Kijfhoek

Plaats
Buurtschap
Zwijndrecht
Drechtsteden
Zuid-Holland

kijfhoek_zwijndrecht_straatnaambord.jpg

Kijfhoek is een buurtschap in de provincie Zuid-Holland, gemeente Zwijndrecht. Het was een zelfstandige gemeente van 1-4-1817 t/m 18-8-1857. Per 19-8-1857 over naar gemeente Groote Lindt, per 6-9-1881 over naar gemeente Zwijndrecht.

Kijfhoek is een buurtschap in de provincie Zuid-Holland, gemeente Zwijndrecht. Het was een zelfstandige gemeente van 1-4-1817 t/m 18-8-1857. Per 19-8-1857 over naar gemeente Groote Lindt, per 6-9-1881 over naar gemeente Zwijndrecht.

Kijfhoek wapen [640x480].jpg

Kijfhoek, wapen van de gemeente Kijfhoek, die van 1817 tot 1857 heeft bestaan

Kijfhoek, wapen van de gemeente Kijfhoek, die van 1817 tot 1857 heeft bestaan

kijfhoek_zwijndrecht_rm_kijfhoekkerk.jpg

Stichting Behoud Kijfhoekkerk (SBK) zet zich in om de geschiedenis van dit polderkerkje uit 1368 bij een breed publiek onder de aandacht te brengen. De SBK organiseert hiertoe o.a. op de 1e zaterdag van de maanden mei tot en met augustus open dagen.

Stichting Behoud Kijfhoekkerk (SBK) zet zich in om de geschiedenis van dit polderkerkje uit 1368 bij een breed publiek onder de aandacht te brengen. De SBK organiseert hiertoe o.a. op de 1e zaterdag van de maanden mei tot en met augustus open dagen.

kijfhoek_zwijndrecht_rm_kijfhoekkerk_interieur.jpg

Kijfhoek, het eenvoudige, maar smaakvolle interieur van de Kijfhoekkerk uit 1368.

Kijfhoek, het eenvoudige, maar smaakvolle interieur van de Kijfhoekkerk uit 1368.

Kijfhoek

Terug naar boven

Status

- Kijfhoek is een buurtschap* in de provincie Zuid-Holland, gemeente Zwijndrecht. Het was een zelfstandige gemeente van 1-4-1817 (nadat het op 1812 eerst aan de gemeente Rijsoort was toegevoegd) t/m 18-8-1857. Per 19-8-1857 over naar gemeente Groote Lindt, per 6-9-1881 over naar gemeente Zwijndrecht.
* Hoewel je het ook als dorp zou kunnen zien, omdat het plaatsje een kerk heeft, wordt het gezien haar geringe omvang toch als buurtschap beschouwd, waar wij ons aan conformeren. Deze plaats valt dus onder de bijzondere categorie 'buurtschap met kerk'.

- Wapen van de voormalige gemeente Kijfhoek.

- De buurtschap valt (ook voor de postadressen) onder de kern Zwijndrecht. De Kijfhoekkerk valt onder de Hervormde Gemeente Heerjansdam.

- De buurtschap Kijfhoek heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1395-1396 Ecclesia Danielis, 1407 Floris van Kyfhouck, 1424-1425 Kijfhoeck, alias ecclesia Danielis, 1469 Kiefhoeck, 1573 Kijfhouck, 1773 Kyfhoek.

Naamsverklaring
Betekent hoek '(afgelegen) plaats' waarover kijf 'gekrakeel, ruzie' is geweest. Vergelijk Cabauw, Schellach, Kibbelgaarn enz. In ontginningsgebieden ontstonden gemakkelijk conflicten over landeigendom. De naam komt dan ook vaker voor en reikt terug tot in de middeleeuwen. Enkele voorbeelden: 1411 Kijfhoeck als poldergebied onder Drimmelen; eind 14e eeuw spreekt men van "den Steenberchschen moer, die men hiet den Kyfmoer"; in de 15e eeuw is Kijfhoek de naam van een verzameling hutten ter huisvesting van het (altijd roerige) werkvolk in het toentertijd ontgonnen Nieuwmoer, net over de grens met België; in 1570 komt Kijfhoeck voor als oude benaming van Vrouwenparochie, maar dat gaat terug op de plaats van herkomst van de Hollandse ontginners.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Kijfhoek ligt rond de gelijknamige weg, W van Zwijndrecht, ZO van Heerjansdam, Z van Rijsoord, aan het riviertje de Devel. N van de buurtschap ligt het gelijknamige (spoor-)rangeerterrein, waar het plaasje bekend van is. Zie daarvoor verder bij Recente ontwikkelingen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

Kijfhoek was een van de kleinste gemeenten van ons land. In 1840 heeft deze gemeente, die slechts het dorpje omvat, 10 huizen met 92 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 15 huizen met ca. 35 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In een donk (verhoging in het landschap) in het stroomgebied van het riviertje de Devel zijn potten gevonden met voedselresten uit de Vlaardingencultuur (3500–2500 v.Chr.). Gevonden koolstofresten kunnen op bewoning in het mesolithicum (5500-4100 v.Chr.) wijzen. Deze vindplaats zal tot archeologisch monument worden verklaard, omdat donken met neolithische en mesolithische bewoning ook internationaal zeer zeldzaam zijn.

Bij de Stormvloed van 1322 zijn grote stukken van de Zwijndrechtse Waard onder water komen te staan en zijn vele levens verloren gegaan. Voor graaf Willem III van Holland was dit aanleiding om bedijkingsplannen te ontwikkelen. In 1331 bepaalde hij dat ‘degenen die delen van de Zwijndrechtse Waard bedijkten, ambachtsheer werden van dat deel van de Waard’. Door die oorkonde ontstonden de ambachtsheerlijkheden, waarvan de meeste werden genoemd naar hun bedijkers: Schobbelands Ambacht, Heer Oudelands Ambacht, Groote en Kleine Lindt, Heerjansdam, Kijfhoek, Meerdervoort, Sandelingen Ambacht en Alewijns Ambacht.

In 1332 is kasteel Develsteijn op Lievershille gebouwd. Dit kasteel heeft bestaan tot 1824. In 2005 zijn enkele proefsleuven gegraven op de plek waar het kasteel heeft gestaan. Het idee om het kasteel te herbouwen kreeg daardoor een nieuwe impuls.

Met de bedijkingwerkzaamheden werd de Devel bij Groote Lindt en bij Kleine Lindt afgedamd. In de periode na de bedijkingwerkzaamheden (na 1337) werd waarschijnlijk Kijfhoek gevestigd.

Het dorpje Kijfhoek is door de jaren heen altijd klein gebleven. Zo telde het in 1515 zes huizen en een klooster. Het was dit klooster dat het dorp betekenis gaf. Klooster Eemsteijn, gelegen bij de Munnikensteeg, werd in 1435 ingewijd en was bijna anderhalve eeuw een soort streekcentrum. In 1572 is het verwoest door een Geuzenvendel. Van het klooster is niets bewaard gebleven.(2)

De Hogesnelheidslijn (HSL-Zuid) loopt onder meer langs Kijfhoek. Na Rotterdam Centraal rijden de hogesnelheidstreinen over bestaand spoor door de Willemsspoortunnel tot het begin van het rangeerterrein, waar de HSL zuidelijk afbuigt. Vanaf daar is het HSL-traject een een 8,9 kilometer lang tracé op maaiveldniveau langs de buurtschap en laag over het riviertje de Devel, voordat het met een afgezonken spoortunnel onder de Oude Maas door gaat.

Boek
Het 1e exemplaar van het in september 2021 verschenen boek 'Kijfhoek aan de Devel' is aangeboden aan burgemeester Hein van der Loo van de gemeente Zwijndrecht. Hij heeft een uitgebreid voorwoord geschreven. Het ruim honderd pagina’s tellende boek van Heerjansdammer Kees Brinkman is gevuld met deels nieuwe feiten, gebeurtenissen en verhalen. Het is een compleet herziene uitgave geworden over de geschiedenis van het voormalige ambacht en tot 1857 zelfstandige gemeente met het historische kerkje in het midden van het Develgebied. Tegenwoordig een prachtig natuur- en wandelgebied.

De verkoopprijs van slechts 10 euro komt geheel ten goede aan onderhoud en instandhouding van dit unieke kerkje. Het boek is te koop in de Kijfhoekkerk en bij auteur Kees Brinkman, Molenweg 62a (bij de molen) in Heerjansdam. - Hier kun je een powerpointpresentatie m.bt. dit boek bekijken. - Hier kun je een interview met auteur Kees Brinkman bekijken en beluisteren, van het radioprogramma Hart voor Barendrecht, d.d. 19-10-2021 (zoek op de pagina even met ctrl-f naar 'Kijfhoek' om bij het juiste filmpje uit te komen).

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Glastuinbouw: toch maar niet...
De gemeenten Zwijndrecht, Barendrecht, Hendrik-Ido-Ambacht en Ridderkerk hebben in 2013 besloten dat er geen nieuw kassengebied in Kijfhoek-Noord komt. Het is volgens de vier gemeenten te duur om een nieuwe groep kassen te bouwen. De opzet was om 100 hectare aan verspreid liggende kassen te concentreren op één plek of weg te saneren. De voorafgaande jaren heeft de provincie veel geld en energie gestoken in het opruimen van de verspreide glastuinbouw en het samenballen van kassen op een aantal locaties. Het is nog wel mogelijk voor tuinders om te stoppen met hun bedrijf. Glastuinders krijgen een vergoeding als ze hun bedrijf sluiten en de grond beschikbaar stellen voor woningbouw.

Beheerplan Groepsrisico
De gemeenten rond de buurtschap (Barendrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Ridderkerk en Zwijndrecht) hebben in 2012 afspraken gemaakt om hun toekomstige bouwplannen in deze omgeving op elkaar af te stemmen. Vanwege potentiële veiligheidsrisico’s kan rondom de buurtschap niet veel meer worden gebouwd. Er geldt namelijk vanwege het rangeerterrein een bouwstop voor een zone van ruim een kilometer rondom de buurtschap. Als een van de vier gemeenten straks extra wil bouwen, gaat dat ten koste van de bouwruimte voor de andere drie. Als de gemeenten onafhankelijk van elkaar plannen maken en gaan bouwen, overschrijden zij al snel de norm voor groepsrisico. Omdat de gemeenten het er over eens zijn dat het niet een kwestie mag zijn van ‘wie het eerst komt, die het eerst maalt’, zijn hierover afspraken vastgelegd. Deze afspraken zijn verankerd in het Beheerplan Groepsrisico Kijfhoek. Het betreft met name buitengebied, waar (grootschalige) woningbouw of de aanleg van bedrijventerreinen toch al niet mogelijk is. Het gaat daarom met name om recreatieve voorzieningen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

Kijfhoekkerk
Kort na de herdijking van de Zwijndrechtse Waard in 1332 is in 1368 op de stroomrug van de Devel, een afgedamde rivierarm, een kapel gebouwd. Graaf Willem III, de initiatiefnemer van de herdijking, beleende elke financiële deelnemer met een ambacht ter grootte van 1/8, 1/16 of 1/32 deel en de daarbij behorende rechten. Een van de deelnemers was Daniel van de Merwede. Hij kreeg een ”achtendeel” , het Daniels Ambacht, het gebied rondom de Kijfhoekkerk, in het hart van de Zwijndrechtse waard. De van oorsprong rooms-katholieke kerk is sinds de reformatie, omstreeks 1572, in gebruik bij de Hervormde Gemeente Heerjansdam/Kijfhoek en sinds 2006 bij de PKN gemeente Heerjansdam (terwijl de buurtschap dus onder de gemeente Zwijndrecht valt). Het kerkgebouw is eigendom van de Protestantse Gemeente.

De Kijfhoekkerk (Kijfhoek 30) is een eenbeukig, laatgotisch kerkje met een smal driezijdig gesloten koor dat gedekt is met een tongewelf. Het westelijke deel met een openkapconstructie is omstreeks 1500 gebouwd, in de 17e eeuw vernieuwd en in de 19e eeuw gewijzigd. De kerk vertoont bouwkundig gezien zowel kenmerken van de gotische als van de romaanse bouwstijl. Waarschijnlijk kwamen vroeger veel kerkgangers per schuit. Het kerkje is in 1927 gerestaureerd, maar door geldgebrek zijn deels machinale stenen gebruikt en grove planken vervingen het dakbeschot. Rond 1992 is het kerkje opnieuw en nu wél deskundig gerestaureerd. De kosten daarvan bedroegen ongeveer 1,7 miljoen gulden. Het gerestaureerde Flentrop-orgel klinkt in deze polderkerk als een kathedraal. Op het kerkhof rondom de kerk liggen tientallen grafstenen. De begraafplaats is nog in gebruik, maar uitsluitend voor bewoners van de buurtschap. (bron: Historisch Genootschap Heerjansdam)

Op de 1e en 3e zondag van de maand is er om 15.00 uur een kerkdienst/samenkomst. De kerk van Kijfhoek is officieel aangewezen als trouwlocatie in de gemeente Zwijndrecht voor het sluiten van het burgerlijk huwelijk. Daarnaast is de kerk in gebruik voor huwelijksbevestigingen, doopplechtigheden, rouw- en begrafenisdiensten en andere activiteiten.

Stichting Behoud Kijfhoekkerk (SBK) zet zich in om de geschiedenis van dit oude polderkerkje bij een breed publiek onder de aandacht te brengen. Het werk van de stichting is deels gericht op het werven van fondsen, legaten en gelden voor onderhoud en in stand houden van de Kijfhoekkerk. De SBK organiseert op de 1e zaterdag van de maanden mei tot en met augustus open dagen. In september is het de 2e zaterdag van de maand. Deze valt gelijk met het landelijke Monumentenweekend.

"Tijdens de open dagen is de kerk van Kijfhoek van 12.00-16.00 uur geopend. Er zijn dan altijd twee vrijwilligers van de stichting aanwezig om iedereen welkom te heten. Met een gratis kopje koffie, thee of fris is het altijd gezellig. Andere vrijwilligers zullen je met passie vertellen over de rijke geschiedenis van de Kijfhoekkerk. Er is ook een specialist aanwezig voor het raadplegen van familiestambomen. We werken hierbij nauw samen met het Historisch Genootschap Heerjansdam. Tijdens de open dagen proberen we ook ruimte te maken voor een muzikaal gedeelte. Tussen 14.00 en 14.30 uur en van 15.00 tot 15.30 uur is hier volop de gelegenheid voor. Ook voor kunst presentaties ruimen we graag eenmaal per jaar een plekje in. De vrijwilligers van Stichting Behoud Kijfhoekkerk: Arie van den Berg, Arie Bras, Jan van der Net, Peter Nieuwstraten, Joop Wiekeraadt, Jannie Schenk en Peter Viergever heten je van harte welkom!""

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

Devel
In het verleden vormde de Devel een rivier in het verlengde van de Dubbel. Na afdamming in 1300 fungeerde hij als boezemwater. Met de ingebruikname van het elektrische gemaal verdween het nut van de boezem. De Devel heeft daarom een tijd deels drooggelegen. Na de uitbreiding van rangeerterrein Kijfhoek is de Devel deels weer uitgegraven als natuurcompensatie (met name de Munnikendevel). Vooral bijzonder vooral is dat we de oorspronkelijke oeverwallen hier nog kunnen zien, omdat die nooit zijn gebruikt om dijken op te bouwen. Tegenwoordig vormt het gebied rond de Devel een interessant natuurgebied. In het vogelseizoen is het deels afgesloten voor publiek. De blauwborst en vele andere rietvogels hebben het hier prima naar hun zin. Ook de schuwe roerdomp is soms te zien voor wie heel goed kijkt. - Overzicht van waargenomen planten- en diersoorten in het gebied Munnikendevel.

Terug naar boven

Links

- Bedrijvigheid: - N van de buurtschap ligt het reusachtige Rangeerterrein Kijfhoek. - Hier kun je het terrein vanuit de lucht bekijken op Google Maps. De aanleg van het rangeerterrein begon in 1975. Op 21 mei 1980 is het in gebruik genomen. "Met 50 hectare, 43 verdeelsporen, 14 aankomstsporen en 12 opstelsporen is dit is het grootste rangeerterrein van Nederland. Gelegen tussen Barendrecht en Zwijndrecht, vormt dit emplacement de schakel tussen de Nederlandse havens en grote industriële gebieden in Nederland en Europa. Een sorteercentrum voor treinen, zo zou je dit emplacement of rangeerterrein kunnen omschrijven. Met vele sporen naast elkaar, is dit de ideale plek om wagens met verschillende bestemmingen te ontkoppelen, sorteren en weer te koppelen aan andere wagens. Op Kijfhoek, het beginpunt voor het A15-tracé van de Betuweroute, vertrekken en passeren jaarlijks tienduizenden goederentreinen van en naar diverse bestemmingen in Nederland en Europa. Op een slimme en geheel geautomatiseerde manier zorgen we ervoor dat alle wagens gesorteerd worden en naar de juiste bestemming gaan. Dit proces heet ‘heuvelen’. Dagelijks worden zo’n 600 à 700 wagens ‘geheuveld’. Onder de link vind je een filmpje waarin je kunt zien hoe het heuvelproces werkt.

Heuvelen werkt als volgt: op het aankomstspoor stellen we de trein op en koppelen we de wagens los. Een locomotief duwt vervolgens de ontkoppelde wagens over een heuvel. Zodra de eerste wagen over de heuvel is, rolt die vanzelf naar beneden. Via computergestuurde wissels komt elke wagen op het juiste spoor terecht. Speciale ‘railremmen’ - ook automatisch aangestuurd - zorgen ervoor dat de wagens niet te hard rollen en op het juiste punt tot stilstand komen. Nergens anders in Nederland gebeurt het sorteren op deze manier. Hierin is Kijfhoek uniek.

Gebeurtenissen die in de zomer van 2018 hebben plaatsgevonden zijn aanleiding geweest om voor Kijfhoek een Integraal manager aan te stellen en een integraal verbeterprogramma in te richten. Binnen het verbeterprogramma ligt de focus op het verbeteren van de veiligheid, maar ook op de relatie met de omgeving en de samenwerking met betrokken partners. Een programmateam werkt samen met de betrokken afdelingen en ketenpartners aan diverse verbeterinitiatieven. Enkele voorbeelden hiervan zijn: verbeteren proces van werkplekbeveiligingsinstructie; onderzoek naar werking van remsystemen; afstemmen van operationele processen en procedures; operationele sturing en verbetercultuur; inrichting terreinbeheer; implementeren van innovaties.

De sporen van Kijfhoek worden intensief gebruikt. Groot onderhoud is noodzakelijk om te garanderen dat we treinen efficiënt kunnen blijven samenstellen. Het heuvelsysteem kwam eind jaren negentig in gebruik en is inmiddels aan vernieuwing toe. Daarnaast gaan we de sporen, dwarsliggers, spoorgrind en wissels vervangen. Met deze grootschalige vernieuwingen, van zowel het technische systeem als de infrastructuur buiten, werken we aan een veilig, efficiënt en betrouwbaar emplacement Kijfhoek voor de toekomst. In april 2017 zijn we gestart we met de werkzaamheden aan de sporen en wissels. In de tweede helft van 2019 is het volgende deel van sporen en wissels vervangen. De vernieuwing van het heuvelsysteem was afgelopen jaren in voorbereiding. De aanbesteding is eind 2018 tijdelijk aangehouden. Zo kunnen we inspelen op inzichten uit de technische- en veiligheidsonderzoeken naar aanleiding van de gebeurtenissen in de zomer van 2018. Een projectteam doet een review op de scope en stelt een nieuwe planning op." (bron: ProRail)

"ProRail heeft in 2018 een 4-delige videoserie gepubliceerd over het spoorgoederenvervoer in Nederland. In deze 1e aflevering zijn we op bezoek bij havenbedrijf Koole Terminals in Pernis. Zij maken onder meer gebruik van het spoor om hun plantaardige en minerale oliën verder Europa in te sturen. We spreken met verladingsoperator Raymon Lucas. Hij legt uit hoe het is om zo'n enorm zware trein te mogen besturen, onder meer op rangeerterrein Kijfhoek. In de 2e aflevering nemen we je mee naar de heuvel op dit rangeerterrein, hét symbool van eenvoud en vernuft. Heuvelen is de geautomatiseerde sortering van treinen. Heuvelprocesleider Oliver Maunder vertelt over dit bijzondere proces. In de derde aflevering kijken we naar de vernuftige techniek achter het heuvelsysteem op Kijfhoek. Gerald Koenraadt en Willem van der Meer werken als technicus en monteur op de heuvel en vertellen over de veelzijdigheid van hun vak. In de vierde en laatste aflevering gaan we op pad met incidentenbestrijding. Regiomanager ICB Henny Kennedy en teamleider Melvin Deuning vertellen vol trots over de veelzijdigheid van dit bijzondere vak."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Kijfhoek, met foto's van de grafzerken.

Reacties

(2)

De link naar de begraafplaats werkt niet. Die naar de kijfhoekkerk ook niet.

Dank voor de tip. Helaas verwijderen sites soms bepaalde pagina's van hun sites. Helaas bleek dat ook hier het geval. Gelukkig heb ik er goede, gelijkwaardige alternatieven voor gevonden. En ik heb de pagina gelijk verder uitgewerkt, want wat er stond was eigenlijk nog maar een beginnetje.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen