Status

Gasteren is een dorp in de provincie Drenthe, gemeente Aa en Hunze. T/m 1997 gemeente Anloo.

Naam

In het Drents
Gaastern. Een inwoner van dit dorp is een Gaasterse.

Oudere vermeldingen
1298-1304 in villa Ghestre, apud apud Ghesteren, 1381-1383 Gasteren.

Naamsverklaring
Men denkt aan Geestere*, ontstaan uit gaistwari-* 'bewoners van de geestgrond', uitgaand van het Oudfriese gâst 'geest, hoger gelegen zandgrond' of aan Gaistharon* 'beboste hoge zandrug'. Zie ook Geesteren.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

Gasteren ligt NNO van Rolde, ZW van Anloo.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Gasteren 29 huizen met 155 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 170 huizen met ca. 420 inwoners.

Geschiedenis

De oudste schriftelijke gegevens over Gasteren dateren uit 1298, meer dan 700 jaar geleden dus, wanneer over ‘Ghestre’ wordt geschreven. De nederzetting zou in die tijd zo’n negen boerderijen hebben geteld. Maar het zullen niet de eerste bewoners van dit gebied zijn geweest. In de Gasterse Duinen ligt immers een hunebed, waarvan de ouderdom wordt geschat op rond 5000 jaar v.Christus. En ten zuidoosten van het dorp, waar nu Ubbinks’ bos ligt, zijn in de jaren ‘30 van de vorige eeuw 44 grafheuvels (tumuli), een groot urnenveld en een 30-tal brandheuvels gevonden. Deze dateren uit de periode tussen 1500 v. Chr. en het begin van onze jaartelling.

Gasteren wordt omgeven door natuurgebieden: het Balloërveld aan de zuidkant, het Gasterensediep aan de westzijde en de Gasterse Duinen aan de noordkant. Zij zijn in een lang verleden ontstaan, gedurende de tweede ijstijd. Vergeleken met deze gronden zijn de oude bouwlanden van de Zuides en Noordes van relatief jonge datum. De eerste boerderijen lagen rond de Hofakkers, de oudste akkers van het dorp op de Zuides. In de middeleeuwen bestond een groot deel van de Zuides waarschijnlijk nog uit bos.In de 15e eeuw werd met de ontginning van de Nij- of Nieuwlanden begonnen. Deze esontginning ten noorden van het dorp vormde een aanvulling op de veel oudere Zuides en de minder intensief gebruikte Haveres ten oosten van het dorp. In de middeleeuwen nam de bevolking maar weinig toe. Het bleef een klein dorp. Uit een telling door Ridderschap en Eigenerfden in 1630 blijkt dat het in die tijd nog slechts elf gezinnen telde, met in totaal 70 gezinsleden.

"Gasteren is een van de brinkdorpen die midden in het Nationaal Beek- en Esdorpen Landschap (NBEL) ligt. Omgeven door bos, heide en veen was het vroeger een echt boerendorp, waar iedereen leefde van de landbouw. Dit is inmiddels wel veranderd. Veel grond heeft andere eigenaren gekregen. Zo is veel natuurgebied rond het dorp nu in beheer van Staatsbosbeheer en Stichting Het Drentse Landschap. Er zijn nog twee fulltime boeren en er is een flink aantal 'hobbyboeren' met paarden en schapen. De echte dorpssfeer is gelukkig wél gebleven. Op onze dorpssite kun je lezen dat Gasteren niet alleen natuurschoon, rust en ruimte heeft te bieden maar ook veel op het gebied van het verenigingsleven. Niet alleen de inwoners maar ook toeristen en recreanten zijn van harte welkom bij onze activiteiten." Aldus de dorpssite.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instantie en literatuur:

- In 1992 komt Dorpsbelangen met het idee de geschiedenis van het dorp te boek te stellen. Aanleiding hiervoor is het 700-jarig bestaan van het dorp in 1998. Dus tijd genoeg, zo leek het. Helaas valt de werkgroep na een enthousiast begin uiteen. Het vele verzamelde materiaal wordt in dozen bewaard. In 1998 storten enkele leden van de vorige werkgroep met een aantal nieuwe mensen zich op de dozen om alles uit te zoeken en op te schrijven. Een hele klus. Maar het resultaat mag er zijn; uiteindelijk verschijnt in 2003 het boek 'Gasteren', met het uitgebreide 'levensverhaal' van het dorp.

Het is een prettig leesbaar en heel herkenbaar boek geworden met veel foto's, waarin vanaf de vroegste geschiedenis een beeld wordt geschetst van het landschap, de landbouw en later ook andere bedrijvigheid, de bestuurlijke en sociaal-culturele veranderingen en van de bewoning. In het hoofdstuk 'Bewoningsgeschiedenis' wordt van iedere woning in het dorp beschreven wie er wonen en (voor zover bekend) gewoond hebben. Natuurlijk treden daar veranderingen in op. Daarom brengt Dorpsbelangen daar sinds 2013 jaarlijks een actualisering van uit. Van het boek 'Gasteren' zijn zolang de voorraad strekt nog enkele exemplaren verkrijgbaar, tegen een gereduceerde prijs: van €20 voor €12,50. Mail je bestelling naar Margriet Hilbolling van Dorpsbelangen. Dan krijg je bericht wanneer je het bij haar kunt afhalen. Bij dit boek is ook een cd-rom geleverd met zo’n 1400 foto’s. Deze cd-rom is echter niet meer te gebruiken op de huidige generatie computers. Als service voor de belangstellenden hebben zij daarom alle 1.400 foto's op de dorpssite geplaatst!

- "Sinds augustus 2019 kent het dorp de Werkgroep Historisch Gasteren. Het doel van de werkgroep is om het aanwezige archiefmateriaal te ordenen en toegankelijk te maken voor dorpsgenoten en andere belangstellenden, om op basis daarvan verhalen te schrijven, onderzoek te doen, nieuw of ontbrekend materiaal te verwerven, en daarover te publiceren. Momenteel bestaat de werkgroep uit acht leden. De werkgroep kent nog geen functies. De leden richten zich in onderling overleg op die activiteiten die hen het meest aanspreken. In een later stadium zullen we bekijken of we een werkgroep moeten blijven of beter een vereniging of stichting kunnen worden. Het ledental is niet beperkt. Iedere dorpsgenoot met belangstelling voor de dorpshistorie, en die zin en tijd heeft om mee te werken, kan lid worden van de werkgroep. Je kunt je aanmelden door een mailtje te sturen naar historischgasteren@ingasteren.nl of te bellen naar Henk Hellema (tel. 231400) of Herman Roepman (tel. 269486)."

Recente ontwikkelingen

- Een dorpsomgevingsplan is een visie van bewoners op de door hen gewenste ruimtelijke ontwikkeling van het dorpsgebied. De ruimtelijke kwaliteiten, de identiteit van het dorpsgebied en de verwachtingen van bewoners werden achterhaald door een zogenoemd belevingsonderzoek. Door lokale deskundigheid van bewoners via een participatieve benadering te koppelen aan professionele deskundigheid van bijvoorbeeld een landschapsarchitect, ontstaat er inhoudelijk een beter plan, met draagvlak onder de bewoners. Het Dorpsomgevingsplan Gasteren is gereedgekomen in 2005 en vormt een belangrijk document voor Dorpsbelangen in het overleg met overheden, instellingen en de eigen achterban. Er worden uitvoeringsgerichte projecten uit afgeleid, de zogeheten Lokale Agenda, voor de korte en de langere termijn. De uitvoeringskansen zijn mede afhankelijk van de beschikbaarheid van subsidies, de samenwerking met partners en, waar dat nodig blijkt, de inzet van de bewoners. Een dorpsomgevingsplan is bovenal een plan dat nooit af is en steeds om bijstelling vraagt naar de actualiteit.

In de afgelopen jaren zijn in het kader van de Lokale Agenda onder meer de volgende projecten uitgevoerd: planvorming en uitvoering van de parkeergelegenheid het Galgenriet aan het Balloërveld in 2012; herinrichting van de parkeergelegenheid aan de Oudemolenseweg (Gasterense Duinen) eveneens in 2012. Samen vormen deze parkeergelegenheden het Knooppunt Gasteren van het Nationaal Beek- en Esdorpenlandschap Drentsche Aa (NBEL); aanpassing van de straatverlichting in De Hoek; interne verbouwing van Dorpshuis de Gasterije; planvoorbereiding voor de dorpsafronding bij de Bosakkers door woningbouw, waaronder sociale woningbouw en groenvoorzieningen (kortweg: Plan Bosakkers). De gemeentelijke planvorming hiervoor is eind 2016 afgerond; vernieuwing van het wegdek van de weg naar Anloo.

Vijfsterrendorp
Sinds 2010 is dit dorp het eerste Vijfsterrendorp van Drenthe. In dit project van de Brede Overleggroep Kleine Dorpen (BOKD) beoordeelden inwoners het woon- en leefplezier in hun dorp op vijf punten. Daarbij gaat het onder meer om ontmoetingsmogelijkheden en zorg en aandacht voor elkaar. De inwoners van Gasteren gaven hun dorp op alle punten een positieve beoordeling. Het project is afgesloten met de onthulling van een vijfsterrenbord. De sterren zijn de sterke punten van het dorp. Welke schittert hier het sterkst? De naoberschap, vinden de dorpelingen. Minder vanzelfsprekend dan vroeger, maar voor elkaar klaar staan wordt nog altijd belangrijk gevonden. Er is ook een actielijst gemaakt, met bijvoorbeeld plannen voor meer samenwerking tussen de diverse besturen en activiteitenclubs. Ook een sfeervoller dorpshuis is een wens. Het dorp blijft in de gaten houden wat er van de voornemens terechtkomt. Nog vijf andere dorpen in Drenthe hebben aan het project meegedaan. Zie ook de reportage over het Vijfsterrendorp-project in dit dorp in Trouw.

- Het in het dorp gevallen herfstblad werd t/m 2015 door de gemeente ingezameld en afgevoerd. Sinds eind 2016 doen de dorpelingen dat zelf. Boermarke Gasteren haalt nu zelf een aantal maal per seizoen de bladbakken leeg en voert het verzamelde blad af naar de akkers van Harm Van Rhee, de enige overgebleven landbouwer in het dorp en tevens bestuurslid van Dorpsbelangen. Hij kwam op het idee dat hij het spul best op zijn eigen land zou kunnen omploegen als natuurlijke bemesting. Dat zou een mooie win-win-situatie opleveren; het scheelt de gemeente geld aan manuren, transport en acceptatiekosten bij de composteerinrichting; er is een milieuvoordeel omdat hiermee het transport van het blad naar de composteerinrichting wordt voorkomen, en er op een natuurvriendelijke wijze bemest wordt in plaats van met kunstmest; en Dorpsbelangen ontvangt jaarlijks een vergoeding van de gemeente voor de kosten van Van Rhee en de Boermarke, en een deel van de vergoeding komt ook ten goede aan de dorpsgemeenschap.

Bezienswaardigheden

- Gasteren heeft 4 rijksmonumenten, zijnde een terrein met grafheuvel (archeologisch monument) uit Neolithicum en/of Bronstijd (Schipborgerweg), een terrein met hunebed D10 (archeologisch monument) uit Neolithicum (Schipborgerweg), een terrein met grafheuvel (archeologisch monument) uit de IJzertijd (Oosteinde/Oudemolenseweg), en de Roelof Gerardus Jantiena Hoeve (Oosteinde 1). Dit is een in aanleg 18e-eeuwse boerderij - jaartalanker 1798 - met achterbaander, onder rieten schilddak met uilebord en gering overstek aan achterzijde, tegen rechte topgevel met twee driehoekige lichtopeningen, topschoorsteen en vlechtingen aan voorzijde; staafankers, windveren. Het woongedeelte is uitgerust met 28-ruitsschuifvensters met opgeklampte luiken, kelder- en opkamervenster, opgeklampte deur met bovenlicht. Het bedrijfsgedeelte is uitgerust met opgeklampte baanderdeuren met loopdeur en staldeuren in de achtergevel; de detaillering der zijgevels is aan niet-agrarische doeleinden aangepast.

- NNW van het dorp ligt hunebed D10, aan de rand van de Gasterse Duinen, tussen de weg van Gasteren naar Oudemolen (Oudemolenseweg) en het fietspad naar Schipborg (Schipborgerweg). Het hunebed is vanaf deze beide wegen te bereiken. Het is een klein en incompleet hunebed. Het hunebed is 6,7 meter lang en 3,1 meter breed. Het heeft nog twee dekstenen, oorspronkelijk waren dit vier draagstenen. Ook zijn er twee sluitstenen. Poortstenen zijn niet aangetroffen. Ten noorden van het hunebed zijn nog karrensporen zichtbaar; het hunebed ligt aan een oude handelsroute van Groningen naar Coevorden.

Evenementen en activiteiten

- "Toneelvereniging Amicitia is opgericht in 1910. Door de decennia heen hebben veel inwoners van ons dorp op de planken gestaan. Vaak zijn meerdere generaties uit een familie lid geweest van de vereniging. Amicitia voert vooral blijspelen op. Vaak in het Drents. De jaarlijkse uitvoering is in februari, in Restaurant Brinkzicht. Wij, als enthousiaste groep spelers, hopen je op de jaarlijkse toneeluitvoering te mogen verwelkomen. Het is een avondvullend programma waarbij de muzikale omlijsting niet ontbreekt. Kom langs en geniet van een avondje uit in Gasteren."

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je in Gasteren schaatsen op de ijsbaan van IJsvereniging Wintervreugd. De vereniging is opgericht in 1933 en biedt veel sportieve mogelijkheden. Tenminste, als er natuurijs is en de baan open kan. Schaatsen staat natuurlijk voorop, maar zo gauw het maar even kan zijn er ook onderlinge wedstrijden in priksleeën of strijkijzer gooien. Er wordt alles aan gedaan om het de schaatsers en andere bezoekers naar de zin te maken. Verder kunnen leden van Wintervreugd via de vereniging een aantal malen gedurende het seizoen gratis gebruik maken van kunstijsbaan Kardinge in Groningen. Het is dan ook zeer aantrekkelijk om lid te zijn van deze gezellige ijsvereniging. De ijsbaan van Wintervreugd ligt op een prachtige locatie in het veen, ten westen van de Oudemolenseweg. In de oorlogsjaren is de baan door de bewoners met de schop gegraven. Toen had iedere inwoner van het dorp een stukje veen om daar te kunnen baggelen. Turf was destijds een belangrijke brandstof. Het bestuur beheert de natuurijsbaan en houdt de baan, kantine en machines in goede staat om bij voldoende ijs (dikte minimaal 8 cm) de vele schaatsliefhebbers een mooie baan te bezorgen. Zo gauw de baan open gaat wordt dit direct op de dorpssite site gemeld. Het lidmaatschap kost slechts € 5,– per gezin per seizoen. Er zijn ongeveer 110 gezinnen lid van Wintervreugd.

- Elk jaar rond eind januari organiseert De Rietvogels in Gasteren op een zondagmiddag, samen met de stichting Af &Toe Wat, een Winterwandeling, afgesloten met een winterbuffet. Dit is echt een gezelligheidsactiviteit voor jong en oud(er). Om de sleur van de lange, soms saaie winterzondagen te doorbereken wordt een gevarieerde middag aangeboden met voor elk wat wils; aan het eind van de middag is er in het dorpshuis een rijk buffet met winterse kost. Dit winterbuffet is zeer gevarieerd en wordt uitstekend verzorgd door keurslager Boxem uit Gieten, met boerenkool, hutspot, zuurkool, snert, rijk gegarneerd met worst, vlees en spek. Naast dit winterbuffet beoogt de vereniging jaarlijks in het voor- of najaar een sportieve (familie)activiteit te organiseren.

- De laatste jaren organiseert de Rietvogels in het najaar een biljarttoernooi voor alle actieve biljarters in het dorp (en daarbuiten, voor zover zij lid zijn van de Rietvogels). Het mooie aan dit toernooi is dat er echt wordt gestreden om het kampioenschap van Gasteren, waarbij elke deelnemer evenveel kans maakt op de overwinning. Iedere deelnemer speelt op basis van een opgegeven ‘moyenne’. Zowel dames als heren doen mee. Deelnemers zijn altijd erg enthousiast over de gezelligheid van het toernooi.

- Sinds 2016 heeft de Rietvogels het dorpen-volleybaltoernooi overgenomen dat eerder door Stichting Zomerfeest werd verzorgd op de vrijdagavond voorafgaand aan het Zomerfeest. In dit toernooi spelen, naast een aantal - vrij samengestelde - ploegen uit Gasteren, teams uit naburige plaatsen zoals Oudemolen, Annen, Eext, Gieten en Rolde tegen elkaar. Soms zijn dit recreatieve teams van een der plaatselijke volleybalclubs, maar meestal zijn het, net als uit het eigen dorp, samengstelde ploegen.

Landschap, natuur en recreatie

Wandelen
"Knapzakroute Gasteren is 17,5 kilometer lang en kan eenvoudig in twee lussen gelopen worden. Het startpunt van beide lussen is midden in het dorp. De oostelijke route is 7,5 km en gaat over de Zuidesch, langs het Anlooër Diep om via een klein heideveld nabij het startpunt uit te komen. De westelijke lus is 10 km. Deze gaat eerst langs het Westerveld en daarna langs het Gasterense Diep. Het laatste stukje loop je door de Gasterense Duinen en langs het hunebed. Denk er wel aan dat het in De Heest erg nat kan zijn. De hele wandeling loop je door het stroomdal van de Drentsche Aa. Je passeert prachtige houtwallen en kan zien hoe de beek duizenden jaren geleden door de ‘Rug van Tynaarlo’ zijn weg heeft gevonden. En hoe de wind in vroegere tijden de Gasterense Duinen gevormd hebben.

Je start op de brink van Gasteren waar een monumentale boerderij staat, let maar eens op de kleine raampjes. Anders dan we op het eerste gezicht denken, lagen de oudste brinken niet midden in het dorp, maar aan de rand. Het woord ‘brink’ betekent onder andere ook ‘rand’. Het waren gemeenschappelijke weitjes waar ’s morgens het vee naar toe gebracht werd om later met de scheper naar het veld te gaan. Deze en andere informatie kun je lezen in het Knapzak-ABC van Drenthe. Dit is op de site van de Knapzakroutes te vinden. Hier staan meer algemene begrippen in die in het pdf-boekje (in het blauw) in een aandachtspunt vermeld worden.

Als je na de Zuidesch en het bos (bij nr. 4) loopt, kun je je haast niet voorstellen dat hier wel 45 akkertjes met allemaal eigen namen hebben gelegen. Net voor Anloo gaat de route over een heel klein bruggetje over het Anlooër Diepje waarna je de beek verder volgt. Bij Landgoed De Schipborg ga je weer over een kleine brug en loop je door een mooi graslandschap met diverse bloemen. Vlak voor Gasteren nog even over een klein heideveld. De andere lus steekt eerst het Andersche Diep over om later door de Heest te lopen. Hier loop je over een houtwal tussen de bomen door. Een brede brug brengt je weer aan de andere kant van het Diep waar je een stukje over de ‘Rug van Tynaarlo’ loopt. Op het gedeelte voordat je over de Gasterense Duinen loopt, kom je eerst nog langs een grafheuvel en na de ‘duinen’ langs een hunebed. Wil je meer weten van de omgeving en van de dorpen, download dan de route via de link aan het begin van dit item. Je kunt de routes online lopen bij voldoende bereik, met GPX, de route uitprinten waar de routetekst bij staat of het pdf-boekje met routeinformatie en kaarten downloaden." (bron: BOKD)

- Gasteren ligt in het centrum van het Nationaal beek- en esdorpenlandschap ‘Drentsche Aa’ (NBEL). Het dorp is ‘ingesloten’ tussen drie prachtige natuurgebieden: aan de zuidwest kant het Balloërveld, aan de westzijde het dal van het Gastersche Diep en aan de noordkant de Gasterense duinen. Deze natuurgebieden zijn in samenhang in het verre verleden van de ijstijden door gletsjers ontstaan en zijn verder gevormd door agrarisch gebruik. Dit rijke landschap is nog voortdurend in verandering en wordt binnen de kaders van het NBEL actief beheerd door natuurbeheerorganisaties zoals Staatsbosbeheer en de stichting Het Drentsche Landschap. Zo is er momenteel een plan in uitvoering dat het Balloërveld omvormt van een voormalig militair oefenterrein naar een echt natuurgebied. Naast deze drie natuurgebieden zijn er nog tal van bijzondere plekjes in de directe omgeving van het dorp die je aandacht verdienen, zoals de prachtige zuid-es, het Gasterse Holt, het Ubbinksbos, de Koningskuil, het Meestersbosje, het Anloërdiepje, het Voorste en Achterste Veen, de ijsbaan en het Aolstalbad.

- Direct NW van Gasteren liggen de Gasterse Duinen. Gebieden die 'duinen' in de naam hebben, zijn vaak al lang tot bos getransformeerd. De Gasterse Duinen daarentegen is nog een echt duingebied. Om dat ook zo te houden, wordt het gebied begraasd door Schotse Hooglanders. Als je er gaat wandelen: benader de dieren niet, en voer ze niet*. De zandpaden in het gebied maken onderdeel uit van het Pieterpad. Het begraasde deel van het terrein is niet toegankelijk voor honden. Door het gebied is een gemarkeerde wandelroute uitgezet. Het gebied is geschikt voor een lange wandeling om te genieten van het omliggende Stroomdallandschap. Onder de link vind je een wandelroute en een fietsroute door deze omgeving. De omgeving van het dorp is een paradijs voor wandelaars, maar ook fietsers en ATB-ers kunnen er hun hart ophalen. Er zijn verschillende wandelroutes, die het gebied doorkruisen, waaronder het Pieterpad. Ook is er en schitterende Knapzakroute uitgezet in een achtvorm, die langs bijna alle genoemde bijzondere plekjes loopt.

* "Af en toe duiken er negatieve berichten over Schotse Hooglanders op in het nieuws. Zijn Schotse Hooglanders dan gevaarlijke dieren? Nee absoluut niet; dit is een van nature vriendelijk en gemoedelijk ras. Ga vooral wandelen, geniet van de mooie natuur, maar denk wel na. Bewaar altijd minimaal 25 meter afstand tot de koeien, doorkruis geen kudde en doe dat vooral niet als er jonge kalfjes zijn. De moeders zullen de kalfjes altijd willen beschermen. Blijf oplettend, hou je kinderen en huisdieren in de gaten. Doorkruis de kudde nooit, vooral niet als er jonge kalfjes zijn. Ga nooit tussen de moederkoe en haar kalf in staan, de moeders zijn erg beschermend. Probeer nooit een Schotse Hooglander te aaien (ook de kalfjes niet). Zet NOOIT kinderen op de koeien (logisch? ja, maar sommige mensen proberen het!). Voer de dieren niet. Laat geen afval slingeren. Laat je hond niet loslopen. Ruim hondenpoep op. Hondenpoep opruimen in een bosgebied? Ja, dat klinkt vreemd... Als je met je hond binnen de hekken van de koeien loopt bent u bij ons te gast en vragen wij u om de hondenpoep op te ruimen met een zakje net zoals u dat bijvoorbeeld doet bij een grasveld waar kinderen spelen. Van besmette hondenpoep kunnen koeien namelijk ziek worden! Zoek het gevaar niet op, wees wijs! De dieren zien er mooi, lief en knuffelbaar uit maar het blijven dieren van 500 kg en meer en dieren kunnen altijd onvoorspelbaar gedrag vertonen." Aldus een aantal tips van de herders van de Schotse Hooglanders op de Wezepse Heide bij het Gelderse Wezep.

- Ten oosten van Gasteren ligt het bosreservaat Gasterse holt. Doordat de bodem deels uit potklei bestaat, is sprake van een zeer goed ontwikkelde en voor Drentse begrippen bijzondere kruidlaag met soorten als Gele dovenetel en massaal voorkomende Bosanemonen.

- Ruiterroute Gasteren (30 km) leidt je door verschillende boswachterijen en andere natuurgebieden: Boswachterij Anloo, een aangelegd dennenbos met verschillende stukken heide; in Boswachterij Schipborg zijn veel monumenten te zien, zoals hunebedden en grafstenen; het Balloërveld is een groot heideveld met verschillende bosjes en waterplaatsen; tussen Anderen en Anloo vind je het Eexterveld. De route voert je naast het in de titel genoemde dorp langs de dorpen Schipborg, Anloo, Anderen, Taarlo, Oudemolen en Zeegse.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Gasteren, met laagsteprijsgarantie!

Links / voorzieningen

- Algemeen: - Site van en over Gasteren.

- Nieuws: - "Neis oet ’t Loeg was het maandelijks huis-aan-huisblaadje van Gasteren. De inhoud bestaat uit informatie van Gasterse verenigingen, particulieren en bedrijven. Alle berichten die je aanlevert bij de redactie van Neis oet ’t Loeg komen ook op de webstek te staan en alle berichten voor de webstek komen (mits nog relevant) in Neis oet ’t Loeg te staan. Neis oet ‘t Loeg verschijnt sinds januari 2019 alleen nog als e-mail nieuwsbrief. De opzet van de nieuwsbrief blijft hetzelfde als de papieren versie: een maandelijks overzicht van het belangrijkste nieuws van de afgelopen maand, en aankondigingen van activiteiten in de komende maand." Via de link kun je je opgeven voor een abonnement op de nieuwsbrief en zijn ook oudere nummers nog online te lezen.

- Belangenorganisaties: - "Naar aanleiding van de opening van het dorpshuis in 1966 is Stichting Dorpshuis Gasteren ontstaan. In het bestuur zaten leden van de diverse verenigingen in het dorp. Al gauw kreeg het bestuur de naam Dorpshuiscommissie. Meer en meer begon het stichtingsbestuur zich met algemene belangen van het dorp bezig te houden en zo werd steeds vaker gesproken over commissie Dorpsbelangen in plaats van Dorpshuiscommissie. Toen in 1976 op initiatief van de Dorpshuiscommissie en met medewerking van Opbouw Drenthe een onderzoek werd gedaan naar de leefbaarheid in het dorp, werd in het eindrapport de aanbeveling gedaan dat “de Commissie Dorpsbelangen zich nader zou bezinnen op haar taak en vorm”. Dit leidde in 1978 tot de oprichting van Vereniging Dorpsbelangen Gasteren. Vanaf haar oprichting is Dorpsbelangen lid van de Vereniging Brede Overleggroep Kleine Dorpen (BOKD) in Drenthe.

Dorpsbelangen hield zich in die tijd ondermeer bezig met woningbouw, kleutervervoer, speelvoorzieningen, bibliotheekvoorzieningen, dorpskrant, straatverlichting en riolering, en wat in die tijd erg speelde, de mogelijke opslag van atoomafval in zoutkoepels. Ook zette Dorpsbelangen Gasteren zich in voor een fietspad naar Anloo. Tevens kwam op initiatief van Dorpsbelangen in 1979 het eerste nummer van een gestencilde dorpskrant uit, toen nog zonder naam. Vanaf het derde nummer kwam deze dorpskrant uit onder de naam “Neis oet ‘t Loeg”. Na 10 jaar bleek er zo weinig kopij binnen te komen, dat de uitgave werd gestopt. Een decennium later werd het blaadje echter weer nieuw leven in geblazen en sindsdien verschijnt het weer maandelijks tot op de dag van vandaag. Deze nieuwsvoorziening is in 2006 aangevuld met een heuse eigen lokale website Ingasteren.nl, met een eigen redactie die de plaatselijke ontwikkelingen op de voet volgt en daarover rapporteert met de snelheid die bij het tegenwoordige multimediale tijdperk hoort.

Verdere activiteiten in die eerste jaren waren de jaarlijkse ‘In- en Ontspanningsweek’, het paasvuur, de kerstboom, het jeugdwerk en het realiseren van een rijdend postkantoor. In 2006 en 2007 was Dorpsbelangen betrokken bij de totstandkoming van het verkeersplan, de bestelbieb en het Dorpsomgevingsplan (DOP). In 2009/2010 is deelgenomen aan het ‘vijfsterrenproject’ van de BOKD. Door de actieve inzet van vele dorpsbewoners werd Gasteren het eerste 5-Sterrendorp van Nederland."

- Een marke is vanouds het grondgebied in en rondom een Drents dorp. De zeggenschap over de marke lag bij de Boermarke. De marke van Gasteren is rond de 700 hectare groot. Diegenen die binnen de markegrenzen minstens 1 hectare cultuurgrond bezitten kunnen lid zijn van de Boermarke. Het bestuur van de Boermarke wordt gevormd door 4 volmachten. De Boermarke heeft in het dorp altijd een belangrijke sociale functie vervuld, die met de afname van het aantal boeren wel minder wordt, maar nog altijd een rol van belang speelt. Zo is de Boermarke eigenaar van het sportveld bij De Gasterije. Ook beheert zij de brinken in het dorp. Inkomsten krijgt de Boermarke vooral door de verhuur van de marke als jachtterrein en de verhuur van landbouwwerktuigen. Steeds meer houdt de Boermarke zich tegenwoordig bezig met de natuur. Bij de opstelling van het Dorpsomgevingsplan (2005) heeft de Boermarke een belangrijke inbreng gehad.

- Dorpshuis: - Voorbijgangers vragen zich weleens af hoe zo'n klein dorp aan zo'n mooi dorpshuis komt. Welnu, dat zit als volgt: Tot 1966 heeft Gasteren geen dorpshuis. Vergaderingen en andere activiteiten worden in café De Vriendschap gehouden. Maar in 1962 brandt het dorpscafé af. Dank zij veel zelfwerkzaamheid van de inwoners wordt bij de basisschool aan de Oudemolenseweg een dorpshuis gebouwd dat in 1966 gereed komt. Als de school wordt opgeheven, besluit men een nieuw dorpshuis te bouwen bij het clubhuis van sportvereniging De Rietvogels aan de Gagels. Dorpshuis De Gasterije (Gagels 4) komt gereed in 1997.

Het dorpshuis is gerealiseerd door integratie van de nieuwe sportzaal met de bestaande kantine van de sportvereniging. Zo is een faciliteit ontstaan waarin wordt gesport (volleybal, korfbal, koersbal, (jeugd-)gymnastiek, badminton, biljarten), en die tevens wordt gebruikt voor dorpsfeesten, gymnastiekuitvoeringen en grotere vergaderingen. Verder is er een peuterspeelzaal (Okkie) en wordt de kantine ook gebruikt voor (jaar-)vergaderingen van de verenigingen. In 2011 heeft De Gasterije een forse renovatie ondergaan. De kleedkamers, kantine en keuken zijn met vereende krachten sterk gemoderniseerd en er is een kleine vergaderzaal gerealiseerd voor vergaderingen van beperkte omvang. Het resultaat mag gezien worden.

- Sport: - In 1960 heeft een twintigtal belangstellenden in Café De Vriendschap korfbalvereniging De Rietvogels opgericht. De korfbalvereniging speelde vanaf het begin op het veld aan de Gagels, waar vroeger korenmijten stonden. In 1963 voegen de korfbalvereniging en de bestaande gymnastiekvereniging zich samen onder de naam Sportvereniging De Rietvogels, het begin van een omni-sportvereniging in Gasteren. In 1964 opent de burgemeester van de gemeente Anloo gedurende de jaarlijkse sportdag het kleedgebouw. Dit kleedgebouw bestaat nog altijd: het staat achter de gebouwen van de firma Enting. In 1976 opent de burgemeester de nieuwe kleedvoorzieningen van De Rietvogels. De vereniging was trots op deze kleedvoorzieningen met bijbehorende kantine, die tot op de dag van vandaag nog in gebruik is, zij het nu als onderdeel van dorpshuis De Gasterije.

Verschillende sporten hebben onderdeel uitgemaakt van De Rietvogels: in 1973 richt de vereniging een tafeltennisafdeling op, die echter niet levensvatbaar bleek. In 1983 ontstaat een touwtrekafdeling. Door aanbouw van een sportzaal en een peuterspeelzaal/vergaderzaal aan het kleedgebouw van De Rietvogels ontstaat in 1997 het nieuwe dorpshuis De Gasterije. Deze nieuwe voorziening, onder beheer van Stichting Dorpshuis Gasteren, biedt nieuwe kansen voor De Rietvogels; er komt een volleybalafdeling, tafeltennis krijgt een nieuwe kans en gymnastiek voor de jeugd neemt een grote vlucht. Bijzonder is de ontwikkeling van de biljartsport, eveneens een nieuwe loot aan De Rietvogels. In 2004 start zelfs een damesavond.

Zoals zo vaak was het moeilijk zoveel nieuwe activiteiten in een dorp als Gasteren gaande te houden. Toch zijn verschillende sporten wel levensvatbaar gebleken. De biljartsport bloeit hier met meer dan 30 leden; er zijn maar liefst 4 biljartavonden/middagen. Jammer genoeg is het niet gelukt het damesbiljarten in stand te houden. De jeugdgymnastiek heeft een heel levendige periode doorgemaakt, met veel verschillende activiteiten. Toch heeft de vergrijzing van het dorp ook hier zijn tol geëist. Met ingang van september 2014 kwam er een einde aan meer dan 50 jaar gymnastiek bij de Rietvogels. Het volleybal heeft een geslaagde herstart gemaakt en loopt als een trein en ook de aerobics-afdeling is zeer enthousiast en heeft meer deelnemers dan ooit tevoren. Helaas heeft ook korfbalafdeling na manmoedige pogingen het hoofd boven water te houden, in deze tijd waarin het sportaanbod rond het dorp enorm is, het hoofd moeten buigen en is in 2012 gestopt.

Naast de wekelijkse sportbeoefening organiseert sportvereniging de Rietvogels nog tal van andere activiteiten, niet alleen voor haar leden, maar vaak voor het hele dorp. Sommige van deze activiteiten, zoals het inzamelen van oud papier, zijn vooral bedoeld voor het aanvullen van de kas, waardoor de contributie voor de leden zo laag mogelijk kan blijven. Bij andere activiteiten, zoals het Winterbuffet of een fietstocht, gaat het vooral om de gezelligheid. Daarnaast organiseert de vereniging jaarlijks enkele sporttoernooien. De Rietvogels haalt om de twee maanden (oneven maanden, 2e zaterdag van de maand) het oud papier op in Gasteren. Voor de dorpsgenoten is het handig dat het papier opgehaald wordt; voor de vereniging is dit een welkome inkomstenbron. Ze gebruiken dit geld zoveel mogelijk voor het organiseren van sportieve activiteiten voor het hele dorp, zoals een fietstocht of (winter)wandeling, en voor het organiseren van sporttoernooien (biljarten, volleybal etc.). De opbrengst is nog altijd zeer de moeite waard, al is deze aanzienlijk minder dan in de jaren dat oud-papier ‘duur’ was. De opbrengst is per keer toch altijd nog minimaal €200. Het ophalen van oud-papier wordt mogelijk gemaakt door een groot aantal helpers (bijna 25!), leden en niet-leden van de vereniging. Het bestuur is heel blij met deze hulp.

- Welzijn: - Een belangrijk aspect van leefbaarheid in een dorp is saamhorigheid die eraan bijdraagt dat mensen er graag wonen en kunnen blijven wonen, omdat ze weten dat ze kunnen rekenen op medebewoners voor het geval ze eens hulp nodig hebben. Met dit inzicht is begin 2018 in het dorp een werkgroep 'Zorgzaam Gasteren' opgericht om te onderzoeken hoe daar door dorpsbewoners zelf invulling aan kan worden gegeven. De werkgroep heeft ideeën ontwikkeld en deze in eerste instantie met een aantal dorpsbewoners besproken. Daarna is overleg gevoerd met de gemeente en stichting Impuls Welzijn om te zien of zij die ideeën uitvoerbaar vonden en daar ook zelf een bijdrage aan wilden leveren. Dat wilden ze graag. Zo zijn de plannen ontstaan voor een nieuwe dorpsorganisatie met de meer passende naam 'Gasteren Goed voor Elkaar'. Deze plannen zijn besproken in een bewonersbijeenkomst op 20 september 2018. De meer dan 40 dorpsgenoten die aanwezig waren spraken zich daar positief over uit. We beschouwen deze bewonersbijeenkomst als het formele begin. Vanaf dat moment zijn drie activiteiten van start gegaan: de Huiskamer, het Dorpsloket, en de Vervoerservice. Al deze activiteiten worden uitgevoerd met dorpsgenoten die zich hebben aangemeld als vrijwilliger.

- Glasvezel: - "Glasvezel in Gasteren is in een stroomversnelling terecht gekomen. Eindelijk! Drents Glasvezel Collectief, waar de Gasterense werkgroep zich bij heeft aangesloten, heeft afspraken gemaakt met Glasvezel Buitenaf en Re-Net (Rendo) voor de aanleg van een glasvezelnetwerk vanaf midden 2019. Supersnel internet voor ons allemaal? Ja, dat kan! Een glasvezelnetwerk voor alle bewoners en bedrijven in heel Noordoost Drenthe. In elke kern en het hele buitengebied tot aan de verste woning. Én je betaalt ongeveer hetzelfde als nu voor een alles-in-een abonnement (telefoon, internet en tv) of je telefoon/internetaansluiting in combinatie met je schotelabonnement. Wil je: een tv-programma zien als het jou uitkomt?; films en foto’s delen met familie en vrienden?; werken vanuit huis?; zorg op afstand, misschien in de toekomst?; gamen met je vrienden?; onderwijs met de nieuwste hulpmiddelen en media?; betrouwbare beveiliging, met videobewaking?; kerkdienst via internet, alsof je erbij bent?

Dat alles lukt nu echt niet met de huidige internetverbindingen. De beeldkwaliteit van tv en andere media gaat elk jaar met sprongen vooruit. De verbetering van het tv-signaal heeft een veel grotere hoeveelheid data tot gevolg, elk jaar meer. Dat vraagt het onmogelijke van dienstenaanbieders op de koperdraad en ook de providers via de coaxbekabeling lopen tegen hun technische grenzen aan. Dat zien we nu al in de instabiliteit van de verbindingen. Daarom is een glasvezelverbinding onmisbaar. Waarom een glasvezelnetwerk? De voordelen zijn: snelheid van het internet vele malen groter dan de huidige netwerken; gegarandeerde internetsnelheid, ook in de digitale spitsuren; upload-snelheid even groot als download-snelheid. Dit wordt steeds belangrijker!; toekomstbestendig netwerk; een aantal ‘aanbieders’ (providers), naar eigen keuze; het is haalbaar tegen een redelijke prijs." Eind 2018 is bekend geworden dat meer dan 50 procent van de huishoudens in het werkgebied zich heeft aangemeld en dat het project daarmee doorgaat. In dit dorp en de Z aangrenzende buurtschap Balloërveld lag het percentage aanmeldingen zelfs op 76 procent! Natuurlijk was er sprake van allerlei 'veelgestelde vragen', op grond waarvan mensen soms nog twijfelden. Doorgaans betrof dit makkelijk op te lossen punten. Die vragen, antwoorden en tips vind je hier. De huisaansluitingen in dit dorp worden na de zomer van 2020 aangelegd. Dus nog heel even geduld en dan is men ook in het kleine dorp Gasteren helemaal gereed voor de 21e eeuw!

- Veiligheid: - "Ook in dit dorp is een buurtpreventie-groep actief: de WhatsAppGroep Buurtpreventie (in) Gasteren (afgekort: Buurtpreventie WAGBIG). Dit burgerinitiatief handelt zoals de meeste andere WhatsAppGroepen: bij onraad of verdachte situaties informeren de deelnemende dorpsgenoten elkaar. Buurtpreventie heeft als doel: in het kader van burgerparticipatie een bijdrage leveren aan de veiligheid in het dorp; het verhogen van de bereidheid om mogelijke criminele handelingen in het dorp vast te stellen, en deze bij de politie te melden. De WAGBIG Buurtpreventie werkt volgens de S.A.A.R.-methode. Deze is beschreven in de verkorte werkwijze van de WAGBIG; deze plus de uitgebreide werkwijze kun je lezen onder de link, evenals de folder die de politie over verdacht gedrag heeft samengesteld. Wil je deelnemen? Stuur dan een e-mailbericht aan buurtpreventie@ingasteren.nl, met daarin je naam, leeftijd, adres en mobiel nummer; voorwaarde is wel dat je gebruik maakt van WhatsApp op je mobiele telefoon."

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)