht als nu? En mag iedereen zomaar overal staan? In de middeleeuwse keurboeken staat precies welke koopwaar op welke plek verkocht mocht worden. In deze lesactiviteit ga je daarmee aan de slag, op een heel bijzondere manier. Taalhistoricus Peter-Alexander Kerkhof leest de teksten uit het keurboek voor. Zo kun je niet alleen zien hoe het staat opgeschreven, maar zelfs horen hoe het Nederlands toen klonk. Download en print het materiaal en ga zelf aan de slag met het interactieve filmpje."

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De stad Leiden heeft 1243 rijksmonumenten.

- "Twintig jaar bouwhistorisch onderzoek in Leiden op de kaart. Van woonhuizen tot kerken en van bruggen tot stadspompen! Bouwhistorici voern al 20 jaar bouwhistorisch onderzoek uit in de stad. Als een pand of object gerestaureerd of gerenoveerd gaat worden, gaan de bouwhistorici er op af. In de rapportages die zij schrijven, wordt de vaak complexe bouwgeschiedenis toegelicht. De onderzochte panden en objecten staan nu overzichtelijk, samen met de bouwhistorische waarden, op één kaart. Vernieuwend en vooral interessant voor (nieuwe) bewoners, architecten, archeologen en onderzoekers.

Toevoeging aan bouwhistorische waardenkaart. De Bouwhistorische Waardenkaart van Leiden was er al. Op de waardenkaart staan locaties met bouwhistorische waarden of waar deze te verwachten zijn. Bij het maken van sloop- of (ver)bouwplannen moet rekening worden gehouden met deze historische waarden. Nu is op de kaart ook te zien waar bouwhistorisch onderzoek heeft plaatsgevonden. Dit zijn de panden met een zwart kader. Voor de panden die vanaf 2016 onderzocht zijn, is op de kaart een korte beschrijving van het onderzoek of het pand opgenomen. In de loop van 2021 zullen nog meer onderzoeken kort beschreven worden.

Onderzoeksrapporten raadplegen. Er is meer informatie over de onderzochte objecten beschikbaar dan op de kaart te zien is. Iedereen kan de onderzoeksrapporten raadplegen bij Erfgoed Leiden aan de Boisotkade. Dat kan interessant zijn voor architecten, archeologen en bouwhistorische bureaus. Maar ook voor onderzoekers, eigenaren en bewoners biedt het een schat aan informatie. De dossiers staan vanwege privacy- en auteursrechtelijke beperkingen niet online. Tijdens een bezoek aan onze studiezaal kunt u op afspraak de rapporten inzien. Dat kan door contact op te nemen via info@erfgoedleiden.nl met vermelding van het gewenste rapport. De kaart is tot stand gekomen in samenwerking met Niels Lagendijk, in het kader van zijn Geo Information Minor aan de Vrije Universiteit Amsterdam." (bron: Erfgoed Leiden en Omstreken, januari 2021)

- De huidige Pieterskerk dateert uit de 15e eeuw en is een vijfbeukige kruiskerk in Brabantse gotiek. Er is een expositie te zien over bouw- en gebruiksgeschiedenis van de kerk met grafvondsten, foto's en de Leidse mummie. De Pieterskerk is een laatgotische kerk en van oudsher de hoofdkerk van die stad. Aan de patroonheilige, Sint Pieter, tot wie Jezus in het Evangelie volgens Matteüs zegt: "Ik zal u de sleutels geven van het Koninkrijk der hemelen(...)" heeft de stad haar wapen te danken, alsmede haar bijnaam 'Sleutelstad'. In 1121 werd een kapel voor de graven van Holland gewijd aan de heiligen Petrus en Paulus. In haar huidige vorm is de Pieterskerk gedurende ongeveer 180 jaar vanaf 1390 tot stand gekomen. De kerk is in 1971 aan de eredienst onttrokken en in 1976 overgedragen aan een particuliere stichting. Sinds een ingrijpende restauratie van 1978-1982 wordt de Pieterskerk voor allerlei evenementen verhuurd.

Van 2001-2010 heeft opnieuw een ingrijpende restauratie plaatsgevonden. Dat heeft ruim 25 miljoen euro gekost. De belangrijkste ingrepen betroffen: restauratie van houten balken en kappen ten gevolge van aantasting door Bonte knaagkever; restauratie van lei- en loodwerk; vervanging van grote hoeveelheden natuursteen aan vensters, bogen en kapitelen; vervanging van al het glas-in-lood en plaatsing van nieuwe isolerende voorzetbeglazing; realisatie van een nieuw mortelbed voor de zerken vloer, gecombineerd met een nieuwe vloerverwarming en kabelgoten voor (kracht-)stroom en informatietechnologie; nieuwe installaties, zoals brandmelding, hijsinstallatie, elektrische bedrading. Bij deze laatste restauratie is veel gedaan aan duurzaamheid, niet alleen van de gekozen materialen en methoden, maar ook met het oog op gebruik. In overleg met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Collectie Instituut Nederland en andere specifiek deskundigen zijn diverse maatregelen genomen om energieverbruik te minimaliseren: de houten gewelven van schip en dwarsschip zijn geïsoleerd; alle vensters zijn voorzien van 1 cm dik voorzetbeglazing; de vloerverwarming is vernieuwd aangelegd, waarmee een rendementwinst van ruim 50% is gerealiseerd; ook de ketels zijn vervangen door het zuinigste type. Na de restauratie is tevens de bedrijfsvoering tegen het licht gehouden wat betreft maatschappelijk verantwoord ondernemen en, waar nog nodig, op duurzame leest geschoeid. Dit heeft er in 2011 toe geleid dat de Pieterskerk - als eerste middeleeuws kerkgebouw - door Green Key is gecertificeerd als evenementenlocatie in de categorie "Goud".

"De Pieterskerk wil mensen verbinden en inspireren als ontmoetingsplaats tussen verleden en toekomst. Bijna 900 jaar oud is de Pieterskerk, het hart van het historisch stadscentrum. Door de eeuwen heen kwamen en komen mensen hier naar toe om elkaar te ontmoeten. De rijke geschiedenis van de stad is in alle facetten direct verbonden aan de Pieterskerk: voormalige kapel van de Graven van Holland; oprichtingsgrond van de Universiteit Leiden; speelplaats voor Rembrandt van Rijn en Jan Steen; rustplaats voor vele wetenschappers en grote denkers; sinds 1574 de plek voor de 3-October dankdienst; American heritage - deeply connected to the Pilgrims; thuisbasis voor de Matthäus Passion, Scratch, Ex Animo, Con Amore en Toonkunstkoor. De Pieterskerk ontvangt jaarlijks 100.000 mensen tijdens openstellingen en evenementen. Stichting Pieterskerk Leiden zet zich gepassioneerd in om het monument en de daaraan verbonden geschiedenis en verhalen te bewaren voor toekomstige generaties."

- De Oude Sterrewacht (1861) heeft in 2011 de (eerste) Leidse Architectuurprijs gewonnen.

- De watertoren aan de Hoge Rijndijk is in 2013 verbouwd tot woonruimte met galerie en B&B.

- De Waag is in 2013 na verbouwing herbestemd tot horecagelegenheid.

- Gevelstenen in Leiden.

- Molens in Leiden: Stevenshofjesmolen, - Molen d' Heesterboom, - Molen De Herder, - Kikkermolen, - Marendijkmolen, -Rodenburgermolen, - Stadsmolen, - Molen De Put.

- Ooit stonden er 19 windmolens op de wallen van Leiden; daarvan is alleen Molen De Valk (2e Binnenvestgracht 1) nog over. De huidige molen heeft twee voorgangers gehad. In 1611 is op het Valkenburger bolwerk standerdmolen De Valck gebouwd, die in 1667 moest plaatsmaken voor een houten stellingmolen. In 1743 is door het stadsbestuur toestemming gegeven om een nog hogere stelling(koren)molen te bouwen, ditmaal van steen. Dit is de huidige, 29 meter hoge Molen De Valk. Sinds 2013 is De Valk onderdeel van Erfgoed Leiden en Omstreken. Het molenmuseum in de molen bevat de enige bewaard gebleven stadsmolenaarswoning in Nederland (die tot 1963 bewoond is geweest). Ook zijn een rosmolen, de collectie Van Rhijn en die van Vereniging De Hollandsche Molen te zien. Alle 7 verdiepingen zijn toegankelijk voor bezoekers. Vanaf de omloop heb je een schitterend uitzicht over de stad. Sinds 2000 is de molen weer maalvaardig. Molenmuseum De Valk is geopend van dinsdag t/m zaterdag van 10.00-17.00 uur en zon- en feestdagen van 13.00-17.00 uur. Maandag gesloten, en 2 en 3 oktober (Leidens Ontzet), 25 december en 1 januari.

- De binnenstad van Leiden heeft maar liefst 86 stegen. Taalkundige Tanneke Schoonheim heeft ze allemaal beschreven in haar boek 'Langs Leidse stegen' (2013). Het boek heeft voor iedere steeg een pagina met een recente foto en een uit het verleden, en een pagina met een artikel van Schoonheim en een detailkaartje van de Leidse binnenstad van de buurt waarin de steeg ligt. Omdat die stegen door de hele binnenstad liggen, maak je zo een wandeling door de stad, waarbij je heel wat leert over de geschiedenis van de stad, maar ook over de wonderlijke wegen waarop naamgeving kan werken. Volgens Schoonheim zijn de motieven die er gebruikt werden om een naam te geven: er woonde een prominente persoon (Janvossensteeg), er werd een beroep uitgeoefend (Mandemakerssteeg), de straat leidde naar een belangrijk gebouw (Schoolsteeg) of hij had een opvallende eigenschap (Donkersteeg). (bron en voor nadere informatie zie de recensie van 'Langs Leidse stegen', door Marc van Oostendorp)

- Buurtmuseum Leiden-Noord.

- Het Academisch Historisch Museum is alleen publiek toegankelijk op Open Monumentendag.

- Het Anatomisch Museum kan door het jaar heen alleen door docenten en studenten worden bezocht. Voor publiek is het toegankelijk tijdens het Nationale Museumweekend (april) en op de Wetenschapsdag (oktober).

- Als het gaat om de geschiedenis van de natuurwetenschappen en de geneeskunde, dan behoren de collecties van Museum Boerhaave tot de belangrijkste ter wereld.

- Naturalis heeft de grootste natuurhistorische collectie van planten en dieren in ons land. Anker is de grote collectietoren: 20 verdiepingen hoog, gevuld met 15 miljoen dode planten en dieren. Het gaat om opgezette dieren, skeletten, fossielen, gesteenten en mineralen. De collectie bevat 150.000 diersoorten en vertegenwoordigt ruim 10% van de biodiversiteit op aarde. Nog enkele getallen: het gaat om 5.250.000 insecten, 2.290.000 ongewervelde dieren, 1.000.000 gewervelde dieren en 1.160.000 fossielen.

- Het Rijksmuseum van Oudheden is het nationale centrum voor archeologie waar jong en oud kan genieten van de beschavingen van het oude Egypte en het Nabije Oosten, de Klassieke wereld en het vroege Nederland. De website Schatgravers van het museum staat vol met informatie over onderwerpen uit de oudheid en is vooral bedoeld voor jongeren die een werkstuk maken of een spreekbeurt houden. In heldere en begrijpelijke taal geeft de website uitleg over zaken als, bijvoorbeeld, het hoe en waarom van mummificatie in het oude Egypte. Op de doe-het-zelf pagina’s staan praktische tips, zoals een handleiding voor het schrijven van je eigen naam in hiërogliefen.

- Museum Volkenkunde neemt bezoekers mee op wereldreis. Aan de hand van de wereldberoemde collecties voert de tocht van Indonesië naar China, Japan en Korea, de Poolgebieden, Noord-, Midden- en Zuid-Amerika over de Oceaan naar Afrika, Centraal- en West-Azië.

- Museum De Lakenhal is het museum van een typisch Hollandse stadscultuur vanaf de 16e eeuw tot heden. U vindt er collecties (Leids) zilver, gegraveerd glas, tin en tegels. De Lakenhal heeft ook schilderijen van beroemde Leidenaren als Cornelis Engebrechtsz. en Lucas van Leyden uit de 16e eeuw. Uit de 17e eeuw zijn er de jonge Rembrandt en Lievens, David Bailly, Jan Steen, Gerard Dou en de Leidse Fijnschilders onder wie de familie Van Mieris en vele anderen. Passend bij de eigen collectie schilders van het Hollandse landschap - onder andere Van Goyen, Porcellis - heeft het museum een belangrijke collectie Nederlandse landschapschilderkunst in bruikleen van de Rijksdienst Beeldende Kunst.

- Japanmuseum SieboldHuis.

- Al meer dan 4 eeuwen worden in de Hortus Botanicus Leiden planten uit alle windstreken verzameld en bestudeerd. Ontdek boomvarens en orchideeën uit de Maleise archipel in de kassen en monumentale boomreuzen zoals Ginkgo biloba uit 1785 en de treurbeuk uit 1840 in de tuin. Topstuk van de Hortus is de Clusiustuin, de reconstructie van de eerste aanleg van de Hortus uit 1594. In 2019 heeft de Hortus Botanicus een erfenis ontvangen van 5 miljoen euro, uit de nalatenschap van Carla van Steijn. De gift wordt volgens haar wens besteed aan nieuwe activiteiten en om de toegankelijkheid voor mindervaliden te optimaliseren. Carla van Steijn was frequent bezoekster van de Hortus. Zij was zeer betrokken bij het wel en wee van de botanische tuin en sprak tijdens die bezoeken vaak met medewerkers, vrijwilligers, directie, en bestuursleden van Stichting Vrienden van de Hortus. Al tijdens haar leven ondersteunde zij de Hortus met enkele anonieme gulle giften, onder andere voor de vernieuwing van de tropische kassen en Clusiustuin, de informatieborden, padenvernieuwing en de recente verbouwing van de wintertuin en het entreegebouw.

De anno 2020 82-jarige fotograaf Jan Meijvogel heeft de afgelopen decennia duizenden (exotische) bloemen in Hortus Botanicus Leiden gefotografeerd. De mooiste daarvan heeft hij op de site van de Hortus gezet. Ze worden massaal bekeken en ’geliket’. "Op de sites van de Hortus en de ’Vrienden van de Hortus’ zet ik alles wat er nu aan exotische orchideeën en bloemen groeit en bloeit. Dat zijn duizenden beelden. Een botanische tuin is in deze tijd van het jaar (rond mei, red.) op z’n mooist. Foto’s van een aronskelk. Van mossen met de dauwdruppels er op. Deze varen lijkt net een beeldje van een moeder met haar kinderen. Aalkruid, een boompioen, al die exotische orchideeën. Maar paddenstoelen zijn mijn grootste passie. Daar herken ik 2000 soorten van. Planten hebben vaak iets weg van dieren en mensen. Er is bijvoorbeeld een orchidee met een kopje dat precies op een giraffenhoofd lijkt. Kent u Darth Vader, een personage uit de Star Wars-films? Er is een bloem die sprekend op zijn kop lijkt, de Aristolochia Salvadorense. De foto die ik ervan heb gemaakt, is wereldwijd een miljoen keer gedeeld."

De natuur is schitterend, maar wij mensen verpesten alles. De aarde was heel mooi, totdat de grote vernielers kwamen. De natuur slaat met het coronavirus echt terug, daar ben ik van overtuigd. Laatst heb ik nog zes uur in de Hortus gelopen. In al die uren ben ik niet één vlinder tegengekomen! Met al die duizenden bloemen die er staan! En ik kwam zegge en schrijve twee insecten tegen, kevertjes. Onbegrijpelijk. Ik fotografeer ook voor de Nederlandse Orchideeën Vereniging en Vereniging Natuurmonumenten. Daarvoor loop ik vaak op de hei. In een paar uur kom je nog maar tien insecten tegen. Het gaat zo hard van ons af. Het moet afgelopen zijn met die pretreisjes, we moeten normaler gaan leven."

- Leiden was de eerste stad in Nederland met muurgedichten. Er zijn er inmiddels 120 (die onder de link allemaal zijn te vinden), en er zijn (thematische) rondwandelingen om ze te zien. Gedichten in allerlei talen, prachtig vormgegeven. Ook zijn er inmiddels een aantal (7) natuurkundige formules op muren verschenen. Ze geven een beeld van de rijke historie van het natuurkundig onderzoek in deze stad, met formules van o.a. Einstein, Oort en Huygens. De initiatiefnemers "realiseerden zich dat de schoonheid van een formule ook voelbaar is zonder hem precies te begrijpen, zoals we ook de rijkdom inzien van buitenlandse poëzie."

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Op een zondag in februari is er in Leiden 'Gluren bij de Buren', hét woonkamerfestival, waarbij woonkamers in verschillende steden worden omgetoverd tot een tijdelijk podium met een wel zeer intiem karakter. Iedereen kan genieten van diverse optredens van lokale talenten, van singer-songwriters met een gouden keel tot theatermakers die je verrassen en koren die je omverblazen! Elke artiest speelt drie keer een optreden van 30 minuten. Door de speciale looproutes kun je hierdoor als bezoeker maximaal 7 optredens bijwonen. Gluren bij de Buren maakt de wijken gezelliger en geeft lokale acts een podium. Alle voorstellingen zijn gratis te bezoeken (een vrijwillige bijdrage is welkom, en draagt bij aan het budget om de volgende editie mogelijk te maken). Beleef het karakter van jouw stad, de gastvrijheid van de bewoners en ontmoet talentvolle lokale muzikanten als bezoeker van 'Gluren bij de Buren'. Wil je Gluren bij de Buren ook in jóuw stad organiseren? Wil je jouw huiskamer beschikbaar stellen voor een optreden? Of wil je zelf spelen in een van de huiskamers? Neem dan contact op met de organisatie.

- De Joop Zoetemelk Classic is op een zaterdag eind maart. Een dag later is de Eneco Ronde van het Groene Hart, waarvan de Joop Zoetemelk Classic de officiële toerversie is. Je kunt kiezen uit de afstanden 45, 75 en 150 km. Swift wil zo de recreatieve waarde van het Groene Hart onder de aandacht brengen en haar waardering uiten voor Joop Zoetemelk, die zijn wielerleven als nieuweling bij Swift is begonnen en nog steeds lid is van deze Leidse Ren en Toervereniging. Joop Zoetemelk geeft het startschot en rijdt zelf ook mee.

- RAP Leiden organiseert jaarlijks in april de Architectuurweek: een boeiend programma van lezingen, talkshows, films en rondleidingen op het gebied van architectuur, stedenbouw en ontwerp, op ca. 12 locaties in de stad. Vrijwel alle evenementen en activiteiten zijn gratis toegankelijk, behalve het Congres.

- Museumnacht Leiden (mei).

- De Leidse Lakenfeesten (laatste weekend van juni) horen bij Leiden, zoals Prinsjesdag bij Den Haag. De feesten hebben een lange ontstaansgeschiedenis, die terug te voeren is op de hoogtijdagen van de Leidse textielnijverheid. Vier dagen lang verandert de stad in een festival vol met optredens, evenementen en gezelligheid op verschillende locaties. De vertrouwde onderdelen zijn de Rabobank Peurbakkentocht op vrijdag met daaraan voorafgaand de Peurbakkenmarkt op de Haarlemmerstraat. Zaterdag worden traditiegetrouw de Dragonboatraces gehouden bij de Apothekersdijk en Boommarkt. Dat is ook de dag van het gezellige Bierfestival op het Hooglandse Kerkplein. Die avond kan je van muziek genieten op het Stadhuisplein, daar wordt een Hollandse Avond gehouden en op zondag is er nog De Gouden Pet, een straatmuzikantenconcours op diverse plekken in het centrum. Twee dagen Zomers Kunstweekend op de Hooglandse Kerkgracht en de Leidens Gouden Eeuw Markt in het van der Werfpark maken het weekend compleet.

- De Leidse Hooidagen (weekend eind augustus/begin september, in 2020 voor de 7e keer) worden georganiseerd door Het Zuid-Hollands Landschap in samenwerking met partner Naar Buiten! Je kunt kiezen uit zo'n 25 activiteiten, dus er is van alles te beleven. Van slootjes safari tot blotevoetenpad en van Nature Escape Room tot het bouwen met bamboe. Een avontuurlijk uitje voor het hele gezin! Voor een dag lang leuke dingen doen betaal je slechts 5 euro per persoon. Kinderen jonger dan 4 jaar mogen gratis naar binnen. Word je bij de entree Beschermer van het Zuid-Hollands Landschap? Dan krijg je met het hele gezin gratis toegang! Voor een indruk van wat er zoal te doen is zie de trailer Leidse Hooidagen editie 2019 en nadere informatie over Leidse Hooidagen editie 2019.

- Het 3 oktoberfeest (ook wel Leidens ontzet) is een feest dat sinds 1886 jaarlijks op 3 oktober wordt gehouden. Op die dag wordt dan de verjaardag van het Beleg van Leiden in 1573-74 gevierd en vooral de daarop volgende bevrijding van de Spanjaarden. Daarnaast is ter ere hiervan door Willem van Oranje de eerste Universiteit in Nederland gesticht. In 1886 is de 3 October Vereeniging opgericht. Deze vereniging zorgt sindsdien voor de organisatie van alle officiële evenementen op 3 oktober (en als dit op een zondag valt op 4 oktober). De meeste scholieren, studenten en werkenden in en rond Leiden zijn deze dag vrij. Het feest wordt 's avonds op 2 oktober ingeluid met de taptoe: een optocht van vele Leidse verenigingen. De gehele viering is in de stad en omstreken live te bekijken en beluisteren via radio, tv en internet. In de vroege ochtend van 3 oktober vinden de reveille en de traditionele uitreiking van gratis haring en wittebrood plaats. Dit verwijst naar het haring en wittebrood dat de watergeuzen de stad inbrachten direct na de bevrijding. De jaarlijkse herdenkingsdienst in de Pieterskerk stamt al uit 1574. 's Middags is er een grote optocht en 's avonds wordt het feest afgesloten met een vuurwerkspektakel. De grote kermis en de feestelijke warenmarkt gaan 1 of 2 oktober al open. Traditioneel wordt op 3 oktober in Leiden hutspot met klapstuk of rookworst gegeten.

- "De organisatie van de Leiden Marathon (weekend in november, in 2020 voor de 30e keer) bestaat uit een bestuur en een grote groep vrijwilligers die worden ondersteund door het marathonbureau. Het bestuur denkt na over de toekomst en geeft leiding aan een grote groep rayonhoofden, coördinatoren verzorgingsposten, start- en finishgroep en de medewerkers bij het uitgeven van startnummers e.d. Het marathonbureau is de drijvende kracht achter de Marathon en houdt zich bezig met het binnenhalen en binnenhouden van sponsors, inkoop van medailles, kleding voor medewerkers, promotieteams en geeft leiding aan stagiaires en afstudeerders. En natuurlijk ondersteunen ze het bestuur. Het bestuur en marathonbureau zijn het hele jaar bezig met de organisatie van de Marathon. De meeste vrijwilligers zijn vooral in de laatste maand voor de marathondag actief. De Marathon wordt georganiseerd door een groep van meer dan 1.100 medewerkers, die stuk voor stuk een onmisbare schakel vormen van de Marathon en de Race." Volgens de organisatie heeft deze marathon "het mooiste parcours van Nederland".

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- In 2013 hebben Provinciale Staten besloten om van de Oostvlietpolder, het laatste lapje groen buitengebied in Leiden, toch maar geen bedrijventerrein te maken. Dus de Vrienden van de Oostvlietpolder konden toen eindelijk opgelucht ademhalen.

- In 2013 is Archeologisch Park Matilo gerealiseerd, genoemd naar de Romeinse legerplaats die hier vroeger was.

- Actualiteiten m.b.t. de natuur in omgeving Leiden op Facebook.

- Het vissenmonitoringsproject in de Leidse Havenwijk is in 2013 opgezet door Aaf Verkade en KNNV Leiden e.o. Het vindt plaats met medewerking van het Hoogheemraadschap van Rijnland en RAVON. Ook de gemeente ondersteunt het project van harte. RAVON kende het project in 2015 de Stimuleringsprijs toe, omdat Aaf op haar eigen unieke wijze natuurbeleving, natuurbescherming en natuureducatie combineert. Dit project is een goed voorbeeld van hoe bewoners betrokken worden bij de stadsnatuur in hun directe omgeving. Veel omwonenden komen kijken en helpen ook mee. Voor eenieder is er wel iets te doen, zoals meevissen naar afval, waarnemingen turven, uitleg geven over soortherkenning of omstanders te woord staan. Het project draagt op deze manier bij aan meer bewonersparticipatie, buurtcohesie en de leefbaarheid in de wijk. De gemeente is zó enthousiast over het project, dat ze sinds 2016 de uitbreiding naar andere wijken stimuleert, en met succes! Sinds de start vindt er steeds meer kennisuitwisseling en afstemming plaats met scholen, rederijen, wijkverenigingen en sportvissers. Voor nadere informatie zie het artikel 'Nieuw: rivierdonderpaddenhotels' en de website Onderwaterinleiden.nl.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Leiden, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- "Op zoek naar historische foto’s van eigen straat of huis? Of in één oogopslag zien welke Leidse straten het meest zijn afgebeeld in onze Beeldbank? Via een digitale kaart op de website van Erfgoed Leiden en Omstreken is zoeken nu - sinds augustus 2020 - heel eenvoudig en overzichtelijk. De Breestraat (met bijna 1500 afbeeldingen), het Rapenburg en de Hogewoerd vormen de top 3 van meest gefotografeerde straten in onze Beeldbank. Via de geografische interface kunnen nu foto’s en later archiefstukken via de plattegrond van de stad worden gevonden. ‘De kaart is de eerste fase om te onderzoeken of het samenvoegen van data via deze interface werkt’, aldus Ellen Gehring, projectleider digitalisering. Door het klikken op het bolletje en vervolgens op de straatnaam worden alle afbeeldingen getoond plus een kaartje met panden in de straat. De panden zijn aanklikbaar om alle beschikbare foto’s van een huis te zien. Hier komen de gegevens uit het archief, de basisadministratie adressen en gebouwen (BAG) en Wikidata samen. Zo zijn links naar Wikipedia te zien, zijn rijksmonumenten in het blauw weergegeven en afgebeelde panden herkenbaar gemaakt.

Voorbeelden en verbeterpunten. Het Trianon Theater op Breestraat 31 is een mooi voorbeeld, waarbij zelfs een foto van de woonkamer van notaris Coebergh, die het pand bewoonde voordat het een bioscoop werd, te zien is. Ook is te zien dat de Merenwijk slechts met een enkel fotootje is vertegenwoordigd, al komt dat deels doordat de applicatie alleen naar rechtenvrije afbeeldingen kijkt. Ook zijn niet alle coördinaten van de adressen bekend in de fotocollectie, hierdoor is de kaart nog niet 100% accuraat. Kortom, er is nog werk aan de winkel. Collecties toegankelijk en digitaal beschikbaar. Het doel van Erfgoed Leiden is om de opgebouwde kennis en collecties te delen, zodat anderen deze kunnen gebruiken. De collecties zijn daarom (waar mogelijk) vrij toegankelijk en digitaal voor iedereen beschikbaar. De gegevens staan grotendeels als open data online, wat wil zeggen dat ze door anderen hergebruikt en herplaatst kunnen worden."

- "Tijdens Thanksgiving, op 26 november 2020, hebben samenwerkingspartners Erfgoed Leiden en Omstreken en Stichting Verborgen Stad een virtuele tijdreis naar 1620 gelanceerd. De Engelse Pilgrims hebben tussen 1609 en 1620 de jaarlijkse 3 oktober festiviteiten in de stad meegemaakt, mogelijk komt het dankfeest Thanksgiving hieruit voort. Je kunt nu rondkijken in de stad zoals die eruit zag toen de Pilgrims hier woonden. De VR-reconstructie van de Breestraat was al bekend. Hier zijn nu vier nieuwe plekken aan toegevoegd: het plein achter de Vrouwekerk, het Rapenburg (bij de Faliede Bagijnkerk), Kloksteeg 17 en de blik over de stad in de omgeving vanaf de Lammenschans. Dit zijn locaties waar de Pilgrims woonden, werkten of langs reisden. In de reconstructies komen historisch onderzoek en de nieuwste digitale techniek samen. Van achter de pc of ter plekke - met telefoon of tablet - kan nu in het jaar 1620 worden rondgekeken. Daarbij kan ook allerlei informatie over de Pilgrims en de stad worden aangeklikt.

In 2020 was het 400 jaar geleden dat de Pilgrims met het schip de Speedwell vanuit Holland vertrokken, om uiteindelijk in Amerika terecht te komen. Zij worden wel gezien als de grondleggers van de Verenigde Staten en hebben vandaag de dag circa 25 miljoen Amerikaanse afstammelingen (onder wie negen presidenten, inclusief Barack Obama). Voordat deze groep Engelse separatisten in 1620 die overtocht maakte, leefden en werkten zij tussen 1609 en 1620 in Leiden, vrij van geloofsvervolging door de Engelse kroon. Het project, mede mogelijk gemaakt door de gemeente en Provincie Zuid-Holland, is onderdeel van het herdenkingsjaar Leiden400, waarin activiteiten georganiseerd werden rondom het vertrek van de Pilgrims. Via hetzelfde platform is ook Delfshaven in 1620 te bewonderen: het vertrekpunt van de Pilgrims naar Amerika. In 2021 worden ook belangrijke plekken tussen deze beide kernen gereconstrueerd." (bron: Erfgoed Leiden en Omstreken, november 2020)

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Leiden (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Leiden. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter.

- Media / nieuws: - Unity is de regionale omroep voor de gemeenten Leiden, Leiderdorp, Zoeterwoude, Voorschoten en Oegstgeest, die gezamenlijk bekend staan als de 'Leidse Regio'.

- Sites van wijken en buurten in Leiden: - Buurtvereniging Maredorp. - Professoren- en Burgemeesterswijk. - Raadsherenbuurt. - Waardeiland. - Wijkvereniging Merenwijk is in 2016 opgericht.

- Duurzaamheid: - De gemeente Leiden heeft in april 2019 de rapportage Samen aan de Slag 2016-2018 en de vervolgaanpak voor de komende jaren vastgesteld. Deze aanpak draait om zelfbeheer van stukjes openbare ruimte door bewoners en initiatieven die zij nemen om de leefomgeving te vergroenen en te verbeteren. De aanpak is tot nu toe zeer succesvol geweest. Voor de komende jaren wil het college de aanpak samen met bewoners meer richten op het aanpakken van straten, pleinen of buurten als geheel. Zo kunnen ook elementen worden meegenomen als het verduurzamen van woningen, vergroenen van tuinen en andere maatregelen die genomen kunnen worden tegen klimaatverandering.

Leidraad voor de komende jaren is de volgende prioritering: de Groene Kansenkaart: Samen aan de Slag kan het eigen netwerk en de opgedane ervaring inzetten om bij te dragen aan de realisatie van de groene kansen in de stad, zoals het vergroenen van daken of toevoegen van bomen; vervanging van bestrating en riolering en herinrichting van straten, pleinen en wijken. Als het mogelijk is gebruikt de gemeente dit om ook verduurzaming en vergroening te realiseren; straten selecteren die voortkomen uit de verschillende stresstests, te weten voor hittestress, droogte en wateroverlast. Deze straten hebben prioriteit om aan de pakken; aansluiten bij kansrijke initiatieven. Waar mogelijk faciliteert de gemeente actieve wijkverenigingen of buurten die graag met hun wijk aan de slag willen. (bron: gemeente Leiden, 26-4-2019)

Reacties

(4)

Bij jaarlijkse evenementen mag de 3oktober viering niet ontbreken op de site. Dit Leidens Ontzet wordt groots gevierd in Leiden met veel activiteiten. Zeker een bezoek aan deze stad voor waard.

Dank voor uw aanvulling! Ik heb het verwerkt. Bij alle 6.500 plaatsen ligt nu een stevige inhoudelijke basis, waar ik in totaal 10 jaar aan heb gewerkt. Mijn hoop en doel is vanaf nu dat lokale ingewijden met aanvullingen, actualiseringen en/of correcties de laatste puntjes op de i helpen zetten, dus dank hiervoor!

De pagina van Leiden is overigens nog maar een 'beginnetje', omdat tot heden de nadruk lag op het uitwerken van de 6.000 kleinere kernen, omdat die op het internet vaak nog niet goed overzichtelijk beschreven waren. Over de grote kernen zijn immers veel meer boeken en sites, dus in die zin waren die minder urgent. Komend jaar komen de 500 grotere kernen (= meer dan 5.000 inwoners) aan de beurt om echt goed uit te werken. Waaronder Leiden.

Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Leiden was de eerste stad in Nederland met muurgedichten. (...)

Dank voor de tip, collega-woordkunstenaar! :-) Deze bezienswaardigheden mogen inderdaad zeker niet ontbreken. Ik heb het toegevoegd.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen