Kwintsheul

Plaats
Dorp
Westland
Westland Delfland
Zuid-Holland

kwintsheul_plaatsnaambord_kopie.jpg

Kwintsheul is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Delfland, gemeente Westland. Tot 1-7-1957 viel het dorp onder 3 gemeenten. Daarover kun je lezen in de hoofdstukken Status en Geschiedenis.

Kwintsheul is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Delfland, gemeente Westland. Tot 1-7-1957 viel het dorp onder 3 gemeenten. Daarover kun je lezen in de hoofdstukken Status en Geschiedenis.

Kwintsheul

Terug naar boven

Status

- Kwintsheul is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Delfland, gemeente Westland. T/m 30-6-1957 grotendeels gemeente Monster, deels gemeente Naaldwijk, deels gemeente Wateringen. Per 1-7-1957 is het dorp door grenscorrecties geheel onder de gemeente Wateringen komen te vallen, hoewel de RK Andreasparochie een groter gebied omvat(te) dan op dat moment aan de gemeente Wateringen werd toegewezen (in die tijd was ca. 90 procent van de dorpelingen katholiek). In 2004 is het dorp met de gemeente Wateringen opgegaan in de nieuwe gemeente Westland.

- Onder het dorp Kwintsheul valt ook buurtschap De Driesprong.

Terug naar boven

Naam

In de volksmond
Het dorp wordt in de volksmond kortweg De Heul genoemd. De inwoners heten Heulenaren.

Oudere vermeldingen
1639 Quintsheul, 1712 Quints Heul.

Naamsverklaring
Samenstelling van heul 'overwelfde of overbrugde doorgang in een waterkering' en Quints, naar een water bij Kwintsheul dat rond 1280-1287 vermeld wordt als quintes wateringhe, in 1336 als Quincweteringe, met in het eerste deel de persoonsnaam Quint. Men heeft de naam Quint ten onrechte in verband gebracht met een Romeinse nederzetting quinta 'vijfde' en ook de verklaring als 'vijfde brug' berust op fantasie.(1)

Terug naar boven

Ligging

Kwintsheul ligt ZW van Den Haag, ZW van Wateringen. Het dorp lag, zoals bij Status al vermeld, tot 1-7-1957 rond een driegemeentepunt, door de inwoners destijds gekscherend Drielandenpunt genoemd. Het postkantoor van het dorp lag ook vóór de grenscorrectie al in de gemeente Wateringen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Kwintsheul 32 huizen met 254 inwoners onder de gemeente Monster, en 12 huizen met 104 inwoners onder de gemeente Wateringen (totaal dus 44/358). Onder de gemeente Naaldwijk wordt de plaatsnaam in de Volkstelling van 1840 niet genoemd, maar dat wil niet zeggen dat er toen geen Kwintsheulse huizen op Naaldwijks grondgebied stonden (vermoedelijk was dat wel het geval). Helaas was niet iedere gemeente zo accuraat om alle buurtschappen of dorpsdelen apart in de volkstellingen te vermelden. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.300 huizen met ca. 4.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Gemeentegrenzen
Op 1 juli 2017 was het precies zestig jaar geleden dat Kwintsheul niet meer door gemeentegrenzen werd verscheurd. Op 1 juli 1957 schoven de gemeentegrenzen van Monster en Naaldwijk op en werden alle Heulenaren inwoner van de gemeente Wateringen. Het dorp werd met recht 'grenzenloos'. Hiermee kwam een eind aan een bestuurlijke situatie die eeuwen daarvoor was ontstaan en die zorgde voor stilstand in de ontwikkeling van het dorp. Na de grenswijziging konden er weer huizen worden gebouwd en hoefde een kersverse vader uit het dorp niet meer helemaal naar het gemeentehuis van Monster om zijn pasgeboren kind aan te geven.

Dit lokaal belangrijke historische feit is op 1 juli 2017 herdacht door de lokale Historische Vereniging, die hier een klein feestje voor heeft georganiseerd. Ruim 150 Heulenaren en andere Westlanders kwamen bij elkaar in het centrum van het dorp. Onder aanvoering van de eveneens jarige muziekvereniging Sint Gregorius liepen de genodigden, waaronder drie wethouders, naar de kruising van de Kerkstraat met de Pastoor Vinkesteijnstraat. Hier verhaalde heemkundevoorzitter Chris Batist over de moeizame strijd om het dorp onder één gemeente te laten vallen, in plaats van onder drie. Hierna was het de beurt aan de wethouders om elk een plaatsnaambord te onthullen op het grondgebied van de toenmalige gemeenten. Marga de Goeij stond in Monster, Theo Duijvestijn in Naaldwijk en als laatste onthulde Bram Meijer het bord van de gemeente Wateringen. Vervolgens verplaatste het gezelschap zich naar Kwintrum, waar de drie wethouders gezamenlijk het bord 'Kwintsheul gemeente Westland' onthulden. Wethouder Duijvestijn roemde de Heulenaren voor hun eigen identiteit en voor het vermogen die te behouden in een grote gemeente. Het jubileum is verder nog gevierd met een Heulse pubquiz en een historische tentoonstelling.

Heemkunde
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul, "die zich onder meer ten doel stelt: het bevorderen van de kennis van en de interesse in de geschiedenis van de genoemde kernen met het daarbij behorende landschap. Het thuishonk van de vereniging is de kaaskelder in het historische pand de Hofboerderij (Hoflaan 1). In de kaaskelder is een bibliotheek aanwezig. In de bibliotheek zijn publicaties opgenomen die op de een of andere manier iets met de genoemde kernen te maken hebben. Er is ook een foto- en dia-archief en een kaarten- en tekeningenverzameling . Daarnaast is er ook nog een uitgebreid knipselarchief. Alle leden ontvangen ons kwartaalbericht, dat steeds een gevarieerde inhoud heeft." De vereniging houdt iedere 1e zaterdag van de maand in de kaaskelder van de Hofboerderij van 13.30-16.30 uur een informatiemiddag.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In het gebied nabij De Driesprong in Kwintsheul komt een nieuwe woonwijk. Voor nadere informatie zie de pagina van buurtschap De Driesprong.

- Woningcorporatie Wonen Wateringen geeft in juli 2020 in een brief aan de gemeente Westland, Vitis Welzijn, Stichting Vrienden Ouderen Wateringen en Kwintsheul en De Kastanjehof aan dat er een tekort is aan seniorenwoningen in het dorp en dat De Lessenaar een populair wooncomplex is. Daarom heeft de woningcorporatie bekeken of het mogelijk is om van de ontmoetingsruimte van De Lessenaar twee woningen te maken. Dat blijkt te kunnen. Daarnaast wordt onderzocht of bij de verbouwing een kortere looproute naar De Kastanjehof en de winkels kan worden gemaakt. Het is de bedoeling dat de bewoners van De Lessenaar na de realisatie van de twee woningen dan in het vervolg nar de nabijgelegen Kastanjehof gaan om elkaar te ontmoeten.

- "Grondeigenaren uit de Broekpolder, gelegen ZO van Honselersdijk en Kwintsheul, hebben de handen ineengeslagen met de gemeente Westland, de Provincie Zuid-Holland en Hoogheemraadschap Delfland, om samen het gebied waar ze trots op zijn toekomstbestendig te maken. Deze manier van samenwerken, waarbij de Broekpoldereigenaren het initiatief hebben genomen, heeft nog nooit eerder in Nederland plaatsgevonden. Samen werken we aan een traject van plan tot uitvoering met een horizon tot het jaar 2040. De samenwerking tussen de overheden en de coöperatie heeft als doel het ontwikkelen/herstructureren van de Broekpolder tot een gebied waarin er een goede balans is tussen wonen en werken, bedrijven continuïteitsperspectief hebben en bewoners kunnen genieten van hun leefomgeving. Alle eigenaren binnen de polder kunnen lid worden van de coöperatie en meedenken/meewerken aan de ontwikkeling van de polder. In oktober 2020 is het convenant getekend tussen de coöperatie Broekpolder2040 (vertegenwoordiging van de Broekpoldereigenaren) en de gemeente Westland, de Provincie Zuid-Holland en Hoogheemraadschap Delfland. In het convenant zijn meerjarige afspraken gemaakt tussen de coöperatie en de overheden over samenwerking, planvorming- en ontwikkeling en ondersteuning.

Water: een belangrijk onderdeel van het gebied. Hoogheemraad Peter Ouwendijk: "Ik ben enthousiast over dit initiatief, een eerste echte ‘burgeromgevingsvisie’. Water is een onlosmakelijk en belangrijk onderdeel van het gebied. Mooi dat het initiatief vanuit de bewoners en ondernemers uit het gebied is gekomen. Een voorbeeld voor anderen. Voor ons is het een kans om te leren in dit gebiedsproces a la nieuwe Omgevingswet. Het is van belang om water vroegtijdig in de planvorming te betrekken. We willen meedenken bij innovaties, bijvoorbeeld op het vlak van gietwatervoorziening, en kunnen ook onze opgaven op het gebied van waterberging en wateroverlast inbrengen en gezamenlijk oplossen. Zo kunnen we nu en in de toekomst in het gebied veilig blijven wonen, werken en recreëren." Samen veranderen. De Broekpolder is een belangrijk tuinbouwgebied in het Westland. De polder is begrensd door de dorpen Wateringen, Kwintsheul en Honselersdijk en de Bloemenroute N222. De Broekpolder is een gebied van 600 hectare, voornamelijk bestemd voor en gevuld met kassen. Daarnaast biedt de polder huisvesting aan 400 gezinnen. De polder heeft grote kansen om een toekomstbestendig en duurzaam glastuinbouwgebied te worden. Voor nadere informatie zie de site Broekpolder2040.nl." (bron: Hoogheemraadschap Delfland, oktober 2020)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Kwintsheul heeft 8 rijksmonumenten.

- Kwintsheul heeft 7 gemeentelijke monumenten.

RK kerk
De RK Parochie H. Andreas is opgericht in 1890. Een eerste mijlpaal op weg naar zelfstandigheid was de instelling van een armbestuur voor de katholieken in Kwintsheul in 1853. In 1870 volgde de bouw van een houten hulpkerk, die werd toegewijd aan Sint Andreas, de naamheilige van Andreas van Lottom, die vanaf 1849 pastoor van Wateringen was. Op de plaats van de houten hulpkerk is in 1893 de huidige Sint Andreaskerk (Kerkstraat 22) gebouwd. Sinds de jaren negentig was er een nauwe samenwerking met de toenmalige twee parochies in Wateringen: de Sint Jan de Doper en de Sint Joseph. Dit heeft in 2003 geresulteerd in de oprichting van de parochiefederatie Waterheul. Sinds 2011 is de parochie H. Andreas onderdeel van de 'parochiefederatie Sint Franciscus tussen duin en tuin'.

Druivenkwekerij
- Historische Druivenkwekerij Sonnehoeck in Kwintsheul is de enige kwekerij in Nederland met de status van rijksmonument. Op deze druiventuin is vrijwel de gehele geschiedenis van de Westlandse druiventeelt vertegenwoordigd. De tijd op Sonnehoeck lijkt al ruim 100 jaar stil te staan. Toch is het een levend en bloeiend productiebedrijf. De kwekerij bestaat uit 8 druivenkassen, een watertoren, 2 ketelhuisjes met schoorstenen, 2 fruitmuren en een boomgaard. Samen met de oude tuinderswoning met ingebouwde schuur uit 1729 is het bedrijf uniek in het Westland en van grote historische waarde. De kwekerij is alleen voor groepen op afspraak te bezoeken.

Veilinggebouw
Kwintsheul is de enige plaats in het Westland met een veilinggebouw dat nog intact is, inclusief overkapping en een haven. De historische vereniging heeft in 2019 een aanvraag ingediend bij de gemeente om het veilinggebouw en de haven als beschermd dorpsgezicht aan te wijzen. In 1889 werd de Vereniging Westland opgericht ter verbetering van de kwaliteit van tuinbouwproducten. Honselersdijk en Wateringen stichtten beide in 1889 een veiling. Kwintsheul hoorde eerst bij veiling Wateringen, maar wilde vanwege de afstand al snel een eigen veiling. In 1906 volgde de oprichting van de veiling aan de Lange Wateringkade. (bron en voor nadere informatie zie AD, 3-12-2019).

Vermoedelijk gaat de monumentenstatus niet door, want in augustus 2021 lezen we: "De oude veiling van Kwintsheul krijgt geen nieuwe luifel aan de kant van de Lange Wateringkade. De oude, ingestorte overkapping wordt momenteel gesloopt. Aan een monumentenstatus moet eigenaar Joop Smiemans niet denken. "De spanten van de overdekking zijn doorgerot en moeten eraf, anders hebben we over een tijdje weer ellende", aldus Smiemans. Door de sneeuw en een windhoos is de luifel begin 2021 deels ingestort. Een nieuwe overkapping ziet Smiemans niet zitten. "Dat kost een ton. Dat heeft vooral met de pontons te maken. En het is een oud gebouw. Aan alles komt een eind. Maar ik vind het wel jammer hoor, want met een overdekking hou je het gebouw in ere." (bron en voor nadere informatie zie AD, 18-8-2021)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Kwintsheul, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Ansichtkaarten van Kwintsheul in de collectie van het Westlands Museum.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Kwintsheul (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Dorpshuis: - De nieuwe Kastanjehof is in 2015 gerealiseerd. Dat was een belangrijke stap in de ontwikkeling van het centrum van Kwintsheul. De oude Kastanjehof is in genoemd jaar gesloopt, waardoor ruimte is ontstaan voor de nieuwe supermarkt. De voorbereidingen voor de vernieuwing van het dorpscentrum zijn in 2009 gestart. Dit Centrumplan kreeg in 2012 een andere wending, nadat de supermarkt van AH Koornneef geheel was afgebrand. Sindsdien heeft de gemeente Westland samen met supermarkteigenaar Koornneef en vertegenwoordigers van de Kastanjehof gewerkt aan plannen voor een nieuwe supermarkt en een nieuwe Kastanjehof. Hierbij is ook een klankbordgroep met inwoners betrokken.

Mede door de inbreng van de inwoners zijn de plannen veel kleinschaliger geworden dan oorspronkelijk was voorzien; er zijn boven de in 2017 gereedgekomen supermarkt geen appartementen gebouwd. De Jumbo supermarkt is tevens voorzien van een pinautomaat, die in de afgelopen jaren ook al uit het dorp was verdwenen. De gemeente heeft ook de openbare ruimte opnieuw ingericht. Zo is het Kwintrumplein heringericht en is er een verkeersveilige oversteek over de Kerkstraat gerealiseerd tussen beide delen van het centrum. Burgemeester Van der Tak stelde tijdens de feestelijke opening van de nieuwe Kastanjehof dat dit een belangrijke mijlpaal is voor de inwoners: "Na jaren van voorbereiding krijgt hun centrum de kwaliteitsimpuls die nodig is om de levendigheid en leefbaarheid te vergroten." De nieuwe Kastanjehof is efficiënter in gebruik dan het vorige gebouw en is multifunctioneler. Zo maakt onder meer ook Vitis Welzijn er gebruik van. De burgemeester sprak in zijn toespraak de wens uit dat de nieuwe Kastanjehof een ruimte zal zijn voor alle Heulenaren: "Een plek die bijdraagt aan versterking van de sociale kracht van Kwintsheul."

- Onderwijs en kinderopvang: - "In de schoolvisie van Brede School Kwintsheul staat de ontwikkeling van kinderen centraal. De kinderen moeten een ononderbroken ontwikkeling kunnen volgen, waarbij de omgeving en de voorzieningen geen belemmerende, maar juist stimulerende factor moeten zijn. Ook in het kader van passend onderwijs is het belangrijk dat kinderen thuisnabij onderwijs en zorg kunnen krijgen. Veel kinderen moeten daarbij gebruik maken van extra zorgvoorzieningen. In het dorp zien we een afname van het voorzieningenaanbod. De Brede School wil hier een oplossing voor bieden.

Naast de cognitieve ontwikkeling is de sociale, culturele en gezonde ontwikkeling van kinderen van groot belang om hen voldoende kansen in de huidige maatschappij te geven. Landelijk is bekend dat er een toename is van kinderen met overgewicht, wat ook voor kinderen in Kwintsheul het geval is. In de lokale gemeenschap is de sociale omgang eveneens belangrijk. Om dit te bevorderen heb je ontmoetingsplekken en activiteiten nodig rondom voorzieningen. Sport en cultuur geven een antwoord op deze vraag naar een brede ontwikkeling en het versterken van de ontwikkelingskansen voor kinderen in het dorp.

De doelstellingen van Brede School Kwintsheul: de voorzieningen voor sport, onderwijs, kinderopvang, cultuur en zorg zijn geclusterd nabij de Leeuwerik; jaarlijks nemen 300 kinderen uit het dorp deel aan kennismakingsactiviteiten sport; elke groep van de Andreashof neemt jaarlijks deel aan een activiteit uit het programma van cultuureducatie en op schoolniveau vindt er jaarlijks tenminste één culturele activiteit plaats. De Andreashof heeft een koersplan cultuureducatie; de. Brede School biedt voor kinderen van de Andreashof zorgvoorzieningen aan voor logopedie/taaltraining, kinderfysiotherapie, ergotherapie, kindercoaching, behandelen dyslexie, remedial teaching en schoolmaatschappelijk werk."

- Jeugd: - Scouting Kwintsheul (oftewel de Andreasgroep) is in 1947 ontstaan vanuit de lokale kerk. In eerste instantie was er sprake van een aparte jongens- en meisjesgroep. De meisjes, toendertijd ‘kabouters‘ genoemd hadden een blokhut achter de Theresiaschool. De jongens zaten in een blokhut aan de Bovendijk. De jongensgroep werd al snel een zeeverkennersgroep, de boten lagen in het begin aan de Gantel en de materialen werden in een tuindersschuur gestald. Dit duurde tot 1973, toen is er een romney-loods aan de Zwet gebouwd als onderkomen voor de Heulse zeeverkenners. Deze loods was bedoeld als noodoplossing voor maximaal 5 jaar.

De scoutinggroep groeide gestaag en de aparte jongens- en meisjesgroep werd al snel samengevoegd tot de Andreasgroep/Scouting Kwintsheul. Ook kwamen er nieuwe speltakken bij, dit heeft er toe geleid dat er in 1992 een nieuwe blokhut aan de Raaphorst is gebouwd. Deze blokhut staat er vandaag de dag nog en dient vooral als onderkomen voor de speltakken van het landwerk (bevers en welpen). In 2004 is er, na 30 jaar 'tijdelijke' romney-loods, een prachtig nieuw clubgebouw gerealiseerd op de hoek van de Lange Wateringkade en de Zweth. Dit gebouw is met name een onderkomen voor de speltakken van het waterwerk (Zeerobben, Zeeverkenners, Wilde vaart en Loodsen).

- Muziek: - Muziekvereniging St. Gregorius in Kwintsheul bestaat al sinds 1927. St. Gregorius omvat 7 afdelingen: harmonieorkest, startersorkest, Basta! (saxofoonkwartet), slagwerkgroep PerQzzy, djembegroep, smartlappenkoor De Waterlanders, en de blokfluitgroep. Nieuwe leden, zowel muzikanten als zangers, zijn altijd welkom. Via de vereniging kun je de instrumenten leren bespelen die in een harmonie thuishoren. Vaste en gediplomeerde muziekleraren leren je alles. De theorie, maar ook het bespelen van het instrument zelf natuurlijk. De vereniging biedt de mogelijkheid om in een aantal jaren de muziekdiploma's A, B en C te halen.

- Sport: - "Tennisvereniging Quintus (TVQ) speelt recreatief tennis op sportpark Quintus. We beschikken over vier tennisbanen en een gezellig clubgebouw met een mooi terras. Van de bijna 400 leden is de meerderheid senior, waarvan een deel als daluur lid speelt. Daarnaast is er een actieve toernooicommissie en jeugdcommissie voor de junioren en jeugd. TVQ organiseert tijdens het tennisseizoen diverse activiteiten, zoals een aantal toernooien en ook een piramidecompetitie. Onze toernooien zijn vermaard om de gezelligheid. Daarnaast zijn er ook mogelijkheden tot racket-trekken, gezellig op woensdagochtend en de vrijdagavond. Het is voor elk niveau. Er zijn mogelijkheden tot het volgen van tennislessen voor jong en ouder. TVQ is mede hierdoor - en door de lage contributiebijdrage - voor de startende jeugd een aantrekkelijke vereniging."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Kwintsheul.

Reacties

(1)

Een goedemiddag,
Ik ben Nico van Reeuwijk, oud-Wateringer, geb. in de Wilhelminastraat 16.

Mijn vader Arie is geb. aan de Heulweg waar vroeger 5 huisjes hebben gestaan, aan de voorkant bij boer Valk en later Bom. De boerderij bestaat nog steeds.
Mijn opa Hendrik en zijn vrouw Treintje Vreugdenhil uit Naaldwijk, hebben daar een aantal jaren gewoond tot zij omstreeks 1920-1925 naar de Julianastraat verhuisden. In één van de 5 genoemde huisjes aan de Heulweg was vroeger een café genaamd Halfwege, ook wel het Laatste Stuivertje.
De eigenaar van twee huisjes was Hendrikus Hermanus de Groot, banketbakker te Wateringen. In 1934 werd het verkocht aan de Provincie Zuid Holland. In 1933 veranderde een van die huisjes in een werkplaats.
Enkele bewoners waren voornoemde Teun Hout van der Meer en klumpes de olieboer. De huisjes zijn gebouwd in 1840 en afgebroken in 1937 voor de reconstructie van de Heulweg.
Mijn vraag: wie heeft nog meer informatie over deze huisjes, misschien is er ook nog wel beeldmateriaal van. Gaarne een reactie.
Mijn groeten N. van Reeuwijk

Red.:
Wellicht dat de hierboven beschreven en gelinkte Historische Vereniging u ook kan helpen. U kunt er o.a. maandelijks langs op een informatiemiddag en op hun site hebben ze ook een Vraag- en Antwoord-rubriek http://www.hvwk.nl/vraag_en_antwoord.htm waar u een vraag voor kunt insturen.

Reactie toevoegen