Frankhuis

Plaats
Buurtschap
Zwolle
Overijssel

frankhuis_blauw_plaatsnaambord_2010_kopie.jpg

In ieder geval in 2010 heeft bij de buurtschap Frankhuis dit plaatsnaambord gestaan. Dat is inmiddels verdwenen. Tegenwoordig schijnt er helemaal geen plaatsnaambord meer te staan. Jammer...

In ieder geval in 2010 heeft bij de buurtschap Frankhuis dit plaatsnaambord gestaan. Dat is inmiddels verdwenen. Tegenwoordig schijnt er helemaal geen plaatsnaambord meer te staan. Jammer...

Frankhuis Zwolle buurtschapsgezicht [640x480].JPG

De oude buurtschap Frankhuis heeft moedig stand gehouden tegen de oprukkende gelijknamige nieuwbouwwijk als onderdeel van het Zwolse stadsdeel Stadshagen.

De oude buurtschap Frankhuis heeft moedig stand gehouden tegen de oprukkende gelijknamige nieuwbouwwijk als onderdeel van het Zwolse stadsdeel Stadshagen.

Frankhuis herenhuis [640x480].JPG

Buurtschap Frankhuis, herenhuis

Buurtschap Frankhuis, herenhuis

Frankhuis

Terug naar boven

Status

- Frankhuis is een buurtschap en tegenwoordig ook woonwijk in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Zwolle. T/m 31-7-1967 grotendeels gemeente Zwollerkerspel, deels gemeente Zwolle (de grens tussen beide gemeenten liep hier W langs de Hasselterdijk, en aansluitend Z daarvan O langs de Frankhuisweg).

- De buurtschap Frankhuis valt, ook voor de postadressen, onder de stad Zwolle.

- Wij menen ons te herinneren dat hier vroeger een wit plaatsnaambord heeft gestaan. In ieder geval in 2010 stond er een blauw plaatsnaambord, blijkens de foto elders op deze pagina (lijkend op een bord dat een bebouwde kom aanduidt, maar dat volgens de fotograaf niet was). Dat bord is inmiddels weer verdwenen, aldus de fotograaf in kwestie. Kennelijk staat er tegenwoordig helemaal geen plaatsnaambord meer dat deze toch al oude en cultuurhistorisch interessante buurtschap aanduidt. Beetje jammer...

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1396 Frankhuys, 1803 't Frankhuis.

Naamsverklaring
Betekent letterlijk huis 'woning' van de persoon Frank. (1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap ligt NW van het centrum van Zwolle, rond de Frankhuisweg en het begin van de Hasselterdijk. De buurtschap ligt ingeklemd tussen de spoorlijn Zwolle-IJsselmuiden, de Hasselterweg (N331) en bedrijventerrein Voorst C in het Z, het recente gebouwde stadsdeel Stadshagen in het W en N en het Zwolle-IJsselkanaal in het O. N en NW van de buurtschap ligt in stadsdeel Stadshagen de recentelijk gerealiseerde nieuwbouwwijk Frankhuis.

Terug naar boven

Statistische gegevens

Frankhuis lag voor 1-8-1967 rond de grens van de gemeenten Zwolle en Zwollerkerspel en viel toen grotendeels onder laatstgenoemde gemeente, deels onder eerstgenoemde gemeente (waarvoor zie ook de eerste alinea in het hoofdstuk Status). In de Volkstelling van 1840 wordt zij bij geen van beide gemeenten (apart) vermeld, hoewel de buurtschap toen al wel bestond en de meeste buurtshappen in dat jaar wél apart werden geteld en vermeld. Tegenwoordig heeft de buurtschap volgens (2) 200 inwoners. Volgens ons omvat de huidige bebouwing van de buurtschap (rond de Frankhuisweg, de Biltweg, het begin van de aansluitende Hasselterdijk Z van de nieuwbouwwijk, plus een 10-tal panden aan die dijk N van de nieuwe wijk) ca. 60 huizen met derhalve ca. 150 inwoners. Mogelijk is een deel van de buurtschap afgebroken voor, dan wel opgegaan in het nieuwe stadsdeel Stadshagen? In de Hasselterhaven NO van de Frankhuisweg ligt een 30-tal woonarken. Als die ook tot de buurtschap worden gerekend, klopt het inwonertal van ca. 200 wel.

De op de buurtschap in het N en NW aansluitende wijk Frankhuis in stadsdeel Stadshagen heeft ca. 3.000 huizen met ca. 6.400 inwoners, volgens 'CBS Kerncijfers wijken en buurten 2017'. Volgens de pagina over stadsdeel Stadshagen op Wikipedia moesten anno 2015 nog 469 huizen in deze wijk worden gebouwd, "waaronder dijkwoningen en enkele appartementencomplexen". Zo te zien op actuele kaarten is dat inmiddels N van de buurtschap gerealiseerd.

Terug naar boven

Geschiedenis

De buurtschap Frankhuis lag vroeger op het kruispunt van wegen op de dijken van Zwolle naar Hasselt, Voorst, Westenholte en Kampen. Hele families uit Westenholte en Voorst werkten bij bedrijven als Eindhoven en Zoon en de N.V. Gruyère Blokmelkfabriek. Zeker tot in de jaren vijftig van de 20e eeuw was het dus nog een bedrijvige buurtschap, die met het oprukken van de stad Zwolle, industrieterreinen en de aanleg van het Zwolle-IJsselkanaal geleidelijk zijn eigen karakter verloor. Tegenwoordig heeft de buurtschap overwegend een woonfunctie, hoewel er nog wel enkele bedrijven zijn gevestigd.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze buurtschap, kun je terecht bij de volgende literatuur:

- In 2013 is het boek ‘Frankhuis, niet verdwenen, niet vergeten! De buurtschap vanaf 1830 tot rond 1970’ (224 pag.) verschenen. De anno 2013 71-jarige auteur Gerrit van Vilsteren is in deze buurtschap geboren en getogen. Hij heeft er al eerder over gepubliceerd. "Maar dat ging over het deel aan de stadskant. Dit gaat over ‘de andere kant’", zo lichtte Van Vilsteren toe bij de verschijning van het boek, waarvoor hij anderhalf jaar research heeft gedaan en 'vaste klant' was bij het Historisch Centrum Overijssel (HCO) in Zwolle. Na het verschijnen van zijn vorige boek kreeg Van Vilsteren veel positieve reacties, maar ook de vraag of hij nu ook 'het echte Frankhuis' wilde beschrijven. Dat motiveerde hem enorm. Het tweede Frankhuisboek verhaalt over ontstaan en 'ondergang' van een bedrijvig buurtschapje, met bedrijven, winkels, een café en natuurlijk de woningen en hun eigenaren en bewoners.

De uitbreiding van de stad en de aanleg van het kanaal hebben de buurtschap langzaam maar zeker stilgelegd; passerend verkeer was er niet meer en winkels gingen dicht omdat er geen aanloop meer was. "De gemeente heeft de buurtschap zeker 20 tot 30 jaar lang links laten liggen. Het werd echt een achtergebleven gebiedje waar Zwolle niet naar omkeek", aldus Van Vilsteren. Paradoxaal genoeg moest Zwolle eerst uitbreiden met (plannen voor) Vinexwijk Stadshagen, voordat de gemeente weer aandacht voor de buurtschap kreeg. Van Vilsteren vindt het hedendaagse Frankhuis - ondanks of wellicht juist wel dankzij alle ontwikkelingen in de loop der jaren - een ‘schilderachtig plekje’: "Dichtbij de stad en haar voorzieningen, maar toch rustiek. Grappig genoeg lijkt het nu juist een voordeel dat het ietwat afgesloten van de stad ligt." De geschiedenis van deze ooit zo levendige buurtschap wordt in het boek door Van Vilsteren nauwkeurig en met passie beschreven, in tekst en beeld. Voor iedereen die het Frankhuis uit vroeger tijden nog (her)kent, is dit boek een wandeling vol heimwee door een buurtschap die de strijd met de nieuwe tijd heeft verloren, maar niet verloren is gegaan.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- N en NW van de buurtschap ligt in stadsdeel Stadshagen de recentelijk gerealiseerde nieuwbouwwijk Frankhuis. De wijk is eind 2019 gereedgekomen. Volgens het Bestemmingsplan voor het gebied N van de Frankhuisweg heet de recentelijk gerealiseerde nieuwbouwwijk aldaar Nieuw Frankhuis.

Terug naar boven

Beschrijving huidige situatie

- "In buurtschap Frankhuis zie je mensen met hun kopje thee of koffie de deur uitlopen, naar de speeltuin. Het hart van dit buurtschapje is de naast de speeltuin gelegen picknicktafel. Veel buurtbewoners komen hier samen onder het genot van een drankje of hapje. Altijd spontaan en iedereen is welkom. De meeste woningen hier zijn al gebouwd rond 1800. De buurtschap was toen nog minder goed bereikbaar, gelegen aan het Zwarte Water, zonder de nu aanwezige loopbrug, maar de belangrijkste zaken waren gewoon aanwezig: Bakker Lindeboom, een sigarenwinkel en een café.

Tegenwoordig bestaat Frankhuis uit 3 straten: de Frankhuisweg, de Biltweg en een deel van de Hasselterdijk, met vele karakteristieke woningen. De 10 geboden op de Hasselterdijk zijn kleine charmante dijkwoningen. Er is alleen niemand die weet welk gebod bij welk huis hoort. De Bildt, een prachtige, statige villa, die na volledig verwaarloosd te zijn geweest in de jaren zeventig weer in oude glorie is hersteld. En niet te vergeten het in het oog springende, witgestucte charmante woonhuis op de hoek van de Frankhuisweg en de Hasselterdijk. Verder wordt de buurtschap omgeven door twee parken, met zoveel groen dat je de aan de overzijde van het Zwartewater gevestigde industrie helemaal vergeet. Een aanrader om hier eens een wandeling te maken en deze unieke buurtschap en alle bijzondere en mooie woningen te bekijken. Het is niet moeilijk om je in te beelden hoe het hier 100 jaar gelden was." (bron: Onderberg Makelaardij, Zwolle)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- In 1840 is op Hasselterdijk 43, in het uiterste N van buurtschap Frankhuis, een tolhuis gebouwd. Het traditionele gebouwtje met rieten dak heeft aan de voorgevel een viertal fraaie houten zuilen, die het overstekende dak ondersteunen. Het is een gemeentelijk monument en het laatste overgebleven tolhuis in de gemeente Zwolle.

- Het tweede gemeentelijke monument van buurtschap Frankhuis is de Rademakerszijl bij Hasselterdijk 40. Deze sluis vormt de verbinding tussen het Zwarte Water en de Oude Wetering en is de laatste van de vier schutsluizen van de polder Mastenbroek. De sluis is aangelegd omstreeks 1365, maar is in 1635 en 1825 ingrijpend vernieuwd. De rechte sluiskolk heeft deels nog 17e-eeuws metselwerk.

- Als sprekend voorbeeld van het door de gemeente Zwolle decennialang negeren van buurtschap Frankhuis, verwijst de onder Geschiedenis vermelde auteur van twee boeken over de buurtschap, Gerrit van Vilsteren, naar het huis De Bild, dat wij elders ook als De Bildt gespeld zien worden (en vermoedelijk aan de weg die Biltweg heet...): "Dat staat er nu weer prachtig bij, maar dat is meer ondanks dan dankzij de gemeente. Een monumentaal pand, jaren verwaarloosd en gebruikt voor vage bezigheden, moest door een Zwollenaar helemaal worden opgeknapt. Door mijnheer Smit, die dat met passie en uit liefde deed. Zonder hem was het nu verdwenen, want Zwolle keek er niet naar om."

- Frankhuisbrug over het Zwolle-IJsselkanaal (alleen voor fietsers en voetgangers). Af en toe is er een waaghals die het kennelijk stoer vindt om niet over de brug maar over de boog te lopen...

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Bewoners van de oude buurtschap Frankhuis en de gelijknamige nieuwbouwwijk N ervan hebben samengewerkt om in de omgeving meer speelmogelijkheden voor kinderen te creëren. Een kavel in het nieuwe deel, dat bij nader inzien minder geschikt was voor woningbouw, werd de locatie voor een natuurspeeltuin / natuurlijk speeleiland. Daarom is bewust gekozen voor zo min mogelijk speeltoestellen. Er zijn vooral speelaanleidingen gecreëerd, zodat kinderen hun eigen spel kunnen bedenken. Bovendien ligt in de directe omgeving een traditionele speelplek met een schommel en een glijbaantje, zodat kinderen kunnen kiezen. Het speeleiland wordt geheel omgeven door (maximaal 40 cm diep) water en ontsloten via de Broderiestraat. Een tweede entree tot het eiland wordt gevormd door een evenwichtsparcours over het water.

Op het eiland liggen twee speelbulten. De eerste bult is 80 centimeter hoog. Hier kan omheen worden gelopen naar de andere zijde van het eiland. De tweede bult is 100 centimeter hoog. Hierover loopt een rolstoeltoegankelijk betonpad. Er is ook een strandje, dat met een zeer flauw talud het water in loopt, waar een extra valbeveiliging in is aangebracht. Op het strandje staat een waterpomp met goten en een watertafel. Vanaf dit punt loopt een betonnen ‘spoor’ door het zand. Deze vormt een speeluitdaging voor rolstoelers en is daarnaast ook een speelaanleiding voor kinderen. In het zand liggen boomstammen als klimuitdaging. Langs het zandvlak staan twee banken in de vorm van uitgezaagde boomstammen. Op de uiterste hoek van het speeleiland ligt een vissteigertje, dat ook toegankelijk is voor rolstoelers.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Pagina over de buurtschap Frankhuis in tekst en beeld, van Ab Seijnder, die alle plaatsen van Nederland op de fiets aan het ontdekken is.

- Wijkvereniging: - Wijkvereniging Westenholte - Voorst - Frankhuis.

- Kinderopvang: - Kinderopvang Zwolle Frankhuizerallee, gelegen tussen het oude en het nieuwe Frankhuis, is gloednieuw en helemaal ingericht voor kinderopvang. Het is een feest voor kinderen en ouders: ruim opgezet met aangename kleuren, overzichtelijk en verzorgd. En verrassend: zo zijn er fantasierijke uitsparingen in de muren die uitnodigen om te spelen en te chillen. De gymzaal maakt dat kinderen ook binnen vrijuit kunnen bewegen. Het in alle opzichten duurzame gebouw wordt omgeven door een giga tuin waarin je kunt rennen, fietsen, voetballen of op ontdekkingstocht kunt gaan. Voor de oudere kinderen is er ook buitenschoolse opvang (BSO).

Reacties

(2)

Ik woon nog steeds in de oude buurtschap Frankhuis, al 46 jaar. Met heel veel plezier.

Het lijkt mij ook zeker geen straf om hier te wonen, in deze oude buurtschap in zo'n mooie landelijke omgeving en toch met de grote stad met al zijn voorzieningen 'om de hoek'. U bent een van de slechts 60 uitverkorenen, want zo weinig huizen staan hier maar. Mijn beschrijving van buurtschap Frankhuis was nog wat summier, dat was nog maar een beginnetje, ik moest dat nog verder uitwerken. Dat heb ik zojuist gedaan.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen