Vinkebrug

Plaats
Buurtschap
Haarlemmermeer
Noord-Holland

vinkebrug_plaatsnaambord_kopie.jpg

Vinkebrug is een buurtschap in de provincie Noord-Holland, gemeente Haarlemmermeer. T/m 21-9-1863 gemeente Houtrijk en Polanen. Per 22-9-1863 over naar gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude, in 2019 over naar gemeente Haarlemmermeer.

Vinkebrug is een buurtschap in de provincie Noord-Holland, gemeente Haarlemmermeer. T/m 21-9-1863 gemeente Houtrijk en Polanen. Per 22-9-1863 over naar gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude, in 2019 over naar gemeente Haarlemmermeer.

Halfweg ca 1900 kaart III (Kopie)_0.jpg

De buurtschap die tegenwoordig Vinkebrug heet, staat tot ca. 1925 nog op de kaarten als Houtrijk

De buurtschap die tegenwoordig Vinkebrug heet, staat tot ca. 1925 nog op de kaarten als Houtrijk

vinkebrug_op_kaart_vanaf_ca._1925_kopie.jpg

Rond 1925 verschijnt de plaatsnaam Vinkebrug op kaarten, waar het voorheen Houtrijk heette. Genoemd naar de gelijknamige, nabijgelegen brug over de trekvaart tussen Amsterdam en Haarlem.

Rond 1925 verschijnt de plaatsnaam Vinkebrug op kaarten, waar het voorheen Houtrijk heette. Genoemd naar de gelijknamige, nabijgelegen brug over de trekvaart tussen Amsterdam en Haarlem.

Vinkebrug

Terug naar boven

Status

- Vinkebrug is een buurtschap in de provincie Noord-Holland, gemeente Haarlemmermeer. T/m 21-9-1863 gemeente Houtrijk en Polanen. Per 22-9-1863 over naar gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude, in 2019 over naar gemeente Haarlemmermeer.

- De buurtschap Vinkebrug valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Halfweg.

- Sinds 2020 heeft de buurtschap een plaatsnaambordje. Wij hebben virtueel ter plekke geen straatnaambordjes aangetroffen (d.w.z. via Google StreetView hebben wij er niet een kunnen ontdekken).

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1839-1859 de Vinkebrug, 1865 Vinke Brug. Tot ca. 1925 staat deze buurtschap op kaarten nog te boek onder de naam Houtrijk, zijnde een van de kernen van de oorspronkelijke gemeente Houtrijk en Polanen. Zie de oude plattegrond elders op deze pagina. De huidige plaatsnaam raakt op kaarten pas vanaf 1925 in gebruik.

Naamsverklaring
De buurtschap is genoemd naar de ligging bij de gelijknamige brug over de trekvaart van Amsterdam naar Haarlem. Het toponiem komt ook elders voor (1651 Vinckenburg, 1841 de Vinkenbrug, O van Diemen), zodat we misschien aan een bepaald type brug mogen denken. Ten noordoosten ligt de Vinkehoeve.(1)

Volgens genealogisch onderzoek (zie de reactie onderaan deze pagina) zou de Vinkebrug op zijn beurt genoemd zijn naar een nabijgelegen boerderij, waar een familie woonde die Vink heette. Dus de buurtschap is genoemd naar de brug, die genoemd zou zijn naar een nabijgelegen boerderij, die genoemd zou zijn naar de vroegere bewoners.

Kaartmateriaal bevestigt deze theorie vooralsnog niet (maar ook op kaarten kunnen fouten worden gemaakt, vandaar de voorzichtige formulering). Als je namelijk het kaartmateriaal op Topotijdreis.nl door de jaren heen bekijkt, zien we dat de boerderij met de naam Vinkehof (huisnr. 3)* rond 1890 op de kaarten verschijnt. Maar de direct ZW daarvan gelegen Vinkebrug (Z van huisnr. 4, ter hoogte van de huidige spoorwegovergang) bestaat dan al, ook met die naam. Dus volgens de kaarten is er eerst de brug, dan boerderij Vinkehof en vervolgens de plaatsnaam Vinkebrug (die rond 1925 op de kaarten verschijnt. Voorheen staat de bebouwing in deze omgeving als buurtschap Houtrijk op de kaarten). Overigens woont er op deze boerderij blijkens de telefoongids wel nog altijd een familie Vink. Overigens is daar kennelijk het een en ander herbouwd, want blijkens deze link dateert het huidige pand op nr. 3 uit 2007 en het op hetzelfde perceel gelegen pand op nr. 3a uit 1926.
* Dat dat pand deze naam heeft zien we op Topotijdreis rond bijv. het jaar 2000.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Vinkebrug ligt rond de gelijknamige weg en de Groeneweg, die in ieder geval nog tot ca. 1900 Houtrijkerweg heet (zie de oude plattegrond elders op deze pagina), W van de dorpskern Halfweg en NO van het Knooppunt Rottepolderplein (= de 'kruising' van de A9 en de A200).

Terug naar boven

Statistische gegevens

Tegenwoordig liggen aan de weg Vinkebrug nog maar 4 panden (huisnrs. 3/3a/4/4a). Als de nabijgelegen bebouwing aan de Groeneweg ook nog tot de buurtschap kan worden gerekend, komen er nog 4 panden bij. Enkele panden in de buurtschap zijn recentelijk afgebroken, omdat zij in de 'sloopzone' lagen van de Polderbaan van Schiphol.

Terug naar boven

Geschiedenis

"Op een steenworp afstand van Knooppunt Rottepolderplein, parallel aan de autoweg naar Halfweg, staat de naam op een straatnaambordje: Vinkebrug. Verder is er niets tastbaars meer over van deze bescheiden buurtschap. Toch is de buurtschap te linken aan grootse historische gebeurtenissen. Bestaande plekken in de buurt inkleuren met verhalen van vroeger is wat André van der Veen, voorzitter van vereniging Historisch Halfweg, graag doet:

“Sta je nu op de driesprong van wegen, evenwijdig aan de A200 tussen Haarlem en Halfweg, zie je niks bijzonders. Alleen een fietstunneltje onder de autoweg en het treinspoor door. In de volksmond kent iedereen het als de plek waar ooit een bushalte was. Toch is hier buurtschap Vinkebrug, ook wel De Vink genoemd, ontstaan. Een gehucht van zo’n 20 boerderijen en woonhuizen.”

Middeleeuws slotenpatroon
De Vink of Vinkebrug lag in een oud poldergebied. “Deze polder is ontstaan rond de 12e eeuw, in de late middeleeuwen. Nadat alle bomen waren gekapt, was er behoefte aan een nieuwe bron van brandstof om bijvoorbeeld te kunnen koken. Vanuit Velsen werd richting Halfweg het hogere, droge veen afgegraven tot grondwaterniveau. De sloten die ontstonden, dienden voor de afvoer van water. Als je landkaarten uit de 16e eeuw, toen het maken van kaarten begon, naast Google Maps legt, zie je dat het slotenpatroon identiek is. Zelfs de sloten die toen breder waren, zijn dat nu nog. Echt verbluffend!” Wanneer er precies boerderijen werden gebouwd is niet duidelijk. Wel is bekend dat het gebied rondom Spaarnwoude met de bekende Stompe Toren al werd bewoond.

De herkomst van de naam Vinkebrug is onduidelijk
“Toen in 1631 de trekvaart tussen Amsterdam en Haarlem werd gegraven, doorsneed deze de Verenigde Polder, waardoor een nieuwe polder ontstond: de Rottepolder. De landbouwgrond, die naast het huidige Knooppunt Rottepolderplein lag, was voor boeren niet meer bereikbaar. Er werd dus een brug over de trekvaart aangelegd. Deze kreeg de naam Vinkebrug. Toch bestond die naam al! Vermoedelijk is de naam te danken aan het feit dat Vink een veel voorkomende achternaam was. Leuk weetje is dat in het westelijk deel van Nederland het gebruik van achternamen al gangbaar was, terwijl in de rest van het land alleen adellijke en belangrijke families achternamen gebruikten. Het gebruik van achternamen werd in 1811 pas verplicht door Napoleon.”

Huismus wordt volksverhuizer
De aanleg van de trekvaart, de eerste in Nederland die ook bestemd was voor personenvervoer, zorgde voor een omwenteling in de mobiliteit. “Rond het jaar 1000 kwam zo’n 80 procent van de mensen gedurende z’n leven niet verder dan vijf kilometer buiten de woonplaats. Het is voorstelbaar dat in die tijd ook de dialecten zijn ontstaan. Er was weinig uitwisseling tussen mensen. De kortste weg van Haarlem naar Amsterdam liep via Halfweg, over de Spaarndammerdijk. Halfweg was een strategisch punt. De drie spuisluizen zorgden dat doorgaand verkeer mogelijk was. Aan de noordkant lag immers het IJ en aan de zuidkant het Spieringmeer dat uitmondde op het Haarlemmermeer. Andere opties waren flinke omwegen via Leiden of Zaandam. De komst van de trekvaart zorgde dat ineens 200.000 mensen per jaar heen en weer reisden tussen Haarlem en Amsterdam.”

Van trekvaart naar A200
Het trekvaartverkeer begon ’s ochtends vroeg en ging tot laat in de avond door. “In Halfweg en vermoedelijk ook in omliggende buurtschappen als De Vink / Vinkebrug waren stallen waar de (trek)paarden konden rusten. Al gauw ontstond naast de trekvaart een onverharde weg voor paardenverkeer en koetsen. Halverwege de 19e eeuw werd het jaagpad verhard. Dit is de basis van de huidige snelweg A200. Nadat in 1839 de eerste trein in Nederland ging rijden tussen Haarlem en Amsterdam, bleef de trekvaart nog in gebruik. Pas veertig jaar later hield de trekvaart op te bestaan. De oude trekvaart is rond 1970 door wegverbredingen verloren gegaan.”

Waterleiding en telefoonlijn
De vooruitgang op gebied van vervoer en communicatie voltrok zich op de 'stoep' van buurtschap Vinkebrug. Na de aanleg van de trekvaart en de spoorlijn, liep ook de eerste waterleiding (1853) van Nederland langs de buurtschap. Langs hetzelfde traject werd ook de eerste telefoonlijn tussen twee steden, Haarlem en Amsterdam, in 1888 aangelegd.

Van de kaart verdwenen
Uiteindelijk leidden ontwikkelingen in het vliegverkeer tot het einde van de buurtschap. In 2003 werd de Polderbaan aangelegd. “Die zorgde ervoor dat de buurtschap soms letterlijk op z’n grondvesten trilde. Er zijn zelfs dakpannen gesneuveld! Toen in 2009 een vliegtuig van Turkish Airlines neerstortte in de Rottepolder, werd Vinkebrug op een haar na gespaard. Uiteindelijk duurde het tot nog jaren voordat de sloopplannen en een regeling voor de schadevergoeding waren afgerond. Inmiddels zijn alle woonhuizen verdwenen. Wat nu nog van de buurtschap rest zijn een paar loodsen en een manege. Wie wil mijmeren over vroeger tijden, vindt op de plek van de voormalige buurtschap een verhalenpaal en kan die tijd in zich opnemen staand op de grond waar het zich allemaal afspeelde.” (bron: gemeente Haarlemmermeer)

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Middels het Project Vinkebrug van Stichting Herstelling zijn tot 2015 in deze buurtschap jonge Amsterdamse 'veelplegers' weer op het rechte pad geholpen door middel van sport en het aanleren van aspecten als op tijd komen, gezag accepteren, samenwerken, regelmaat en werkdiscipline. Met de jongeren wordt gewerkt aan het onderhoud van recreatiegebied Spaarnwoude, zodat het mes aan meer kanten snijdt. Inmiddels omvat het project nog meer locaties, zoals in Den Helder. Op andere locaties wordt vaak gewerkt aan onderhoud en herstel van forten en soortgelijke monumentale objecten. - Video over het project. - Artikel over het project. - Reportage over het project in Trouw, 2013. Het project was gevestigd in het pand op huisnr. 7, maar dat moest worden afgebroken omdat het in de 'sloopzone' lag van de Polderbaan van Schiphol. Daarom is in 2015 voor het project een gerenoveerd boerderijtje, dat Fenix is gedoopt, in gebruik genomen, gelegen 2 km N van de buurtschap, aan de Noordzeekanaalweg. Naar aanleiding van dit project is de 'Methode De Vinkebrug. Participatie en recidivevermindering door inzet op inzetbaarheid' ontwikkeld.

Terug naar boven

Links

- Belangenorganisatie: - Dorpsvereniging Haarlemmerliede en Spaarnwoude behartigt de belangen van de dorpen Haarlemmerliede en Spaarnwoude plus de buurtschappen Penningsveer en Vinkebrug, alle met bijbehorend omliggend gebied.

Reacties

(3)

Hallo,
Mijn naam is Henk Vink. Mijn moeder heeft destijds veel genealogisch onderzoek gedaan. Daarbij kwam ze erachter dat de Vinkebrug zijn naam te danken heeft aan een boerderij vlakbij de brug. Die familie heet Vink en het zijn voorouders van mijn vader, ook Henk Vink. Kunt u dat bevestigen?
Met vriendelijke groeten,
Henk Vink

Net als Penningsveer heeft ook Vinkebrug ondertussen een eigen bord (...)

(excuses voor mijn late reactie, wegens ziekte)
Dank voor de tip! Ik heb tekst en beeld er op aangepast.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen