Koudum

Plaats
Dorp
Súdwest-Fryslân
Fryslân

koudum_collage.jpg

Koudum, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Koudum, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

koudum_wurkgroep_histoarysk_koudum_kopie.jpg

De Wurkgroep Histoarysk Koudum onderzoekt en publiceert over de geschiedenis van het dorp

De Wurkgroep Histoarysk Koudum onderzoekt en publiceert over de geschiedenis van het dorp

Koudum (2).JPG

In Koudum aangekomen

In Koudum aangekomen

Koudum (3).JPG

Dorpsgezicht Koudum

Dorpsgezicht Koudum

Koudum.JPG

Hervormde kerk Koudum

Hervormde kerk Koudum

Koudum (4).JPG

Tekst en uitleg bij de kerk in Koudum

Tekst en uitleg bij de kerk in Koudum

koudum_dorpshuis_de_klink_folder_1.jpg

Door middel van deze folder worden de inwoners van Koudum opgeroepen om bij te dragen aan de kosten van het in 1968 te realiseren dorpshuis.

Door middel van deze folder worden de inwoners van Koudum opgeroepen om bij te dragen aan de kosten van het in 1968 te realiseren dorpshuis.

koudum_dorpshuis_de_klinker_folder_2.jpg

En kennelijk heeft men daar in voldoende mate gehoor aan gegeven, want dit is hem dan geworden: Dorpshuis De Klink te Koudum.

En kennelijk heeft men daar in voldoende mate gehoor aan gegeven, want dit is hem dan geworden: Dorpshuis De Klink te Koudum.

Koudum

Terug naar boven

Status

- Koudum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân. Oorspronkelijk gemeente Hemelumer Oldephaert en Noordwolde. In 1812 over naar gemeente Koudum (naamswijziging), per 1-10-1816 over naar gemeente Hemelumer Oldephaert en Noordwolde (naamswijziging), in 1956 over naar gemeente Hemelumer Oldeferd (naamswijziging), in 1984 over naar gemeente Nijefurd, in 2011 over naar gemeente Súdwest-Fryslân.

- Onder het dorp Koudum vallen ook de buurtschappen Bovenburen, Galamadammen en Wiske (deels; het deel Groote Wiske).

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
855 ingevoegd ca. 890 kopie 9e-10e eeuw in Coluuidum, 1325 Coldum, 1398 Koldem, 1467 to Koldum, 1512 kopie to Coudum.

Naamsverklaring
Gezien de oudste vorm kan men denken aan een samenstelling van het Oudfriese col ´houtskool´ en widum, datief meervoud van widu, wede ´bos´, betekenis ´bij het kolen(branders)woud´. Het dorp is gelegen op een pleistocene zandrug.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Koudum ligt in de zuidwesthoek van Friesland, NO van de stad Stavoren, O van de stad Hindeloopen en Z van de stad Workum.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Koudum 175 huizen met 925 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.100 huizen met ca. 2.650 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Koudum ligt op een een zandrug (stuwwal) uit de ijstijd en is van oudsher omringd door water. Vroeger meer dan tegenwoordig, want diverse meertjes rondom het dorp zijn in de 19e eeuw ingepolderd.

Van oudsher is Koudum een agrarisch dorp. Dit dankt het niet in de laatste plaats aan de vruchtbare humus waarmee een groot deel van de omliggende zandgrond is bedekt. Tel daar de beschutte ligging bij op en het verklaart waarom akker- en tuinbouwers in deze streek altijd goed hebben geboerd.

- Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, dan kun je terecht bij Stichting Histoarysk Koudum. Op hun site Album van Koudum vind je een aantal albums met foto's en toelichting daarop, ingedeeld op onderwerp, uit e geschiedenis van het dorp.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In 2006 heeft voor het eerst een Nederlands dorp de prijs gewonnen voor dorpsvernieuwing, van de Europese organisatie voor plattelandsontwikkeling en dorpsvernieuwing (Arge). Koudum heeft deze Europese Dorpsvernieuwingsprijs gekregen omdat het dorp zich op een opvallende manier heeft weten te herstellen van een crisisperiode in de jaren tachtig. In die periode heeft het dorp de hoogste daling van het aantal bewoners in heel Fryslân, veel huizen staan leeg, investeringen zijn onmogelijk en veel voorzieningen dreigen te worden gesaneerd. De dorpsbewoners laten het er echter niet bij zitten, maar ontwikkelen allerlei projecten om de leefbaarheid van de regio te verbeteren. Zo heeft het dorp bijvoorbeeld een samenwerkingsverband gerealiseerd tussen bibliotheek, muziekschool, jeugd- en jongerenwerk, lokale omroep en het voortgezet onderwijs. In Koudum is ook een aantal bouwprojecten gerealiseerd die het dorp aantrekkelijker hebben gemaakt.

- De Dorpsvisie Koudum (2011) is tot stand gekomen door inwoners, bedrijfsleven en andere belanghebbenden naar hun mening te vragen over gewenste ontwikkelingen. De inwoners kunnen zo mede richting geven aan de ontwikkelingen van het dorp, omdat de nieuwe gemeente haar beleid mede baseert op dergelijke dorpsvisies. Het gaat in de visie o.a. om het behouden of aantrekken van voorzieningen, in relatie tot de vraag: wil het dorp zich ontwikkelen en zo ja, in welk opzicht en hoe? Welke kansen liggen er volgens de inwoners, bedrijven en instellingen?.

- Op het terrein van het vroegere schoolgebouw van Bogerman is het Havenkwartier gerealiseerd: een nieuwe haven met rondom ruime kavels direct aan het water met eigen ligplaats.

- Bestemmingsplannen Koudum.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Koudum heeft 5 rijksmonumenten, zijnde de Martinikerk, molen De Vlijt, de windmotor, het woonhuis uit 1778 op Smidsweg 8 en de kop-rompboerderij uit 1e helft 19e eeuw op Ooste 61.

- De huidige Martinikerk van de Protestantse Gemeente Koudum moet minstens al de vierde kerk zijn op deze plek en is gebouwd in 1857. - Kerkdiensten kun je via deze link live meeluisteren. Ook oudere kerkdiensten kun je hier terugluisteren.

- Kerk 'Het Baken' (Nieuweweg 25) van Baptisten Gemeente Zuidwest Friesland.

- Molen De Vlijt is in 1986 naar Koudum overgebracht, ter vervanging van een in 1938 afgebroken stelling-spinnekopmolen die was ingericht als korenmolen. Voorheen stond deze 18e-eeuwse molen in Oppenhuizen.

- Windmotor Koudum 1 is in 1925 gebouwd voor de bemaling van het westelijke deel van polder de Groote Wester Gersloot, als opvolger van een in dat jaar gesloopte traditionele poldermolen uit 1854. Hij behoort met een windrad van 30 bladen met een diameter van 12 meter tot de grootste windmotoren van Fryslân. De molen is in 1995 gerestaureerd en is op afspraak te bezichtigen.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- In 2015 is op het Frieslandplein - zoals het terrein van de Rabobank aan de Hoofdstraat 1 wel wordt genoemd - het kunstwerk Centrium gerealiseerd, ontworpen door Koudumer Hanshan Roebers. Het kunstwerk is multifunctioneel te gebruiken: als podium en als marktkraamopstelling, maar het is ook voor jong en ouder een prima 'leugenbank'. Daarnaast is het een mooi rustpunt voor de recreanten en toeristen in het dorp. Door een ingenieuze dakconstructie ontstaat er als de zon op het zuidelijkste punt staat een fraaie lichtinval op de vloer, waardoor het ook als een zonnewijzer functioneert gedurende de seizoenen. Het kunstwerk is een 'kers op de taart' als symbolische afsluiting van de geslaagde herinrichting van het centrum, die de afgelopen jaren gerealiseerd is. In het zomerseizoen zijn er regelmatig live concerten.

- Van half juli t/m half augustus worden er wekelijks op dinsdag Zomermarkten georganiseerd in het centrum van Koudum. Voor deze markt kun je je ook aanmelden om als particulier met tweedehands- of hobbyspullen te staan.

- Koudumer Feestweek (september). - Night of the Beantsjes (NOTB) is de grote muzikale opening van de Koudumer Feestweek. Een flink aantal Koudumer 'beantsjes' en vele andere enthousiaste medewerkers zetten zich samen in om dit gezellige themafeest steeds weer tot een succes te maken. - Stichting Koudumers Om Útens organiseert ieder jaar een reünie tijdens de Koudumer Feestweek voor vroegere inwoners die naar elders zijn verhuisd. In het Fries heet dat 'om útens', vandaar de naam van de stichting.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Wandelroute 'De Koudumer Koeienvlek' (8 km) leidt je door het dorp met zijn pittoreske huizen, kleine straaltjes en het mooie Friese landschap eromheen. Verderop heb je zicht op zeilmeer De Morra, groene weiden, grazende koeien en de grote Amerikaanse windmolen. In dit gebied kun je ook weidevogels spotten.

- Kringloopwinkel Emmaus.

- De resultaten van extensief natuurbeheer rondom Koudum zijn ronduit spectaculair. In de periode 2014-2016 is in de Samenvoeging geen enkel gruttopaar met kuikens gesignaleerd. In juni 2019 zijn 36 paren geteld door onderzoekers van de Rijksuniversiteit van Groningen. Dat is ruim drie keer meer dan in 2018. Het succes voert voort uit de juiste inzichten en een lange adem. Het beheer van de weidevogels in deze omgeving is de afgelopen jaren sterk geoptimaliseerd. Voornamelijk door verschillende maatregelen en investeringen te doen die op langere termijn hun vruchten afwerpen. En een goede afstemming tussen het collectief, de betrokken boeren en samenwerkingspartners, zoals jagers en vogelwachters. In de Samenvoeging zijn greppels en plas-dras zones aangelegd. Ook is er gewerkt aan het herstellen van de openheid van het gebied. Minder struikgewas geeft predatoren minder kans te overleven. Jagers beheren vervolgens het aantal bejaagbare predatoren. De genomen maatregelen creëren een optimale biotoop. De biotoop zit vol met voedsel en er zijn relatief weinig natuurlijke vijanden. Hierdoor kunnen eieren uitkomen en de kuikens groot en sterk genoeg worden om vliegvlug te geraken.

Terug naar boven

Eten en drinken

- Koudum was lange tijd befaamd als tuinbouwgebied. Nu wordt dat nog slechts kleinschalig beoefend. Het dorp is beroemd om zijn Koudumer Beantsjes.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Koudum, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Koudum.

- Nieuws: - Nieuws uit Koudum van Dorpsbelangen op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "Dorpsbelangen Koudum (DBK) is opgericht in 1913. De vereniging heeft tot doel het bevorderen van de belangen van het dorp, in de ruimste zin des woords. Zij beoogt dit doel te bereiken door het houden van vergaderingen, het plegen van overleg met het gemeentebestuur van Súdwest-Fryslân, het voeren van acties, het houden of doen houden van van lezingen, het verspreiden van geschriften, het bevorderen van het toerisme en in het algemeen het bevorderen of tot stand brengen van al die zaken, die voor het doel bevorderlijk kunnen zijn. DBK heeft een kleine 1000 huishoudens als lid, dat is meer dan 90% van alle adressen in het dorp! Dorpsbelangen heeft een vaste column in dorpskrant Bulte Nijs, waarin de bewoners geïnformeerd worden over het wel en wee van het dorp. Regelmatig wordt bestuursleden gevraagd naar de status rondom bepaalde zaken en daar kwam het idee uit voort om ieder kwartaal, naast de column in Bulte Nijs, een overzicht te plaatsen van onderwerpen waar Dorpsbelangen zich mee bezighoudt."

- Dorpshuis en MFA: - Dorpshuis De Klink is gebouwd in 1968. Grotendeels met overheidsmiddelen, maar voorwaarde was dat de Koudumers ook zelf een wezenlijke bijdrage aan de financiering zouden leveren, wat dan ook gebeurd is. - In de in 2005 gerealiseerde multifunctionele accommodatie (MFA) De Swel zijn de volgende organisaties ondergebracht: Bibliotheek, Jeugdhonk, Bogerman voortgezet onderwijs, Omrop Súdwest en de Popkelder. De meerwaarde van het geamenlijke onderdak is de onderlinge samenwerking van deze organisaties. Bovendien wordt samengewerkt met Doarpsbelangen, Dorpshuis De Klink en v.v. Oeverzwaluwen.

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Welle. - Basisschool It Grovestinshôf. - Kinderopvang / peuteropvang / BSO It Fûgelnêst.

- "Bij csg Bogerman in Koudum kun je terecht voor alle opleidingsniveaus: vmbo basisberoepsgericht, vmbo kaderberoepsgericht, vmbo theoretisch, havo en vwo. Kies je voor de basis- of kaderberoepsgerichte leerweg, dan ga je na de tweede klas naar Bogerman Sneek. Kies je voor vmbo theoretisch dan kun je in het dorp je diploma halen. Havo- en vwoleerlingen gaan na klas drie naar Bogerman Sneek. Natuurlijk zorgt de school ervoor dat de aansluiting optimaal is en jouw overstap goed verloopt. Csg Bogerman is gevestigd in multifunctioneel gebouw De Swel. Dat wil zeggen dat behalve de school er ook een bibliotheek, een jeugdhonk, een popbunker en lokale omroep StudioSúdwest in het gebouw zit. Dat biedt mogelijkheden voor het onderwijs! Elke eerste klas krijgt bijvoorbeeld het vak Media. Je leert hoe je een script schrijft, hoe je moet filmen en hoe je het filmmateriaal monteert tot een leuk filmpje. Super leuk en ontzettend handig voor je vervolgstudie! Kies je voor havo of vwo? Dan krijg je in de onderbouw meertalig voortgezet onderwijs. Dat betekent dat je de vakken Aardrijkskunde en Muziek in het Engels krijgt en Geschiedenis en Lichamelijke Opvoeding in het Fries. Ook Engels volg je in het Engels. Op deze manier leer je meerdere talen goed en daar heb je later veel aan. MVO betekent les op maat. Als je niet erg goed bent in Engels of Fries, betekent het natuurlijk niet dat je minder goede cijfers krijgt.

Een goede sfeer is erg belangrijk op school. Bij csg Bogerman Koudum werken ze daaraan door middel van Peermediation. Dit is een manier om met ruzies om te gaan. Leerlingen helpen bij het oplossen van ruzies tussen medeleerlingen. Jongeren blijken eerder te luisteren naar elkaar dan naar volwassenen. Peermediation vergroot de zelfstandigheid van leerlingen. Bovendien worden zowel ruziënde leerlingen als Peermediators sociaal vaardiger. Leerlingen die zich inzetten als peermediators krijgen een speciale training. Csg Bogerman hoort bij de beste scholen van Nederland! Dat blijkt uit inspectierapporten en ook uit landelijke onderzoeken over het voortgezet onderwijs. Het gaat dan om de volgende vragen: Welke school heeft de minste zittenblijvers en een hoog doorstroomrendement? Waar halen de leerlingen de beste examenresultaten? Daarnaast zijn ook de oordelen van visitaties door andere scholen en instanties en van ouders en leerlingen positief. Naast de lessen worden er bij csg Bogerman ook leuke activiteiten georganiseerd. Zo worden er elk jaar sporttoernooien gehouden samen met de locatie csg Bogerman Balk. Twee keer per jaar wordt er een schoolfeest georganiseerd. In de eerste klas is er een introductiekamp. Alle derde klassen gaan naar de Ardennen. Ook binnen de regio beleef je veel op het gebied van sport, kunst en cultuur. Kortom: bij csg Bogerman in Koudum hoef je je niet te vervelen!"

- Muziek: - Blaaskapel De Koudumer Hofkesjongers is een 19-persoons dweilorkest, die in 1981 als blaaskapel is begonnen. De bezetting bestaat uit trompetten, baritons, trombones, bassen en slagwerk. Nieuwe muzikanten zijn altijd welkom om mee te doen. Hun naam hebben ze te danken aan de appelbomen in de pastorietuin van Koudum. Vroeger ging men vaak naar deze tuin om appels te 'stelen', en in de Friese volksmond wordt dit 'hofkesjongen' genoemd. De blaaskapel is in de regio bekend van het jaarlijkse zomerse evenement de IFKS. Ze zijn in te huren voor feesten en partijen, van carnaval tot bruiloft, niet is hen te 'gek'. - Fanfare Nij Libben.

- Sport: - Voetbalvereniging Oeverzwaluwen in Koudum is opgericht in 1929. De vereniging heeft ruim 200 spelende leden, verdeeld over zo'n 15 teams, van jong tot ouder.

- Sportvereniging Oeverzwaluwen, afdeling Volleybal.

- Al vele decennia wordt in de voormalige gemeente Nijefurd de landelijke ruitersport beoefend. In 1945 is in Workum de eerste rijvereniging opgericht. Dit was landelijke rijvereniging De Mustangs. In 1964 is de vereniging wegens te weinig animo opgeheven. In 1983 is in Workum weer een ruitervereniging opgericht. Deze heette De Mustang en bestond uit zowel een landelijke rijvereninging (paarden) als een ponyclub (pony's). In Koudum was sinds 1974 ponyclub De Team gevestigd. In 1976 komt landelijke rijvereniging De Galamaruters er bij.

In de loop der jaren liep het ledental van alle drie de verenigingen enigzins terug. Daarom leek het de verenigingen zinvol om als één vereniging verder te gaan. In 1991 is dat vereniging De Morraruters geworden. Deze bestaat zowel uit een ponyclub als een landelijke rijvereniging met als vestigingsplaats Koudum. Sinds 1997 beschikt de vereniging over een eigen rijhal, die wordt beheerd door Stichting Morramanege. Deze rijhal staat naast de buitenbak. Na enkele jaren is de hal uitgebreid naar een hal van 60x20m. En in 2011 is de tweede rijhal een feit geworden. Sinds 2010 draagt de vereniging de naam Hynstesportforiening (HSF) RV/PC De Morraruters. Er is ook een menvereniging opgericht, waardoor onder de naam van de HSF ook een menstartkaart kan worden aangevraagd.

- Zorg: - Wonen, welzijn en zorg onder één dak. Dat kan in woonzorgcentrum Finke van zorginstelling Patyna. Finke is een warme, gemoedelijke en betrokken locatie waar je je snel thuis voelt. Bovendien ligt Finke in een levendig dorp, met winkels op loopafstand en een bus die je rechtstreeks naar de Friese steden Sloten, Workum en Bolsward brengt. In de Finke kun je terecht als je 24 uur per dag zorg en/of toezicht nodig hebt. Er is plaats voor 72 bewoners. Voor echtparen is het mogelijk om bij elkaar te wonen.

In Koudum en omgeving neemt de komende jaren het aantal inwoners boven de 65 jaar aanzienlijk toe. De woonbehoefte van veel Koudumers zal dan ook veranderen. Dit vraagt om vernieuwing. Patyna wil zich actief inzetten om het dorp en omgeving generatiebestendig te houden. Dit willen ze bereiken door nieuwbouw van de Finke, die een centrumfunctie gaat krijgen. De nieuwbouw zal niet uit één gebouw bestaan, maar een 'wijk' worden van meerdere gebouwen. Deze opzet zorgt ervoor dat de Finke er niet uit zal zien als een zorgcomplex, maar als een reguliere wijk van het dorp. Centraal middelpunt wordt de 'kas', een multifunctionele en openbare ruimte voor ontmoeting en recreatie, zowel voor bewoners van de Finke als overige inwoners uit het dorp.

Voor bewoners die zware zorg nodig hebben, worden 40 wooneenheden met gescheiden woon-slaapkamer en badkamer gerealiseerd: 16 wooneenheden voor cliënten met dementie en 24 wooneenheden voor cliënten met een lichamelijke beperking. Daarnaast komen er 24 eenheden voor groepswonen van Talant en 30 zelfstandige wooneenheden met twee slaapkamers, geschikt voor (thuis)zorg. Benieuwd hoe het eruit komt te zien? Bekijk de sfeerimpressie en de plattegrond.

- Dagbesteding Koudum van zorginstelling Talant is een centrum voor jong en ouder. Of iemand nu creatief bezig wil zijn, arbeidsmatig of heel andere wensen heeft; zij kunnen aansluiten bij wat de cliënt wil en kan.

- Welzijn: - De anno 2017 - naast het bestaande Stipepunt - in oprichting zijnde Vrijwilligerscentrale Koudum wil het leven voor de inwoners van dit dorp in de breedste zin van het woord aangenamer maken en hierbij een leefbare en sociale samenleving creëren (en in stand houden). Dit kan gaan om het helpen van mensen met onderdelen van thuiszorg, of hulp bij kleine klusjes zoals bijvoorbeeld het ophangen van een schilderijtje, het verwisselen van een lamp of het rechtzetten van een tegel. Wil je misschien een stukje wandelen of eens met iemand een bakje koffie drinken? Organiseer je een activiteit of ben je op zoek naar vrijwilligers voor je vereniging of stichting? Neem dan contact met hen op. Ze hebben een ontmoetingsruimte waar je kunt binnen lopen voor een bakje koffie of thee. Ook wordt hier al het gevraagde en aangeboden vrijwilligerswerk verzameld en gematcht.

- Duurzaamheid: - Coöperatie Duurzaam Koudum zet zich in voor behoud van de natuur en een schoon leefmilieu voor toekomstige generaties in een bij voorkeur energie-onafhankelijk duurzaam dorp.

- Veiligheid: - Brandweer Koudum.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Koudum alg. en - idem kerk.

Reacties

(2)

ik heb wel een foto van Smidsweg 8 Koudum waar er nog niks bijstaat, hoe kan ik die verzenden

Ik neem aan dat u doelt op het fotalbum van Stichting Histoarysk Koudum. Op deze pagina van deze stichting staat hoe u uw foto kunt verzenden: http://historisch.koudum.nl/index.php/contact-pagina

Reactie toevoegen