Schilkampen

Plaats
Buurtschap
Leeuwarden
Fryslân

schilkampen_verbonden_met_scheepvaart.jpg

Schilkampen is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden.

Schilkampen is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden.

schilkampen_gelegen_aan_de_greuns.jpg

Buurtschap Schilkampen, gelegen aan de Greuns

Buurtschap Schilkampen, gelegen aan de Greuns

schilkampen_buurtschapgezicht.jpg

Buurtschap Schilkampen, klein, maar mooi

Buurtschap Schilkampen, klein, maar mooi

schilkampen_scheepswerf.jpg

De nog enige scheepswerf van Schilkampen

De nog enige scheepswerf van Schilkampen

schilkampen_schilderachtig_hoekje.jpg

Een schilderachtig hoekje in Schilkampen

Een schilderachtig hoekje in Schilkampen

schilkampen_ets.jpg

Ets van Schilkampen in vroeger tijd, waarop de "trapjesbrug", zoals ze vroeger zeiden, nog is te zien.

Ets van Schilkampen in vroeger tijd, waarop de "trapjesbrug", zoals ze vroeger zeiden, nog is te zien.

Schilkampen

Terug naar boven

Status

- Schilkampen is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden.

- De buurtschap Schilkampen valt, ook voor de postadressen, onder de stad Leeuwarden.

- Hoewel strikt geografisch gezien een buurtschap in principe in het buitengebied ligt (d.w.z. buiten de bebouwde kom van een stad of dorp), is Schilkampen nog altijd een zodanig apart gelegen en landelijk buurtje / enclave in de stad (zie verder bij Ligging), gecombineerd met het buurtschapsgevoel dat ter plekke nog leeft, dat wij de kwalificatie buurtschap hier nog wel adequaat vinden. Formeel valt de buurtschap onder de wijk Heechterp-Schieringen.

- Buurtschap Schilkampen heeft wel een héél bijzonder 'plaatsnaambord', namelijk een kunstwerk van cortenstaal, waar de plaatsnaam in is 'gegraveerd'. Zie daarvoor verder bij Bezienswaardigheden.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Skilkampen.

Oudere vermeldingen
1562 Schilcampen, 1662 Schilkamp.

Naamsverklaring
Het eerste element is schil, 'schelp(en)', wat hier te maken heeft met de aanwezigheid van kalkovens. Het tweede bestanddeel is (de meervoudsvorm van) kamp, 'afgepaald gebied'. Door het branden van schelpen maakte men in kalkovens in de buurt van steden kalk om mee te metselen. Het land waar de schelpen lagen opgeslagen, benoemde men in Fryslân als 'kampen met skil', skilkampen dus, in het Nederlands schilkampen.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Schilkampen ligt rond de gelijknamige weg, in het O van Leeuwarden, ZW van de wijk Camminghaburen, ZO van de wijk Schieringen, ingeklemd tussen de waterlopen Het Vliet en Kurkemeer in het N en de splitsing van Nieuwe Kanaal met Wide Greons (Wijde Greuns) / Tynje in het Z. De weg Schilkampen is een doodlopend oostelijk zijweggetje van de Kanaalweg, vanuit de stad gezien vlak voor het punt waar deze middels een brug over Het Vliet loopt. De weg is alleen toegankelijk voor fietsers en voetgangers.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Schilkampen 19 huizen met 95 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap nog 11 huizen plus een jachtwerf, en zal derhalve zo'n 30 inwoners hebben.

Terug naar boven

Geschiedenis

Schilkampen is altijd een bedrijvig buurtje geweest. Aanvankelijk is het, zoals reeds vermeld onder het kopje Naam, een plek waar zeeschelpen werden opgeslagen voor de lokale kalkbranderij. In 1732 wordt hier een pelmolen vermeld. Rond 1830 is de hele buurtschap in bezit van zeepzieder / olieslager Pieter de Vries, die er op dat moment 22 eigendommen heeft, waaronder 2 scheepswerven. Er waren winkeltjes op de nrs. 7 en 9, op nr. 19 woonde een molenmaker en op nr. 23 een petroleumventer.

Aanvankelijk ligt de buurtschap op een schiereiland, begrensd door de Tijnje en de Kurkemeer. Het buurtje was alleen bereikbaar via een 'trapkesbrug' of 'hooghout'. Eind jaren zestig is, voor de verbetering van het koelwatercircuit van het Provinciaal Energie Bedrijf (PEB), de oude werf van Drijver - die houten binnenvaartschepen bouwde - door het PEB aangekocht en gesloopt. Nadat de trapkesbrug al was vervangen door een gemakkelijker beloopbare brug, werd vanwege het koelwatercircuit Het Vliet op deze plek afgedamd, waarmee de zuidelijke vaarroute via Het Vliet naar de stad werd afgesloten. De tweede oude scheepswerf in deze buurtschap, een ´ijzeren´ werf genaamd Welgelegen, eigendom van de familie Van der Werff, is in 1977 verplaatst naar de Greuns op het nabijgelegen industrieterrein de Hemrik. Tegenwoordig is er net buiten de buurtschap nog sprake van scheepswerf Stapert (Kanaalweg 219). - Nadere informatie over de geschiedenis van de scheepswerven op Schilkampen.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In de jaren zeventig dreigt het buurtje Schilkampen te worden afgebroken voor de aanleg van de Kanaalweg, een van de ontsluitingswegen voor de nieuwe wijk Camminghaburen. Gelukkig worden deze plannen herzien, en loopt de Kanaalweg nu met een brug over in plaats van door Het Vliet en Schilkampen. De bebouwing van de buurtschap blijft in ieder geval gehandhaafd.

- De gemeente Leeuwarden heeft in 2017 een nieuwe vaart aangelegd bij buurtschap Schilkampen. De vaart is bedoeld om recreatievoertuigen een betere verbinding te bieden tussen de Kurkemeer bij Camminghaburen en het Nieuwe Kanaal richting binnenstad. Omwonenden vrezen dat de kokmeeuwenkolonie en andere beschermde vogels, zoals roerdompen, dodaars en ijsvogels worden verstoord. De bewoners hebben in dat kader actiegroep Behoud de Schilkampen opgericht. De bewoners vinden dat de nieuwe vaarweg beter op een andere plaats had kunnen komen en dat die minder breed zou moeten worden. Zie ook het artikel van Leeuwarder Wietse Elzinga over het volgens hem niet-zinvolle project.

Zie ook de reportage met de inwoners van Schilkampen van Hart van Nederland, 15-3-2017, en de reportage van GPTV anno mei 2016, waarin Vogelwacht Leeuwarden uitlegt wat er zo bijzonder is aan dit stukje natuurgebied en waarom het behouden zou moeten worden. In september 2017 heeft de Raad van State bepaald dat de aanleg mag doorgaan. "Voor het Groene van Leeuwarden betekent dit rust na lange strijd. Wonden likken en weer verder. De plannen voor de Kurkemeer en de vogelkijkhut en het laten beleven en voelen van de natuur laten we niet los. Ook de andere 3 routes die te voet, per boot en te fiets gedaan kunnen worden in het Leeuwarder Bos, Zuiderburen en de Groene Ster om natuur te laten voelen en beleven gaan mee in de plannen", zo lezen wij als reactie, op de pagina van 'Behoud de Schilkampen'.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Schilkampen heeft ondanks alle infrastructurele ingrepen nog enkele markante oude objecten, zoals een herenhuis op nr. 19 (vermoedelijk in 1854 gebouwd door de bij Geschiedenis genoemde Pieter de Vries), een gerenoveerd voormalig brandspuithuisje en een oud elektriciteitshuisje.

- In 2013 is, als kroon op de afronding van een opknapbeurt van de buurtschap, bij de ingang van het buurtje een kunstwerk van cortenstaal geplaatst van kunstenaar en inwoner Ton Bouchier. De bewoners willen met het kunstwerk hun buurtschap 'op de kaart' zetten. Naast een fraaie uitsnede van een binnenvaartschip en de plaatsnaam is op het kunstwerk informatie te lezen over de historie, het heden en de bijzondere locatie van Schilkampen.

Terug naar boven

Literatuur

- De beschrijving van deze buurtschap hebben wij o.a. ontleend aan de, in 2011 op initiatief van de inwoners uitgegeven brochure 'Schilkampen, een bijzonder stukje Leeuwarden', die verleden en heden van de buurtschap in tekst en beeld beschrijft.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Beschrijving in tekst en beeld van de buurtschap Schilkampen op de site Groeten uit Leeuwarden.

Reacties

(4)

Hier woonde de Abe Drijver die begraven ligt op het kerkhof van Hempens (en niet Teerns).

Die scheepswerf hoort niet bij Schilkampen, dat valt onder Kanaalweg.

Dank voor de tip! Ik heb het aangepast.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen