Schiermonnikoog

Plaats
Dorp en gemeente
Schiermonnikoog
Waddengebied
Fryslân

Schiermonnikoog-dorp-MSDC-20111019-250551.jpg

Schiermonnikoog is een dorp, eiland en gemeente in de provincie Fryslân, in de regio Waddengebied.

Schiermonnikoog is een dorp, eiland en gemeente in de provincie Fryslân, in de regio Waddengebied.

gemeente_schiermonnikoog_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Schiermonnikoog anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Schiermonnikoog anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Schiermonnikoog

Terug naar boven

Status

- Schiermonnikoog is een dorp, eiland en gemeente in de provincie Fryslân, in de regio Waddengebied.

- Het dorp Schiermonnikoog is de enige kern binnen deze gemeente en op dit eiland.

- Wapen van de gemeente Schiermonnikoog.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Schiermonnikoog.

- In september 2017 is Ineke van Gent benoemd tot burgemeester van Schiermonnikoog. Ze wil ‘burgermoeder’ zijn en ‘meewerkend voorvrouw’, zo zei ze o.a. tijdens haar beëdiging. Commissaris van de Koning Arno Brok zei dat de gemeente met Ineke van Gent een burgemeester heeft aangetrokken met een "enorm groot netwerk". Van Gent gaf aan trots te zijn dat ze de eerste vrouwelijke burgemeester van het eiland is. "In mijn familie was het niet normaal dat je ging doorleren. Ik wil laten zien dat vrouwen alles kunnen bereiken."

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Skiermuontseach. Bij de Friezen staat Schiermonnikoog ook bekend als 'It eilân' (het eiland).

Oudere vermeldingen
Ca. 1400 Moenkelangenoe, 1440 Werner oge, Schiermonnichoge, 1465 Skiramoniken each, 1558 Scheer monick oghe, 1847 Oosterburen.

Naamsverklaring
De vermelding uit 1400 heeft mogelijk geen betrekking op Schiermonnikoog maar op het Duitse waddeneiland Langeoog, tussen Baltrum en Spiekeroog, 1398 Langoch. De oude vorm Werner oge is een samenstelling van oge 'eiland', vergelijk Ooij, en de persoonsnaam Werner. De huidige naam betekent 'eiland van de schiere of grauwe monniken', naar de grijze kleur van de pijen van de monniken die het eiland destijds hebben ontgonnen. Vergelijk Wittewierum en Grijssloot.(1)

Terug naar boven

Ligging

Schiermonnikoog ligt N van het Lauwersmeer, O van Ameland, W van Rottumeroog, en is per boot te bereiken vanaf Lauwersoog. Er is ook een bootverbinding met Ameland.

- Door geleidelijke verschuiving en/of landaangroei in de loop der jaren was een klein deel van de O punt van het eiland op grondgebied van de provincie Groningen, en daarmee de gemeente Eemsmond, komen te liggen. In 2006 heeft daar een grenscorrectie voor plaatsgevonden, zodat het eiland sindsdien weer geheel in Fryslân ligt. Natuurlijk vroegen sommigen zich af waarom men zich "druk moet maken" om zo'n 'kleinigheid'. Maar die kleinigheid kon wél onhandige consequenties met potentieel grote gevolgen hebben. Door de ligging lag het officiële gezag bij rampen op dit stukje eiland namelijk in het Groningse Uithuizen, waar het gemeentebestuur van Eemsmond zetelt. "Ik doe er zeker twee uur over om dit deel van de gemeente te bereiken", aldus toenmalig burgemeester Gerard Renkema van Eemsmond. "Dat is niet echt verstandig. Het is beter dat Schiermonnikoog op zo'n moment de touwtjes in handen heeft."

Hoewel een ramp met ernstige gevolgen op dit stukje onbewoond 'niemandsland' niet echt voor de hand ligt, was de toenmalige Friese commissaris van de Koningin Ed Nijpels toch blij dat de grenscorrectie heeft plaatsgevonden. "We zitten hier in een buitengewoon belangrijk gebied. Een van de belangrijkste scheepvaartroutes op de Noordzee ligt ten noorden van de eilanden. Er varen ook veel schepen met buitengewoon giftig materiaal. We hebben in het verleden ook wel eens rampen meegemaakt. Als zoiets op de Waddenzee gebeurt moet er goed worden gecoördineerd en is het belangrijk dat er eenduidigheid bestaat over het gezag. Daarom is er zo veel te doen over dit stukje grond." Aldus beide geciteerden bij de officiële ceremoniële overdracht ter plekke op 27-9-2005 (de officiële ingangsdatum was 1-1-2006). Op verzoek van de gemeenteraad van Eemsmond worden sindsdien iedere ca. tien jaar de geografische veranderingen van Schiermonnikoog in kaart gebracht.

Inmiddels ligt het eiland geografisch gezien grotendeels boven de provincie Groningen, en de boot vertrekt tegenwoordig vanuit het Groningse Lauwersoog. Sommigen vinden het daarom logischer als het eiland aan de provincie Groningen zou worden toegewezen. De Groninger omroep RTV Noord heeft daarover in april 2018 een poll onder haar lezers gehouden. Zij vroeg hen: "De boot naar Schier vertrekt uit onze provincie en veel Groningers vertoeven graag op het Waddeneiland. Zou het niet mooi zijn als dit eiland Gronings wordt?" Van de 5.222 uitgebrachte stemmen was 83 procent het met de stelling eens. Maar ja, dat is ook maar net wie je het vraagt. Als Omrop Fryslân dit aan haar kijkers had gevraagd, zou wellicht 83 procent voor handhaving van de Friese status zijn geweest. Ook GemeenteBelangen Het Hogeland vindt dat Schiermonnikoog onder het bevoegd gezag van de provincie Groningen en de gemeente Het Hogeland zou moeten komen. "Denk aan een soort Hong Kong-constructie. Over honderd jaar is Schier Gronings', verwacht fractievoorzitter Roel Torringa van GemeenteBelangen. Hier vind je nog een artikel waarin ze dit standpunt verwoorden.

Uit satellietbeelden is gebleken dat door verschuivingen wederom een klein stukje van de 'staart' van Schiermonnikoog op Gronings grondgebied is komen te liggen. Het deel van het eiland dat anno 2020 in de provincie Groningen ligt, is 2,8 hectare groot. Er is dus weer een grenscorrectie nodig. De wateren en de grond waar het om gaat waren t/m 2018 eigendom van de gemeente Eemsmond. Deze gemeente is in 2019 opgegaan in de nieuwe gemeente Het Hogeland. "Om onduidelijkheden over beheer en tijdens calamiteiten te voorkomen hebben de colleges van de betrokken gemeenten en provincies gezamenlijk besloten - wederom - een grenscorrectie door te voeren. De nieuwe grens komt in het midden van de geul van de Eilanderbalg te liggen, net als bij de vorige correctie van 2006. Voor de grenscorrectie tussen de gemeenten Schiermonnikoog en Het Hogeland én tussen de provincies Fryslân en Groningen is een officiële herindelingsprocedure nodig. Het herindelingsontwerp daarvoor is op 17 maart 2020 voorlopig vastgesteld. T/m 19 mei kan men daar eventuele zienswijzen op indienen, waarna het ontwerp definitief wordt vastgesteld. De grenscorrectie beoogt per 1 januari 2021 te worden geëffectueerd." (bron: gezamenlijk persbericht van de genoemde gemeenten en provincies, 17 maart 2020)

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Schiermonnikoog 200 huizen met 900 inwoners. Tegenwoordig heeft de gemeente en het eiland ca. 400 huizen met ca. 925 inwoners en is daarmee qua inwonertal de kleinste gemeente van Nederland.

Terug naar boven

Geschiedenis

Schiermonnikoog is vermoedelijk pas rond 1400 voor bewoning geschikt gemaakt, toen de cisterciënzer monniken van de abdij Klaarkamp te Rinsumageest het in bezit namen en er een uithof maakten. Zij stichtten er een kapel, die in 1465 parochiekerk werd, en namen ook de bedijking ter hand. De laatste broeder verliet het eiland in 1580, toen Friesland protestants werd.

De hoofdplaats van Schiermonnikoog werd ook wel Oosterburen genoemd. Aan de westkant van het eiland lag Westerburen, waartoe ook de buurtschap Dompen behoorde. Verder was er nog een buurtschap Binnendijken. In de 18e eeuw zijn door afslag en overstuiving Dompen, Binnendijken en Westerburen verloren gegaan.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Schiermonnikoog, kun je terecht bij de volgende instanties:

- "Cultuurhistorische Vereniging 't Heer en Feer stelt zich ten doel het opsporen, registreren en zo mogelijk zelf verzamelen, bewaren en onderhouden van het eilander erfgoed in de ruimste zin van het woord. Bovendien wil zij de belangstelling voor dit erfgoed bevorderen onder allen die zich op wat voor manier dan ook met Schiermonnikoog verbonden voelen. De vereniging tracht dit doel onder meer te bereiken door: het doen verschijnen van een eigen tijdschrift; het organiseren van tentoonstellingen met daarop afgestemde tijdschriftnummers; uitgifte van eigen publicaties in de zogeheten ’t Heer en Feer-reeks; het organiseren van bijeenkomsten en excursies; het registreren en /of zelf vergaren, bewaren en onderhouden van documenten en objecten; het zo mogelijk met derden bewaren en zo nodig oprichten van monumenten; het met derden verwerven en onderhouden van een noodzakelijk geachte accommodatie ten behoeve van het bewaren, onderhouden en vervolgens publiekelijk tonen van het eilander erfgoed; samenwerking met alle andere op het eiland op het eigen erfgoed gerichte organisaties, verenigingen, stichtingen en groepen; samenwerking met gelijksoortige organisaties op andere Waddeneilanden.

Cultuurhistorische Vereniging 't Heer en Feer telt zo'n 450 leden. Hiervan wonen er 200 op het eiland. De anderen zijn eilandliefhebbers aan de vaste wal. Als lid ontvang je het tijdschrift 't Heer en Feer, dat 3x per jaar verschijnt, en een themanummer. Aan het themanummer is een tentoonstelling gekoppeld die kan worden bezichtigd. Daarnaast verzorgt de vereniging ieder jaar het Jaarboek Schiermonnikoog met alle eilander wetenswaardigheden. De collectie van de vereniging is ondergebracht in Stichting Beheer Historisch Erfgoed ’t Heer en Feer. De collectie bestaat uit publicaties, documenten, beeld- en geluidsmateriaal en objecten. ’t Heer en Feer en zijn voorganger, Stichting Oudheidskamer, hebben in de afgelopen halve eeuw veel documenten, boeken en andere voorwerpen met cultuurhistorische waarde verworven. De vereniging gebruikt die zelf voor het maken van tentoonstellingen, het (laten) schrijven van boeken en artikelen, enz. Hier vind je een inhoudsopgave van ons archief.

De collectie is grotendeels opgeslagen in de werk- en archiefruimte van ’t Heer en Feer in het Dorpshuis. Scholieren, studenten, wetenschappers, schrijvers, kunstenaars en andere belangstellenden kunnen de collectie raadplegen. Een vrijwillige bijdrage in de onderhoudskosten stellen wij daarbij op prijs. Als je hiervoor belangstelling hebt, neem dan contact op met de collectiebeheerder: archief@theerenfeer.nl. Heb je zelf historisch materiaal over Schiermonnikoog, waar je meer over wilt weten? Neem ook dan contact op met de beheerder. In onze werkruimte is ook gelegenheid voor het inscannen van foto’s en documenten (tot A3) en we beschikken over filmprojectors voor de formaten Dubbel-8, Super-8 en 16 mm. Ook kunnen we gramofoonplaten, geluidsbanden en VHS-banden voor je digitaliseren. Prijzen in onderling overleg. Het kan zijn dat we je vragen van gedigitaliseerde documenten of opnames een kopie voor onze collectie te mogen maken.

’t Heer en Feer bezit een Bibliotheek van ruim 500 boeken over Schiermonnikoog. Deze boeken lenen we niet uit, maar belangstellenden kunnen ze wel inzien in ons documentatiecentrum in het Dorpshuis. Neem in dat geval contact op via archief@theerenfeer.nl. De collectie van ’t Heer en Feer omvat ook veel geluidsbanden, geluidscassettes, videobanden enz. De meeste hiervan zijn inmiddels gedigitaliseerd. Ook zijn we nog bezig alle foto’s en ansichtkaarten te digitaliseren. In de Webwinkel van ’t Heer en Feer kun je jaarboeken, themanummers, tijdschriften, films en andere artikelen bestellen.

In 1876 is aan de Nieuwestreek een nieuwe Lagere School gebouwd, met ernaast een woning voor de hoofdonderwijzer. De school is in 1978 afgebroken om plaats te maken voor nieuwbouw van het gemeentehuis. De meesterswoning is bewoond geweest tot 2018, toen 'meester' Henk Koning overleed. Het pand is ter beschikking gesteld aan onder meer 't Heer en Feer (waarvoor zie het hoofdstuk Links > MFC). De vereniging heeft in het huis, naar de laatste bewoner Koningshuis (Nieuwestreek 1) genoemd, een bescheiden expositie ingericht met elementen uit verschillende aspecten van de eilander cultuurhistorie. Er is een hoekje voor de strandpalen, een vitrine met beschilderde kannen van Luitjen Elles, een kleine bibliotheek met boeken over het eiland, ingebonden dorpsbodes en plakboeken van de schoolreisjes van Henk Koning, modellen van ambulancevliegtuigen en helikopters, informatie over de walvisvaart, de zeevaartschool, de eilander taal en het Vredenhof. In een donker zaaltje draaien films uit het eilander verleden. Vrijwilligers leiden de bezoekers rond, vertellen verhalen en beantwoorden vragen. Het Koningshuis is geopend van dinsdag t/m zaterdag van 15.00-17.30 uur. Vanaf 29 oktober 2019 zijn er aangepaste openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 14.00 tot 16.00 uur. De toegang is gratis.

Op 10 augustus 2019 was het 1 jaar geleden dat het Koningshuis is geopend. Sindsdien zijn er 3.292 bezoekers over de vloer geweest om te genieten van de geschiedenis van Schiermonnikoog en de exposities te bekijken over de eilander taal, de strandpalen, de zee- en walvisvaart, het Vredenhof, de veerboten en de ambulancevluchten. Ook is de filmzaal met films over de geschiedenis van het eiland, de walvisvaart en de zomerhuizen druk bezocht, en zijn er lezingen gehouden. Verder bood het Koningshuis onderdak aan koffieochtenden voor ouderen en de viering van Klozum."

- Historische Vereniging Noordoost Friesland.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Het is de intentie dat er in 2020 een nieuw bezoekerscentrum komt op Schiermonnikoog, aan de Reeweg, naast de Tox Bar. Het pand gaat tevens ruimte bieden aan de VVV en Natuurmonumenten. In het wat meer gesloten hoofdgebouw komen exposities, de andere helft van het gebouw is juist heel open. Architect Nynke-Rixt Jukema streeft ernaar een gebouw te ontwerpen dat past binnen het dorpse karakter. Of het plan doorgaat of niet hangt af van de financiering. Eind 2018 wordt daar duidelijkheid over verwacht. (bron en voor nadere informatie zie: LC, 10-7-2018)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Schiermonnikoog heeft 30 rijksmonumenten.

- De rijksmonumentale RK Sint-Egbertuskapel (Badweg 69) is in 1915 gebouwd naar ontwerp van de Groninger architect Antonius Theodorus van Elmpt. De kapel is gebouwd in een rationalistische stijl. De kapel heeft een kruisvorm, waarbij beide zadeldaken elkaar kruisen. Op de kruising van beide daken is een dakruiter aangebracht waarin een luidklok hangt. Aan de achterzijde bevindt zich een apsis en aan de voorzijde een voorportaal. De kapel is vrijwel intact gebleven. In de glas-in-loodramen zijn de christelijke symbolen als een duif en een wijnkelk verwerkt.

De Sint-Egbertuskapel is van algemeen cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang: als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van de Rooms Katholieke gemeenschap op Schiermonnikoog, mede in relatie tot de bestaande gelijknamige vakantiekolonie; voor het oeuvre van de architect; vanwege het eenvoudige, maar evenwichtige ontwerp in Rationalistische trant; vanwege de architectonische gaafheid van het exterieur; vanwege de hoge mate van gaafheid van het interieur; vanwege de ornamentiek en detaillering van het interieur; vanwege de aanwezigheid van de originele klok, geplaatst tijdens de bouw van de kerk. Het kerkje is mede bijzonder omdat dit de meest noordelijk gelegen kerk van Nederland is. De kapel van Sint Egbert behoorde bij het naastgelegen, in 1921 gebouwde RK kinderkoloniehuis Sint Egbert, waar verzwakte kinderen, de zogeheten ‘bleekneusjes', vroeger gedurende een periode van zes weken konden aansterken. In 1967 is dat pand herbestemd tot Hotel Egbertsduin. In 2004 kwam het pand in handen van Stichting Philadelphia, die het in 2009, wegens financiële problemen, te koop heeft gezet.

- Na ruim 400 jaar zijn er weer 'schiere monniken' komen wonen op het eiland. Ze noemen zich Communiteit Monniken Schiermonnikoog. De 8 broeders die - net als de oorspronkelijke monniken van destijds op het eiland - van de cisterciënzer orde zijn, woonden voorheen in de buurtschap Averlo bij Diepenveen, waar de gemeenschap te klein geworden was voor het grote trappistenklooster Sion aldaar (dat plaats bood aan ca. 100 monniken. Voor de herbestemming van dat klooster zie verder onder Averlo). - KRO-reportage 'De monniken van Schier' (april 2017) over de verhuizing van de monniken en hun eerste ervaringen op het eiland. Het aanvankelijke bouwplan voor een klooster aan de Westerburenweg, dat ze begin 2017 aan de inwoners hebben gepresenteerd, ging niet door wegens weerstand van de inwoners tegen het plan. De monniken beraadden zich sindsdien op 'hoe nu verder'.

Gelukkig is hun zoektocht naar een geschikt onderkomen in 2018 succesvol geweest: "We hebben een thuis gevonden. Op zoek naar een locatie voor een klooster op het eiland troffen we Herberg Rijsbergen (Knuppeldam 2) op ons pad; een eeuwenoud pand aan de rand van het dorp. We kregen er een rondleiding en waren onder de indruk. Van alle locaties op het eiland toonde de herberg zich gaandeweg onweerstaanbaar als dé plek voor ons. Zo is onze lange kloosterzoektocht bekroond met herberg Rijsbergen, een prachtig aanbod waar we heel blij mee zijn. De herberg is in bedrijf gebleven tot 15 januari 2019. De naam van ons onderkomen zal eenvoudigweg Klooster Schiermonnikoog zijn. Na de inrichting van het gebouw, inclusief een eigen kapel, openen we in voorjaar 2021 onze deuren voor kandidaat-monniken, gasten die rust zoeken in het gastenhuis en bezoekers van onze diensten. Voor het slagen van onze zoektocht zijn we heel dankbaar, en we willen graag iedereen danken die ons op wat voor wijze ook tot steun is geweest." Zie ook de reportage over de monniken op Schierweb.

Het landhuis dateert uit omstreeks 1757 en is gebouwd als woonhuis voor de toenmalige eigenaren van Schiermonnikoog, de familie Stachouwer, of Tjarda van Starkenborgh Stachouwer, heren van Rijsbergen. De familie had het eiland gekocht in 1640, maar zag het toenmalige dorp en hun kasteeltje, westelijk op het eiland gelegen, geleidelijk in zee verdwijnen. Vandaar een nieuw verblijf, dat Rijsbergen werd gedoopt, naar hun bezit in het Gooi.

Ook latere eigenaren van het eiland woonden op de 'borch', zoals Rijsbergen bekend stond. Na de Stachouwers was dat de daadkrachtige John Eric Banck, die veel heeft betekend voor Schiermonnikoog. Na hem waren het de graven Von Bernstorff. Zij verloren het eiland door confiscatie in 1945, wat graaf Bechtold Eugen zeer onjuist vond (na vele jaren is hij enigszins gecompenseerd door de Duitse overheid; hij is in 1987 op het eiland begraven). Jarenlang functioneerde het gebouw als jeugdherberg en t/m 2018 als hotel Herberg Rijsbergen.

- Begraafplaatsen op Schiermonnikoog.

- De rijksmonumentale Noordertoren op Schiermonnikoog (Vuurtorenpad 28) is in 1853/1854 samen met de Zuidertoren gebouwd. Omdat men vroeger niet beschikte over lichtkarakters plaatste men soms twee torens of vuren, zodat de zeeman wist waar hij was. Bovendien konden twee vuren of torens een lijn vormen, zodat schepen langs gevaarlijke ondiepten konden worden geleid. Oorspronkelijk had de toren een vast licht. In 1910 kreeg de toren een draailicht. Vanaf toen kon men de kust ook herkennen met één licht en was het licht van de Zuidertoren overbodig geworden. In 1951 is een uitkijklokaal voor de kustwacht in de toren gebouwd. Deze bestaat uit 12 ijzeren lamellen met elk een raam die rondom onder de balustrade van de toren zijn aangebracht. In 1979 is kreeg de toren een nieuw lichthuis om een radarantenne te kunnen dragen. De toren wordt 24 uur per dag bemand om het scheepvaartverkeer in de gaten te houden en weerberichten te verstrekken voor de kustwateren. In 1998 is de toren rood geschilderd.

- De rijksmonumentale Zuidertoren (Torenstreek 22) is in 1854 gebouwd als vuurtoren, tegelijk met de Noordertoren. Schiermonnikoog is het enige eiland met twee vuurtorens. De reden daarvoor kun je hierboven lezen, bij de Noordertoren. In 1910 kreeg Noordertoren een draailicht. Vanaf dan kon men de kust ook herkennen met één licht en was het licht van de Zuidertoren overbodig geworden. De toren bleef echter wel staan en kreeg in 1950 de functie van watertoren voor de drinkwatervoorziening op het eiland. Hiervoor werd een waterreservoir van 44 m3 in de torenschacht aangebracht. Via een laddertrap in het midden van het reservoir kon men naar boven komen. De watertoren is tot 1992 als zodanig in functie geweest. In 1998 verwerft KPN de toren voor het symbolische bedrag van 1 gulden. KPN gebruikt de Zuidertoren sindsdien als antennemast.

In juni 2018 heeft Stichting Behoud Zuidertoren de toren van KPN overgenomen. KPN blijft de toren wel als antennemast gebruiken. In 2019 heeft de stichting de toren, die afgelopen jaren in verval was geraakt, opgeknapt. De buitenkant, die nogal smoezelig was geworden, is weer wit geverfd. De grote schotel is van de top verwijderd. Binnenin is de boel leeggeruimd en ook de watertank is verwijderd. Bovendien is de trap gerestaureerd. Ook het terrein rond de Zuidertoren is aangepakt. De bossages zijn gekortwiekt en deels verwijderd, er is een schelpenpad aangelegd, en twee banken en een nieuwe toegangsdeur. Ten noorden van de toren is een Verwonderingspad aangelegd met beelden van musea. Op het duin naast de toren is de voormalige lichtwachterswoning uit 1854 te vinden, die tegenwoordig de naam Duinoord draagt. Ook het olieschuurtje uit 1872 is nog altijd aanwezig. In mei 2019 is Museum Zuidertoren geopend als museum over de geschiedenis van de toren. Daarnaast wil de stichting de toren gebruiken voor culturele en educatieve activiteiten. Het is de bedoeling dat de culturele verenigingen op Schiermonnikoog een rol spelen bij de inrichting en het gebruik van de toren. Voorlopig zijn alleen de begane grond en de eerste verdieping voor het publiek toegankelijk.

- Gevelstenen in Schiermonnikoog.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- “Filmfestival Film by the Sea (FBTS) - Schiermonnikoog (eind januari, sinds 2020) is een weekend vol internationale topfilms. Het Eilander Filmhuis biedt dan aan 100 liefhebbers deze unieke ervaring, in samenwerking met het gerenommeerde filmfestival Film by the Sea (FBTS) uit Vlissingen. Het wordt een jaarlijks terugkerend internationaal filmfestival, met primeurs en publiekslievelingen van het laatste festival in Vlissingen, die nog niet in de bioscoop te zien waren. Het festival opent op vrijdag om 20:00 uur, daarna volgt er nog een tweede film. Op zaterdag zijn er vijf films en op zondag twee. Gasten kunnen op zondag nog met de 16:30 boot naar de vaste wal. Er zijn losse kaarten te koop voor € 11,-. Het is ook mogelijk om voor € 75,- een passe-partout voor alle negen films te kopen. - In samenwerking met de VVV zijn er ook diverse festivalarrangementen met overnachting, huurfiets, passe-partout en overtocht in diverse accommodaties te boeken. Ons Filmhuis aan Zee en Bibliotheek worden omgetoverd tot een filmfestivallocatie waar je ook terecht kunt voor een hapje en een drankje in een ongedwongen sfeer. - Hoe het Filmfestival tot stand is gekomen vertelt Jelle de Jong, beheerder van het Dorpshuis, in het artikel onder de link.” - Hier vind je de video van de opening van de 1e editie (2020). - Hier kun je een enthousiaste recensie lezen van de 1e editie (2020) door Jan Doense, directeur van Film by the Sea Vlissingen.

- Toneelvereniging Sierlikene Meu brengt jaarlijks in februari een nieuw stuk op de planken. In het Dorpshuis is het dan altijd 2 avonden volle bak.

- Koningsdag.

- Een van de eeuwenoude tradities* op Schiermonnikoog is het Kallemooi-feest rond Pinksteren. Voorheen vond dit op alle eilanden plaatsen en tegenwoordig alleen nog hier. De Kallemooi kan worden gezien als vruchtbaarheidsfeest, zoals deze in de noordse traditie gebruikelijk is. Een onderdeel hiervan is het op zaterdag middernacht hijsen van de ruim 18 meter lange Kallemooi-mast met daar bovenin een ruime mand met haan, die eerder die dag is ontvoerd uit een eilander kippenhok. Vervolgens begeeft een ieder zich naar de plaatselijke horeca, waar tot in de vroege uurtjes wordt gefeest en gezongen. Op Pinksterdrie (dinsdag) worden in het dorp voor de eilander kinderen kinderspelletjes gehouden. En 's avonds rond 19.00 uur is er het Pinksterrijden; een tocht door het dorp in wagens, getrokken door paarden. Na het Pinksterrijden wordt de Kallemooi-mast neergehaald en wordt de gestolen haan in optocht teruggebracht naar de rechtmatige eigenaar. De betekenis van het woord Kallemooi is tot op heden nog nooit afdoende verklaard. Voor de theorieën daarover - en voor nadere toelichting op het feest - zie de link.
* Uit de archieven blijkt dat dit feest hier al in 1492 werd gevierd.

Dierenrechtenorganisaties protesteren al jaren tegen deze traditie, die ze dieronvriendelijk en achterhaald vinden. Ze vinden het vandaag de dag 'not done' om dieren nog voor folkloristische feesten te gebruiken, en vinden dat het het welzijn van het dier schaadt. De president van de Kallemooi-commissie, Clive Hellinga, vindt alle ophef overtrokken en onterecht: "Die haan mankeert niks als hij uit de mand komt. Die wordt vertroeteld. Aanbeden, eigenlijk. Als het dierenmishandeling was, dan hielden wij er direct mee op." Er wordt juist alles aan gedaan om de gezondheid en het welzijn van de haan te verzekeren; vooraf wordt de haan door een dierenarts gekeurd, de bovenkant is dicht zodat er geen regen in kan vallen, de zijkanten zorgen voor ventilatie en licht, hij krijgt voldoende voer en water, en er zit zelfs een webcam in, waarmee het reilen en zeilen van de haan middels een monitor in de raadszaal wordt gevolgd. Hellinga kan zich eenvoudigweg niet voorstellen hoe iemand dit als dierenmishandeling kan zien. De haan is niet gestresst, lijdt geen kou, heeft geen pijn en geen honger. "Bovendien voldoen wij aan alle eisen en normen. Meer dan de wet voorschrijft." Over de principiële vraag of een dier vandaag de dag nog voor zo’n traditie gebruikt kan worden, is commissielid Jelle Woudstra duidelijk: dieren moeten in onze samenleving wel meer dingen ondergaan waar ze zelf niet voor kiezen. "Hou dan ook op met postduivenvluchten, het concours hippique en het houden van honden en katten." En dan heeft hij het nog niet eens over de pluimveehouderij... (bron en voor nadere informatie zie: LC, 10-5-2018) In februari 2019 is er een rechtszaak geweest waarbij dierenrechtenorganisaties bezwaar aantekenden tegen de vergunning voor dit evenement. De uitslag daarvan is ons nog niet bekend.

- Een andere traditie op het eiland is Klozum, op of rond 5 december. De Klozum (letterlijk 'Klaasoom') verkleedt zich onherkenbaar, om zelfs door naaste vrienden en kennissen niet te worden herkend. Zowel mannen als vrouwen doen mee aan deze vermommingen en maskerades. De bedoeling van deze grote verkleedpartij is om allerlei figuren of situaties voor te stellen of op ludieke wijze na te spelen. Rond tien uur gaan de Klozums op pad. Bij huizen waar de deur op een kier staat of een gordijn wordt open gehouden, stappen de Klozums binnen en worden ze gastvrij onthaald. Rond middernacht is er dan het demasqué met feest na tot in de kleine uurtjes. En tot dat moment is het gissen wie er toch achter de vermommingen zitten... Naast het Klozum voor volwassenen is er begin december het kinderklozum. Ook zij gaan de deuren langs en worden onthaald op snoep of fruit. Voor een toelichting op hoe het eraan toegaat, beluister de audioreportage over Klozum op Schiermonnikoog, door Laura v.d. Zee (2014).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Voor iedereen die dit eiland bezoekt is het Bezoekerscentrum van Nationaal Park Schiermonnikoog een aan te bevelen start om je te laten informeren over de mogelijkheden om de natuur en cultuur van het eiland te beleven. Je vindt het centrum aan de voet van de voormalige witte vuurtoren. - Natuurmonumenten is de beheerder van het Nationaal Park. De vereniging zorgt ervoor dat de schitterende natuurlijk in goede conditie blijft en dat bezoekers ervan kunnen genieten.

- Op het strand van Schiermonnikoog spoelen iedere dag de mooiste dingen aan. Schelpen natuurlijk, heel veel verschillende schelpen zelfs, krabben, kreeftjes, botten van (uitgestorven) dieren en met een beetje geluk is er zelfs barnsteen te vinden. Daarnaast spoelen er ook dingen aan die in de zee niet thuis horen. Zoals afval vanaf schepen of wat recreanten achterlaten op het strand. Hout, visnetten, flessen en schoenen. Delen van ladingen die overboord geslagen zijn na een flinke noordwesterstorm... De gekste dingen zijn op het strand te vinden.

Om je bijzondere met anderen te delen is de Facebookpagina 'Schiermonnikoger Strandvondsten' gemaakt. Er worden vaak vondsten op het strand gedaan waar andere liefhebbers van het Schiermonnikoger Noordzeestrand geen weet van hebben en waarbij vinders soms geen idee hebben hoe bijzonder hun vondsten eigenlijk zijn. Dat is jammer. Door vondsten te delen op deze pagina ontstaat gaandeweg - zo hopen de initiatiefnemers - een 'digitaal juttersmuseum', waar de meest uiteenlopende 'dingen' te vinden zijn die in de loop der jaren op het strand van Schiermonnikoog zijn gevonden.

Daarnaast is deze pagina een plek waar extra informatie is te vinden over de verschillende vondsten. Als je het eiland gaat bezoeken ga dan ook zeker eens kijken bij Schelpenmuseum Paal 14. Ook hier kom je meer te weten over de natuur op en om het eiland. Daarnaast kun je hier desgewenst je eventuele vondsten te laten zien en er uitleg over krijgen.

- De Waddenzee is van levensbelang voor miljoenen vogels. Ze brengen er de winter door, broeden er in de zomer, of maken er een tussenstop op hun trektochten van het Hoge Noorden naar Afrika v.v. Ze moeten bijtanken en uitrusten. Doen ze dat niet, dan hebben ze niet genoeg energie om jongen groot te brengen of overleven ze lange tochten niet. Voor de broedvogels op het Rif en foerageerders op Engelsmanplaat bij Schiermonnikoog is genoeg rust absolute noodzaak. Van april t/m september zien vrijwillige vogelwachters van Staatsbosbeheer daarop toe. Daarbuiten is het de Waddenunit die jaarrond toezicht houdt.

De Engelsmanplaat is een onbewoonde zandplaat direct W van het eiland. In 2016 is de toen 35 jaar oude vogelwachtershut vervangen door de huidige wadwachtpost De Kalkman, ontworpen door architect en vogelwachter Niko Hoebe. Het object is 800 meter naar het O verplaatst t.o.v. de oude hut, waardoor hij makkelijker bereikbaar is voor bezoekers vanuit Schiermonnikoog. Bij laagwater kun je de hut als wadloper of wadvaarder bezoeken. De wachters kunnen je dan voorlichten over de bijzondere vogels in het gebied, en je vertellen hoe je de vogels in het Waddengebied kunt bekijken zonder overlast te bezorgen. De hut is duurzaam: voorzien van zonnepanelen, opvang van regenwater en houtsoorten die een hele generatie meegaan. - Filmpje over de afbraak van de oude en de aanleg van de nieuwe wadwachtpost De Kalkman op de Engelsmanplaat.

- Natuurmonumenten is sinds 2010 bezig om het open duinlandschap op Schiermonnikoog te herstellen. Dit herstelplan beoogt in 2020 gereed te zijn. De afgelopen jaren zijn de duinen steeds verder dichtgegroeid met struiken en bomen. Het dichtgroeien van de duinen gaat veel sneller dan verwacht. Dit heeft verschillende oorzaken, zoals de ineenstorting van de konijnenstand en het inwaaien van stikstof. Stikstof werkt als een soort mest, waardoor forse planten zoals grassen, brandnetels, distels en berken snel groeien. Voor het oorspronkelijke duinlandschap heeft dit grote gevolgen. Mooie doorkijkjes en uitzichtpunten verdwijnen en typische duinplanten en -dieren worden steeds zeldzamer.

In 2010 heeft Natuurmonumenten de Westerduinen hersteld. Het struikgewas is weggehaald, waardoor het landschap weer open is geworden. Ook zijn kleine stukken afgeplagd, om zeldzame planten weer een kans te geven. Om te voorkomen dat de duinen daarna weer snel dichtgroeien, zet Natuurmonumenten in het gebied een mobiele schaapskudde in. In de komende jaren gaat Natuurmonumenten ook op andere plekken op het eiland het open duinlandschap herstellen. Zij hoopt dat daardoor kwetsbare soorten zoals blauwe kiekendief, tapuit, parnassia en orchideeën zich ook in de toekomst op Schiermonnikoog thuis zullen blijven voelen.

- Het duingebied Kapenglop is afgeplagd, waardoor bijzondere vegetatie weer kansen krijgt.

- Inwoners van Schiermonnikoog waarderen het landschap van hun eiland met een 9,2. Dat is het hoogste cijfer in heel Nederland. Dit blijkt uit een onderzoek van de universiteit van Wageningen onder inwoners van bijna 300 verschillende gebieden in Nederland. Nederlanders vinden een landschap aantrekkelijk wanneer het veel spontane natuur heeft, historische kenmerken bezit en niet is verrommeld. Inwoners van het Sloegebied bij Vlissingen waarderen hun landschap met een 5,4 het laagst. (2008)

- Uit onderzoek van bureau Sotto le Stelle (2009) blijkt dat Schiermonnikoog de donkerste plek van Nederland is. Het Groninger Hoogeland staat op nummer 2 en de Friese waddenkust prijkt op de 3e plaats. Nederland is een van de meest verlichte landen, volgens de stichting Natuur en Milieu en de provinciale Milieufederaties. En die verlichting neemt jaarlijks 3 tot 5 procent toe. De hemel kleurt daarom grijs of zelfs geel. Zo kun je de sterren steeds slechter zien en fluiten vogels van schrik zelfs ‘s nachts. Op het eiland zijn op een onbewolkte maanloze nacht ongeveer 3.000 sterren te zien, terwijl dat in een gebied zoals Roggebotzand in Flevoland gedaald is naar 1.600 sterren. In de Gelderse Vallei zijn dat er nog maar 600. Jaarlijks vindt op een zaterdag in oktober de Nacht van de Nacht plaats om de duisternis te promoten.

- Boeren, Natuurmonumenten en de gemeente Schiermonnikoog hebben in mei 2018 een deal gesloten voor een gezonde toekomst voor de 7 boerenbedrijven én de natuur op het eiland. De melkveehouders lopen met hun intensieve bedrijfsvoering tegen milieugrenzen aan. De natuur en soortenrijkdom van de natte duinvalleien en de duinen op het eiland gaan in kwaliteit achteruit. Na een uitvoerige analyse en planvorming door het Louis Bolk Instituut hebben de partijen besloten om samen te werken aan een nieuw economisch perspectief voor de boeren, met een lagere milieubelasting en een rijkere natuur in de eilandpolder. Alle partijen beloven zich met het tekenen van de deal hiervoor in te spannen.

De boeren krimpen uiterlijk in 2020 hun veestapel met 35% in, waardoor de stikstofuitstoot met een zelfde percentage omlaag gaat. In de landbouwpolder krijgen bloemen en weidevogels meer kansen. De zuivelproductie zal zich richten op streekproducten. Voor de productie en exploitatie komt er een zuivelboerderij op het eiland. De zuivel zal voldoen aan de biodiversiteitscriteria van Albert Heijn. De gemeente Schiermonnikoog en Natuurmonumenten willen de boeren ondersteunen bij de ontwikkeling van de zuivelboerderij en het vermarkten van de streekproducten.

Een verminderde stikstofdruk, passend waterbeheer en goed beheer moet leiden tot een hogere natuurkwaliteit op het eiland, zowel in de duinen en duinvalleien als in de landbouwpolder. De polder zal met de maatregelen nog aantrekkelijker worden voor weidevogels. Daarnaast zullen delen van de verruigde kwelder worden gemaaid, om daar meer ruimte te bieden aan ganzen. Dit moet de druk van de ganzen op de weilanden in de polder verlagen. Natuurmonumenten stelt een deel van de kwelder voor een lage pachtprijs beschikbaar aan boeren om hun jongvee te laten grazen.

De inspanningen leiden tot een gezonde economische situatie voor de boeren en een kwaliteitsimpuls voor natuur, landschap en toerisme op Schiermonnikoog. Het eiland hoort tot de mooiste natuurgebieden van Nederland en jaarlijks bezoeken ruim 300.000 mensen het Nationaal Park. De eilanderpolder die van oudsher de plek is waar boeren hun brood verdienen, wordt aantrekkelijker en de streekproducten zijn een toevoeging voor de beleving van het eiland. Gedeputeerde Kramer van de provincie Friesland en minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zien de noodzaak van de transitie. Beiden hebben toegezegd te kijken naar de mogelijkheden om het initiatief te ondersteunen. (bron: Natuurmonumenten, 19-5-2018)

- "Rijkswaterstaat heeft in juli 2020 na overleg met Wetterskip Fryslân, gemeente Schiermonnikoog en Natuurmonumenten opnieuw besloten om voorlopig nog geen zandsuppletie op het eiland uit te voeren. In 2019 is ook besloten om de suppletie uit te stellen. De noordwestkust van het eiland erodeert tussen strandpaal 3 en 5 al circa 20 jaar. Daardoor is het strand tot 400 m smaller geworden. Erosie is het wegspoelen van de kust. Rijkswaterstaat verwacht dat deze ontwikkeling doorgaat en wilde daarom een zandtoevoeging uitvoeren. Na overleg met de betrokkenen is besloten om deze natuurlijke ontwikkeling van de kust vooralsnog zijn gang te laten gaan. Over een jaar wordt de situatie opnieuw bekeken. Natuurlijke dynamiek. 'Perioden met erosie en aangroei (ook wel sedimentatie genoemd) wisselen elkaar op de kust van de eilanden af. Dit noemen we natuurlijke dynamiek. Schiermonnikoog is een ongerept eiland waar ingrijpen in deze dynamiek door de mens tot nu toe niet nodig is geweest. De kust was hier tussen paal 3 en 5 altijd heel breed en robuust, maar erodeert nu al jaren', vertelt Robert Zijlstra, adviseur waterveiligheid en morfologie bij Rijkswaterstaat.

‘De ontwikkelingen in het zeegat tussen Ameland en Schiermonnikoog spelen daarbij een belangrijke rol. Zandbanken bewegen langzaam vanuit het zeegat naar de kust van het eiland en brengen zo op natuurlijke wijze periodiek zand en laten het eiland groeien. Tussen de aanlandingen is vaak sprake van erosie. Dit zorgt voor een complexe dynamiek van de kust met perioden van aangroei en het wegspoelen van de kust. Als de periode van erosie waar we nu in zitten te lang doorgaat, zullen we uiteindelijk moeten ingrijpen, omdat anders de duinen die zorgen voor de bescherming tegen overstroming aangetast worden'. Afwachten of ingrijpen? Het is moeilijk exact te voorspellen wanneer er weer een periode met aangroei aanbreekt. Verwacht wordt nu dat dat over 5 tot 10 jaar zal zijn, maar mogelijk duurt het langer. Zijlstra: ’Na overleg met Wetterskip Fryslân, de gemeente en Natuurmonumenten hebben we besloten om de ontwikkelingen voorlopig af te wachten. Natuurlijk houden we de situatie goed in de gaten. Als de ontwikkelingen ongunstig verlopen zijn we genoodzaakt om alsnog een zandsuppletie uit te voeren.'

Nieuwe afspraken. Het is de bedoeling om komend jaar goed te kijken naar het gewenste onderhoud van dit stuk kust van Schiermonnikoog. De ambitie is daarbij om de natuurlijke dynamiek van de kustlijn zoveel mogelijk de ruimte te geven. ‘Deze dynamiek hoort echt bij het eiland en zorgt voor unieke landschaps- en natuurwaarden. Die willen we zo zoveel mogelijk ongemoeid laten. Maar daarbij mogen geen risico’s ontstaan voor de bescherming tegen overstroming’, benadrukt Zijlstra. Uit berekeningen gemaakt door Wetterskip Fryslân blijkt dat daar voorlopig geen sprake van is. Rijkswaterstaat maakt komend jaar nieuwe afspraken met de betrokken partijen over wanneer een toevoeging wel echt nodig is.

Meerjarig programma. Om de Waddeneilanden te beschermen tegen de zee versterkt Rijkswaterstaat sinds de jaren '90 de eilandkusten met zand uit de Noordzee. Dit doen we op plekken waar aanhoudend erosie optreedt en functies in het geding zijn, zoals de waterveiligheid. Rijkswaterstaat meet jaarlijks de hele Nederlandse kust en maakt berekeningen om te kijken hoe snel de erosie gaat. Op basis van deze berekeningen bekijken we welke locaties worden opgenomen in het meerjarig zandsuppletieprogramma. Voordat daadwerkelijk wordt gestart met een zandtoevoeging wordt altijd overleg gevoerd met de bij kustbeheer betrokken partijen. Zoals in het geval van Schiermonnikoog met de bewoners, de gemeente, ondernemers, Wetterskip Fryslân en Natuurmonumenten. Rijkswaterstaat hecht er veel belang aan om waar mogelijk samen met stakeholders de verschillende doelen, zoals waterveiligheid, natuurbeheer en recreatie, te realiseren." (bron: Rijkswaterstaat, juli 2020)

- "In september 2020 bezochten duikende onderzoekers de door WNF en ARK Natuurontwikkeling aangelegde oesterbank bij de Borkumse Stenen, een zeegebied in de Noordzee ten noorden van Schiermonnikoog. De oesters die in 2018 zijn uitgezet, kregen in 2019 al nakomelingen. In 2020 is vastgesteld dat veel van de oesters nog in leven zijn en dat er weer een nieuwe generatie is voortgebracht. De duikende onderzoekers van het Wereld Natuur Fonds (WNF), Bureau Waardenburg en Get Wet Maritiem zagen ook dat de oesters inmiddels een riffunctie vervullen. Het rif biedt een veilige plek voor onderwatersoorten die eerder niet op deze plek voorkwamen. De duikers hebben soorten aangetroffen die nog niet eerder in het onderzoeksgebied zijn waargenomen, waaronder de kiezelkrab, tongschar, het egelslakje, en een flinke aanwas baksteenanemonen. Op veel oesters zijn dwerginktviseitjes afgezet en ook jonge schelpdieren vinden er hun vestigingsplaats. Ook werden op het rif grote garnalen, anemonen en veel zachte koralen aangetroffen. Soorten die allemaal een rif nodig hebben. In de nacht zagen de onderzoekers botervis in gele paaikleuren, mul en slapende klipvissen die een veilig plekje vinden in rifstructuren. Er komt een flinke lijst aan soorten voor. Ze lijken zich inmiddels, mede dankzij de harde ondergrond die oesters bieden, in het gebied te hebben gevestigd.

De resultaten bieden perspectief voor het herstel van de biodiversiteit in de Noordzee, dat de afgelopen decennia is gekelderd. Platte oesterbanken kwamen vroeger op grote schaal voor in de Noordzee. Tot begin vorige eeuw bestond zo’n dertig procent van de Noordzee uit oesterriffen. Deze oesterriffen en andere schelpdierbanken zijn grotendeels verdwenen door overbevissing, en werden daarbij verder aangetast door ziektes en koude winters. Een soort koraalrif. Platte oesters zijn rifvormende soorten, die vergelijkbaar zijn met koraalriffen en dus een belangrijke functie hebben in de Noordzee. Ze vormen een kraamkamer voor haaien en roggen, zorgen voor voedsel en schuilplekken voor bijvoorbeeld jonge vis, garnalen, krabben, kreeften en zacht koraal; ze filteren het zeewater én kunnen een rol spelen in kustbescherming. Uit onderzoek blijkt dat in vergelijking met een zandbodem er rond oesterriffen minimaal zestig procent meer verschillende zeedieren voorkomen." (bron: Wereld Natuur Fonds, september 2020)

Dijk- en duinversterking
"In 2025 gaan we (Wetterskip Fyslân) delen van de dijk en duinen op Schiermonnikoog versterken. Deze zijn in de toekomst niet veilig genoeg. In 2021 is de verkenningsfase gestart. Dan bedenken we samen met de omgeving slimme en duurzame oplossingen voor de versterking. De dijk- en duinversterking is onderdeel van het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma. Doel van het project. Veiligheid staat voorop en daarom worden onze dijken en duinen met regelmaat getoetst. Uit de toetsing moet blijken of onze dijken bestand zijn tegen hoog water voor nu en in de toekomst. Zo niet, dan hebben wij de taak om de dijken en duinen te versterken. Zo bereiden we ons goed voor op de toekomst waarin het klimaat verandert en de zeespiegel stijgt.

Uit de toetsing blijkt dat de dijk, met een lengte van 4,0 kilometer, hoofdzakelijk is afgekeurd op de grasbekleding aan de zeezijde. De duinen aan de oostkant van het eiland zijn op enkele plekken afgekeurd, omdat er onvoldoende zand ligt. Dat gaan we allemaal aanpakken. Zo kan iedereen ook in de toekomst veilig blijven wonen, werken en recreëren op Schiermonnikoog. Samen met de omgeving. Naast de veiligheidsopgave willen wij onderzoeken hoe bestaande opgaves, wensen en initiatieven op het eiland gecombineerd kunnen worden met de dijk- en duinversterking. Denk hierbij aan initiatieven voor de landbouw, natuur, economie en wonen. Wij zijn daarom gestart met de 'voorverkenning'. We onderzoeken samen met gebiedspartners of er mogelijkheden zijn om ‘werk met werk’ te maken. Zo kunnen we efficiënter werken en de overlast beperken.

Planning. 2021: start voorverkenning: In deze fase gaan we samen met gebiedspartners in gesprek om te kijken hoe we de organisatie kunnen vormgeven om tot een goede samenwerking te komen waarin inwoners, bedrijven en organisaties goed kunnen aanhaken bij de dijk- en duinversterking. 2022: start verkenningsfase. In deze fase bedenken we samen met inwoners, bedrijven en organisaties slimme en duurzame oplossingen voor het versterken van de dijk en duinen. We bekijken of we bestaande initiatieven op het eiland kunnen koppelen aan de dijk- en duinversterking. Denk hierbij aan initiatieven voor natuur, economie, landbouw en wonen. 2025: verwachte start werkzaamheden aan de dijk en duinen.

Landelijk Hoogwaterbeschermingsprogramma. De dijk- en duinversterking op Schiermonnikoog is een onderdeel van het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP), de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken om overstromingen in Nederland te voorkomen. In dit programma verbeteren waterschappen, Rijkswaterstaat en markt- en kennisinstituten de komende dertig jaar ruim 1.500 kilometer aan dijken en 500 sluizen en gemalen in heel Nederland. Een onderdeel daarvan is ook onze 'dijkverbetering van Koehool tot Lauwersmeer'. Dijken voor beginners. Het verbeteren van een dijk is complex. Dat maakt het lastig voor inwoners om mee te praten over de plannen die we maken. Terwijl we participatie zo belangrijk vinden. Daarom is er gewerkt aan een boek waarin de belangrijkste informatie begrijpelijk wordt uitgelegd: Dijken voor beginners." (bron: Wetterskip Fryslân)

Terug naar boven

Eten en drinken

- Doordat op het eiland intensief wordt geboerd, is de neerslag van stikstof op de duinen en kwelders te hoog. Deze stikstofdepositie moet volgens het beheerplan van de duinen met 35% worden verlaagd. Daarom gaan 7 veehouders op het eiland op eigen initiatief hun veestapel 35% verkleinen. Daarmee verminderen natuurlijk ook hun inkomsten. Ze willen daarom overschakelen op natuurinclusieve landbouw, en een eigen Schiermonnikoger kaas gaan produceren. In 2019 is een onderzoek gestart naar de vraag van de eilander horeca, de markt en hoe de productie moet plaatsvinden. In 2020 liggen volgens de planning de eerste kaasjes in de schappen. Het lagere aantal koeien zorgt naast een vermindering van de stikstofdepositie ook voor een betere biodiversiteit in de polder. Vereniging Boerenbelang Schiermonnikoog ontvangt van de provincie Fryslân een bijdrage van 153.000 euro om de noodzakelijke maatregelen te treffen. (bron: Provincie Fryslân, 18-12-2018)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Schiermonnikoog, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Fotoseries van Schiermonnikoog van fotograaf Martin Stevens.

- Meer dan 2.000 oude ansichtkaarten van Schiermonnikoog, van W. Wagenaar uit Zandeweer. Overzichtelijk ingedeeld op onderwerp.

- Nog een collectie van meer dan 2.000 oude ansichtkaarten van Schiermonnikoog, van Jaap Schriemer uit Goed. Eveneens ingedeeld op onderwerp.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Schiermonnikoog (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Schiermonnikoog. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter.

- Algemeen: - De zeer informatieve website Schierweb.nl - met o.a. geschiedenis, bezienswaardigheden, natuur, nieuws, activiteitenagenda en oude en recente foto's - is gemaakt en wordt dagelijks bijgehouden door Ed Kieckens uit Nieuwegein, fan van het eiland en lid van de redactie Jaarboek Schiermonnikoog. De website beoogt het samenbrengen van informatie over het eiland voor wie meer over het eiland wil weten, of na een bezoek aan het eiland 'nog even terug wil mijmeren'.

- Nieuws: - Nieuws uit Schiermonnikoog van Dorpsbelang op Facebook.

- Dialect/taal: - De talen die worden gesproken in Hindeloopen en op Schiermonnikoog en het Aasters op Terschelling staan sinds 2019 als zelfstandige talen vermeld op een lijst van het Duitse Max Planck Institut. De organisatie heeft een internationale, wetenschappelijke, online taaldatabank. In deze Glottolog zijn meer dan 7.200 talen, taalfamilies en dialecten opgenomen. Dyami Millarson uit Leeuwarden, die bedreigde talen bestudeert, heeft het instituut op de drie Friese taalvarianten geattendeerd. Ze hebben volgens hem volledige taalsystemen, want ze hebben een eigen ontwikkeling doorgemaakt, deels los van de Friese taal en met andere ontwikkelingen dan het standaard-Fries. (bron en voor nadere informatie zie Omrop Fryslân, 2-6-2019)

- Belangenorganisatie: - Vereniging Dorpsbelang Schiermonnikoog is opgericht in 1947, omdat de inwoners meer activiteiten en sociale voorzieningen op het eiland wilden. Tegenwoordig zijn veel voorzieningen (zoals bijvoorbeeld het Dorpshuis) meer centraal georganiseerd, waardoor het werk van de vereniging tegenwoordig voornamelijk bestaat uit het organiseren van activiteiten. De vereniging streeft ernaar om met de activiteiten de eilander jeugd, de ouderen en ook de bezoekers van het eiland te vermaken. Voorbeelden zijn activiteiten op Koningsdag en rond Sinterklaas. Daarnaast brengt de vereniging het eilander leven in beeld door berichten in het tweewekelijkse blad De Dorpsbode. Als je lid wordt van de vereniging - ook als je niet op het eiland woont ben je van harte welkom als lid! - maak je de activiteiten mede mogelijk. Ook ontvang je dan iedere twee weken De Dorpsbode op de deurmat. Word lid en blijf op de hoogte! Lidmaatschap inclusief toezending van De Dorpsbode kost 40 euro per jaar.

- Dorpshuis: - "Dorpshuis Schiermonnikoog neemt een bijzondere plaats in binnen de eilander gemeenschap. Wij bieden niet alleen een thuis aan verschillende eilanderverenigingen, maar gebruiken onze zaal ook regelmatig voor recepties, condoleances, feesten en shows en het vieren van eilanderfeesten zoals Klozum en Sinterklaas. Het is kortom een plek waar door de eilanders gerouwd en getrouwd wordt. Niet alleen bewoners, maar ook bezoekers van het eiland kunnen bij ons terecht. Zo vertonen wij - in samenwerking met filmonderneming Moviescoop uit Heerenveen - regelmatig recente en zelfs premièrefilms op een zes meter breed doek. En mede dankzij Filmhuis aan Zee kun je bij ons het hele jaar door de nieuwste filmhuisfilms zien. Voor degenen die het nuttige met het aangename willen verenigen is het Dorpshuis - of een deel ervan - te huur als vergader- of conferentieruimte. Onder Congressen lees je meer over de faciliteiten die wij kunnen bieden. Tenslotte biedt het Dorpshuis onderdak aan de Openbare Bibliotheek."

- MFC: - "Op 15 oktober 2019 heeft de gemeenteraad van Schiermonnikoog er definitief mee ingestemd om het Koningshuis (Nieuwestreek 1) te bestemmen voor culturele en maatschappelijke doeleinden. In het pand krijgen vier organisaties een plek. Cutuurhistorische Vereniging ’t Heer en Feer (waarvoor zie verder het hoofdstuk Geschiedenis) wordt de hoofdhuurder. Daarnaast organiseert Ouderenwerk in de toekomst koffieochtenden en mogelijk andere activiteiten in het Koningshuis. Bovendien kan Thuiszorg Het Friese Land het pand gebruiken voor dagbehandeling van ouderen. Schildersclub De Kwast zal de garage gebruiken om te schilderen. Het bestuur van ’t Heer en Feer is al druk bezig met plannen voor de verbouwing en inrichting van het pand. De bedoeling is dat de verbouwing begin 2020 start en dat de heropening op 11 juni 2020 plaatsvindt. Voor de verbouwing heeft de gemeente een krediet beschikbaar gesteld, voor de inrichting is subsidie aangevraagd bij het Iepen Mienskipsfûns (IMF) van de provincie Fryslân." (bron: 't Heer en Feer, oktober 2019)

- Lezen: - Tip van de lokale VVV voor toeristen op het eiland: - "De koffer met boeken kun je gerust thuis laten, want in Bibliotheek Schiermonnikoog leen je heel voordelig boeken, tijdschriften en dvd’s. Ben je elders lid van de bibliotheek, dan leen je op het eiland gratis. Nog nergens lid van de bieb? Er is al een abonnement vanaf € 12,50 en kinderen lenen altijd gratis. De bibliotheek op het eiland heeft boeken over het eiland (historie, flora en fauna), maar ook spannende boeken, romans, informatieve boeken, strips, dvd’s, prentenboeken en nog veel meer. In de bibliotheek maak je gratis gebruik van computers en wifi. Tijdens schoolvakanties is de bibliotheek extra geopend en je boeken kun je 24/7 inleveren. Tijdens schoolvakanties zijn er bovendien vaak leuke activiteiten voor kinderen."

- Onderwijs: - De naam van basisschool Samenwerkingsschool Yn de Mande staat voor samenwerking. In de school werken openbaar en protestants christelijk onderwijs samen. De school heeft een belangrijke functie binnen de dorpsgemeenschap van Schiermonnikoog. - Middelbare school de Inspecteur Boelensschool kent een heterogene onderbouw tot en met de 3e klas en een 4e leerjaar theoretische leerweg. Leerlingen die de beroepsgerichte opleiding in het vmbo volgen en leerlingen die havo/vwo niveau hebben, (ver)volgen (een deel van) hun opleiding op een school aan de wal.

- Jeugd: - De afgelopen jaren heeft het eiland een toename gesignaleerd van het pestgedrag van de eilander jeugd. Met alle ketenpartners op het eiland - zoals de gemeente, de basisschool, de middelbare school en de sportvereniging - is het Jeppe-convenant afgesloten, een intentieverklaring van de deelnemende partijen om een veilig leefklimaat en leefomgeving van de jeugd na te streven. Sinds september 2017 biedt het KiVa-programma de partijen een aanpak om hier concreet mee aan de slag te gaan. "Het feit dat alle partijen samen optrekken om de sociale veiligheid op het eiland te verbeteren is bijzonder. Toch is het ook een logische stap. Schiermonnikoog is een klein eiland en kinderen komen elkaar overal tegen. Je kunt niet naar een andere school of een andere sportvereniging want er is er maar één. Eilanders moeten het dus met elkaar doen", aldus Veerle Rijntjes van KiVa Nederland.

KiVa stimuleert de sociale vaardigheden en de sociaal emotionele ontwikkeling van kinderen. Daarmee wordt de sociale veiligheid en het pedagogisch klimaat op school versterkt. De KiVa-aanpak werkt: het NJi heeft KiVa als beste anti-pestprogramma beoordeeld. KiVa verhoogt het welzijn, de motivatie en de schoolprestaties van álle kinderen. KiVa is een Fins woord en betekent leuk of fijn. Het programma komt oorspronkelijk uit Finland en is zowel in Finland als in Nederland wetenschappelijk onderzocht en effectief bevonden. KiVa gelooft in de kracht van de groep; het gaat uit van het belang van positieve groepsvorming. KiVa legt een grote verantwoordelijkheid bij de groep. Door ieder groepslid erbij te betrekken wordt positief gedrag de (groeps)norm en wordt negatief gedrag collectief afgekeurd. Niet iedereen is er verantwoordelijk voor dat er wordt gepest, maar iedereen is er wél verantwoordelijk voor dat het pesten stopt, aldus de KiVa-filosofie.

- Veiligheid: - KNRM Schiermonnikoog redt en helpt - kosteloos - waar dat nodig is op open water en aan de kust.

- Brandweer Schiermonnikoog is het noordelijkste brandweerkorps van Nederland. Het korps is onderdeel van Veiligheidsregio Fryslan, district Noord-Oost. De brandweer heeft 1 kazerne en heeft de beschikking over 3 voertuigen. Naast de standaard tankautospuit heeft men nog de beschikking over een Unimog terreinvoertuig, geschikt voor brandbestrijding, en een Volkswagen Transporter voor het vervoer van personen en materieel. De brandweer op het eiland heeft 13 vrijwilligers. Omdat de bestrijding van grote branden bemoeilijkt wordt door het uitblijven van snelle bijstand, is de brandweer op het eiland speciaal uitgerust met allerlei extra gereedschappen. Naast de 3 voertuigen heeft men diverse aanhangers paraat staan. Onder andere met extra slangen, een grootvermogen bluspomp en een materiaalaanhanger voor ongevallen met gevaarlijke stoffen.

Naast de extra aanhangers is er op Schiermonnikoog een zogeheten ondersteuningspeloton. Deze groep bestaat uit 15 vrijwilligers. Zij werken met diverse brandweeraanhangers, ondersteund door tractors en giertanks met water. De manschappen van het ondersteuningspeloton hebben zelfs de beschikking over helmen en bluspakken.

- Duurzaamheid: - In 2017 is Windpark Gemini gereed gekomen, 55 km N van Schiermonnikoog. Het omvat 150 windmolens en is op dat moment het grootste zeewindpark van Nederland. De locatie is gekozen vanwege de gunstige windkracht. Het park is gebouwd vanuit de Eemshaven als uitvalsbasis. De turbines leveren groene stroom aan ca. 800.000 huishoudens. Peter van Oord, directeur van aannemer Van Oord die het windpark heeft aangelegd, riep bij de opening het kabinet op om Nederland een leidende positie in de windenergie te geven. "De Noordzee kan voor Nederland worden wat nu nog de olie voor Saudi-Arabië is. Het realiseren van windparken wordt steeds goedkoper, terwijl de opbrengst per windmolen blijft toenemen. Windenergie zal na 2040 de gas- en kolencentrales verslaan als de belangrijkste energiebronnen."

Van Oord heeft met dit project 3 lessen geleerd voor volgende projecten: een goede voorbereiding is cruciaal; voorafgaand aan de bouw heeft een team van 100 man 3 jaar aan de voorbereiding gewerkt. Er is gespecialiseerd, specifiek voor deze klus bedoeld materieel aangeschaft, en er is specifiek deskundig personeel aangetrokken, die Van Oord zelf verder heeft opgeleid. De Groninger gedeputeerde Nienke Homan pleitte er bij de opening voor om naast Windpark Gemini nog eens 1.000 windmolens mogelijk te maken: "Groene stroom is niet alleen goed voor het milieu, het heeft ook een vliegwieleffect voor de economie. Aanleg en onderhoud leiden tot nieuwe bedrijvigheid in de offshore en aanverwante bedrijfstakken en trekt bedrijven aan die per se groene energie willen gebruiken, zoals Google."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Schiermonnikoog en - idem Vredehof.

Reacties

(6)

Ik mis bij de links nog de website Schierweb.nl.

Nee hoor, u mist die niet. U hebt hem kennelijk over het hoofd gezien. Ik heb uw zeer informatieve site, waarvoor mijn complimenten!, reeds beschreven en gelinkt bovenaan in het hoofdstuk Links, kopje Algemeen.

Hallo Frank, Op 17 maart hebben GS Friesland opnieuw besloten de gemeentegrens verder naar het oosten te schuiven en de procedure gestart om dat met ingang van 1 januari 2021 te effectueren. Ik hou je op de hoogte van de voortgang daarbij.

Dank voor de tip en de link Lex! Ik heb naar aanleiding hiervan de laatste twee alinea's van het hoofdstuk Ligging geredigeerd en aangevuld met deze actuele stand van zaken. Gegroet, Frank

Als op een alledaagse dinsdag opent zich uw webpagina als een zeer aantrekkelijke dorpsgemeenschap in ontwikkeling en klaar voor de toekomst in Nederland. Aangetroffen middels plaatsengids zoekende naar een dorpsgemeenschap buiten woningstichting en/of woonverenigingen om. Idealiter en historisch bergt uw presentatie een rijkdom aan waardevolle informatie omtrent het eiland en zijn bewoners. Dat ook de mantelzorg Schiermonnikoog heeft vermogen te bereiken moge voor zich spreken. Hartelijk dank voor deze "open data" en met een vriendelijke Zeeuwse groet. Kees.

Graag gedaan, en u bedankt voor uw complimenten! Dat doet mij altijd goed om te horen en sterkt mij om op de ingeslagen weg voort te gaan en dit jaar de laatste puntjes op de i te zetten (ik wil na meer dan 10 jaar schrijven, schrappen en redigeren eind dit jaar alle pagina's inhoudelijk gereed hebben).
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen