Santfort

Plaats
Buurtschap
Leudal Maasgouw
Midden-Limburg
Limburg

santfort_buurtschapsgezicht.jpg

Buurtschap Santfort, buurtschapsgezicht

Buurtschap Santfort, buurtschapsgezicht

santfort_st._annakapel_schillersstraat_bij_4.jpg

De St. Annakapel in buurtschap Santfort, tegenover Schillersstraat 4, moet al heel oud zijn. De veldkapel staat al ingetekend op kaarten van 1829.

De St. Annakapel in buurtschap Santfort, tegenover Schillersstraat 4, moet al heel oud zijn. De veldkapel staat al ingetekend op kaarten van 1829.

Santfort

Terug naar boven

Status

- Santfort is een buurtschap in de provincie Limburg, in de streek Midden-Limburg, in deels gemeente Leudal (t/m 30-6-1942 gemeente Ittervoort. Per 1-7-1942 over naar gemeente Hunsel, in 2007 over naar gemeente Leudal), deels gemeente Maasgouw (t/m 2006 gemeente Thorn).

- De buurtschap valt, ook voor de postadressen, deels onder het dorp Ittervoort, en deels onder de stad Thorn.

- De buurtschap Santfort heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

- Op kaarten staat rond de Schillersstraat een vermeende buurtschap Schillersheide vermeld. Volgens zowel de beschrijvingen hieronder onder Geschiedenis als Bezienswaardigheden is deze bebouwing (waaronder de kapel) echter onderdeel van de buurtschap Santfort. IKL-Limburg spreekt bijvoorbeeld van "de markante knotlindegroep bij de St. Annakapel op de Schillersheide op Santfort".

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1835 Zandfort, 1838-1857 Samfort.

Naamsverklaring
Betekent fort = voorde 'doorwaadbare plaats' met zandige ondergrond.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Santfort ligt rond de gelijknamige weg, de Santforterstraat en de Schillersstraat. De buurtschap ligt NO van het dorp Ittervoort, ZO van het dorp Hunsel, ZW van het dorp Grathem, W van het dorp Heel, NW van het dorp Wessem, N van de stad Thorn en in de nabijheid van het Kanaal Wessem-Nederweert.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat buurtschap Santfort 8 huizen met 38 inwoners onder de gemeente Ittervoort, en 6 huizen met 37 inwoners onder de gemeente Thorn. Tegenwoordig omvat de buurtschap ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Schutterij
"Schutterij St. Anna is op 19 augustus 1889 opgericht in buurtschap Santfort, door een aantal schutters dat zich heeft afgescheiden van schutterij St. Margaretha, de schutterij van Ittervoort, naar men zegt door gestook van een kastelein. De naam is ontleend aan een veldkapel in de buurtschap, gewijd aan de Heilige Anna. Er is weinig bekend over de vroege jaren van de schutterij. Het schutterslokaal bevindt zich in een uitspanning langs de huidige Napoleonsweg, tegenover restaurant de Carrefour, ook wel bekend als “bie Gabel”. Na de Tweede Wereldoorlog verhuizen de schietboom en het schutterslokaal naar café Jagerslust (tegenwoordig nachtclub, annex sauna) aan de Santforterstraat en als daar de schietboom moet verdwijnen vanwege de aanleg van de A2 wordt deze in 1966 verplaatst naar de Schillerstraat.

Het koningschieten vindt in oorsprong plaats op de zondag na de patroonsdag (de katholieke kerk viert de Heilige St. Anna op 26 juli). Er is een druk concoursbezoek in de periode april tot oktober. Het zogeheten teren vindt plaats in de winter in de vorm van een maaltijd aansluitend aan een verplichte Heilige Mis. In 1936 kent de schutterij 48 leden. Er zij twee keizers bekend. Jacob Langers in 1907 en Chris Cuypers in 1925. Naast schietwedstrijden organiseert de schutterij ook toneelvoorstellingen voor de gemeenschap en de omliggende plaatsen om daarmee de kas te spekken.

In 1913 wordt een moderne buks gekocht en dat levert al in 1914 een eerste succes. In dat jaar wordt in Wessem het Oud Limburgs Schuttersfeest (OLS) gewonnen. Het winnende drietal bestaat uit Jac. Van Montfort, Gerard Vries en Harrie Walschot. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog kan de organisatie van het OLS eerst in 1919 plaatsvinden. Dat er goede schutters bij de schutterij zitten, blijkt eens te meer in 1939 als wederom het OLS wordt gewonnen, ditmaal in Tegelen. Ook nu moet de organisatie van het OLS worden uitgesteld. Nu vanwege het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Pas in 1947 vindt het eerst volgende OLS plaats. Door deze twee gebeurtenissen komt al snel het gezegde in zwang: “Es Sampert den aoje Limburger hoealtj, den kumptjer oorlog” ("als Santfort het Oud Limburgs Schuttersfeest wint, dan komt er oorlog"). Naar men beweert hebben het koningszilver en het vaandel de Tweede Wereldoorlog overleeft onder de kamervloer van de voorzitter. Sinds 1974 is het korps niet meer actief. In 1978 wordt het schutterszilver in bruikleen afgestaan aan het Limburgs Schutterij Museum in Steyl." (bron: genealogische website van de families Curvers uit deze omgeving) - Videoreportage over Schutterij St. Anna Santfort.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

St. Annakapel
De St. Annakapel in buurtschap Santfort, tegenover Schillersstraat 4 (het enige gemeentelijke monument van de buurtschap, er zijn geen rijksmonumenten), moet al heel oud zijn. De veldkapel staat al ingetekend op kaarten van 1829. De heilige Anna, de moeder van de Heilige Maagd Maria, werd in het verleden vooral aangeroepen met het oog op de vruchtbaarheid van de akkers, vee en mens. Het hoogtepunt van de Anna-devotie lag rond 1500. Drie knotlindes staan als een kapelletje om het gebouwtje heen. De aanplant van lindebomen rond huizen, bronnen en kapellen gaat terug tot de Kelten en Germanen, die de boom als beschermer aanplantten, omdat zij geloofden dat Freya in de boom zou huizen. Daarnaast maakten mensen voordat de raffinage van suiker zijn entree maakte, dankbaar gebruik van de honing die bijen haalden uit deze boom. Na het knotten van de lindes in 2011, heeft IKL Limburg aan de zijde van de akkers en de veldweg een heg aangeplant van haagbeuk en zijn twee buxusstruiken geplant. De St. Annakapel heeft al eeuwenlang een speciale betekenis als gebedsplaats voor bewoners en passanten. Ook de in het hoofdstuk Geschiedenis beschreven schutters gingen voor belangrijke toernooien altijd naar de kapel om voor een goed resultaat te bidden.

Het oprichten van met bomen omgeven monumenten in het landschap is een eeuwenoude traditie, die teruggaat tot in de klassieke oudheid. Dat de gemeente Leudal buitengewoon rijk bedeeld is met dit soort religieuze erfgoederen heeft enerzijds te maken met de vrome Christelijke traditie, maar anderzijds ook met de wijze waarop de bewoners hier op de arme zandgronden tegen leven en overleven hebben aangekeken. In deze streken bleven de hardwerkende boeren over het algemeen arm en voelden zich ook vaak bedreigd door veel plagen en ziekten, die ook het kostbare vee en de gewassen niet spaarden. Tegen de wisselvalligheden van het leven en de seizoenen vonden de mensen een houvast in hun geloof. Om die reden zien we overal in Midden-Limburg op wegsplitsingen of kruisingen nog met bomen omgeven kapelletjes en veldkruizen als een soort bakens, als een veilige wegwijzer op de tocht door het leven. (bron: IKL Limburg)

Veldkruis
"Het Veldkruis in de buurtschap en aan de weg Santfort vinden wij al eeuwenlang gesitueerd op deze plek, bijvoorbeeld op kaarten van Ferraris en in de Gemeenteatlas van de provincie Limburg uit 1869. In het parochiearchief vinden wij anno maart 1962; "inzegening hersteld kruis op de grens Thorn-Sampert in tegenwoordigheid van enkele buren en de Edl. H. Burgemeester alhier". In 1996 is het houtwerk in zijn geheel vernieuwd en het door roestvorming aangetaste gietijzeren corpus schoongemaakt. Hierbij kwam een beschadiging aan het licht die was ontstaan door inslag van een granaatscherf tijdens de hevige gevechten rond het kanaal Wessem-Nederweert in de winter van 1944.

Op de ruitvormige betimmering is de spreuk aangebracht: "In het kruis licht ons heil". Wie denkt dat deze tekst foutief gespeld is, raadplege dr. Godfried Egelie's boek "Wegkruisen in Limburg" waarin hij zegt dat de tekst erop attendeert dat het heil van de mens in het kruis van Christus oplicht. Het corpus is een zogeheten "Verkeerde Lievenheer". Meestal wordt Christus namelijk afgebeeld met het hoofd naar rechts, kijkend naar het naast hem geplaatste kruis waaraan de "Goede moordenaar" was gekruisigd. De afbeelding met het hoofd naar links is vrij zeldzaam. Achter het kruis bevindt zich een afgeknotte lindeboom." (bron: Stichting Kruisen & Kapellen Thorn)

Reacties

(2)

Zou er een link bestaan tussen deze buurtschap en het dorp Zandvoorde (Zonnebeke)(België) dat ook de naam Santfort had heel lang geleden? Zie Wikipedia.

Waar zijn al die Zandvoordenaars gebleven?

De leegloop van Zandvoorde (Santfort in vroegere tijden).

De tweede helft van de 16de eeuw was een uiterst turbulente periode in onze streken. Sinds 1555 waren de Spanjaarden hier de baas. Onrust, werkloosheid, armoede, zware belastingen en verzet waren aan de orde. Op de koop toe barstte in 1566 de Beeldenstorm los. De Geuzen, die vanuit het noorden kwamen afgezakt, plunderden kloosters en kerken en verjoegen of vermoorden de geestelijken. De kerk van Zandvoorde werd bestormd op 15 augustus 1566 onder leiding van Zandvoordenaar Aernout Mersseman. Koning Filips II stuurde de gehate Hertog Alva naar onze streken met een geoefend leger en met terreur moest hij orde op zaken stellen. Hij bereikte een heel ander effect. Moe getergd verlieten de inwoners hun huizen, trokken op de vlucht, meestal richting Holland en keerden niet meer terug. De leegloop begon in 1572 en toen onze streek ook nog eens werd overspoeld door criminele benden (vooral de beruchte Oostendse Vrybuyters) kende hij zijn hoogtepunt rond 1585. Zandvoorde was op een paar schuwe enkelingen na volledig ontvolkt. De regio werd overwoekerd door onkruid, struikgewas en wolven. Pas vanaf 1595 startte een herbevolking, via beloftes van belastingvrijstelling, door voornamelijk emigranten uit Picardië en Artesië. (bron: http://archief.westhoek.be/ned/jewaserbij/2007/mei/zandvoorde%201805/wel...)

Nee, die link is er niet. Dit is puur toeval. Er zijn veel plaatsen in ons land met (vrijwel) dezelfde naam, die niets met elkaar te maken hebben (Heikant, Driehuizen, Veenhuizen, Beek, Bergen, Scherpenzeel, Berlicum/Berlikum etc. etc.). Het is door de eeuwen heen gewoon vaak zo geweest dat een plaats is genoemd naar de geografische omstandigheden ter plekke (de naamsverklaring van Sandfort heb ik zojuist hierboven toegevoegd, over een dag voor u te zien), vandaar dat het ook logisch is dat er in ons land een handvol plaatsen is met de naam Veenhuizen, Beek etc., die inhoudelijk niets met elkaar te maken hebben, maar alleen maar oorspronkelijk in dezelfde geografische omstandigheden verkeerden. Dát is dan de enige overeenkomst, de 'link', tussen die plaatsen.

Reactie toevoegen