Tiggelt

Plaats
Buurtschap
Zundert
West-Brabant Baronie en Markiezaat
Noord-Brabant

tiggelt_cafe_zaal_buitenlust_kopie.jpg

Café Zaal Buitenlust (lokaal bekend als 'Jan van Keeje') is het de facto buurthuis van buurtschap Tiggelt. Ook Luchtbuksgilde St. Willibrordus, lokaal beter bekend als 'De Guld van Tiggelt', vindt er al sinds haar oprichting in 1931 gastvrij onderdak.

Café Zaal Buitenlust (lokaal bekend als 'Jan van Keeje') is het de facto buurthuis van buurtschap Tiggelt. Ook Luchtbuksgilde St. Willibrordus, lokaal beter bekend als 'De Guld van Tiggelt', vindt er al sinds haar oprichting in 1931 gastvrij onderdak.

Tiggelt

Terug naar boven

Status

- Tiggelt is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Zundert. T/m 1996 gemeente Rijsbergen.

- De buurtschap Tiggelt valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Rijsbergen.

- Het Z deel van de buurtschap wordt - blijkens de link - kennelijk als aparte buurtschap Achter-Tiggelt beschouwd (met een eigen buurtvereniging), die voor zover ons bekend verder nergens in atlassen of plaatsnamenlijsten als zodanig voorkomt. En er is of was ook nog een Buurtvereniging Midden-Tiggelt.

- De buurtschap Tiggelt heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Tichelt, ca. 1266-1268 Gherart van Tichhelt, 1277 Gerardus de Tigelt, 1279 kopie 1355 Iacob van Tighelt, 1340 Henricus de Tieghelt.

Naamsverklaring
Afleiding van het Middelnederlandse tiegele, ontstaan uit het Latijnse tegula 'tegel, vloersteen' door middel van het verzamelsuffix -t met als betekenis 'plaats waar tegels zijn'. In Tiggelt zijn resten van Romeinse dakpannen en terra sigillata aangetroffen, die de lokale bevolking mogelijk gebruikte als bouwmateriaal.(1)

Familienaam
Er zijn ook families met de achternaam Van Tichelt (in 2007 kwam deze achternaam in ons land bij 36 personen voor, in 1947 bij 45 personen). Zoals je onder de link kunt zien, zijn zij grotendeels uit deze omgeving afkomstig. Het ligt dan ook voor de hand dat de voorouders van deze personen uit deze buurtschap afkomstig zijn. Er zijn ook personen geweest met de achternaam Van Tiggelt, maar volgens de database onder de 1e link komen achternamen met die spelling tegenwoordig in ons land niet meer voor. - Kennelijk zijn die naar België verhuisd. - En dan is er ook nog de spelling Van Tigchelt, met onder de link een familie die eveneens net over de grens in België is gevestigd.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Tiggelt ligt direct ZW van Rijsbergen, rond de Tiggeltsestraat (die op de oude gemeentegrens van Rijsbergen met Zundert overgaat in de Raambergweg en daarmee in de buurtschap Raamberg), Stokbeemd, Beemdstraat, Heistraat, Moer-Heiningbaan, Smokstraatje, Akkerstraatje, Nelleveldstraat, Huisakkerstraat en Oude Postbaan.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Tiggelt 64 huizen met 375 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 80 huizen met ca. 200 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

“De plaatsnaam Zundert is voor het eerst opgetekend in de vorm van een godinnennaam: DEAE SANDRAVDIGAE, waarin de A een op zijn kop staande V voorstelt (een fout van de beitelaar, overigens veel voorkomend). De altaarsteen waarop de inscriptie voorkomt, dateert uit de 1e-4e eeuw en werd gevonden onder Tiggelt (op de Tiggeltse Akkers, N van het huidige Restaurant Tafelen, voor 2015 Restaurant Napoleon, red.) bij de aanleg van de weg Breda-Antwerpen (de zogeheten Napoleonsweg, waarvoor zie verder bij Zundert > Geschiedenis, red.) in 1812. Het beitelschrift vertoont nog allerlei andere tekortkomingen (slechte vlakverdeling, onhandig afkappen van woorden).

Dat de altaarsteen niet binnen de gemeente Zundert gevonden is, maar onder het aangrenzende Rijsbergen, is van ondergeschikt belang: godin Sandraudiga kan best in een wat ruimer gebied aanbeden zijn. Misschien was het wel een godin die in heel Toxandria vereerd werd. Op de vindplaats en elders op de Ticheltakker zijn nog diverse andere Romeinse archeologica gevonden.”(2) Het uit één brok witte kalksteen gehakte altaar van 1,80 meter hoog, 1,42 meter breed en circa 42 centimeter dik staat sinds 1823 in de grote ontvangsthal van het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden.

Tijdens de vroegere folkloristische optochten beeldde men allerlei Rijsbergse tradities uit. In het boekje 'Rijsbergen in grootmoeders tijd' zien we op een versierde wagen van de gouden bruiloft van W. v.d. Zanden-van Ham op 3 maart 1942 buurtschap Tiggelt die het 'erepelfooi op Schouwland' uitbeeldt. Erepelfooi is een oude Rijsbergse traditie. Als de aardappelen gerooid waren, hield men 'fooi', afscheidsmaal. Dit gebeurde meestal in de vorm van een pannekoekenmaaltijd. Schouwland is een oude veldnaam van een perceel grond te Tiggelt.

Tweede Wereldoorlog
Op 17 oktober 1944 is bij Tiggelt een Amerikaanse bommenwerper gecrasht. Het betrof een B-17G van 100BG/350BS, die werd gevlogen door 1st Lt A.W. Grigg. Twee bemanningsleden komen hierbij om het leven (Broussard en Gunn).

Piet Frijters: "In Tiggelt gingen we - bij de bevrijdingsgevechten van oktober 1944, red. - naar de Canadese militairen kijken. In een weiland van Verschuuren stond toen geschut opgesteld waarmee ze richting Vervul schoten. Bij Drik van de Linden aan de Tiggeltsestraat lag een vijftal grote onontplofte granaten. Drik heeft toen een gat gegraven en de projectielen erin gelegd, waarna hij de kuil weer dichtgooide."

Op 28 oktober 1944 trapte een veertienjarig meisje dat in het Vervul woonde op een landmijn: "De bruggen over de Bijloop en de turfvaart waren beide vernield. Om toch aan de overkant te kunnen komen, had men er balken over gelegd. Ik was al een van die twee balken gepasseerd en bevond me tussen de beide riviertjes. Daar stapte ik op een landmijn, waarna een ontploffing volgde die een van mijn benen afrukte." (bron: Vooronderzoek Conventionele Explosieven Landinrichting Weerijs-Zuid, 2015)

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Recentelijk is een klein nieuwbouwwijkje gerealiseerd aan de Z kant van Rijsbergen, nog net binnen de dorpskern, direct N van buurtchap Tiggelt, maar daar in de naam wel naar verwijzend. Het wijkje - en ook de straatnaam - heet namelijk Parc Tichelt. Het betreft 19 woningen, deels vrijstaand, deels geschakeld, op ruime kavels van ca. 500 tot ca. 1.100 m2. 6 woningen zijn door de projectontwikkelaar gebouwd, 13 woningen hebben de kopers van de kavels zelf laten bouwen, naar eigen wensen, uiteraard binnen de kaders van het bestemmingsplan en het beeldkwaliteitsplan. Wie alle details van dit plan wil weten, kan terecht bij het Bestemmingsplan Parc Tichelt.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- In de carnavalstijd is er op maandagavond het jaarlijkse Tonpraten in Achter-Tiggelt (in 2019 voor de 10e keer). Voor een indruk van hoe dat eraan toegaat, zie de videoreportage van het Tonpraten 2016.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

“Vanaf de Pannenhoefsebaan heb je een goed uitzicht op de bol liggende akkers bij Tiggelt. Hier is geen sprake van een natuurlijk verschijnsel; de boeren hebben de akkers met ploegen vanuit het midden opzettelijk verhoogd, om de ontwatering te bevorderen.”(86)

Terug naar boven

Links

- Sport: - "Luchtbuksgilde St. Willibrordus, lokaal beter bekend als 'De Guld van Tiggelt', gehuisvest in Café Buitenlust (Jan van Keeje) op Huisakkerstraat 2, heeft een belangrijke plaats in het sociale leven van de buurtschap. De Guld heeft leden uit de buurtschappen Midden en Achter Tiggelt en vriendenclubs uit Etten-Leur en Zundert. Het begon in 1929, toen mannen uit de buurtschap wekelijks samen de zondagmiddag in het café van Keeke Adriaensen doorbrachten. Enkelen vatten het plan op een schietvereniging op te zetten en al spoedig waren 15 mannen bereid om lid te worden. De oprichting van de vereniging met de naam 'Gezelligheid Kent Geen Tijd' werd 22 november 1929 een feit met een 'teerdag'. Er was hiervoor een varken gekocht en klaargemaakt. Wat van het varken overbleef, werd bij opbod verkocht onder de aanwezigen. Van dat geld werd de eerste buks met poeskes (pluimpjes) voor de vereniging aangeschaft.

In 1931 is de vereniging op voorstel van pastoor Verbunt vernoemd naar de heilige Sint Willibrordus. In 2016 hebben ze daarom het 85-jarig bestaan gevierd. De vereniging bleef bijeenkomen in Café Buitenlust, inmiddels ook wel 'Jan van Keeë' genoemd. De gildes waren er voor het eerst 700 jaar geleden. In de 13e eeuw werden zij opgericht om bescherming te bieden tegen gevaren van buiten, zoals plundering en brandstichting. Die functie heeft Gilde Sint Willibrordus nooit gehad. Het is dan ook geen traditioneel gilde, maar een schuttersvereniging met slechts de organisatiestructuur van een gilde. Tot 1968 konden alleen mannen lid worden van de guld. Sindsdien hebben ook vrouwen de gelederen van de Guld versterkt." Aldus de vereniging op haar site. - Hier kun je het mooie verhaal lezen over hoe de vereniging is opgericht. - Het jubileumboek t.g.v. het 75-jarig bestaan in 2006 is via de link ook online te lezen.

Reacties

(4)

Komt vaak voor in mijn stamboomgegevens.

Groeten,
Adri van Ham

Dat is nu precies een van de redenen waarom wij deze site gemaakt hebben; mensen komen in het kader van hun stamboomonderzoek een plaatsnaam tegen, en/of een familienaam die naar een gelijknamige plaatsnaam verwijst, waardoor ze dan meer van verleden en heden van die plaats willen weten.

Niet zelden is dat zoals hier een kleine buurtschap, waar lastig iets van te vinden is, of het ligt zeer verspreid vast in vele bronnen. Ik heb zojuist het hele internet afgezocht op wat er over buurtschap Tiggelt te vinden was, en dat hierboven verwerkt. De pagina is hiermee nog flink uitgebreid. O.a. blijkt dat er families met verschillende spellingen van de achternaam zijn. Naast de huidige spelling van de buurtschap zijn er ook families met de spelling Van Tichelt en Van Tigchelt.

Geachte, ben bezig met de stamboom Geerts. Johannes Mertens Jansen Geertsen komt uit Tichelt (Tiggelt)?
Heeft u misschien meer gegevens van deze familie, anekdotes, het waren grootgrondbezitters, herenboeren.
Zou een mooie aanvulling zijn in de stamboom. De fam. Geertsen is vanuit Merksplas, België naar Nederland - de meesten in Rijsbergen - vertrokken.
b.v.h.d. en met vr.gr. Miep Bakker

Als er iemand reageert, laat ik het u weten.
De redactie van Plaatsengids.nl heeft niet meer gegevens over Tiggelt dan wij hierboven hebben vermeld. De gemeente Zundert heeft een historische vereniging en een museum. De gegevens van beide vindt u aan het eind van dit hoofdstuk: https://www.plaatsengids.nl/rijsbergen#geschiedenis. Wellicht kunt u daar eens gaan kijken. Vaak hebben zij een documentatiecentrum waar veel over de plaatsen in vroeger te vinden is. Wie weet ook over Tiggelt en zijn vroegere inwoners.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen