Bergentheim

Plaats
Dorp
Hardenberg
Salland
Overijssel

bergentheim_625_jaar_2010_logo_en_vlag.jpg

In 2010 is het 625-jarig bestaan van Bergentheim gevierd; met name de maand september was vol met feestelijke activiteiten voor jong en ouder. Bergentheimer Wim Welleweerd heeft een logo en vlag voor het 625-jarig bestaan ontworpen.

In 2010 is het 625-jarig bestaan van Bergentheim gevierd; met name de maand september was vol met feestelijke activiteiten voor jong en ouder. Bergentheimer Wim Welleweerd heeft een logo en vlag voor het 625-jarig bestaan ontworpen.

Bergentheim

Terug naar boven

Status

- Bergentheim is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Hardenberg. T/m 30-4-1941 gemeente Ambt Hardenberg.

- Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Gouden Ploeg en Oud Bergentheim.

Terug naar boven

Naam

In het Nedersaksisch
Banthum of Bantem.

Oudere vermeldingen
1381-1383 Bergenthem, Berchenthem, 1385 Berghenthem, 1432 en 1868 Bergentheim, 1665 Bergenthem.

Naamsverklaring
Zou ontstaan zijn uit Bergenheem*, een samenstelling van berg 'terreinverheffing, heuvel' en heem 'woonplaats, woning', met -t- als loze tussenvoeging, maar de -t- is oud en consequent geattesteerd. Eerder is de -t- dan ook oorspronkelijk en is de naam te vergelijken met Borne. Na de aanleg van het Kanaal Almelo - De Haandrik (1856 gereed) verplaatste de bedrijvigheid zich naar dit kanaal en ontstond een nieuwe nederzetting genaamd Bergentheim, waarna de oude nederzetting werd hernoemd in Oud Bergentheim.(1)

Terug naar boven

Ligging

Bergentheim ligt Z van Hardenberg en grenst in het W aan de Vecht en in het O ligt het dichtbij de grens met Duitsland.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Bergentheim 32 huizen met 243 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.400 huizen met ca. 3.500 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Oorspronkelijk is dit dorp een esdorp ten westen van de huidige kern. Dit is het huidige Oud Bergentheim. De huidige kern komt tot ontwikkeling door de vervening van de veengebieden ten oosten. Deze gebieden zijn aangekocht door Isaac Antoni van Roijen (1800-1868) en afgegraven. Na zijn dood is de onderneming voortgezet onder de naam N.V. Veenderij Erven Mr. I.A. Van Royen. Deze bouwen in 1890 een turfstrooiselfabriek. Deze fabriek is in 1948 gesloten. Later vestigt de Wavin zich aldaar om rioolputten te maken, maar ook deze vestiging is gesloten en het terrein is nu onderdeel van Toppoint BV. Ook is in het dorp jarenlang een grote bakkerij gevestigd geweest, deze is echter ten gevolge van fusies weggesaneerd.

Station
In 1905 krijgt het dorp een station aan de spoorlijn Zwolle - Stadskanaal (verder doorgaand naar Delfzijl), aangelegd door de NOLS, alsmede een spoorhaven. In het ontwerp is sprake van een 'halte'. Het dorp krijgt dan ook niet een groot stationsgebouw zoals dat bijvoorbeeld in Gramsbergen nog staat. Het blijkt echter al snel te klein. De halte wordt toch een station en het gebouw wordt al in 1907 uitgebreid. In 1970 wordt het station geschrapt als stopplaats voor de treinen Zwolle - Emmen. In plaats daarvan reden de treinen van de lijn Almelo - Mariënberg door naar Hardenberg, en stopten ze ook hier. Dit is vermoedelijk de doodssteek voor het station, want de nieuwe situatie resulteert in een aanzienlijke vermindering van de reizigersaantallen. De concrete aanleiding voor de sluiting was dat er een halte moest komen in Emmen Bargeres. Maar om de dienstregeling uitvoerbaar te houden, moest een ander station sluiten, en dat is dus Bergentheim geworden. Per 1-6-1975 is het station gesloten.

Het stationsgebouw is in 1993 afgebroken. "Het station is gesloopt om zicht vrij te maken op de overweg, heb ik destijds vernomen, maar dat vond ik een beetje onzin. Het was gewoon te duur in het onderhoud en toen de laatste stationschef, Wiersma, was overleden en zijn weduwe naar Hardenberg verhuisde, kon de NS er mooi vanaf. Ik vind het heel jammer dat het is verdwenen, maar als het niet was verdwenen had ik er wellicht nooit zo´n leuke hobby aan overgehouden en was Stationsweb er niet geweest. Dus het dubbele is dat ik er aan de andere kant ook wel weer blij om ben dat het is verdwenen." Aldus de in dit dorp opgegroeide Wichor Bramer, die de zeer informatieve website Stationsweb.nl heeft opgezet en onderhoudt, waarop ieder bestaand én verdwenen station in ons land een pagina met wetenswaardigheden heeft. - Nadere informatie over halte Bergentheim. - Nadere informatie over het station op Stationsweb.nl. Overigens ijveren de inwoner ervoor om weer een station gerealiseerd te krijgen, waarvoor zie het hoofdstuk Recente ontwikkelingen.

Havezathe
In 1385 stond er een erf Middesdorp in deze plaats. In 1649 werd dit een havezathe. In 1842 is het huis afgebroken. In 1849 is er een nieuw huis voor in de plaats gekomen.

Brandweer
In 1938 krijgt Bergentheim een eigen brandweer, die er tot heden nog altijd is. Op de site van de brandweer staat een mooi verhaal over hoe het allemaal zo gekomen is en wat eraan vooraf is gegaan: "Op 1 augustus 1917 verstuurt N.V. Veenderij Erven van Roijen een brief naar de burgemeester van de gemeente Ambt Hardenberg met de volgende inhoud: 'wegens het aanschaffen van een nieuwe brandspuit fabricaat van der Ploeg van Grouw, en het geheel ontbreken van gemeente-brandbluschmateriaal in dit deel van de gemeente, verzoeken wy U beleefd ons te berichten, of het bestuur van onze gemeente by voorkoming ook van onze spuit gebruik wenscht te maken en op welke voorwaarden. Uw bericht hierover gaarne spoedig tegemoet ziende hebben wy met de meeste hoogachting de eer te zijn.' Op deze vraag wordt positief gereageerd en zal de brandspuit worden gebruikt voor 10 gulden per gebruik + de kosten van arbeidsloon.

Op 14 April 1937 verstuurt Veenderij van Roijen opnieuw een brief naar de burgemeester met het verzoek een gesprek te hebben met de burgemeester. Omdat er steeds meer huizen komen vinden zij het een taak van de gemeente om aandacht te geven aan de brandbestrijding. Uit dit gesprek kwam het volgende: N.V. Veenderij Erven van Roijen staat de de brandspuit af aan de gemeente als deze blijvend in het dorp wordt gestationeerd en een goede brandwacht wordt georganiseerd. Ook zal Van Roijen zorgen voor bergruimte. De Burgemeester geeft gemeenteveldwachter A de Jong opdracht om mensen te benaderen voor brandweerwerkzaamheden. Als er 12 personen bereid zijn gevonden en de brandweerspuit staat gestald is 1 februari 1938 het begin van Brandweer Bergentheim."

Vlotbrug en ophaalbrug
Blijkens dit verslag van Gedeputeerde Staten van Overijssel uit 1929 is in dat jaar een vlotbrug over de Oude Vaart te Bergentheim vervangen door een ophaalbrug die bij Dedemsvaart heeft gestaan en aldaar was vrij gekomen. Op - ook oudere - kaarten kunnen wij geen Oude Vaart in deze omgeving vinden, dus wij vermoeden dat hier het Overijssels Kanaal / Kanaal Almelo-De Haandrik is bedoeld? Een citaat uit het verslag, dat de noodzaak tot vervanging onderbouwt: "De noodzakelijkheid van de vervanging van de vlotbrug door een meer stabiele brug is duidelijk gebleken, daar de vlotbrug, hoewel liggend in een provincialen kunstweg van de derde klasse, waarop aanmerkelijk zwaarder gewicht is toegelaten, toch slechts gepasseerd mag worden met voertuigen en vrachtautomobielen met een totale belasting van 3000 kg, zooals op de daarbij geplaatste borden is aangegeven. Dit gewicht wordt wel eens overschreden, zoodat het dek of de zolderliggers bezwijken."

- In 1985 is de 600e verjaardag van het dorp groots gevierd. Ter gelegenheid hiervan heeft schrijver H.J. Hilberink een boek uitgebracht dat de geschiedenis van het dorp beschrijft. In 2010 is het 625-jarig bestaan gevierd; met name in de maand september was er een hele maand vol met feestelijke activiteiten voor jong en ouder. En Bergentheimer Wim Welleweerd heeft een mooi logo voor het 625-jarig bestaan ontworpen. Zie de afbeelding elders op deze pagina. De blauwe golvende lijn symboliseert het water van het Kanaal en de Vecht. Deze wordt omgeven door twee groene lijnen, dat zijn de heuvels langs de Vecht en de naam Bergentheim. Het vlak erboven verloopt van oranje naar geel. Dat staat symbool voor het licht dat doorbreekt, wat op zijn beurt symbool is voor een dorp met toekomst. Het onderste vlak is lichtgroen, een verwijzing naar de groene omgeving van het dorp. De klompen staan symbool voor de boerenafkomst van het dorp, maar ook voor de vele veenarbeiders. Van het logo zijn ook 1.000 vlaggen gemaakt, zodat het jubileum geen enkele voorbijganger kan zijn ontgaan.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "Het project 'Herinrichting Bastingplein Bergentheim' is op basis van burgerinitiatief tot stand gekomen. Een afvaardiging van inwoners heeft het initiatief genomen om het plein her in te richten. Naast de herinrichting van het plein worden nog verschillende andere zaken in de buurt van het plein aangepakt. Vanaf augustus 2016 is Roelofs samen met de inwoners en de gemeente in een werkgroep bezig geweest met het tot stand komen van het schetsontwerp. Dit is gedaan na een uitvoerige analyse van de problematiek: onder andere betreffende veiligheid, parkeren en leefbaarheid. Via een vijftal varianten is uiteindelijk gekomen tot een voorkeursvariant. Deze voorkeursvariant is in april 2018 getoond aan de inwoners. Dit heeft Roelofs gedaan door een 3D film te maken. Door middel van Virtual Reality konden de mensen al over het nieuwe plein lopen. Daarnaast konden de inwoners kiezen uit verschillend straatmeubilair (bankjes, afvalbakken, fietsrekken, boomroosters), verlichting en de toe te passen stenen. Ondanks het mooie weer brachten veel mensen een bezoek aan de inloopbijeenkomst!" (bron: infraspecialist Roelofs)

- Plaatselijk Belang (PB) Bergentheim ijvert al sinds 2015 voor terugkeer van het station in het dorp. Sinds mei 2018 vragen ze nog nadrukkelijker aandacht voor dit thema, middels spandoeken op strategische plekken in het dorp en affiches achter de ramen van inwoners. "Na Hardenberg en Dedemsvaart is het dorp de grootste kern van de gemeente, met als achterland ook nog eens dorpen als Kloosterhaar, Langeveen en Tubbergen. 'Leefbaarheid door bereikbaarheid' is ons motto. Goed openbaar vervoer en de woonsituatie versterken elkaar. Ons dorp beschikt over alle basisvoorzieningen, behalve goed openbaar vervoer", stelt bestuurlid van PB Bennie ten Brinke, als toelichting op de start van de spandoeken- en affiches-actie.

Reizigersvereniging ALMA is in 1997 opgericht om - met succes - te strijden tegen de dreigende opheffing van de spoorlijn Almelo - Mariënberg, en dankzij hun inzet is deze tevens verlengd tot Hardenberg. Nu streven ze naar elektrificatie van de lijn, omdat de verouderde diesels regelmatig vertraging en uitval van treinen veroorzaken. Door elektrificatie wordt de dienstregeling betrouwbaarder en kunnen de treinen sneller rijden. En daardoor zou er dan ook weer een extra station kunnen worden ingepast. Wat PB betreft wordt dat dus Bergentheim. Kers op de taart is dat ALMA ook ijvert voor doortrekking van de lijn naar Groningen. Daarvoor moet nog 18 km spoorlijn worden aangelegd, tussen Emmen en Musselkanaal. En de bestaande treinverbinding tussen Veendam en Musselkanaal moet geschikt worden gemaakt voor personenvervoer. Zodat er dan een directe treinverbinding is tussen de universiteitssteden Groningen en Enschede.

Die verbinding is 'kansrijker' geworden, sinds een haalbaarheidsonderzoek van ingenieursbureau Witteveen+Bos uit Heerenveen in september 2017 heeft uitgewezen dat deze verbinding 'al' voor 250 miljoen euro kan worden aangelegd. Eerdere onderzoeken kwamen namelijk uit op 750 en 420 miljoen euro, welke plannen daarom door de provincie in juni 2017 zijn afgewezen, die liever voor minder geld de N34 deels verdubbelt. "Het aanpakken van de N34 is goed, maar lang niet alle bewoners van het gebied maken gebruik van de auto. Bovendien hebben de Veenkoloniën er baat bij dat het beter met het openbaar vervoer wordt ontsloten", zo stelt vestigingsmanager Maurits Schilt van Witteveen+Bos als rectie daarop. Hun variant is goedkoper, omdat die niet via Ter Apel gaat, maar een rechte lijn maakt tussen Emmen en Musselkanaal. Dat is korter en je stuit er op minder obstakels als kanalen en wegen. Zo hoeft in die variant veel minder geld te worden uitgegeven aan kunstwerken (zoals bruggen en tunnels worden genoemd). Mensen die de plannen zoals in deze alinea geschetst steunen, kunnen tot november 2019 de petitie tekenen op Petities.nl. (bron o.a. en voor nadere informatie zie: de Stentor, 30-5-2018)

De gemeente Hardenberg heeft de provincie Overijssel gezien al deze argumenten verzocht om een onderzoek naar de mogelijke heropening van het station. De gemeente is van mening dat heropening en goed openbaar vervoer van groot belang is voor de ontwikkeling en de leefbaarheid van een kern als Bergentheim. De huidige buslijn is volgens de gemeente niet voldoende. Een onafhankelijk bureau heeft vervolgens in opdracht van de provincie en gemeente een prognose gemaakt van het aantal mogelijke (nieuwe) reizigers dat gebruik zou gaan maken van het nieuwe station. Samen met de vervoerder (Arriva) en met ProRail is onderzocht wat de consequenties zijn voor de dienstregeling van de treinen en welke inrichtingseisen er zijn voor een nieuw station.

Een heropend Station Bergentheim zou op zich een redelijk aantal in- en uitstappers opleveren. Maar een deel van deze in- en uitstappers maakt nu ook al gebruik van het openbaar vervoer. Deze reizigers stappen nu namelijk op de trein in Hardenberg of Mariënberg of maken gebruik van de bus. Het aantal nieuwe openbaar vervoerreizigers is daardoor beperkt: zo'n 80 tot 190 nieuwe in- en uitstappers per dag. Dit leidt tot hogere exploitatiekosten van jaarlijks 170.000 tot 600.000 euro. Een vuistregel voor de economische levensvatbaarheid van een nieuw station is duizend nieuwe in- en uitstappers. Het stoppen op dit station past ook niet in de huidige dienstregeling, mede door de enkelsporige trajecten. Hier toch stoppen vraagt om grootschalige infrastructurele aanpassingen, zoals het aanleggen van passeersporen of het overslaan van een ander station.

De inrichtingseisen voor een nieuw station zijn vanuit ProRail bovendien veel strenger dan voor een bestaand station. Zo moet uit veiligheidsoverwegingen de bestaande spoorwegovergang bij het nieuwe station worden vervangen door een ongelijkvloerse spoorkruising. De eenmalige investeringskosten voor de heropening van Station Bergentheim zijn daardoor zeer hoog en kunnen oplopen tot 25 miljoen euro, exclusief eventuele kosten voor inpassing in de dienstregeling. De gemeente Hardenberg en de provincie Overijssel zijn daarom op basis van deze quickscan in mei 2019 tot de conclusie gekomen dat het vooralsnog niet realistisch is om tot heropening van dit station over te gaan.

Wel wordt gezamenlijk onderzocht op welke wijze de stationslocatie in de toekomst een centrale rol kan spelen in de bereikbaarheid van en het woongenot in het dorp, bijvoorbeeld door het centreren van (mobiliteits)voorzieningen rondom de beoogde stationslocatie. Hierbij valt te denken aan een bushalte, wachtvoorziening, (deel)fietsvoorzieningen en (deel)autovoorzieningen, mogelijk gecombineerd met elektrische laadmogelijkheden, een pick-up point voor pakketjes en boodschappen enzovoort. In de nog op te stellen Mobiliteitsvisie pleit de gemeente Hardenberg voor een structurele verbetering van de Vechtdallijnen, met treinstation Bergentheim als logisch onderdeel. Door reizigersstromen nu te bundelen bij de toekomstige stationslocatie als mobiliteitshub, wordt de stap naar een treinstation kleiner. (bron: gemeente Hardenberg, 29-5-2019)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Bergentheim heeft 4 gemeentelijke monumenten.

- Hervormde kerk. - Het orgel van de Hervormde kerk is in 1959 gebouwd door Flentrop Orgelbouw voor de Opstandingkerk te Nijmegen. In 1964 uitgebreid met een rugwerk. Bij de overplaatsing naar Bergentheim (1999) wederom uitgebreid met een vrij pedaal.

- Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) De Hoeksteen.

- Beschrijving van monumentale objecten in Bergentheim.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Feestweek (juni).

- Banthumloop (op een vrijdag in juni).

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Bergentheim, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Filmpjes uit 1985 m.b.t. 600 jaar Bergentheim.

- Dorpsfilm van het dorp en van buurtschap Oud Bergentheim anno 1960 (23 min,), met een commentaarstem die vertelt wat je in de film voorbij ziet komen. - Dorpsfilm 1960 deel 2 (23 min.).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Bergentheim.

- Lokale links: - Bergentheim linkspagina.

- Nieuws: - Nieuws uit Bergentheim op Facebook. - Nieuws uit het dorp op Twitter.

- Belangenorganisatie: - Het doel van Plaatselijk Belang (PB) Bergentheim is het bevorderen van de leefbaarheid van het dorp en het aanspreekpunt zijn voor de bewoners richting de gemeente en andere partijen. PB streeft ernaar om het voorzieningenniveau en de leefomstandigheden in het dorp op peil te houden. Je kunt bij hen terecht met vragen/suggesties over o.a. ontwikkeling woningbouw, duurzaamheid, buurtcentrum, verkeersveiligheid, station/halte, speelvoorzieningen en verdere algemene belangen.

- Onderwijs en kinderopvang: - Casper Diemerschool. - Op de Ds. Koningsbergerschool ondersteunen de leerkrachten de kinderen in hun leer- en ontwikkelingsproces opdat zij kunnen functioneren in de maatschappij van de 21e eeuw. In dat kader richten ze zich - naast rekenen en taal - actief op ontwikkeling van de zogeheten 21th Century Skills: samenwerken, creativiteit, probleemoplossend vermogen, ICT-geletterdheid, communiceren, kritisch denken en sociale en culturele vaardigheden.

- "Aan de Stationsweg in Bergentheim heeft Kinderdagverblijf De Dassenburcht in een voormalige schoolgebouw twee groepen gemaakt, bedoeld voor kinderopvang van 0 tot 13 jaar. Als buren hebben we de bibliotheek, onze ingang is aan de rechterkant en je komt gewoon achterom bij ons naar binnen. Het aanbod van kinderopvang op deze locatie is elke dag: flexibele kinderopvang 0 tot 4 jaar; flexibele peuteropvang 2 tot 4 jaar; vaste plekken subsidie-peuteropvang 2 1/2 tot 4 jaar (voorheen peuterspeelzaal); vaste plekken VE opvang (na indicering consultatiebureau) van 2 1/2 tot 4 jaar; flexibele Buitenschoolse opvang (BSO) van 4 tot einde basisschool. Er is een groep ingericht voor de leeftijd van 0 tot 4 jaar. Een groep is ingericht voor peuteropvang vanaf 2 jaar en de Buitenschoolse opvang voor kinderen vanaf 4 jaar tot 13 jaar (einde basisschool). Achter de opvang ligt een groot speelplein, mooi gelegen tegen een parkje aan. Het speelterrein is passend ingericht, kijkend naar de doelgroep en de wensen. Een naastgelegen grasveld wordt ingezet voor buitensporten zoals voetbal, tennis, volleybal en dergelijke."

- Muziek: - Muziekvereniging Beatrix is opgericht na de oorlog, in 1946, door een fusie van twee verenigingen, namelijk Onderling Genoegen en De Bazuin. Deze muziekverenigingen waren voor de Tweede Wereldoorlog al actief. Na de oorlog is besloten om samen te gaan onder de naam van de toenmalige prinses Beatrix. De vereniging heeft ca. 25 leden. Sinds enkele jaren werken ze samen met muziekvereniging Semper Crescendo uit Langeveen/Bruinehaar. De repetitie is elke maandagavond in De Koepel in Bergentheim of De Gaarf in Langeveen. Het repertoire bestaat uit pop- en filmmuziek, marsen, traditionele fanfaremuziek en klassieke werken. Jaarlijks worden diverse concerten verzorgd en ook vinden optredens plaats in verzorgingstehuizen of op andere locaties.

- Sport: - "Hengelsportvereniging Bergentheim en Omstreken is opgericht in 1954. De vereniging heeft ca. 380 jeugd- en seniorleden en bezit een grote vijver van ruim 7 ha, de Bergentheimerplas genaamd. Dit is een prachtig natuurgebied, waar slechts onder bepaalde voorwaarden mag worden gevist. Daarnaast mogen onze leden in bijna elk water in Nederland vissen. Hiervoor zijn we aangesloten bij de Sportvisserij Oost-Nederland en Sportvisserij Nederland."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Bergentheim.

Reacties

(2)

De museumboerderij in Bergentheim is vanwege de verhuizing van Frans van Gemmert naar Gramsbergen gesloten. Dit geldt ook voor de kinderboerderij.

Groeten, Ben Zandstra / schoonzoon van Frans.

Dank voor uw melding! Ik heb het aangepast.

Reactie toevoegen