Enterbroek

Plaats
Buurtschap
Wierden
Twente
Overijssel

Enterbroek plaatsnaambord (Kopie).jpg

Enterbroek is een buurtschap in de provincie Overijssel, in de streek Twente, gemeente Wierden. Dankzij de in 2012 gehonoreerde wens voor plaatsnaamborden, kun je sindsdien eindelijk zien wanneer je deze buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Enterbroek is een buurtschap in de provincie Overijssel, in de streek Twente, gemeente Wierden. Dankzij de in 2012 gehonoreerde wens voor plaatsnaamborden, kun je sindsdien eindelijk zien wanneer je deze buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Enterbroek bord Enterbrook [640x480].jpg

Buurtschap Enterbroek heeft sinds mei 2012 plaatsnaamborden. Voorheen kon je alleen aan dit bord van de lokale dierenarts zien dat je je inmiddels kennelijk in Enterbroek bevond. En dan moest je het Twents nog machtig zijn ook. ;-)

Buurtschap Enterbroek heeft sinds mei 2012 plaatsnaamborden. Voorheen kon je alleen aan dit bord van de lokale dierenarts zien dat je je inmiddels kennelijk in Enterbroek bevond. En dan moest je het Twents nog machtig zijn ook. ;-)

enterbroek_plattegrond.jpg

Plattegrond van de Enterse buurtschap Enterbroek (bron: Dorpsplan Enterbroek/Zuidermaten-Bullenaarshoek)

Plattegrond van de Enterse buurtschap Enterbroek (bron: Dorpsplan Enterbroek/Zuidermaten-Bullenaarshoek)

Enterbroek

Terug naar boven

Status

- Enterbroek is een buurtschap in de provincie Overijssel, in de streek Twente, gemeente Wierden.

- De buurtschap Enterbroek valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Enter.

- De in het Dorpsplan - zie Recente ontwikkelingen - geuite wens van de inwoners van Enterbroek voor eigen plaatsnaamborden is per mei 2012 gerealiseerd (zie foto).

Terug naar boven

Naam

In het Nedersaksisch
Eanterbrook. De dierenartspraktijk in de buurtschap heet overigens Enterbrook (zie foto), wat dus 'op twee benen hinkt', met een Nederlands eerste deel en een Twents tweede deel van de naam. Hetzelfde geldt voor Buurtvereniging Enterbrook Noabers.

Naamsverklaring
Betekent broek 'moerassig, drassig land' bij Enter. Zie verder aldaar.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Enterbroek ligt O van Enter en grenst in het O aan de zijtak van het Twentekanaal, in het Z aan de A1. Qua grondgebied is het een grote buurtschap met voornamelijk verspreide bebouwing, er is geen duidelijke kern.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In de Volkstelling van 1840 wordt de buurtschap Enterbroek wel vermeld maar helaas niet apart geteld. Het zit bij Enter inbegrepen. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 100 huizen met ca. 250 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

De buurtschap Enterbroek is van oudsher altijd gericht geweest op het dorp Enter op functioneel, sociaal en economisch gebied. De buurtschap maakte vroeger ook deel uit van de Marke Enter. Een marke is aaneengesloten oppervlakte van niet gecultiveerde grond, die door de eigenaren of pachters van diverse erven gemeenschappelijk werden beheerd. In 1818 zijn Enter en Enterbroek aan de gemeente Wierden toegevoegd, door een grenswijziging met de gemeente Rijssen.

Alhoewel het gebied van Enterbroek vooral gekenmerkt wordt door agrarisch gebruik, met vooral melkveehouderijen, heeft het dankzij de Regge in de 18e en 19e eeuw een belangrijke handelsfunctie gehad. In het gebied was een schippersherberg gelegen, die ook dienst deed als overslagpunt. De herberg was gelegen nabij een in de 17e eeuw gebouwd landhuis, waar het bouwhuis nog van bewaard is gebleven.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In 2011 is het Dorpsplan Enterbroek / Zuidermaten-Bullenaarshoek verschenen, dat de gewenste ontwikkelingen voor deze buurtschappen voor de komende jaren inventariseert (Zuidermaten-Bullenaarshoek is een buurtschap Z van Enterbroek, Z van de A1).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Oorlogsmonument aan de Bornerbroekseweg ter nagedachtenis aan de joden uit Enter die in de Tweede Wereldoorlog in Enterbroek ondergedoken hebben gezeten en zijn omgekomen. De Marcus Samuelstraat en speeltuin De Marre in Enter herinneren nog aan het joodse bevolkingsdeel van Enter in de periode voor de Tweede Wereldoorlog. Marcus Samuel was de derde zoon van Izak Samuel en Clara Meyler. De familie Samuel telde vier zonen en een dochter en verhuisde in 1877 van Rijssen naar Enter. Samuel werkte in zijn jeugd als kippenslachter in Duitsland. Daar leerde hij zijn vrouw Karola Salmagne kennen. Toen het stel zich in Enter vestigde, begon Samuel een kippenslachterij in het pand op Dorpsstraat 146. De onderneming was bijzonder succesvol. In de vooroorlogse jaren was zijn bedrijf de grootste werkgever in Enter.

Kleine gemeenschap
Enter heeft nooit een grote joodse gemeenschap gekend. In 1748 stonden drie joodse families geregistreerd, terwijl er rond 1800 geen enkele Joodse inwoner in Enter was. Na de familie Samuel in 1877 kwam in 1917 hier de familie Spanjar bij. Zij handelden in brandstoffen en veevervoer. Twee broers van Samuel waren veehandelaar van beroep. Een aantal boeren op de Rijssense veemarkt dacht later met gemengde gevoelens aan hen terug. In mei 1938 vestigde zich als gevolg van de Duitse Berufsverbote de familie Frank in Enter. Daarvoor woonde zij in Goldenstedt bij Oldenburg. In Duitsland werd het hen echter onmogelijk gemaakt hun beroep uit te oefenen, waarna ze in Enter een boerderij kochten en een boerenbedrijf opbouwden.

De oorlogsjaren
In de jaren voor de Tweede Wereldoorlog kwam Samuels zoon Ies vanwege de handel in pluimvee vaak in Duitsland. In 1932 werd hij bij zijn wekelijkse tocht naar Hamburg aan de grens in Nordhorn aangehouden, volgens de krant voor smokkel van geld. Enkele buurjongens die met hem in de auto zaten werden na enkele dagen vrijgelaten maar Ies werd naar Hamburg overgebracht. De auto werd in beslag genomen en een hoge boete werd opgelegd. Pas na veel moeite en bemiddeling kwam hij vrij. Dit was een voorbode voor nog meer onheil voor de joodse inwoners van Enter. In mei 1940 begon de Duitse bezetting van Nederland. Voor de joden had dit al spoedig ernstige gevolgen. In oktober van dat jaar moesten alle joodse ondernemingen zich melden bij de Wirtschaftsprüfstelle, de Duitse controledienst voor bedrijven. Spoedig daarna werd hun bedrijf geliquideerd. Geldelijke vermogens moesten gestort worden op een door de Duitsers aangegeven bank. De joden mochten hun beroep niet meer uitoefenen. Het leven werd hen geleidelijk onmogelijk gemaakt.

Onderduiken
Toen de joodse inwoners werden opgeroepen zich aan te melden voor werkkampen, brak er paniek uit. De families Samuel en Spanjar zochten wanhopig naar een onderduikadres. Vrijwel geen enkele Enternaar durfde dit aan. Ook het in bewaring nemen van contant geld of dierbare meubelstukken van deze joodse families tot betere tijden aanbraken ging zeer moeizaam, want op Judenhilfe stonden zeer strenge straffen. Na hulp van families in het Enterbroek vonden 11 joden in de zomer van 1942 een onderduikadres in een oud kippenhok dat werd opgebouwd tussen dichte houtwallen in de driehoek Bornerbroekseweg, Huttemansweg en Entelerweg. In boerderijen aan de Hoesselderdijk vonden anderen onderdak.

Verraad en vermoord
Op 10 mei 1943 werden de 11 Joden in hun schamele onderkomen in het Enterbroek na verraad opgepakt door de Grüne Polizei. Op 21 mei 1943 zijn ze vermoord in het vernietigingskamp Sobibor. Andere Enterse Joden werden in plaatsen in de omgeving opgepakt. Slechts enkelen hebben de oorlog overleefd. Het monument aan de Bornerbroekseweg herinnert aan de dramatische gebeurtenis hier in de buurt. Ook Marcus Samuel en Ies Samuel met zijn echtgenote Lien Rosendaal vonden hier onderdak. Van de 29 Joden die aan het begin van de oorlog in Enter woonden zijn er 19 vermoord in Sobibor en Auschwitz. (bron: Canon van Enter)

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Paasvuur.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- In Enterbroek kun je kiezen uit 5 wandelroutes, variërend in lengte van ca. 5 tot ca. 8 km.

- Aan de Reintsweg in buurtschap Enterbroek zijn in 2017 meiboomstruiken omgevormd tot een haag (of wellicht beter gezegd: is de haag die er vroeger al was, in ere hersteld), die sindsdien op een landgoed ter plekke als scheiding fungeert. Het is een gevlochten heg, zoals die vroeger gebruikelijk waren maar die door de opkomst van het prikkeldraad op de meeste plekken in de loop der jaren zijn verdwenen. Kristianne van der Put uit Dalfsen, eerste vrouwelijke aspirant lid van het Nederlandse Gilde van Heggenvlechters en zelf al tien jaar actief als heggenvlechter, heeft in twee dagen tijd een rij van enigszins verwilderde meidoornstruiken omgevormd tot een strakke meidoornhaag: een levend hekwerk bestaand uit horizontale en verticale stammen. Samen met een groep harde werkers is een haag van tientallen meters gecreëerd.

De jaren na het vlechten groeien de jonge scheuten verticaal omhoog. Ze vlechten zich van onder uit de heg door de horizontale stammen heen en zo ontstaat een dichte haag. Door de struiken jaarlijks te snoeien behoud je de haag. Om de haag een sterke structuur te geven, worden bovenin een aantal wilgentenen gevlochten. Een gevlochten haag met veel horizontale stammetjes bezit niet alleen hoge cultuurhistorische waarden, maar is ook erg waardevol voor de natuur. Vogels vinden op de liggers van de heg legio plekjes om een stevig nestje te bouwen. Binnenin de haag zijn ze door de stekels goed beschermd tegen marters, katten en roofvogels. Een bloeiende haag produceert nectar en stuifmeel voor insecten en in het najaar en winter zijn de bessen voedsel voor vogels en kleine zoogdieren. Het project in Enterbroek is gerealiseerd in het kader van Baanbrekend Landschap, een samenwerkingsproject van Landschap Overijssel, AOC Oost en de Twentse gemeenten om mensen met een bijstandsuitkering de kans te geven om opnieuw werkritme op te doen en zich te ontwikkelen naar een duurzame baan.

Tot eind 19e eeuw waren de hagen nog gemeengoed op het Nederlandse platteland. Het wordt al vele eeuwen lang toegepast om vee, wild en ongewenste personen buiten het erf te houden. Het is ooit over komen waaien vanuit Engeland. Het is echt een Engelse traditie, daar wordt het 'hedge layer' genoemd. Je ziet tegenwoordig in Nederland vrijwel alleen nog maar prikkeldraad als erfafscheiding. De hagen zijn nagenoeg verdwenen. Ook de ruilverkavelingen hebben daar natuurlijk aan bijgedragen en als de hagen al bleven staan, werden ze niet meer onderhouden en verdwenen ze langzamerhand. Het beroep is daardoor een langzame dood gestorven. Stichting Heg & Landschap zet zich in voor het behoud van het ambacht en voor het opnieuw aanleggen van zoveel mogelijk vlechtheggen en daarmee voor een mooi en rijk cultuurlandschap. In de ruim 10 jaar van haar bestaan heeft de stichting veelzijdige praktijkervaring opgedaan met aanleg en duurzaam beheer van landschapselementen zoals heggen, houtwallen en bomen. Gevoed door deze ervaringen verzorgt de stichting diverse cursussen, adviseert zij derden en begeleidt zij bij de uitvoering van werkzaamheden in het veld. Stichting Heg & Landschap heeft het ambacht van het heggenvlechten in 2016 met succes voorgedragen voor de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed, als oud ambacht dat de moeite waard is om te behouden, en waar organisaties zich ook concreet voor inzetten.

Terug naar boven

Links

- Belangenorganisatie: - Gemeenschappelijk Belang Enterbroek is voor zover ons bekend niet met een website of -pagina op het internet aanwezig.

- Buurtverenigingen: - Enterbroek kent 3 buurtverenigingen, waarvan Buurtvereniging Enterbrook Noabers er een is, aldus de site die er wás van die vereniging (nu hebben ze alleen nog een Facebookpagina). De andere 2 verenigingen kunnen wij niet op het internet vinden, dus voor zover ons bekend hebben die geen website of -pagina. De buurtvereniging telt ca. 65 leden waarvan de jongste 1 jaar is en de oudste rond de 80 jaar. De vereniging organiseert door het jaar heen verschillende activiteiten.

Reacties

(6)

Bestaat er nog een boerderij (kaderstede) Heggeler (oude naam: Hechteler) in Enterbroek, of wijder in Enter?

Ik heb hem gevonden! Op http://topotijdreis.nl/ kun je zien dat tot ca. 1955 O van Enter een weg naar Bornerbroek loopt genaamd Slamdijk. Rond 1955 gaat die Langevoortsdijk heten, rond 1965 Langevoortsweg. Rond 1955 zien we daar ook ineens de naam Het Heggelder verschijnen. Volgens mij is dat Langevoortsweg nr. 6, en woont er de fam.Wilmink (ook op 8-10 woont een fam. Wilmink). Zie https://www.dedriehoek.net/nieuws/zakelijk/111713/jubilerend-loonbedrijf.... Verder ontdek ik nog een firma 't Heggelder, die lid is van de ondernemersvereniging van Bornerbroek. Dat ligt er vlak naast, dus niet onaannemelijk dat dit om hetzelfde pand/bedrijf gaat. http://www.ovb-dedoorbraak.nl/leden-ovb-de-doorbraak-bornerbroek/.
Hopelijk heb ik u hiermee kunnen helpen.
Gegroet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Is er iets bekend over de bewoners van Erve Schipdam?
Volgens mijn gegevens kocht een zekere Anthonius B. Wilmink het erve Schipdam rond 1883
Aan de Vloodweg 5 te Enter.
Wie weet hier nog iets van
Bijvoorbaat dank

Jazeker. In het kader van hun genealogische onderzoeken hebben mensen daar het een en ander over vermeld op de pagina's http://www.enterserfgoed.nl/genealogie/lubbers/lubbers.htm en http://www.enterserfgoed.nl/genealogie/tiehuis/tiehuis.htm. Als u daar op Schipdam zoekt met ctrl-F, komt u de naam diverse keren tegen bij 18e- en 19e-eeuwse personen.

Bedankt voor de link, maar ik heb nog 1 vraag. Ik heb een schrijven van J. Hendrik A. Kolhoop over Enterbroek en haar bewoners. Helaas is het boek niet afgemaakt wegens overlijden. Maar misschien is er toch nog het e.e.a. bewaard gebleven?

Ik heb deze vraag 'uitgezet' op de Facebookpagina van Enters Erfgoed. Daar komt een dezer dagen vast wel reactie op. Dat zal ik dan hier posten.

Reactie toevoegen